رساله سه اصل (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
==موضوع و جایگاه== | ==موضوع و جایگاه== | ||
رساله سه اصل نوشته ملاصدرا رساله‌ای است علیه عالمانی که دشمنی با حکمت الهی می‌پرداخته‌اند. از نظر سید حسین نصر، این رساله، پاسخ ملاصدرا به تمام کوته‌نظران، ظاهربینان و عالم‌نمایانی، که به نام علم و دین، با حکمت و عرفان دشمنی می‌کنند. از نظر نصر مخاطب این رساله عوام نیستند، بلکه عالمان ظاهربینی هستند که با آشنایی مختصری با ظواهر علوم شرعی خود را در ردیف عالمان کامل می‌شمرند و در راه عالمان روشن‌بین سنگ‌اندازی می‌کنند.<ref>ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، رساله سه اصل، تحقیق سید حسین نصر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۴۰ش، مقدمه | رساله سه اصل نوشته ملاصدرا رساله‌ای است علیه عالمانی که دشمنی با حکمت الهی می‌پرداخته‌اند. از نظر سید حسین نصر، این رساله، پاسخ ملاصدرا به تمام کوته‌نظران، ظاهربینان و عالم‌نمایانی، که به نام علم و دین، با حکمت و عرفان دشمنی می‌کنند. از نظر نصر مخاطب این رساله عوام نیستند، بلکه عالمان ظاهربینی هستند که با آشنایی مختصری با ظواهر علوم شرعی خود را در ردیف عالمان کامل می‌شمرند و در راه عالمان روشن‌بین سنگ‌اندازی می‌کنند.<ref>ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، رساله سه اصل، تحقیق سید حسین نصر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۴۰ش، مقدمه محقق، ص۲۸.</ref> | ||
رساله سه اصل را نمونه‌ای عالى از دفاع از عرفان و فلسفه دانسته‌اند. گفته شده که ملاصدرا در این رساله مخالفت با عرفان و تفكر فلسفى را معلول جهل به خويشتن و دنيادوستى و خودفريبى تلقی کرده است.<ref>لگنهاوزن، محمد، «اقتراح: دفاع عقلانی از دین»، نقد و نظر، شماره ۳-۴، تابستان و پاییز ۱۳۷۳ش، ص۲۱. </ref> | رساله سه اصل را نمونه‌ای عالى از دفاع از عرفان و فلسفه دانسته‌اند. گفته شده که ملاصدرا در این رساله مخالفت با عرفان و تفكر فلسفى را معلول جهل به خويشتن و دنيادوستى و خودفريبى تلقی کرده است.<ref>لگنهاوزن، محمد، «اقتراح: دفاع عقلانی از دین»، نقد و نظر، شماره ۳-۴، تابستان و پاییز ۱۳۷۳ش، ص۲۱. </ref> ملاصدرا در این کتاب اشخاص عالم‌نما و ظاهربين را از عوام خطرناک‌تر دانسته و آنان را بيش از عوام دشمنان واقعى معرفت مى‌داند.<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، مقدمه محقق، ص۲۹.</ref> | ||
رساله سه اصل تنها رساله فارسی ملاصدرا و از معدود آثار او به زبان فارسی قلمداد شده است.<ref>استادی، رضا، «تألیفات ملاصدرا»، آیینه پژوهش، شماره ۵۷، ۱۳۷۸ش، ص۸۳.</ref> نسخه‌هایی از رساله سه اصل در کتابخانه آستان قدس و مجلس و در کتابخانه مدرس رضوى و کتابخانه شیخ جعفر سلطان العلماء در | رساله سه اصل تنها رساله فارسی ملاصدرا و از معدود آثار او به زبان فارسی قلمداد شده است.<ref>استادی، رضا، «تألیفات ملاصدرا»، آیینه پژوهش، شماره ۵۷، ۱۳۷۸ش، ص۸۳.</ref> نسخه‌هایی از رساله سه اصل در کتابخانه آستان قدس و مجلس و در کتابخانه مدرس رضوى و کتابخانه شیخ جعفر سلطان العلماء در تهران بوده است. نسخه دیگری از آن هم در موزه بریتانیا است.<ref>استادی، «تألیفات ملاصدرا»، ص۸۳.</ref> رساله سه اصل اولين بار، در سال ۱۳۴۰ش، توسط سيد حسين نصر و از طرف دانشكده معقول و منقول دانشگاه تهران به‌مناسبت چهار صدمين سال تولد ملاصدرا (۱۳۸۰ق) منتشر شده است.<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، مقدمه محقق، ص۱.</ref> | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی (درگذشته ۱۰۵۰ق)، مشهور به ملاصدرا و صدرالمتألهین، عالم شیعه، فیلسوف و بنیانگذار مکتب فلسفی حکمت متعالیه است. مکتب حکمت متعالیه، در کنار مکتب فلسفی مشاء و اشراق، یکی از سه مکتب فلسفی اسلامی به‌شمار می‌رود.<ref>آشتیانی، سید جلال‌الدین، شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا، قم، مرکز انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم، ۱۳۷۸ش، ص۲۱.</ref> مرتضی مطهری مکتب فلسفی ملاصدرا را تلفیقی از چهار مکتب اندیشه‌ای در جهان اسلام دانسته است: مکتب فلسفی مشاء، مکتب فلسفی اشراق، عرفان نظری و کلام.<ref>مطهری، مرتضی، کلیات علوم اسلامی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۹ش، ص۱۲۳.</ref> | صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی (درگذشته ۱۰۵۰ق)، مشهور به ملاصدرا و صدرالمتألهین، عالم شیعه، فیلسوف و بنیانگذار مکتب فلسفی حکمت متعالیه است. مکتب حکمت متعالیه، در کنار مکتب فلسفی مشاء و اشراق، یکی از سه مکتب فلسفی اسلامی به‌شمار می‌رود.<ref>آشتیانی، سید جلال‌الدین، شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا، قم، مرکز انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم، ۱۳۷۸ش، ص۲۱.</ref> مرتضی مطهری مکتب فلسفی ملاصدرا را تلفیقی از چهار مکتب اندیشه‌ای در جهان اسلام دانسته است: مکتب فلسفی مشاء، مکتب فلسفی اشراق، عرفان نظری و کلام.<ref>مطهری، مرتضی، کلیات علوم اسلامی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۹ش، ص۱۲۳.</ref> | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
رساله سه اصل در چهارده باب سامان یافته و ملاصدرا در سه باب اول به بیان سه اصل مورد نظر خود پرداخته است؛<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، مقدمه محقق، ص۴۲.</ref> این سه اصل عبارت‌اند از: | |||
* جهل نسبت به معرفت نفس كه حقيقت انسان و اساس ايمان به آخرت است که اكثر انسان‌ها از آن غافل هستند. این جهل مهم‌ترین سبب شقاوت و ناكامى انسان در آخرت است، زیرا کسی که خود را نشناسد خدا را نخواهد شناخت.<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، ص۱۳.</ref> | |||
* علاقه به مقام اجتماعی، مال و ميل به امور شهوانی و لذت‌های حیوانی و نفسانی كه ریشه همه آنها حب دنیاست.<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، ص۲۸.</ref> | |||
* فریب‌های نفس اماره و فریبکاری‌های شيطان است که بد را خوب و خوب را بد نشان می‌دهد. شیطانی که معروف را منكر و منكر را معروف معرفی می‌کند و كارش ترويج سخنان باطل و زیبا نشان دادن عمل غير صالح و اندیشه‌های فاسد و اوهام دروغین و انكار حق و ابطال برهان‌های عقلی با تکیه بر دروغ و سفسطه است.<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، ص۳۲.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
نسخهٔ ۷ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۰۴
 | این مقاله هماکنون به دست Shamloo در حال ویرایش است. |
رساله سه اصل ملاصدرا درباره چیست؟
موضوع و جایگاه
رساله سه اصل نوشته ملاصدرا رساله‌ای است علیه عالمانی که دشمنی با حکمت الهی می‌پرداخته‌اند. از نظر سید حسین نصر، این رساله، پاسخ ملاصدرا به تمام کوته‌نظران، ظاهربینان و عالم‌نمایانی، که به نام علم و دین، با حکمت و عرفان دشمنی می‌کنند. از نظر نصر مخاطب این رساله عوام نیستند، بلکه عالمان ظاهربینی هستند که با آشنایی مختصری با ظواهر علوم شرعی خود را در ردیف عالمان کامل می‌شمرند و در راه عالمان روشن‌بین سنگ‌اندازی می‌کنند.[۱]
رساله سه اصل را نمونه‌ای عالى از دفاع از عرفان و فلسفه دانسته‌اند. گفته شده که ملاصدرا در این رساله مخالفت با عرفان و تفكر فلسفى را معلول جهل به خويشتن و دنيادوستى و خودفريبى تلقی کرده است.[۲] ملاصدرا در این کتاب اشخاص عالم‌نما و ظاهربين را از عوام خطرناک‌تر دانسته و آنان را بيش از عوام دشمنان واقعى معرفت مى‌داند.[۳]
رساله سه اصل تنها رساله فارسی ملاصدرا و از معدود آثار او به زبان فارسی قلمداد شده است.[۴] نسخه‌هایی از رساله سه اصل در کتابخانه آستان قدس و مجلس و در کتابخانه مدرس رضوى و کتابخانه شیخ جعفر سلطان العلماء در تهران بوده است. نسخه دیگری از آن هم در موزه بریتانیا است.[۵] رساله سه اصل اولين بار، در سال ۱۳۴۰ش، توسط سيد حسين نصر و از طرف دانشكده معقول و منقول دانشگاه تهران به‌مناسبت چهار صدمين سال تولد ملاصدرا (۱۳۸۰ق) منتشر شده است.[۶]
نویسنده
صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی (درگذشته ۱۰۵۰ق)، مشهور به ملاصدرا و صدرالمتألهین، عالم شیعه، فیلسوف و بنیانگذار مکتب فلسفی حکمت متعالیه است. مکتب حکمت متعالیه، در کنار مکتب فلسفی مشاء و اشراق، یکی از سه مکتب فلسفی اسلامی به‌شمار می‌رود.[۷] مرتضی مطهری مکتب فلسفی ملاصدرا را تلفیقی از چهار مکتب اندیشه‌ای در جهان اسلام دانسته است: مکتب فلسفی مشاء، مکتب فلسفی اشراق، عرفان نظری و کلام.[۸]
ملاصدرا در شیراز به دنیا آمد و تحصیلات خود را در شیراز و اصفهان پی گرفت. او علوم عقلی را نزد سید محمدباقر داماد استرآبادی مشهور به میرداماد (درگذشته ۱۰۴۱ق) و علوم نقلی را از نزد شیخ بهائی (درگذشته ۱۰۳۰ق) آموخت.[۹] ملاصدرا پس از رسیدن به مقام علمی بالا در علوم عقلی و نقلی به تدریس علوم فلسفی در اصفهان و شیراز پرداخت. ملاصدرا همواره از سوی علمای قشری تحت فشار بود؛ به همین دلیل، قسمتی پایانی عمر خود را در انزوا در کهک در نزدیکی قم به سر برد.[۱۰] در این دوره آثار مهم خود، از جمله اسفار اربعه، را به‌نگارش درآورد.[۱۱]
محتوا
رساله سه اصل در چهارده باب سامان یافته و ملاصدرا در سه باب اول به بیان سه اصل مورد نظر خود پرداخته است؛[۱۲] این سه اصل عبارت‌اند از:
- جهل نسبت به معرفت نفس كه حقيقت انسان و اساس ايمان به آخرت است که اكثر انسان‌ها از آن غافل هستند. این جهل مهم‌ترین سبب شقاوت و ناكامى انسان در آخرت است، زیرا کسی که خود را نشناسد خدا را نخواهد شناخت.[۱۳]
- علاقه به مقام اجتماعی، مال و ميل به امور شهوانی و لذت‌های حیوانی و نفسانی كه ریشه همه آنها حب دنیاست.[۱۴]
- فریب‌های نفس اماره و فریبکاری‌های شيطان است که بد را خوب و خوب را بد نشان می‌دهد. شیطانی که معروف را منكر و منكر را معروف معرفی می‌کند و كارش ترويج سخنان باطل و زیبا نشان دادن عمل غير صالح و اندیشه‌های فاسد و اوهام دروغین و انكار حق و ابطال برهان‌های عقلی با تکیه بر دروغ و سفسطه است.[۱۵]
منابع
- ↑ ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، رساله سه اصل، تحقیق سید حسین نصر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۴۰ش، مقدمه محقق، ص۲۸.
- ↑ لگنهاوزن، محمد، «اقتراح: دفاع عقلانی از دین»، نقد و نظر، شماره ۳-۴، تابستان و پاییز ۱۳۷۳ش، ص۲۱.
- ↑ ملاصدرا، رساله سه اصل، مقدمه محقق، ص۲۹.
- ↑ استادی، رضا، «تألیفات ملاصدرا»، آیینه پژوهش، شماره ۵۷، ۱۳۷۸ش، ص۸۳.
- ↑ استادی، «تألیفات ملاصدرا»، ص۸۳.
- ↑ ملاصدرا، رساله سه اصل، مقدمه محقق، ص۱.
- ↑ آشتیانی، سید جلال‌الدین، شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا، قم، مرکز انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم، ۱۳۷۸ش، ص۲۱.
- ↑ مطهری، مرتضی، کلیات علوم اسلامی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۹ش، ص۱۲۳.
- ↑ آشتیانی، شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا، ص۲۴-۲۵.
- ↑ آشتیانی، شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا، ص۲۷.
- ↑ ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، عرفان و عارف نمايان ترجمه كتاب كسر أصنام الجاهلية، تهران، انتشارات الزهراء، ۱۳۷۱ش، مقدمه سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، ص۲۰.
- ↑ ملاصدرا، رساله سه اصل، مقدمه محقق، ص۴۲.
- ↑ ملاصدرا، رساله سه اصل، ص۱۳.
- ↑ ملاصدرا، رساله سه اصل، ص۲۸.
- ↑ ملاصدرا، رساله سه اصل، ص۳۲.