گریه حضرت فاطمه(س) برای امام حسین(ع) تا قیامت: تفاوت میان نسخه‌ها
(اصلاح نویسه‌های عربی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
{{عربی|...یا أبا بصیر إذا نظرتُ إلی وُلْدِ الحسین أتانی ما لا أملکه بما اُتی إلی أبیهم وإلیهم، یا أبا بصیر إنّ فاطمة(س) لتبکیه وتشهق ، فتَزْفِر جهنَّم زَفْرَة لولا أنَّ الخَزَنة یسمعون بُکاءَها وقد استَعدُّوا لذلک مَخافة أنْ یخرج منها عُنُق أو یَشْرَر دُخانها فیحرق أهل الأرض فیَکْبَحونها ما دامَتْ باکیة، و یزجُرونها ویستوثِقون من أبوابها مَخافةً علی أهل الأرض، فلا تَسْکنْ حتّی یسکن صوتُ فاطمة(س)...}}<ref>ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ترجمه ذهنی تهرانی، انتشارات پیام حق، تهران، چاپ: اول، ۱۳۷۷ ش. ص۲۶۳</ref> | {{عربی|...یا أبا بصیر إذا نظرتُ إلی وُلْدِ الحسین أتانی ما لا أملکه بما اُتی إلی أبیهم وإلیهم، یا أبا بصیر إنّ فاطمة(س) لتبکیه وتشهق ، فتَزْفِر جهنَّم زَفْرَة لولا أنَّ الخَزَنة یسمعون بُکاءَها وقد استَعدُّوا لذلک مَخافة أنْ یخرج منها عُنُق أو یَشْرَر دُخانها فیحرق أهل الأرض فیَکْبَحونها ما دامَتْ باکیة، و یزجُرونها ویستوثِقون من أبوابها مَخافةً علی أهل الأرض، فلا تَسْکنْ حتّی یسکن صوتُ فاطمة(س)...}}<ref>ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ترجمه ذهنی تهرانی، انتشارات پیام حق، تهران، چاپ: اول، ۱۳۷۷ ش. ص۲۶۳</ref> | ||
{{نقل قول|امام صادق(ع): ... ای ابا بصیر، فاطمه(س) بر امام حسین(ع) گریست و ضجّه زد و به دنبال آن جهنم فریادی کشید که فرشتگان حافظ و نگهبان بر آن، صدای گریه دوزخ را شنیدند و سریع آماده شدند آن را کنترل کنند، زیرا احتمال آن بود که از درون دوزخ آتش زبانه بکشد، یا دود آن بیرون رفته و اهل زمین را بسوزاند. بنابراین، تا زمانی که دوزخ گریان و نالان است، فرشتگانِ حافظ آن را مهار کرده و به دلیل نگرانی که برای اهل زمین دارند، آن را محافظت نموده و درب‌های آن را محکم بسته‌اند؛ ولی با این همه، دوزخ ساکت و آرام نمی‌شود، مگر زمانی که صدای فاطمه(ع) آرام گردد…»}} | {{نقل قول|امام صادق(ع): ... ای ابا بصیر، فاطمه(س) بر امام حسین(ع) گریست و ضجّه زد و به دنبال آن جهنم فریادی کشید که فرشتگان حافظ و نگهبان بر آن، صدای گریه دوزخ را شنیدند و سریع آماده شدند آن را کنترل کنند، زیرا احتمال آن بود که از درون دوزخ آتش زبانه بکشد، یا دود آن بیرون رفته و اهل زمین را بسوزاند. بنابراین، تا زمانی که دوزخ گریان و نالان است، فرشتگانِ حافظ آن را مهار کرده و به دلیل نگرانی که برای اهل زمین دارند، آن را محافظت نموده و درب‌های آن را محکم بسته‌اند؛ ولی با این همه، دوزخ ساکت و آرام نمی‌شود، مگر زمانی که صدای فاطمه(ع) آرام گردد…»}} | ||
== بررسی سند == | |||
حدیث گریه [[حضرت فاطمه(س)]] برای [[امام حسین(ع)]] تا [[قیامت]]، در کتاب [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]] نوشته [[ابن قولویه]] از [[امام صادق(ع)]] نقل شده است. یکی از راویان در سلسله‌سند این حدیث، عبدالله بن عبدالرحمن اَصَمّ است، که [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] رجال‌نگار [[شیعه]]، او را [[حدیث ضعیف|ضعیف]] و [[غلو|غلوکننده]] دانسته است. [[احمد بن حسین غضائری|ابن غضائری]] نیز او را ضعیف و دروغگو معرفی کرده است.<ref>معجم‌رجال‌الحدیث، ج: ۱۰ ص: ۲۴۲ شماره راوی: ۶۹۵۱</ref> بنابراین، این حدیث را از نظر سند ضعیف شمرده‌اند. | |||
== بررسی محتوا == | |||
اگر چه این روایت از حیث سندی ضعیف است، ولی از حیث دلالی با سایر احادیث و عقاید شیعه تضادی ندارد که در ادامه، بیشتر روشن خواهد شد. | اگر چه این روایت از حیث سندی ضعیف است، ولی از حیث دلالی با سایر احادیث و عقاید شیعه تضادی ندارد که در ادامه، بیشتر روشن خواهد شد. | ||
| خط ۳۰: | خط ۲۷: | ||
ثالثاً: فضائلی که برای گریه کنندگان بر ابا عبدالله(ع) در روایات وارد شده است را نمی‌توان فقط مختص اهل زمین دانست، خصوصاً مختص کسانی که بعد از شهادت امام حسین(ع) در دنیا زنده بودند و بر ایشان گریه کردند، بلکه مؤمنینی که قبل از امام حسین(ع) از دنیا رفتند، چه پیامبران و اوصیا و چه پیروان آنها، همه دوست دارند بر آن فیض، نایل شوند، پس اگر گریه آنها بعید نباشد، گریه فاطمه زهرا(س) نیز نباید بعید به نظر بیاید. | ثالثاً: فضائلی که برای گریه کنندگان بر ابا عبدالله(ع) در روایات وارد شده است را نمی‌توان فقط مختص اهل زمین دانست، خصوصاً مختص کسانی که بعد از شهادت امام حسین(ع) در دنیا زنده بودند و بر ایشان گریه کردند، بلکه مؤمنینی که قبل از امام حسین(ع) از دنیا رفتند، چه پیامبران و اوصیا و چه پیروان آنها، همه دوست دارند بر آن فیض، نایل شوند، پس اگر گریه آنها بعید نباشد، گریه فاطمه زهرا(س) نیز نباید بعید به نظر بیاید. | ||
== احادیث مشابه == | |||
احادیث دیگری نیز وجود دارد که ضمن اشاره به گریهی جانسوز فاطمه(س) برای فرزندش امام حسین(ع)، به آرام کردن او توسط نبی اکرم(ص) یا علی(ع) نیز اشاره دارد، مثل حدیثی از امام صادق(ع) که می‌فرماید: | |||
«فاطمه اطهر(س) در حالی به زائران امام حسین نظر می‌کند که تعداد: هزار پیغمبر، هزار صدّیق، هزار شهید و هزار هزار ملائکه کروبین با آن بانو هستند و او را در گریه کردن یاری می‌نمایند. فاطمه زهراء(س) ناله و فریادی می‌زند که کلیه ملائکه آسمانها به علت ناله آن بانو گریان می‌شوند. حضرت زهرای اطهر(س) آرام نمی‌شود تا اینکه پیامبر خدا(ص) می‌آید و به وی می‌فرماید: ای دخترم! تو کلّیّه ملائکه آسمانها را گریان نمودی و آنان را از تقدیس و تسبیح خدا بازداشتی. آرام باش تا آنان مشغول تقدیس و تسبیح باشند؛ زیرا خدا امر خود را اجرا خواهد کرد»<ref>علامه مجلسی، زندگانی حضرت امام حسین(ع)(ترجمهی جلد ۴۵ بحارالأنوار)، نجفی، محمد جواد، اسلامیه، تهران، چاپ سوم، ۱۳۶۴ ش. ص۲۵۸</ref>{{پایان پاسخ}} | |||
{{پایان پاسخ}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۱۷ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۰۴
متن و ترجمه
«...یا أبا بصیر إذا نظرتُ إلی وُلْدِ الحسین أتانی ما لا أملکه بما اُتی إلی أبیهم وإلیهم، یا أبا بصیر إنّ فاطمة(س) لتبکیه وتشهق ، فتَزْفِر جهنَّم زَفْرَة لولا أنَّ الخَزَنة یسمعون بُکاءَها وقد استَعدُّوا لذلک مَخافة أنْ یخرج منها عُنُق أو یَشْرَر دُخانها فیحرق أهل الأرض فیَکْبَحونها ما دامَتْ باکیة، و یزجُرونها ویستوثِقون من أبوابها مَخافةً علی أهل الأرض، فلا تَسْکنْ حتّی یسکن صوتُ فاطمة(س)...»[۱]
| « | امام صادق(ع): ... ای ابا بصیر، فاطمه(س) بر امام حسین(ع) گریست و ضجّه زد و به دنبال آن جهنم فریادی کشید که فرشتگان حافظ و نگهبان بر آن، صدای گریه دوزخ را شنیدند و سریع آماده شدند آن را کنترل کنند، زیرا احتمال آن بود که از درون دوزخ آتش زبانه بکشد، یا دود آن بیرون رفته و اهل زمین را بسوزاند. بنابراین، تا زمانی که دوزخ گریان و نالان است، فرشتگانِ حافظ آن را مهار کرده و به دلیل نگرانی که برای اهل زمین دارند، آن را محافظت نموده و درب‌های آن را محکم بسته‌اند؛ ولی با این همه، دوزخ ساکت و آرام نمی‌شود، مگر زمانی که صدای فاطمه(ع) آرام گردد…» | » |
بررسی سند
حدیث گریه حضرت فاطمه(س) برای امام حسین(ع) تا قیامت، در کتاب کامل الزیارات نوشته ابن قولویه از امام صادق(ع) نقل شده است. یکی از راویان در سلسله‌سند این حدیث، عبدالله بن عبدالرحمن اَصَمّ است، که نجاشی رجال‌نگار شیعه، او را ضعیف و غلوکننده دانسته است. ابن غضائری نیز او را ضعیف و دروغگو معرفی کرده است.[۲] بنابراین، این حدیث را از نظر سند ضعیف شمرده‌اند.
بررسی محتوا
اگر چه این روایت از حیث سندی ضعیف است، ولی از حیث دلالی با سایر احادیث و عقاید شیعه تضادی ندارد که در ادامه، بیشتر روشن خواهد شد.
پاسخ به سؤال ب:
اولاً: مگر مادران سایر شهدا بر فرزندشان گریه نمی‌کنند با اینکه می‌دانند که فرزندشان زنده است و در نزد خدا از روزی او تناول می‌کنند: وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ.[۳]
گریه نشانه عاطفه، عشق، سوز و معرفت است و مظلومیّت یک دلیل معنوی برای گریه است و زمان و مکان نمی‌شناسد، لذا روایاتی زیادی وجود دارد که فرشتگان و آسمانیان بر امام حسین(ع) گریه می‌کنند، همچنین روایات زیادی است که پیامبر اکرم و علی(ع) فاطمه زهرا(س) امام حسن(ع) قبل از شهادت امام حسین(ع) بر ایشان گریه کردند[۴] تا چه رسد بعد از شهادتش؛ بنابراین گریهی حضرت زهرا(س) برای امام حسین(ع) قبل از قیامت چیز بعیدی نیست.
ثانیاً: انسان تا رسیدن قیامت، در عالم برزخ قرار دارد و این عالم، تا حدودی ویژگیهای دنیا را نیز دارد.
«میان دنیا وآخرت تفاوتی بنیادی وجود دارد. انسان باید از دنیا به آخرت پا بگذارد و این دو سرا، از هر نظر با یکدیگر متفاوت‌اند. انتقال به جایی، که با جای پیش متفاوت است، آنگاه تحمّل‌پذیر است که مرحله‌ای میانی در کار باشد؛ یعنی جایی که پاره‌ای از ویژگیهای هر دو جا را دارا باشد. عالم برزخ این چنین است و مرحله‌ای است میان دنیا و آخرت… جهان برزخ نیز- همانند زمین- صبح و شام دارد (مؤمن/ ۴۶) و عمری مشخص که تا ظهور قیامت است. برزخیان همانند زندگان- امّا متناسب با زندگی برزخی- می‌خورند و می‌آشامند و با یکدیگر سخن می‌گویند و نشست و برخاست دارند. چون روحی از دنیا به برزخ می‌رسد، برزخیان به استقبالش می‌شتابند و اخبار زندگان را از او می‌گیرند»[۵] لذا شاد شدن، گریه کردن و … از ویژگیهای عالم برزخ است و تا وقتی که خداوند قیامت را ایجاد نکند، همچنان غم و اندوه مصیبت امام حسین(ع) بر دوش مادرش و اهل بیت(ع) سنگینی می‌کند چنان‌که اگر فاطمه زهرا(ع) در دنیا بودند یقیناً بر مصائب فرزندش امام حسین(ع) گریه می‌کردند_چنان‌که مادران سایر شهدا نیز چنین می‌کنند_ در عالم برزخ نیز بر امام حسین(ع) گریه خواهند کرد، اگرچه می‌دانند که امام حسین(ع) در پیشگاه خداست، زیرا هنوز انتقام خون سیّدالشهدا(ع) از قاتلین واقعی آن حضرت، گرفته نشده است؛ تا اینکه قیامت برسد و قصاص در خور قاتلین امام(ع)، موجب تسکین دل اهلبیت(ع) شود.
پیامبراکرم(ص) می‌فرماید: چون روز قیامت فرا رسد، دخترم فاطمه(س)، به همراه جمعی از بانوانی- که با او نسبتی دارند- قدم در محشر می‌گذارند، و از جانب حق به او خطاب می‌شود که وارد بهشت شو! گوید که: قدم در بهشت نمی‌گذارم، مگر آنکه بدانم پس از من بر سر فرزندم- حسین علیه السّلام- چه آوردند، به او خطاب می‌شود که: در میانه محشر نگاه کن! و او حسین علیه السّلام را می‌نگرد که به پا خاسته ولی سر در بدن ندارد، دخترم- فاطمه (با دیدن این صحنه دلخراش) شیون می‌کند و من نیز با شنیدن شیون او، فریاد برآورم و بخروشم، و بر اثر ضجّه و بیقراریهای ما، همه فرشتگان به فریاد آیند، و خداوند به خاطر بیتابی ما به قهر آید و از سر خشم به نوعی از آتش (دوزخ) که «هبهب» نام دارد و هزار سال (به امر خدا در آن) دمیده‌اند، لحظه‌ای از افروختن بازنمانده است و هیچ غم و اندوهی از (گرفتاران به) آن جدا نمی‌شود فرمان می‌دهد که قاتلان حسین را- اگر چه حاملان قرآن باشند- در کام خود فرو کشد، و چون چنین کنند به خروش آید و آنان نیز خروشیدن آغاز کنند، با نعره او هم آوا شوند و با غرّش او در غرّش آیند، آنگاه سخن در آیند و با زبانی گویا و کلامی رسا (به ناله در آیند) که: پروردگارا! چرا پیش از آنکه بت پرستان را به این آتش (هبهب) کیفر دهی، به عقوبت ما پرداختی و آن را بر ما چیره ساختی؟! به آنان از جانب پروردگار خطاب می‌شود که: براستی، آن که می‌داند با کسی که نمی‌داند، همانند و برابرست.[۶]
ثالثاً: فضائلی که برای گریه کنندگان بر ابا عبدالله(ع) در روایات وارد شده است را نمی‌توان فقط مختص اهل زمین دانست، خصوصاً مختص کسانی که بعد از شهادت امام حسین(ع) در دنیا زنده بودند و بر ایشان گریه کردند، بلکه مؤمنینی که قبل از امام حسین(ع) از دنیا رفتند، چه پیامبران و اوصیا و چه پیروان آنها، همه دوست دارند بر آن فیض، نایل شوند، پس اگر گریه آنها بعید نباشد، گریه فاطمه زهرا(س) نیز نباید بعید به نظر بیاید.
احادیث مشابه
احادیث دیگری نیز وجود دارد که ضمن اشاره به گریهی جانسوز فاطمه(س) برای فرزندش امام حسین(ع)، به آرام کردن او توسط نبی اکرم(ص) یا علی(ع) نیز اشاره دارد، مثل حدیثی از امام صادق(ع) که می‌فرماید:
«فاطمه اطهر(س) در حالی به زائران امام حسین نظر می‌کند که تعداد: هزار پیغمبر، هزار صدّیق، هزار شهید و هزار هزار ملائکه کروبین با آن بانو هستند و او را در گریه کردن یاری می‌نمایند. فاطمه زهراء(س) ناله و فریادی می‌زند که کلیه ملائکه آسمانها به علت ناله آن بانو گریان می‌شوند. حضرت زهرای اطهر(س) آرام نمی‌شود تا اینکه پیامبر خدا(ص) می‌آید و به وی می‌فرماید: ای دخترم! تو کلّیّه ملائکه آسمانها را گریان نمودی و آنان را از تقدیس و تسبیح خدا بازداشتی. آرام باش تا آنان مشغول تقدیس و تسبیح باشند؛ زیرا خدا امر خود را اجرا خواهد کرد»[۷]
منابع
- ↑ ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ترجمه ذهنی تهرانی، انتشارات پیام حق، تهران، چاپ: اول، ۱۳۷۷ ش. ص۲۶۳
- ↑ معجم‌رجال‌الحدیث، ج: ۱۰ ص: ۲۴۲ شماره راوی: ۶۹۵۱
- ↑ سورهی آلعمران، آیه۱۶۹(هرگز کسانی را که در راه خدا کشته شده‌اند، مرده مپندار، بلکه زنده‌اند که نزد پروردگارشان روزی داده می‌شوند)
- ↑ ب مراجعه کنید به بحار الانوار، ج۴۴، ص۲۲۳ الی ۲۵۰
- ↑ فرهنگ شیعه، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، زمزم هدایت، چ: دوّم، قم، ۱۳۸۶ ش، ص ۱۵۸
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ: دوم، ۱۴۰۶ ق. ص۲۱۷
- ↑ علامه مجلسی، زندگانی حضرت امام حسین(ع)(ترجمهی جلد ۴۵ بحارالأنوار)، نجفی، محمد جواد، اسلامیه، تهران، چاپ سوم، ۱۳۶۴ ش. ص۲۵۸