رومان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۷ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۳۸

سؤال

رومان یا فتّان القبور چه ملکی است و چه زمانی نزد میت می‌آید؟

رومان فرشته‌ای است که در قبر است و کارش مشابه نکیر و منکر (امتحان و پرسش از میت) است. از این رو «فتان القبور» صفت رومان و نکیر و منکر قرار گرفته است.

فرشته‌ای به نام رومان

امام سجاد(ع) در دعایی که در صحیفه سجادیه نقل شده، نام رومان را در کنار نام نکیر و منکر آورده و بر آن‌ها درود می‌فرستد.^[۱] برخی شارحان صحیفه سجادیه در شرح این دعا، رومان را به مانند نکیر و منکر دانسته که از جنس آدمیان نیستند و تصدیق وجود رومان را به مانند فرشته‌های دیگر واجب دانسته‌اند.^[۲]

طریحی عالم و مفسر شیعی در کتاب مجمع البحرین، رومان را نام فرشته‌ای دانسته که در قبر با آدمیان ملاقات می‌کند.^[۳]

البته در برخی روایات از فرشته دیگری با نام رومان یاد شده است.^[۴]

وظیفه رومان

عبدالله بن سلام از پیامبر اسلام نقل کرد که رومان، نخستین فرشته‌ای است که در قبر پیش از نکیر و منکر بر جنازه وارد می‌شود کیست؟» فرمود: «ملکی است به نام رومان که با چهره ای چون خورشید، بر میت وارد می‌شود و می‌گوید که کارهای نیک و بد خود را، در دنیا بنویس». میت می‌گوید: «چگونه بنویسم که نه کاغذی دارم، نه قلمی و نه مرکبی؟» ملک می‌گوید: «آب دهان تو مرکب، انگشت تو قلم و تکه ای از کفن تو کاغذ». میت نخست کارهای نیک خود را می‌نویسد، وقتی به کارهای بد خود می‌رسد حیا و شرم می‌کند و دست برمی‌دارد. ملک می‌گوید: «ای خطاکار! در دنیا از خالق خود شرم نکردی و کار زشت انجام دادی! اکنون از نوشتن آن شرم می‌کنی؟» عمودی در دست دارد که بالا می‌برد تا بر فرق او زند. میت می‌گوید: «نزن می‌نویسم». پس از نوشتن، ملک امر می‌کند که آن نوشته را با ناخن خود مهر کند و سپس تا روز قیامت آن را به گردن خود بیاویزد، چنان‌که خداوند می‌فرماید: (وَ کُلَّ إِنسان أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فِی عُنُقِهِ وَ نُخْرِجُ لَهُ یَوْمَ الْقِیامَه کِتاباً یَلْقاهُ مَنْشُوراً).^[۵] بنابراین کار رومان تشکیل پرونده و پیش از نکیر و منکر است.

همه ی وظایفی که در حدیث عبدالله بن سلام برای رومان ذکر شده است، در حدیث معروف سلمان فارسی برای اولین ملکی که در قبر سراغ میت می‌آید، ذکر شده است; هر چند نامی از رومان به میان نیامده است.^[۶]

در روایت دیگر آمده است:

رومان نزد میت می‌آید و او را می‌بوید، اگر او را از اهل خیر و سعادت یافت، به منکر و نکیر خبر می‌دهد تا با او رفق و مدارا کنند; ولی اگر او را اهل شرّ و شقاوت یافت، به آن دو خبر می‌دهد تا بر او سخت گیرند و او را عذاب کنند.^[۷]

در دیگر منابع اهل سنت نیز ملکی به نام رومان وارد شده است; هر چند از لحاظ سند ضعیف است.^[۸]

در بارهٔ کار و جایگاه آن، در منابع شیعی و سنی بسیار آمده است؛ ولی مستند همه، تنها این حدیث است. عبدالله بن سلام از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می‌کند

منابع

↑ صحیفهٔ سجادیه، دعای سوم، ص۳۵۱.
↑ سید علی خان کبیر، ریاض السالکین، ص۹۴، میانجی، ص۳۵۲.
↑ فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، ج۲، ص۲۵۴.
↑ شیخ صدوق، علل الشرائع‏، ج۲، ص۵۵۴، قم، كتاب فروشى داورى‏، ۱۳۸۵ش.
↑ اسراء: ۱۳; و شیخ طبرسی، مجمع البیان، ج۶، ص۶۲۰–۶۲۲.
↑ علامه ی مجلسی، بحار الانوار، ج۲۲، ص۳۷۴، ح ۱۳.
↑ الانوار النعمانیه، ج۴، ص۲۲۱; کفایه الموحدین، ج۳، ص۲۳۲.
↑ سیوطی، شرح الصدور، ص۱۷۴.

[1] صحیفهٔ سجادیه، دعای سوم، ص۳۵۱.

[2] سید علی خان کبیر، ریاض السالکین، ص۹۴، میانجی، ص۳۵۲.

[3] فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، ج۲، ص۲۵۴.

[4] شیخ صدوق، علل الشرائع‏، ج۲، ص۵۵۴، قم، كتاب فروشى داورى‏، ۱۳۸۵ش.

[5] اسراء: ۱۳; و شیخ طبرسی، مجمع البیان، ج۶، ص۶۲۰–۶۲۲.

[6] علامه ی مجلسی، بحار الانوار، ج۲۲، ص۳۷۴، ح ۱۳.

[7] الانوار النعمانیه، ج۴، ص۲۲۱; کفایه الموحدین، ج۳، ص۲۳۲.

[8] سیوطی، شرح الصدور، ص۱۷۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۱۱: / خط ۱۱: @@
 [[طریحی]] عالم و مفسر شیعی در [[کتاب مجمع البحرین]]، رومان را نام فرشته‌ای دانسته که در قبر با آدمیان ملاقات می‌کند.<ref>فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، ج۲، ص۲۵۴.</ref>
+البته در برخی روایات از فرشته دیگری با نام رومان یاد شده است.<ref>شیخ صدوق، علل الشرائع‏، ج۲، ص۵۵۴، قم، كتاب فروشى داورى‏، ۱۳۸۵ش.</ref>
 == وظیفه رومان ==
-در بارهٔ کار و جایگاه آن، در منابع شیعی و سنی بسیار آمده است؛ ولی مستند همه، تنها این حدیث است. عبدالله بن سلام از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می‌کند که<ref>نعمت الله جزایری، الانوار النعمانیه، ج۴، ص۲۲۰; فیض کاشانی، علم الیقین، ج۲، ص۱۰۸۰; و کفایه الموحدین، ج۳، ص۲۳۱.</ref> از رسول خدا پرسیدم: «نخستین ملکی که پیش از نکیر و منکر بر میت وارد می‌شود، کیست؟» فرمود: «ملکی است به نام رومان که با چهره ای چون خورشید، بر میت وارد می‌شود و می‌گوید که کارهای نیک و بد خود را، در دنیا بنویس». میت می‌گوید: «چگونه بنویسم که نه کاغذی دارم، نه قلمی و نه مرکبی؟» ملک می‌گوید: «آب دهان تو مرکب، انگشت تو قلم و تکه ای از کفن تو کاغذ». میت نخست کارهای نیک خود را می‌نویسد، وقتی به کارهای بد خود می‌رسد حیا و شرم می‌کند و دست برمی‌دارد. ملک می‌گوید: «ای خطاکار! در دنیا از خالق خود شرم نکردی و کار زشت انجام دادی! اکنون از نوشتن آن شرم می‌کنی؟» عمودی در دست دارد که بالا می‌برد تا بر فرق او زند. میت می‌گوید: «نزن می‌نویسم». پس از نوشتن، ملک امر می‌کند که آن نوشته را با ناخن خود مهر کند و سپس تا روز قیامت آن را به گردن خود بیاویزد، چنان‌که خداوند می‌فرماید: (وَ کُلَّ إِنسان أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فِی عُنُقِهِ وَ نُخْرِجُ لَهُ یَوْمَ الْقِیامَه کِتاباً یَلْقاهُ مَنْشُوراً).<ref>اسراء: ۱۳; و شیخ طبرسی، مجمع البیان، ج۶، ص۶۲۰–۶۲۲.</ref> بنابراین کار رومان تشکیل پرونده و پیش از نکیر و منکر است.
+عبدالله بن سلام از پیامبر اسلام نقل کرد که رومان، نخستین فرشته‌ای است که در قبر پیش از نکیر و منکر بر  جنازه وارد می‌شود کیست؟» فرمود: «ملکی است به نام رومان که با چهره ای چون خورشید، بر میت وارد می‌شود و می‌گوید که کارهای نیک و بد خود را، در دنیا بنویس». میت می‌گوید: «چگونه بنویسم که نه کاغذی دارم، نه قلمی و نه مرکبی؟» ملک می‌گوید: «آب دهان تو مرکب، انگشت تو قلم و تکه ای از کفن تو کاغذ». میت نخست کارهای نیک خود را می‌نویسد، وقتی به کارهای بد خود می‌رسد حیا و شرم می‌کند و دست برمی‌دارد. ملک می‌گوید: «ای خطاکار! در دنیا از خالق خود شرم نکردی و کار زشت انجام دادی! اکنون از نوشتن آن شرم می‌کنی؟» عمودی در دست دارد که بالا می‌برد تا بر فرق او زند. میت می‌گوید: «نزن می‌نویسم». پس از نوشتن، ملک امر می‌کند که آن نوشته را با ناخن خود مهر کند و سپس تا روز قیامت آن را به گردن خود بیاویزد، چنان‌که خداوند می‌فرماید: (وَ کُلَّ إِنسان أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فِی عُنُقِهِ وَ نُخْرِجُ لَهُ یَوْمَ الْقِیامَه کِتاباً یَلْقاهُ مَنْشُوراً).<ref>اسراء: ۱۳; و شیخ طبرسی، مجمع البیان، ج۶، ص۶۲۰–۶۲۲.</ref> بنابراین کار رومان تشکیل پرونده و پیش از نکیر و منکر است.
 همه ی وظایفی که در حدیث عبدالله بن سلام برای رومان ذکر شده است، در حدیث معروف سلمان فارسی برای اولین ملکی که در قبر سراغ میت می‌آید، ذکر شده است; هر چند نامی از رومان به میان نیامده است.<ref>علامه ی مجلسی، بحار الانوار، ج۲۲، ص۳۷۴، ح ۱۳.</ref>
@@ خط ۲۲: / خط ۲۴: @@
 در دیگر منابع اهل سنت نیز ملکی به نام رومان وارد شده است; هر چند از لحاظ سند ضعیف است.<ref>سیوطی، شرح الصدور، ص۱۷۴.</ref>
+در بارهٔ کار و جایگاه آن، در منابع شیعی و سنی بسیار آمده است؛ ولی مستند همه، تنها این حدیث است. عبدالله بن سلام از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می‌کند
 == منابع ==