عدم دخالت عارفان در امور سیاسی و اجتماعی

سؤال

برخی از عرفا مانند سید علی قاضی طباطبایی در مسائل سیاسی و اجتماعی دخالت نمی‌کرده‌اند یا نظری نداشته‌اند و دغدغه آنها نبوده است. آیا می‌توان گفت اینها با وجود بزرگی معنوی به درد جامعه اسلامی نخورده‌اند؟

تفاوت در استعدادها

استعداد و تواناییهای انسان‌ها یکسان نیست، در نتیجه مسئولیت‌های انسان‌ها نیز متفاوت می‌گردد. البته اصل فطرت در همه انسان‌ها یکسان و مساوی است؛ ولی نه به این معنی که مجموع گرایش‌های انسان‌ها و زمینه رشد و کمال آدمیان در همه کاملاً مساوی باشد و هر کدام از این زمینه‌ها نیز تابع عوامل متعددی هستند.

هر کس به اندازه آنچه خداوند به او داده است مسئول و پاسخگو می‌باشد آنکه از توانایی و معلومات بیشتری بهره‌مند باشد به همان اندازه در پیشگاه خداوند مسئولیت دارد و کسی که استعداد و توانایی کمتری دارد مسئولیت او نیز کمتر خواهد بود.

علما و عرفا نیز به اندازه توان، شرایط و موقعیت‌های خاص که در اختیار دارند نقش ایفا می‌نمایند و به همان نسبت در برابر جامعه و مردم مسئول می‌باشند و باید در مورد هر فرد توانایی‌ها و شرایط را در نظر گرفت.

فعالیت اجتماعی عرفا

از سوی دیگر معلوم نیست که عرفای شیعه مانند مرحوم سید علی قاضی در مسائل سیاسی و اجتماعی موضع نداشته و همچون صوفیان در کنج عزلت تنها به ذکر و ورد مشغول بوده‌اند. بزرگان شیعه اعم از فقیه و مجتهد، فیلسوف و عارف همیشه در مقابل حکام جور موضع منفی داشته و معترض بوده‌اند. البته این موضع بسته به شرایط مختلف دارای شدت و ضعف بوده است.

منابع جهت مطالعه بیشتر

• حماسه و عرفان، جوادی آملی.
• چهل حدیث، امام خمینی.