جبرئیل با صورت دحیه کلبی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۸ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۳۷

سؤال

آيا درست است كه جبرئيل به صورت «دحيه كلبي» بر پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) نازل مي‎شد؛ از نظر علمي و فلسفي آيا مي‎شود ملك در شكل انسان ظاهر شود؟

آمدن جبرئيل به صورت دحيه كلبي بر پيامبر(ص) در روایاتی آمده است. تمثل فرشتگان در صورت انسانی شواهد قرآني و روايي دارد از نگاه علمی نیز اشکالی ندارد که فرشته در قالب انسانی ظاهر شود بدون آنکه در حقیقت خود تغییری رخ دهد.

وحي خداوند به پيامبران به سه صورت بوده است: سخن گفتن بدون واسطه خداوند با پيامبر؛ وحي از پشت پرده؛ وحي توسط جبرئيل.

وحي خداوند به پيامبر توسط جبرئيل، خود به چند صورت است: گاهي پيامبر خود او را مشاهده نمي‌‎كرد؛ گاهي جبرئيل وحي را بر قلب پيامبر القاء مي‌‎كرد؛ پيامبر جبرئيل را به صورت حقيقي‌‎اش مشاهده مي‎‌كرد؛ گاهی هم جبرئيل به صورت انسان زيبايي براي رسول خدا(ص) تمثل پيدا مي‌‎كرد.

انواع وحي

وحي رساني خداوند به پيامبران به سه صورت بوده است كه در قرآن هم به آن اشاره شده است: ﴿وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلا وَحْيًا أَوْ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولا فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاءُ إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ؛ هيچ بشري را نرسد كه خدا با او تكلم كند؛ جزء از طريق وحي يا از پشت پرده يا فرشته‌‎اي را مي‎‌فرستد تا به فرمان او آنچه را بخواهد به او وحي كند همانا خداوند بلند پايه و حكيم است.﴾(شوری:۵۱)

سخن گفتن بدون واسطه خداوند با پيامبر: در اين قسم خداوند وحي را بدون واسطه بر قلب پيامبر مي‎‌فرستد: ﴿وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلا وَحْيًا﴾(شوری:۵۱)
وحي از پشت پرده: در اين نوع وحی، پيامبر كلام خداوند را مي‎‌شنود، ولي اين كلام از جايي يا چیز خاص شنيده مي‎‌شود: ﴿أَوْ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ﴾(شوری:۵۱) همان‌گونه كه خداوند از طريق درخت با موسي سخن گفت: ﴿فَلَمَّا أَتَاهَا نُودِيَ مِنْ شَاطِئِ الْوَادِ الأيْمَنِ فِي الْبُقْعَه الْمُبَارَكَه مِنَ الشَّجَرَه أَنْ يَا مُوسَى إِنِّي أَنَا اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ؛ هنگامی که به سراغ آتش آمد، از کرانه راست درّه، در آن سرزمین پر برکت، از میان یک درخت ندا داده شد که: «ای موسی! منم خداوند، پروردگار جهانیان!﴾(قصص:۳۰) وقتي موسي به آن آتش نزديك شد از جانب وادي ايمن در آن بارگاه مبارك از آن درخت فرا رسيد كه اي موسي من خدا و پروردگار جهان هستم.
وحي توسط جبرئيل: ﴿أَوْ يُرْسِلَ رَسُولا فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاءُ إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ﴾(شوری:۵۱) در اين نوع از وحي ارتباط خداوند با پيامبران به وسيله جبرئيل بوده است.

وحي خداوند با پيامبر توسط جبرئيل، خود به چند صورت است:

گاهي پيامبر صداي فرشته را مي‎‌شنود اما خود او را مشاهده نمي‌‎كرد.
گاهي جبرئيل وحي را بر قلب پيامبر القاء مي‌‎كند: ﴿نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الأمِينُ۝۱۹۳عَلَى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنْذِرِينَ۝۱۹۴﴾(شعراء:۱۹۴-۱۹۳)
پيامبر جبرئيل را به صورت حقيقي‌‎اش مشاهده مي‎‌كند.^[۱]
گاهي جبرئيل به صورت انسان زيبايي براي رسول خدا(ص) تمثل پيدا مي‎‌كند. گاهي جبرئیل به صورت دحيه كلبي نازل مي‎‌شد.^[۲]

دحيه كلبي كيست

دحیه کلبی برادر رضاعي^{[یادداشت ۱]} پيامبر(ص) بود و از زيباترين مردم آن زمان محسوب مي‎‌شد. گاهی وقت‌ها که جبرئيل به سراغ پيامبر(ص) مي‎‌آمد در آن چهره نمايان مي‎‌شد. پيامبر(ص) او را به عنوان سفير پيش قيصر روم «هرقل» فرستاد و تا زمان خلافت معاويه زنده بود.^[۳] او در جنگ احد و غير آن حاضر بود.^[۴]

حال اين سؤال مطرح است آيا از نظر فلسفي و علمي مي‎‌شود كه جبرئيل به صورت انسان(دحيه كلبي) بر پيامبر(ص) نازل شود.

در جواب گفته مي‎‌شود: نزول فرشتگان از جمله جبرئيل به صورت تمثل (ظاهر شدن فرشته به صورت انسان) بوده است. تمثل جبرئيل به صورت انسان خاصي اين جور نبوده كه جبرئيل حقيقت خويش را از دست بدهد و انسان شود و آن گاه بر پيامبر(ص) نازل شود، در جريان حضرت مريم جبرئيل به صورت انسان بر او متمثل شد و حقيقت جبرئيل عوض نشد.^[۵]

آمدن جبرئيل به صورت دحيه كلبي بر پيامبر(ص)، هيچ گونه اشكال علمي ندارد. چون در موقع نزول جبرئيل به صورت دحيه كلبي هيچ گونه تغییر هویت در حقیقت جبرئیل صورت نگرفته است.

شواهد قرآني و روايي تمثل

در جريان مريم جبرئيل به صورت بشري براي او ظاهر شد : ﴿فَاتَّخَذَتْ مِنْ دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَيْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِيًّا^[۶]؛ پس روح خود (جبرئيل) را به سوي او فرستاديم پس به صورت انساني تمام برايش تمثل جست.﴾(مریم:۱۷)
در قصه بشارت دادن فرشتگان به ابراهيم(ع) براي به دنيا آمدن اسحاق و يعقوب، ملائكه به صورت انسان بر ابراهيم ظاهر شدند^[۷].
تمثل ابليس به صورت سراقه بن مالك در جنگ بدر كه براي قريش به اين صورت ظاهر شد كه در تفاسير در ذيل آيه ۴۸ از سوره انفال به اين ماجرا اشاره شده است.^[۸]
تمثل ابليس در دار الندوه به صورت پيرمردي، همچنين تمثلش در روز عقبه به شكل عنيه بن حجاج و تمثل ابليس براي حضرت يحيي به صورت عجيبي يا تمثل دنيا براي حضرت علي(ع) به صورت زني زيبا.^[۹].

منابع

↑ اميني، ابراهيم، وحي در اديان، قم، مركز انتشارات و دفتر تبليغات، چاپ اوّل، ۱۳۷۷، ص۶۱۷.
↑ کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۵۸۷. طوسی، محمد، الامالی، قم، چاپ اول، ۱۴۱۷ق، مجلس۵۵، ص۴۲۶.
↑ مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميه، چاپ هیجدهم، ۱۳۷۹، ج۲۰، ص۴۸۸.
↑ ابن اثير، اسد الغابه، بيروت، دار احياء التراث العربي، ج۲، ص۱۳۰.
↑ طباطبايي، محمد حسين، الميزان، بيروت، موسسه الاعلمي للمطبوعات، چاپ اوّل، ۱۴۱۷، ج۱۴، ص۳۶. اميني، ابراهيم، وحي در اديان، قم، مركز انتشارات دفتر تبليغات، چاپ اوّل، ۱۳۷۷، ص۱۱۷.
↑ مريم/۱۷.
↑ سوره هود، آیه۷۶.
↑ طوسی، محمد، التبیان فی تفسیر القرآن، مكتب الإعلام الإسلامي، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۱۳۵.
↑ طباطبائي، محمد حسين، الميزان، بيروت، موسسه الاعلمي للمطبوعات، چاپ اوّل، ۱۴۱۷، ج۱۴، ص۳۶.

خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «یادداشت» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group="یادداشت"/> یافت نشد.

[1] اميني، ابراهيم، وحي در اديان، قم، مركز انتشارات و دفتر تبليغات، چاپ اوّل، ۱۳۷۷، ص۶۱۷.

[2] کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۵۸۷. طوسی، محمد، الامالی، قم، چاپ اول، ۱۴۱۷ق، مجلس۵۵، ص۴۲۶.

[4] مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميه، چاپ هیجدهم، ۱۳۷۹، ج۲۰، ص۴۸۸.

[5] ابن اثير، اسد الغابه، بيروت، دار احياء التراث العربي، ج۲، ص۱۳۰.

[6] طباطبايي، محمد حسين، الميزان، بيروت، موسسه الاعلمي للمطبوعات، چاپ اوّل، ۱۴۱۷، ج۱۴، ص۳۶. اميني، ابراهيم، وحي در اديان، قم، مركز انتشارات دفتر تبليغات، چاپ اوّل، ۱۳۷۷، ص۱۱۷.

[7] مريم/۱۷.

[8] سوره هود، آیه۷۶.

[9] طوسی، محمد، التبیان فی تفسیر القرآن، مكتب الإعلام الإسلامي، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۱۳۵.

[10] طباطبائي، محمد حسين، الميزان، بيروت، موسسه الاعلمي للمطبوعات، چاپ اوّل، ۱۴۱۷، ج۱۴، ص۳۶.

[۱]

[۲]

[یادداشت ۱]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۲۴: / خط ۲۴: @@
 == دحيه كلبي كيست==
-دحیه کلبی برادر رضاعي{{یادداشت|هرگاه طفلی از زنی غیر از مادر خود با شرایطی که در فقه بیان شده، شیر بخورد، بین طفل و آن زن و نیز بین اطفال دیگری که این زن به آن‌ها شیر داده است، محرمیت و قرابت ایجاد می‌شود و آن زن، مادر رضاعی این طفل محسوب می‌شود و اطفالی که از این زن شیر خورده‌اند، برادران و خواهرانِ رضاعی وی می‌گردند. «فاضل آبی، حسن بن ابی‌طالب، کشف الرموز، ج۲، ص۱۲۱. فخرالمحققین، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد، ج۳، ص۴۳۴۴.»}} پيامبر(ص) بود و از زيباترين مردم آن زمان محسوب مي‎‌شد. گاهی وقت‌ها که جبرئيل به سراغ پيامبر(ص) مي‎‌آمد در آن چهره نمايان مي‎‌شد. پيامبر(ص) او را به عنوان سفير پيش قيصر روم «هرقل» فرستاد و تا زمان خلافت معاويه زنده بود.<ref>مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميه، چاپ هچدهم، ۱۳۷۹، ج۲۰، ص۴۸۸.</ref> او در [[جنگ احد]] و غير آن حاضر بود.<ref>ابن اثير، اسد الغابه، بيروت، دار احياء التراث العربي، ج۲، ص۱۳۰.</ref>
+دحیه کلبی برادر رضاعي{{یادداشت|هرگاه طفلی از زنی غیر از مادر خود با شرایطی که در فقه بیان شده، شیر بخورد، بین طفل و آن زن و نیز بین اطفال دیگری که این زن به آن‌ها شیر داده است، محرمیت و قرابت ایجاد می‌شود و آن زن، مادر رضاعی این طفل محسوب می‌شود و اطفالی که از این زن شیر خورده‌اند، برادران و خواهرانِ رضاعی وی می‌گردند. «فاضل آبی، حسن بن ابی‌طالب، کشف الرموز، ج۲، ص۱۲۱. فخرالمحققین، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد، ج۳، ص۴۳۴۴.»}} پيامبر(ص) بود و از زيباترين مردم آن زمان محسوب مي‎‌شد. گاهی وقت‌ها که جبرئيل به سراغ پيامبر(ص) مي‎‌آمد در آن چهره نمايان مي‎‌شد. پيامبر(ص) او را به عنوان سفير پيش قيصر روم «هرقل» فرستاد و تا زمان خلافت معاويه زنده بود.<ref>مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميه، چاپ هیجدهم، ۱۳۷۹، ج۲۰، ص۴۸۸.</ref> او در [[جنگ احد]] و غير آن حاضر بود.<ref>ابن اثير، اسد الغابه، بيروت، دار احياء التراث العربي، ج۲، ص۱۳۰.</ref>
 حال اين سؤال مطرح است آيا از نظر فلسفي و علمي مي‎‌شود كه جبرئيل به صورت انسان(دحيه كلبي) بر پيامبر(ص) نازل شود.