استفاده از مهر در نماز: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(ابرابزار)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
آيا امام زمان(عج) هم از مهر در نماز استفاده مي‌كند؟
دلیل این که سجده شیعیان بر مهر چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
==سنّت پيامبر و مسلمانان صدر اسلام: ==


از اهل سنت و شيعه روايات فراواني داريم كه پيامبر(ص) براي سجده، پيشاني را بر خاك مي‌گذاشتند،<ref>عرفانيان يزدي خراساني، غلام‌رضا، الوضوء و السجود في الكتاب و السنه، قم، حوزه علميه، اول،۱۳۷۲ ش، ص۵۷.</ref> و مي‌فرمودند؛ خداوند به من چند چيز عطا فرمودند كه به انبياء گذشته نداده بودند؛ از جمله آنها، خداوند زمين را براي من سجده‌گاه و پاك كننده قرار داده است، پس هر فردي از امت من در هر كجا باشند، وقت نماز كه شد، همان جا به نماز بايستد.<ref>عطائي اصفهاني، م . ع، مهر نماز، اختراع شيعه يا انكار اهل سنت، قم، انتشارات حضرت عباس(س) ، دوم، ۱۳۸۲، ص۲۵.</ref>
== سجده بر خاک در سنّت پیامبر(ص) و اصحاب ==
از اهل سنت و شیعه روایات فراوانی داریم که پیامبر(ص) برای سجده، پیشانی را بر خاک می‌گذاشتند،<ref>عرفانیان یزدی خراسانی، غلام‌رضا، الوضوء و السجود فی الکتاب و السنه، قم، حوزه علمیه، اول، ۱۳۷۲ش، ص۵۷.</ref> و می‌فرمودند: «خداوند به من چند چیز عطا فرمودند که به انبیاء گذشته نداده بودند؛ از جمله آنها، خداوند زمین را برای من سجده‌گاه و پاک کننده قرار داده است، پس هر فردی از امت من در هر کجا باشند، وقت نماز که شد، همان‌جا به نماز بایستد.»<ref>عطائی اصفهانی، مهر نماز، اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، قم، انتشارات حضرت عباس(س)، دوم، ۱۳۸۲، ص۲۵.</ref> ([[منبع حدیث «جعلت لی الارضُ مسجداً و طهوراً» و مفهوم آن]])


به تبعيت از پيامبر(ص) مسلمانان نيز بر خاك سجده مي‌كردند، براي نمونه، حديث از اهل سنت است كه رفتار دائمي خليفه اول ابوبكر اين بود كه بر زمين نماز مي‌خواند، اگر بر روي فرش مي‌ايستاد، پيشاني را بر خاك مي‌گذاشت؛<ref>الهندي، علامه علاء الدين المتقي بن حسام الدين، كنز العمال في سنن الاقوال و الافعال، بيروت، مؤسسه الرساله، سال ۱۴۰۹ ق، ج۸، ص۱۲۸.</ref> خليفه دوم، عمر، سجده را به معناي گذاشتن پيشاني و صورت بر روي زمين تعبير مي‌كرد و بر روي زمين سجده مي‌نمود.<ref>عطائي اصفهاني، ص۵۲.</ref> خليفه سوم، عثمان، بر روي زمين سجده مي‌كرد،<ref>همان، ص۵۵.</ref> ابن مسعود، نماز نخواند مگر بر روي زمين.<ref>عرفانيان، ص۵۷.</ref>
به تبعیت از پیامبر(ص) مسلمانان نیز بر خاک سجده می‌کردند، برای نمونه، رفتار دائمی ابوبکر این بود که بر زمین نماز می‌خواند، و اگر بر روی فرش می‌ایستاد، پیشانی را بر خاک می‌گذاشت؛<ref>الهندی، علامه علاء الدین المتقی بن حسام الدین، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت، مؤسسه الرساله، سال ۱۴۰۹ ق، ج۸، ص۱۲۸.</ref> عمر، سجده را به معنای گذاشتن پیشانی و صورت بر روی زمین می‌دانست و بر روی زمین سجده می‌نمود.<ref>عطائی اصفهانی، ص۵۲.</ref> عثمان نیز بر روی زمین سجده می‌کرد،<ref>عطائی اصفهانی، ص۵۵.</ref> و ابن مسعود، نماز نخواند مگر بر روی زمین.<ref>عرفانیان، ص۵۷.</ref>


روايات در اين زمينه در كتاب هاي معتبر اهل سنت آن قدر زياد است كه عبد الوهاب شافعي مي‌گويد: من دركتابهاي معتبر اهل سنت (صحاح، مسانيد، سنن) يك روايت قابل استناد كه صريحاً جواز سجده را بر روي فرش و لباس داشته باشد نيافته‌‌ام، بلكه عدم جواز بر اينها را يافته‌ام.<ref>همان، ص۴۶.</ref>  
در روایات آمده است که پیامبر(ص) دیدند، کسی بر روی فرش نماز می‌خواند (بر روی فرش سجده می‌کند) فرمودند: «خداوند این عمل را قبیح می‌داند» و آن فرش را کنار زدند.<ref>الهندی، کنز العمال، ص۱۲۷.</ref> نیز آمده است ابوبکر کسی که بر روی پارچه‌ای نماز می‌خواند را نهی کرد.<ref>عطائی اصفهانی، ص۵۱.</ref>


پيامبر(ص) ديدند، كسي بر روي فرش نماز مي‌خواند (بر روي فرش سجده مي‌كرد) فرمودند: خداوند اين عمل را قبيح مي‌داند و آن فرش را كنار زدند.<ref>الهندي، ص۱۲۷.</ref> ونيز آمده است ابوبكر؛ كسي را كه بر روي پارچه‌اي نماز مي‌خواند، نهي كرد .<ref>عطائي اصفهاني، ص۵۱.</ref>
روایات در این زمینه در کتاب‌های معتبر اهل سنت چنان زیاد است که عبد الوهاب شافعی می‌گوید: «من در کتاب‌های معتبر اهل سنت یک روایت قابل استناد که صریحا جواز سجده را بر روی فرش و لباس داشته باشد نیافته‌ام، بلکه عدم جواز بر اینها را یافته‌ام.»<ref>عرفانيان، ص۴۶.</ref>


==تاريخچه استفاده از مهر:==
== تاریخچه استفاده از مهر ==
عبدالله بن عمر، فرزند خلیفه دوم می‌گوید: «در یک شب بارانی برای نماز صبح به مسجد رفتیم، فردی که در مسیرش سنگ ریزه بود، سنگ مناسبی را برای نماز برداشت، پارچه‌ای را پهن کرده و سنگ را بر روی آن گذاشت و نماز می‌خواند، پیامبر(ص) ایشان را دیدند و فرمودند: چه کار قشنگ و خوبی است.»<ref>عطائی اصفهانی، ص۳۸ و ۳۹.</ref>


مهر در لغت به معناي، نشان، امضاء، اثر انگشت، ختم نمودن، وسيله‌اي فلز، سنگي، پلاستيكي و ... كه براي گذاشتن اثر به كار مي‌رود؛ آمده است.
ساختن تسبیح و مهر از گل نیز در تاریخ گزارش شده است. حضرت فاطمه(س) با خاک تسبیح درست کرده و با آن ذکر می‌گفتند، تا اینکه در سال دوم هجری در جنگ احد، حمزه بن عبدالمطلب، عموی پیامبر(ص) به شهادت رسید؛ پیامبر(ص) برای نشان دادن عظمت این شهید، از خاک قبر او برداشته و با خود به مدینه آوردند؛ حضرت فاطمه(س) نیز از خاک قبر حمزه برداشته و با آن تسبیح برای ذکر و مهر برای نماز خواندن ساخت، اهل مدینه به تبعیت از ایشان مهر ساخته و با آن نماز می‌خواندند.<ref>عرفانیان، ص۶۷–۶۴.</ref> این سنت بین مسلمانان وجود داشت و هنگامی که به مسافرتی می‌رفتند، از خاک مدینه برای خود مهری می‌ساختند و می‌بردند تا با آن نماز بخوانند.<ref>عطائی اصفهانی، صص ۶۹–۶۷.</ref> تا این که امام حسین(ع) در کربلا به شهادت رسید. امام سجاد(ع) از خاک کربلا تسبیح درست کردند و با آن ذکر می‌گفتند و مهر ساختند و با آن نماز می‌خواندند. شیعیان نیز به تبعیت از ائمه خود از مهر کربلا استفاده می‌کردند که کم‌کم به شعار و سنت شیعیان تبدیل شد.<ref>عرفانیان، ص۶۶–۴۶.</ref>
 
مهر نماز كه برگرفته از معناي لغوي آن است، و به معناي علامت و نشانه و نموداري از زمين (خاك پاك به هم چسبيده، سنگ صاف، گل پاك و خشك شده) است كه به شكل‌هاي مكعب مربع، مستطيل، دائره، چند ضلعي و اكثراً از تربت كربلاي امام حسين(ع) ساخته مي‌شود.<ref>دهخدا، علي اكبر، لغت‌نامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، جلد (مو ـ موفق) ص۱۸۹.</ref>
 
فرزند عمر، خليفه دوم مي‌گويد: در يك شب باراني براي نماز صبح به مسجد رفتيم، يك نفر كه در مسيرش سنگ ريزه بوده، سنگ مناسبي را براي نماز برداشت، پارچه‌اي را پهن كرده و سنگ را بر روي آن گذاشت و نماز مي‌خواند، پيامبر(ص) ايشان را ديدند و فرمودند: چه كار قشنگ و خوبي است. <ref>عطائي اصفهاني، ص۳۸ و ۳۹.</ref> مي‌گويند اين اولين سجاده و مهر در اسلام است.
 
حضرت فاطمه(س) با خاك تسبيح درست كرده و با آن ذكر مي‌گفتند، تا اينكه در سال دوم هجري در جنگ احد، عموي پيامبر(ص) حضرت حمزه ـ سلام الله عليه ـ شهيد شدند و ملقب به سيد الشهداء گرديدند، پيامبر(ص) براي نشان دادن عظمت اين شهيد، از خاك قبرشان برداشته و با خود به مدينه آوردند؛ حضرت فاطمه(س) نيز از خاك قبر حضرت حمزه ـ سلام الله عليه ـ برداشته و با آن تسبيح براي ذكر و مهر براي نماز خواندن ساخت، اهل مدينه به تبعيت از ايشان مهر ساخته و با آن نماز مي‌خواندند،<ref>عرفانيان، ص۶۷ ـ ۶۴.</ref> اين سنت بين مسلمانان وجود داشت، هنگامي كه به مسافرتي مي‌رفتند، از خاك مدينه براي خود مهري مي‌ساختند و مي‌بردند تا با آن نماز بخوانند.<ref>عطائي اصفهاني، صص ۶۹ ـ ۶۷.</ref> تا اينكه در سال ۶۱ ق امام حسين(ع) در كربلا به شهادت رسيدند. امام سجاد(ع) از خاك كربلا تسبيح درست كردند و با آن ذكر مي‌گفتند و مهر ساختند و با آن نماز مي‌خواندند، ائمه بعد(ع) هم از ايشان تبعيت نمودند و شيعيان به تبعيت از ائمه خود از مهر كربلا استفاده مي‌كردند كه كم كم به شعار و سنت شيعيان تبديل شد.<ref>عرفانيان، ص۶۶ ـ ۴۶.</ref>
 
مهر خاك مدينه و كربلا در بين شيعيان رايج بود، ولي كم كم آن را به خاك قبر ائمه ديگر(ع) سرايت دادند تا براي نماز به خاك پاك به راحتي دسترسي داشته باشند.
 
امام زمان(عج) پيشواي دين اسلام است، رهبر هر ديني اولي بر همه امت، براي انجام دستورات دين مي‌باشد؛ خداوند امر به سجده فرمودند؛ پيامبر(ص) چگونگي سجده بر خاك را بيان نمودند، جانشينان بر حق او از خاك پاك و متبرك براي سجده استفاده مي‌كردند؛ امام زمان(عج) مكلف به دستورات دين از جمله نماز مي‌باشد كه بايد بر خاك پاك سجده كنند.
 
براي نمونه به حديثي از امام زمان(عج) اشاره مي‌كنيم:
 
يكي از شيعيان در نامه‌اي از امام زمان(عج) سؤال كردند، آيا سجده بر تربت حسيني بر ساير خاك‌ها برتري دارد؟ امام زمان(عج) در پاسخ نوشتند: سجده بر تربت حسيني جايز و نسبت به ساير خاك ها برتري و رجحان دارد.<ref>الحرّ العاملي، محمد بن الحسن، وسائل الشيعه الي التحصيل مسائل الشريعه، بيروت، احياء التراث العربي، الخامسه،۱۴۰۳ ق، ج۳، ص۶۰۸.</ref>  
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
==مطالعه بيشتر==
== مطالعه بیشتر ==
 
* شیخ طوسی، المبسوط، ج۱، ص۹۰ و ۹۱.
۱. شيخ طوسي، المبسوط، ج۱، ص۹۰ و ۹۱.
* شیخ طوسی، الخلاف، ج۱، ص۳۵۷ و ۳۵۸.
 
* شریف مرتضی، الناصریات، ص۱۵۲.
۲. شيخ طوسي، الخلاف، ج۱، ص۳۵۷ و ۳۵۸.
 
۳. شريف مرتضي، الناصريات، ص۱۵۲.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
{{پایان مطالعه بیشتر}}


==منابع==
== منابع ==
<references />
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =  
  | شاخه اصلی = ادیان و مذاهب
  | شاخه فرعی۱ =  
  | شاخه فرعی۱ = شیعه امامیه
  | شاخه فرعی۲ =  
  | شاخه فرعی۲ = فقه شیعه
  | شاخه فرعی۳ =  
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =
  | تیترها =  
  | تیترها = شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =
  | کیفیت =  
  | کیفیت =
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ ‏۱۲ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۳۴

سؤال

دلیل این که سجده شیعیان بر مهر چیست؟


سجده بر خاک در سنّت پیامبر(ص) و اصحاب

از اهل سنت و شیعه روایات فراوانی داریم که پیامبر(ص) برای سجده، پیشانی را بر خاک می‌گذاشتند،[۱] و می‌فرمودند: «خداوند به من چند چیز عطا فرمودند که به انبیاء گذشته نداده بودند؛ از جمله آنها، خداوند زمین را برای من سجده‌گاه و پاک کننده قرار داده است، پس هر فردی از امت من در هر کجا باشند، وقت نماز که شد، همان‌جا به نماز بایستد.»[۲] (منبع حدیث «جعلت لی الارضُ مسجداً و طهوراً» و مفهوم آن)

به تبعیت از پیامبر(ص) مسلمانان نیز بر خاک سجده می‌کردند، برای نمونه، رفتار دائمی ابوبکر این بود که بر زمین نماز می‌خواند، و اگر بر روی فرش می‌ایستاد، پیشانی را بر خاک می‌گذاشت؛[۳] عمر، سجده را به معنای گذاشتن پیشانی و صورت بر روی زمین می‌دانست و بر روی زمین سجده می‌نمود.[۴] عثمان نیز بر روی زمین سجده می‌کرد،[۵] و ابن مسعود، نماز نخواند مگر بر روی زمین.[۶]

در روایات آمده است که پیامبر(ص) دیدند، کسی بر روی فرش نماز می‌خواند (بر روی فرش سجده می‌کند) فرمودند: «خداوند این عمل را قبیح می‌داند» و آن فرش را کنار زدند.[۷] نیز آمده است ابوبکر کسی که بر روی پارچه‌ای نماز می‌خواند را نهی کرد.[۸]

روایات در این زمینه در کتاب‌های معتبر اهل سنت چنان زیاد است که عبد الوهاب شافعی می‌گوید: «من در کتاب‌های معتبر اهل سنت یک روایت قابل استناد که صریحا جواز سجده را بر روی فرش و لباس داشته باشد نیافته‌ام، بلکه عدم جواز بر اینها را یافته‌ام.»[۹]

تاریخچه استفاده از مهر

عبدالله بن عمر، فرزند خلیفه دوم می‌گوید: «در یک شب بارانی برای نماز صبح به مسجد رفتیم، فردی که در مسیرش سنگ ریزه بود، سنگ مناسبی را برای نماز برداشت، پارچه‌ای را پهن کرده و سنگ را بر روی آن گذاشت و نماز می‌خواند، پیامبر(ص) ایشان را دیدند و فرمودند: چه کار قشنگ و خوبی است.»[۱۰]

ساختن تسبیح و مهر از گل نیز در تاریخ گزارش شده است. حضرت فاطمه(س) با خاک تسبیح درست کرده و با آن ذکر می‌گفتند، تا اینکه در سال دوم هجری در جنگ احد، حمزه بن عبدالمطلب، عموی پیامبر(ص) به شهادت رسید؛ پیامبر(ص) برای نشان دادن عظمت این شهید، از خاک قبر او برداشته و با خود به مدینه آوردند؛ حضرت فاطمه(س) نیز از خاک قبر حمزه برداشته و با آن تسبیح برای ذکر و مهر برای نماز خواندن ساخت، اهل مدینه به تبعیت از ایشان مهر ساخته و با آن نماز می‌خواندند.[۱۱] این سنت بین مسلمانان وجود داشت و هنگامی که به مسافرتی می‌رفتند، از خاک مدینه برای خود مهری می‌ساختند و می‌بردند تا با آن نماز بخوانند.[۱۲] تا این که امام حسین(ع) در کربلا به شهادت رسید. امام سجاد(ع) از خاک کربلا تسبیح درست کردند و با آن ذکر می‌گفتند و مهر ساختند و با آن نماز می‌خواندند. شیعیان نیز به تبعیت از ائمه خود از مهر کربلا استفاده می‌کردند که کم‌کم به شعار و سنت شیعیان تبدیل شد.[۱۳]


مطالعه بیشتر

  • شیخ طوسی، المبسوط، ج۱، ص۹۰ و ۹۱.
  • شیخ طوسی، الخلاف، ج۱، ص۳۵۷ و ۳۵۸.
  • شریف مرتضی، الناصریات، ص۱۵۲.


منابع

  1. عرفانیان یزدی خراسانی، غلام‌رضا، الوضوء و السجود فی الکتاب و السنه، قم، حوزه علمیه، اول، ۱۳۷۲ش، ص۵۷.
  2. عطائی اصفهانی، مهر نماز، اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، قم، انتشارات حضرت عباس(س)، دوم، ۱۳۸۲، ص۲۵.
  3. الهندی، علامه علاء الدین المتقی بن حسام الدین، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت، مؤسسه الرساله، سال ۱۴۰۹ ق، ج۸، ص۱۲۸.
  4. عطائی اصفهانی، ص۵۲.
  5. عطائی اصفهانی، ص۵۵.
  6. عرفانیان، ص۵۷.
  7. الهندی، کنز العمال، ص۱۲۷.
  8. عطائی اصفهانی، ص۵۱.
  9. عرفانيان، ص۴۶.
  10. عطائی اصفهانی، ص۳۸ و ۳۹.
  11. عرفانیان، ص۶۷–۶۴.
  12. عطائی اصفهانی، صص ۶۹–۶۷.
  13. عرفانیان، ص۶۶–۴۶.