حکم نماز مسافر در حرم امام حسین(ع)

سؤال

چرا نماز خواندن در حرم امام حسین(ع) مانند سایر امامان نیست و نباید آن را شکسته خواند؟

درگاه‌ها

مسافر در حرم امام حسین(ع) مخیر است بین خواندن نماز شکسته و نماز کامل و شکسته خواندن نماز، واجب نیست. دلیل این حکم، شرافت و فضیلت حرم امام، حکم وطن داشتن حرم برای زائران و بیشتر بهره بردن نمازگزار از ثواب فراوان نماز در حرم امام، دانسته شده‌است.

اختیار مسافر در حرم امام حسین(ع)

مسافر در حرم امام حسین(ع) مخیر است میان قصر خواندن و تمام خواندن نماز بنابراین شکسته خواندن نماز واجب نیست. همان‌گونه که در بقیه اماکن چهارگانه (مسجد الحرام، مسجد النبی و مسجد کوفه) نیز مسافر مخیر بین نماز قصر و نماز کامل و لزومی بر شکسته خواندن نیست.بعضی از مراجع تقلید تمام خواندن نماز را در این مکان‌ها بهتر می‌دانند.

دلیل استثنا شدن این مکان

دلیل روشنی به فلسفه برخی احکام وجود ندارد. بسیاری از امور هست که واجب است، اما علت و فلسفه آن بر پوشیده است. این مسئله نیز از قانون فوق مستثنی نیست. البته چنان نیست که عقل آدمی از درک بعضی از حکمت‌های یک حکم کاملاً عاجز باشد. حداقل، به صورت احتمال می‌توان به فلسفه پاره‌ای از احکام دست یابیم. از آن جمله در مواردی که فلسفه حکمی در روایت آمده باشد از آن طریق می‌توانیم به فلسفه حکم دست یابیم.

در مورد حکم مخیر بودن انسان بین شکسته و تمام خواندن نماز در چهار مکان (حرم امام حسین(ع)، مسجدالحرام، مسجدالنبی، مسجد کوفه) می‌توان به امور زیر اشاره کرد:

• شرافت و فضیلت مکان: در اسلام تأکید شده که نماز حتی‌الامکان در مسجد خوانده شود و در میان مساجد ثواب یک رکعت نماز در مسجدالحرام برابر با صد هزار رکعت نماز است. در مسجدالنبی این ثواب برابر با ده هزار رکعت و در مسجد کوفه و مسجدالاقصی هزار رکعت و در مسجد جامع شهر برابر با صد رکعت و درباره مساجد بازار و محله درجاتی کمتر از ثواب ذکر شده است.

این شرافت در خصوص مساجد معروف چهارگانه موجب می‌گردد که شارع مقدس زمینه استفاده هر چه بهتر و بیشتر از آن مکانها و ثواب عمل در آن مکان‌های مقدس را فراهم نماید، یکی از زمینه‌هایی که شارع می‌تواند فراهم نماید، همین برداشتن حکم وجوب قصر است. وجوب قصر نماز مسافر به دلیل لطف و رحمت و رأفتی است که خداوند بر بندگان ناتوانش فرموده است و تکلیف را آسان‌تر نموده است. اگر این لطف موجب گردد که یک ثواب بسیار بزرگ از دست او برود، دیگر لطف نمی‌تواند باشد. خداوند، برای اینکه هم جنبه سهل و آسان بودن دین را حفظ کرده باشد و هم زمینه استفاده از چنان لطفی را فراهم نموده باشد، در این مکانها حکم به تخییر داده است و از این طریق زمینه بهره‌مندی بیشتر را فراهم و امکان گفتگوی بیشتر او را با معبودش مهیا نموده است.

• حکم وطن: وجه دومی احتمال داده شده، آنست که آن اماکن حکم وطن آدمی را دارد. نه تنها حکم وطن انسانها که حتی برای حیوانات و جانداران نیز وطن به حساب می‌آید. چون آن مکانها (بخصوص مکه) امن هستند و به همین دلیل کسی حق تعرض به احدی، حتی هیچ جانداری را ندارد. و در وطن، باید نماز را تمام خواند.

ثواب نماز خواندن در حرم ائمه(ع)

از نظر فقهی، در میان فقها سیدِ مرتضی و ابن جنید، فتوا داده‌اند به جواز تمام خواندن نماز در کلیه حرم‌های ائمه. بر آن استدلال کرده‌اند که علت تمام خواندن، زیادی ثواب برای نماز خواندن در آن مکانها است. این زیادی ثواب در بقیه مکانهای مقدس نظیر حرم امام رضا(ع) نیز وجود دارد. اما بقیه فقها این نظر را قبول نکرده‌اند.

ثواب زیارت نماز در حرم امام حسین(ع)

برای فضیلت نماز خواندن در حرم امام حسین روایاتی وجود دارد:

• در روایتی از ابن قولویه از امام محمد باقر(ع) آمده است که: امام به شخصی فرمود: «ای فلانی چه مانع است تو را که هرگاه حاجتی برای تو روی آورد، نزد قبر حسین بروی و چهار رکعت نماز بگذاری نزد او سپس حاجت خود را بطلبی؟ به درستی که نماز فریضه نزد آن حضرت معادل حج است و نماز نافله معادل عمره»
• در روایت دیگر آمده است که زیارت حسین(ع) مثل حج است و در آن لازم است آنچه که در حج لازم است. و حتی بعضی فتوا به وجوب زیارت امام حسین داده‌اند.
• در حدیث دیگر از امام صادق(ع) آمده است هر رکعت نماز در آنجا معادل هزار مرتبه حج و عمره است و مثل این است که هزار بنده آزاد کرده باشی و هزار مرتبه با پیامبر مرسل(ص) در راه خدا به جهاد قیام کرده باشی.

این مسئله می‌تواند وجهی باشد برای اینکه چرا در خصوص آن مکانهای مقدس نماز را می‌توان تمام خواند. و چرا امام حسین(ع) چنان فضیلتی نداشته باشد، در حالی که بسیاری از ویژگی‌های آن بزرگوار را دیگر ائمه ندارند؟! از جمله شفا فقط در تربت ایشان است. اجابت دعا را در زیر قبه آن حضرت و ائمه از ذریّه آن بزرگوار می‌باشند.

مطالعه بیشتر

• پرتوی از عظمت حسین(ع)، لطف الله صافی، نشر مدرسه المهدی، قم.
• الخصایص الحسینه، شیخ جعفر تستری، چاپ الحیدریه نجف سال ۱۳۷۵ق (این کتاب به فارسی به نام زیتون، توسط دکتر خلیل الله فاضلی ترجمه شده است).
• نورالعین فی المشی الی زیارت الحسین(ع)، شیخ محمد حسن اصفهانی، نشر مکتبه الصدوق، تهران سال ۱۳۶۳ش.