دانشی كه سزاوار یادگیری نباشد سودی ندارد: تفاوت میان نسخه‌ها
(ایجاد مدخل: بی‌فایده بودن فراگیری دانش‌های بی‌ثمر، اصلاح ارقام) |
(تکمیل اولیه مدخل) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
امیر مومنان(سلام الله علیه) در نامه ۳۱ نهج البلاغه به امام حسن مجتبی | امیر مومنان(سلام الله علیه) در نامه ۳۱ نهج البلاغه به امام حسن مجتبی سفارش می‌کند: «بدان علمی که سودمند نباشد، فایده‌ای نخواهد داشت و دانشی که سزاوار یادگیری نیست، سودی ندارد»، چه علومی است که دانستن آن سودی ندارد و فراگرفتنش جایز نیست؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
دانش‌هایی هستند که | دانش‌هایی هستند که سودی ندارند و دانشی که ثمره‌ای ندارد، فراگیری آن هم درست نیست. برخی از این دانش‌ها عبارتند از: | ||
علومی که باعث ضرر زدن به خود یا دیگری | * علومی که باعث ضرر زدن به خود یا دیگری می‌باشد مانند سحر و جادو. | ||
* علومی که فقط منفعت شخصی افراد را تأمین می‌کند و توجهی به معنوینت، انسانیت، رشد جامعه و آخرت ندارند مانند دانش ساخت سلاح‌های کشتار جمعی. | |||
* دانش‌هایی که عمر انسان را هدر می‌دهد و ثمره‌ای بر فرد ندارد. مانند بازی‌های ببهوده، معماهای بی‌اثر. | |||
* دانش‌هایی که خارج از درک بشر است مانند تعمق و ژرف اندیشی در ذات خدا. | |||
==متن حدیث== | == متن حدیث == | ||
[[امیرالمؤمنین| | [[امیرالمؤمنین|امیر مؤمنان علی(ع)]] در نامه ۳۱ نهج البلاغه به فرزندش [[امام حسن مجتبی(ع)]] می‌نویسد: | ||
{{عربی بزرگ| وَ اعْلَمْ أَنَّهُ لَا خَيْرَ | {{عربی بزرگ| وَ اعْلَمْ أَنَّهُ لَا خَيْرَ فِي عِلْمٍ لَا يَنْفَعُ وَ لَا يُنْتَفَعُ بِعِلْمٍ لَا يَحِقُ تَعَلُّمُهُ<ref>شريف رضي، محمد بن حسين، نهج البلاغه، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، نامه۳۱، ص۳۹۳.</ref> | ||
|ترجمه= بدان علمى كه سودمند نباشد، | |ترجمه= بدان علمى كه سودمند نباشد، فايده‌اى نخواهد داشت و دانشى كه سزاوار ياد گيرى نيست، سودى ندارد.}} | ||
== دلالت | == دلالت حدیث == | ||
دانشی که سزاوار یادگیری نیست، دانشی است که سودی ندارد؛ خیری در آن نیست. انسان با توجه به مقدار دانش خود در زندگی جهت‌گیری می‌کند و با در نظر گرفتن عمر محدود انسان، عقل می‌گوید علمی بیاموز که موجب خوشبختی در دنیا و آخرت شود و فکر انسان نباید به اموری که مهم نیستند، مشغول شود. | |||
این امر آنقدر مهم است که در [[دعا]]ها بارها از علمی که نفعی ندارد، به خداوند پناه برده شده است.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۸۳، ص۱۸. </ref> | |||
== دانش‌های غیر مفید == | |||
: ۱. علومی که باعث ضرر زدن به خود یا دیگری می‌باشد مثل سحر و جادو که در روایات از فراگیری آن نهی شده است.<ref>حر عاملی، محمد، وسائل‌الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام، ۱۴۰۹ق، ج۱۷، ص۹۴.</ref> | |||
: ۲. علومی که فقط منفعت شخصی افراد را تأمین می‌کند و توجهی به معنوینت، انسانیت، رشد جامعه و آخرت ندارند؛ مانند دانش ساخت مشروبات الکلی،<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۷۶، ص۱۳۰، باب ۸۶.</ref>امروزه دانش ساخت تسلیحات کشتار جمعی و … از همین علوم هستند که فقط سلطه‌جویی کشورهای خاصی را تأمین می‌کند. | |||
: | : ۳. دانش‌هایی که در قالب علم مخصوصی نیستند و فقط موجب هدررفت عمر می‌باشد مانند یادگیری بسیاری از بازی‌ها، اطلاع ازمشخصات فردی یاخانوادگی برخی افراد جامعه، معماهای بیهوده و … که ثمره‌ای بر فرد ندارد. | ||
: | [[امام کاظم(ع)]] فرمود: رسول خدا(ص) وارد مسجد شد، دید جماعتی گرد مردی را گرفته‌اند. پرسید: چه خبر است؟ گفتند: این شخص علامه است. پرسید: علامه یعنی چه؟ گفتند: داناترین مردم است به دودمان عرب، حوادث ایشان، به روزگار جاهلیت و اشعار عربی. پیامبر فرمود: {{متن عربی|اينها علمى است كه نادانش را زيانى ندهد و عالمش را سودى نبخشد.}} سپس فرمود: {{متن عربی|همانا علم سه چيز است: آيه محكم، فريضه عادله، سنت پابرجا، و غير از اينها فضل است.}}<ref>کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۳۲.</ref> | ||
: | [[حضرت محمد(ص)|پیامبر(ص)]] با جمله: {{متن عربی|لَا يَضُرُّ مَنْ جَهِلَه|ترجمه=نادانش را زيانى ندهد.}} به مردم فهمانید که معلومات این شخص در حقیقت علم نیست و دانش حقیقی آن است که دانستنش برای انسان مفید باشد و ندانستنش در آن زیان دهد.<ref>کلینی، محمد، الکافی، ترجمه: مصطفوی، تهران، علمیه اسلامیه، چاپ اول، ج۱، ص۳۸.</ref> | ||
: ۴. بعضی از علوم به خاطر اینکه خارج از درک بشر است، مورد نهی می‌باشد؛ مانند تعمق و ژرف اندیشی در ذات خدا.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۱، ص۹۱، بَابُ النَّهْیِ عَنِ الْکَلَامِ فِی الْکَیْفِیَّة.</ref> | |||
علومی که ندانستنش موجب زیان نمی‌باشد، آموختنش سزاوار نیست؛ علوم مادی که خدمت به انسانیت می‌باشد و مورد نیاز است؛ آموختن آن هم لازم می‌باشد.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۲۰.</ref> مانند دانش پزشکی، معماری، علوم سیاسی و… اگر این علوم با نیت الهی همراه شود، می‌تواند علاوه بر آثار دنیایی، نتیجه اخروی هم داشته باشد. | |||
علومی که ندانستنش موجب زیان نمی‌باشد، آموختنش سزاوار نیست؛ علوم مادی که خدمت به انسانیت | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
[[اعتبار نامه ۳۱ نهج‌البلاغه]] | [[اعتبار نامه ۳۱ نهج‌البلاغه]] | ||
==منابع== | |||
== منابع == | |||
{{پانویس|۲}} | |||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = حدیث | | شاخه اصلی = حدیث | ||
| شاخه فرعی۱ = روایت‌های اخلاقی | | شاخه فرعی۱ = روایت‌های اخلاقی | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = شد | | شناسه = شد | ||
| تیترها = شد | | تیترها = شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش = | ||
| لینک‌دهی = شد | | لینک‌دهی = شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = ب | | اولویت = ب | ||
| کیفیت = ب | | کیفیت = ب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ ۲۸ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۳۰
سؤال
امیر مومنان(سلام الله علیه) در نامه ۳۱ نهج البلاغه به امام حسن مجتبی سفارش می‌کند: «بدان علمی که سودمند نباشد، فایده‌ای نخواهد داشت و دانشی که سزاوار یادگیری نیست، سودی ندارد»، چه علومی است که دانستن آن سودی ندارد و فراگرفتنش جایز نیست؟
دانش‌هایی هستند که سودی ندارند و دانشی که ثمره‌ای ندارد، فراگیری آن هم درست نیست. برخی از این دانش‌ها عبارتند از:
- علومی که باعث ضرر زدن به خود یا دیگری می‌باشد مانند سحر و جادو.
- علومی که فقط منفعت شخصی افراد را تأمین می‌کند و توجهی به معنوینت، انسانیت، رشد جامعه و آخرت ندارند مانند دانش ساخت سلاح‌های کشتار جمعی.
- دانش‌هایی که عمر انسان را هدر می‌دهد و ثمره‌ای بر فرد ندارد. مانند بازی‌های ببهوده، معماهای بی‌اثر.
- دانش‌هایی که خارج از درک بشر است مانند تعمق و ژرف اندیشی در ذات خدا.
متن حدیث
امیر مؤمنان علی(ع) در نامه ۳۱ نهج البلاغه به فرزندش امام حسن مجتبی(ع) می‌نویسد:
| « | وَ اعْلَمْ أَنَّهُ لَا خَيْرَ فِي عِلْمٍ لَا يَنْفَعُ وَ لَا يُنْتَفَعُ بِعِلْمٍ لَا يَحِقُ تَعَلُّمُهُ[۱]
بدان علمى كه سودمند نباشد، فايده‌اى نخواهد داشت و دانشى كه سزاوار ياد گيرى نيست، سودى ندارد. |
» |
دلالت حدیث
دانشی که سزاوار یادگیری نیست، دانشی است که سودی ندارد؛ خیری در آن نیست. انسان با توجه به مقدار دانش خود در زندگی جهت‌گیری می‌کند و با در نظر گرفتن عمر محدود انسان، عقل می‌گوید علمی بیاموز که موجب خوشبختی در دنیا و آخرت شود و فکر انسان نباید به اموری که مهم نیستند، مشغول شود.
این امر آنقدر مهم است که در دعاها بارها از علمی که نفعی ندارد، به خداوند پناه برده شده است.[۲]
دانش‌های غیر مفید
- ۱. علومی که باعث ضرر زدن به خود یا دیگری می‌باشد مثل سحر و جادو که در روایات از فراگیری آن نهی شده است.[۳]
- ۲. علومی که فقط منفعت شخصی افراد را تأمین می‌کند و توجهی به معنوینت، انسانیت، رشد جامعه و آخرت ندارند؛ مانند دانش ساخت مشروبات الکلی،[۴]امروزه دانش ساخت تسلیحات کشتار جمعی و … از همین علوم هستند که فقط سلطه‌جویی کشورهای خاصی را تأمین می‌کند.
- ۳. دانش‌هایی که در قالب علم مخصوصی نیستند و فقط موجب هدررفت عمر می‌باشد مانند یادگیری بسیاری از بازی‌ها، اطلاع ازمشخصات فردی یاخانوادگی برخی افراد جامعه، معماهای بیهوده و … که ثمره‌ای بر فرد ندارد.
امام کاظم(ع) فرمود: رسول خدا(ص) وارد مسجد شد، دید جماعتی گرد مردی را گرفته‌اند. پرسید: چه خبر است؟ گفتند: این شخص علامه است. پرسید: علامه یعنی چه؟ گفتند: داناترین مردم است به دودمان عرب، حوادث ایشان، به روزگار جاهلیت و اشعار عربی. پیامبر فرمود: «اينها علمى است كه نادانش را زيانى ندهد و عالمش را سودى نبخشد.» سپس فرمود: «همانا علم سه چيز است: آيه محكم، فريضه عادله، سنت پابرجا، و غير از اينها فضل است.»[۵]
پیامبر(ص) با جمله: «لَا يَضُرُّ مَنْ جَهِلَه؛ نادانش را زيانى ندهد.» به مردم فهمانید که معلومات این شخص در حقیقت علم نیست و دانش حقیقی آن است که دانستنش برای انسان مفید باشد و ندانستنش در آن زیان دهد.[۶]
- ۴. بعضی از علوم به خاطر اینکه خارج از درک بشر است، مورد نهی می‌باشد؛ مانند تعمق و ژرف اندیشی در ذات خدا.[۷]
علومی که ندانستنش موجب زیان نمی‌باشد، آموختنش سزاوار نیست؛ علوم مادی که خدمت به انسانیت می‌باشد و مورد نیاز است؛ آموختن آن هم لازم می‌باشد.[۸] مانند دانش پزشکی، معماری، علوم سیاسی و… اگر این علوم با نیت الهی همراه شود، می‌تواند علاوه بر آثار دنیایی، نتیجه اخروی هم داشته باشد.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ شريف رضي، محمد بن حسين، نهج البلاغه، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، نامه۳۱، ص۳۹۳.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۸۳، ص۱۸.
- ↑ حر عاملی، محمد، وسائل‌الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام، ۱۴۰۹ق، ج۱۷، ص۹۴.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۷۶، ص۱۳۰، باب ۸۶.
- ↑ کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۳۲.
- ↑ کلینی، محمد، الکافی، ترجمه: مصطفوی، تهران، علمیه اسلامیه، چاپ اول، ج۱، ص۳۸.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۱، ص۹۱، بَابُ النَّهْیِ عَنِ الْکَلَامِ فِی الْکَیْفِیَّة.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۲۰.