کنیه‌ها و لقب‌های امام علی(ع)

سؤال

کنیه ها و القاب امام علی(ع) را ذکر کنید؟

امام علی(ع) دارای کنیه و لقب‌های زیادی هستند. برخی از این القاب مختص امام علی است و فقط در مورد ایشان به کار می‌رفته است که در منابع شیعه و اهل سنت به این القاب و کنیه ها اشاره شده‌است. در اینجا به مشهورترین القاب و کنیه‌های امام اشاره می‌شود:

کنیه‌های امام علی(ع)

کنیه در فرهنگ عربی به نام‌هایی گفته می‌شود که برای مردان، دارای پیشوند «اب» و «ابن» و برای زنان با پیشوند «امّ» همراه باشد. برای احترام و بزرگداشت افراد، غالبا از کنیه به جای نام اصلی استفاده می‌شود. معروفترین کنیه‌های امام علی چنین است:

• ابو الحسن
• ابوالسبطین
• ابوالریحانتین
• ابو الاَئمه

لقب‌های امام علی(ع)

• ابوتراب: به معنای صاحب زمین یا شخص خاک‌آلود. این لقب از سوی پیامبر(ص) درباره امام به کار برده شد.
• اسدالله: به‌معنای شیر خدا، هنگامی که درباره انسان به کار رود کنایه از شجاعت است.
• امیرالمؤمنین: از القاب اختصاصی امام علی(ع) است و شیعیان این لقب را برای سایر امامان به کار نمی‌برند.
• صدیق اکبر: به معنای بسیار راست‌گو، از القاب اختصاصی امام علی(ع).
• صالح المؤمنین: این لقب در آیه چهارم سوره تحریم استفاده شده، در منابع شیعه و اهل‌سنت، امام علی(ع) را تنها مصداق صالح المؤمنین دانسته‌اند.
• فاروق: به معنای جدا کننده حق از باطل است. بر اساس منابع شیعه، رسول خدا(ص)، امام علی(ع) را فاروق نامید. برخی از اهل سنت، عمر بن خطاب را فاروق می‌دانند.
• کرار غیر فرار: حمله‌کننده بی‌گریز، این لقب توسط پیامبر اسلام(ص) در غزوه خیبر به امام علی(ع) داده شد در زمانی که چند تن از صحابه نتوانستند پیروزی کسب کنند و از صحنه جنگ فرار کردند.
• یعسوب‌ الدین: به‌معنای بزرگ، سرپرست و رهبر مؤمنین است که از سوی پیامبر(ص) به ایشان داده شده است.

امام علی(ع) در خطبه‌ای فرمود: اسم من در انجیل، الیا و در تورات برئ و در زبور أری و نزد هندیان کبکر و نزد رومیان بطریسا و نزد ایرانیان (قدیم) حَبتَر و در زبان ترک: بشیر و در زبان زنگیان حیتر و در زبان کَهَنَه بوی و در زبان حبشیان شریک، در زبان ارمنیان فریق و در نزد اعراب علی و در قرآن کریم نام‌هایی دارم که مخصوص من هستند مانند صادق و مؤذن، محسن که خداوند در قرآن فرمود: ﴿وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ﴾ و آنان که در (راه) ما (به جان و مال) جهد و کوشش کردند محققا آنها را به راه‌های (معرفت و لطف) خویش هدایت می‌کنیم، و همیشه خدا یار نکوکاران است. منظور من هستم؛ و ذاکر در آیه ﴿إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَذِكْرَىٰ لِمَنْ كَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَهُوَ شَهِيدٌ﴾ در این هلاک پیشینیان پند و تذکر است آن را که قلب هوشیاری داشته باشد یا گوش فرا دهد و توجه کامل کند و گواهی دهد. من هستم و من در آیه ﴿وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ مِنَ الْمَاءِ بَشَرًا فَجَعَلَهُ نَسَبًا وَصِهْرًا ۗ وَكَانَ رَبُّكَ قَدِيرًا﴾ و او خدایی است که از آب (نطفه) بشر را آفرید و بین آنها خویشی نسب و بستگی ازدواج قرار داد، و خدای تو (بر هر چیز) قادر است. «صهراً» من هستم من ولی المؤمنین هستم. من معیار شناخت مؤمن و منافق هستم. هر کس حب و مودت مرا دارد مؤمن است و هر کس ندارد و بغض مرا دارد منافق و شقی است.

مطالعه بیشتر

• دانشنامه امام علی(ع).
• ترجمه مناقب ابن شهر آشوب.