کاربر:Rezapour/صفحه تمرین ۱: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مکان‌های آیین حج عمودی}} '''صفا و مروه''' نام دو کوه کوچک در کنار [[مسجدالحرام]] است. [[سعی]] میان این دو کوه، از [[اعمال حج تمتع]] و [[عمره مفرده]] است و انجام‌ندادن آن موجب باطل‌شدن حج می‌شود. صفا در پایین [[کوه ابوقبیس]] و در سمت جنوبی [[کعبه]] و نقطه آغاز سعی محسوب می‌شود. مروه نیز کوهی کوچک و هم‌جوار [[کوه قعیقعان]] است که در سمت شمال شرقی کعبه قرار گرفته و نقطه پایان سعی به شمار می‌آید. به فاصله میان دو کوه صفا و مروه [[مسعی]] گفته می‌شود. در آیه ۱۵۸ [[سوره بقره]] صفا و مروه را از شعائرالهی برشمرده است. | {{مکان‌های آیین حج عمودی}} '''صفا و مروه''' نام دو کوه کوچک در کنار [[مسجدالحرام]] است. [[سعی]] میان این دو کوه، از [[اعمال حج تمتع]] و [[عمره مفرده]] است و انجام‌ندادن آن موجب باطل‌شدن حج می‌شود. صفا در پایین [[کوه ابوقبیس]] و در سمت جنوبی [[کعبه]] و نقطه آغاز سعی محسوب می‌شود. مروه نیز کوهی کوچک و هم‌جوار [[کوه قعیقعان]] است که در سمت شمال شرقی کعبه قرار گرفته و نقطه پایان سعی به شمار می‌آید. به فاصله میان دو کوه صفا و مروه [[مسعی]] گفته می‌شود. در آیه ۱۵۸ [[سوره بقره]] صفا و مروه را از شعائرالهی برشمرده است. | ||
==مکان صفا و مروه== | ==مکان صفا و مروه== | ||
«صفا» بخشی از | «صفا» بخشی از کوه ابوقبیس است<ref>تاریخ مکه المشرفه والمسجد الحرام والمدینه الشریفه والقبر الشریف، ج۱، ص۱۹۴.</ref> که در قسمت جنوبی مسجدالحرام واقع شده است.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۵.</ref> صفا پیش‌تر متصل به کوه ابوقبیس بود ولی در بازسازی‌های دوره سعودی از آن جا شد.<ref>المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ج۱، ص۱۵۹.</ref> سعی میان صفا و مروه از کوه صفا آغاز می‌گردد.<ref>پرشکوهترین مراسم عبادت و قربانی، ج۱، ص۶۰.</ref> | ||
«مروه» نیز | «مروه» نیز جزئی از کوه «قیقعان» است.<ref>مناسک حج، ج۱، ص۱۷۰.</ref> کوه مروه در ناحیه شمال شرقی کعبه قرار دارد.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۵.</ref> بخشی از کوه مروه تا سال ۱۳۷۴ شمسی باقی بود اما در این سال، به هدف گسترش محدوده دور زدن سعی‌کنندگان، قسمت باقی مانده را نیز برداشتند.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۷ - ۱۰۸.</ref> | ||
پیش از توسعه جدید در مسجد الحرام، میان مسعی و مسجدالحرام فاصله‌ای وجود داشت و بازاری در آنجا برپا بود. اما در توسعه مسجد، محدوده مسجد تا مسعی امتداد یافت.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۵- ۱۰۶.</ref> | |||
===فاصله صفا و مروه و شکل امروزین=== | ===فاصله صفا و مروه و شکل امروزین=== | ||
فاصله میان صفا و مروه که سعی در آنجا انجام می‌شود را | فاصله میان صفا و مروه که سعی در آنجا انجام می‌شود را مسعیٰ می‌گویند.<ref>مناسک حج ویژه بانوان، ص۲۰۹.</ref> فاصله میان این دو کوه را حدود سیصد و هشتاد متر دانسته‌اند.<ref>تفسیر احسن‌الحدیث، ج۱، ص۲۸۹.</ref> فاصله میان صفا و مروه را خستین بار در سال ۱۳۴۵ شمسی سنگفرش کردند تا غبار آن سعی کنندگان و صاحبان مغازه های اطراف را آزار ندهد. امروزه مسعی بصورت سالن سرپوشیده‌ای به عرض ٢٠ متر به شکل زیبایی در دو طبقه ساخته شده که ارتفاع طبقه اوّل «١٢ متر» و ارتفاع طبقه دوم «٩ متر» می‌باشد. این مسیر از دو قسمت رفت و برگشت تشکیل شده است.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۷.</ref> | ||
</ref> فاصله میان این دو کوه را حدود سیصد و هشتاد متر دانسته‌اند.<ref> | |||
همچنین برای پیشگیری از خطرات احتمالی سیل، در زیر مسعی، کانالی به عرض «۵ متر» و ارتفاع «۶\۴ متر» احداث گردیده که آب را به سمت بیرون هدایت می‌کند.<ref>فی خدمة ضیوف الرحمان، ص6٨.</ref>[[پرونده:مسعی.png|وسط|بی‌قاب|600x600px]] | همچنین برای پیشگیری از خطرات احتمالی سیل، در زیر مسعی، کانالی به عرض «۵ متر» و ارتفاع «۶\۴ متر» احداث گردیده که آب را به سمت بیرون هدایت می‌کند.<ref>فی خدمة ضیوف الرحمان، ص6٨.</ref>[[پرونده:مسعی.png|وسط|بی‌قاب|600x600px]] | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
پیشینه تاریخی کوه‌های صفا و مروه در روایات به زمان هبوط [[حضرت آدم(ع)]] بازگردانده شده است. در حدیثی از [[امام صادق(ع)]] نقل شده که پس از هبوط آدم و حوا به زمین، آدم بر روی کوه صفا و حوا بر روی کوه مروه قرار گرفتند. نام کوه صفا از اسم حضرت آدم و با توجه به آیه «إِنَّ اللَّهَ | پیشینه تاریخی کوه‌های صفا و مروه در روایات به زمان هبوط [[حضرت آدم(ع)]] بازگردانده شده است. در حدیثی از [[امام صادق(ع)]] نقل شده که پس از هبوط آدم و حوا به زمین، آدم بر روی کوه صفا و حوا بر روی کوه مروه قرار گرفتند. نام کوه صفا از اسم حضرت آدم و با توجه به آیه «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفی آدَمَ ... » گرفته شد و مروه را مروه نامیدند که از اسم زن (الْمَرْأَة) گرفته شده است.<ref>الکافی، ج۴، ص۱۹۰.</ref> | ||
روایات دیگر شهرت این دو کوه را به عصر حضرت ابراهیم(ع) پیوند می‌زنند. بنابر روایت از [[ابن عباس]] نخستین کسی که میان صفا و مروه دوید مادر اسماعیل بود.<ref>تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.</ref> و به دنبال هفت مرتبه آمد و | روایات دیگر شهرت این دو کوه را به عصر حضرت ابراهیم(ع) پیوند می‌زنند. بنابر روایت از [[ابن عباس]] نخستین کسی که میان صفا و مروه دوید مادر اسماعیل بود.<ref>تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.</ref> و به دنبال هفت مرتبه آمد و شد هاجر بین صفا و مروه، سعی، سنّت شد<ref>قصص الانبیاء، ابن کثیر، ج١، ص٢٢4.</ref> و اولین بار ابراهیم همراه با فرزندش اسماعیل این سنّت الهی را انجام دادند.<ref>تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.</ref> پیامبران دیگر در زیارت کعبه این عمل را نجام می‌دادند.<ref>اخبار مکه، ج١، 6٨.</ref> | ||
====عصر جاهلی==== | ====عصر جاهلی==== | ||
بنابر برخی گزارش‌های تاریخی در عصر جاهلی، بر کوه صفا بت نهیک و بر کوه مروه بت مطعم الطیر قرار داده شده بود.<ref>اخبار مکه، ج١، ص١٢5.</ref> از این رو آن دسته از مشرکان که [[بت منات]] را می‌پرستیدند سعی صفا و مروه را انجام نمی‌دادند.<ref>اخبار مکه، ج١، ص١٢5.</ref> این بت‌ها همچنان بر روی کوه صفا و مروه قرار داشت تا آن گاه که در سال هفتم از هجرت پیامبر اسلام(ص) برای انجام «[[عمرة القضا]]» به مکّه آمدند و بنابر روایتی از امام صادق(ع) به درخواست رسول خدا(ص) بت‌ها را از صفا و مروه برداشتند و آن حضرت میان صفا و مروه سعی نمود و پس از آن بار دیگر آنها را بر روی صفا و مروه نصب کردند.<ref>مجمع‌البیان، ج١، ص٢4٠؛ بحارالانوار، | بنابر برخی گزارش‌های تاریخی در عصر جاهلی، بر کوه صفا بت نهیک و بر کوه مروه بت مطعم الطیر قرار داده شده بود.<ref>اخبار مکه، ج١، ص١٢5.</ref> از این رو آن دسته از مشرکان که [[بت منات]] را می‌پرستیدند سعی صفا و مروه را انجام نمی‌دادند.<ref>اخبار مکه، ج١، ص١٢5.</ref> این بت‌ها همچنان بر روی کوه صفا و مروه قرار داشت تا آن گاه که در سال هفتم از هجرت پیامبر اسلام(ص) برای انجام «[[عمرة القضا]]» به مکّه آمدند و بنابر روایتی از امام صادق(ع) به درخواست رسول خدا(ص) بت‌ها را از صفا و مروه برداشتند و آن حضرت میان صفا و مروه سعی نمود و پس از آن بار دیگر آنها را بر روی صفا و مروه نصب کردند.<ref>مجمع‌البیان، ج١، ص٢4٠؛ بحارالانوار، ج٩۶، ص٢٣۵.</ref> | ||
==صفا و مروه در قرآن== | ==صفا و مروه در قرآن== | ||
صفا و مروه یک بار در آیه ۱۵۸ [[سوره بقره]] آمده است: | صفا و مروه یک بار در آیه ۱۵۸ [[سوره بقره]] آمده است: | ||
{{قرآن | {{قرآن | ||
| متن = إِنَّ ٱلصَّفَا وَٱلۡمَرۡوَةَ مِن شَعَآئِرِ ٱللَّهِ فَمَنۡ حَجَّ | | متن = إِنَّ ٱلصَّفَا وَٱلۡمَرۡوَةَ مِن شَعَآئِرِ ٱللَّهِ فَمَنۡ حَجَّ ٱلۡبَیۡتَ أَوِ ٱعۡتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَیۡهِ أَن یَطَّوَّفَ بِهِمَاۚ وَمَن تَطَوَّعَ خَیۡرٗا فَإِنَّ ٱللَّهَ شَاکِرٌ عَلِیمٌ | ||
| ترجمه = در | | ترجمه = در حقیقت، «صفا» و «مروه» از شعایر خداست [که یادآور اوست]؛ پس هر که خانه [خدا] را حج کند، یا عمره گزارد، بر او گناهی نیست که میان آن دو سعی به جای آورد و هر که افزون بر فریضه، کار نیکی کند، خدا حق شناس و داناست | ||
}} | }} | ||
براساس | براساس روایاتی که شیعه و اهل‌سنت نقل کرده‌اند در عصر جاهلیت مشرکان در بالای کوه صفا و کوه مروه بت قرار داده بودند. مشرکان به هنگام سعی از این دو کوه بالا می‌رفتند و آن دو بت را به عنوان تبرک با دست خود مسح میکردند. مسلمانان به خاطر این موضوع از سعی میان صفا و مروه کراهت داشتند و گمان میکردند در این شرائط سعی صفا و مروه کار صحیحی نیست. آیه ۱۵۸ بقره نازل شد و به آنها اعلام داشت که صفا و مروه از شعائر خداوند است و سعی میان این دو را تأیید کرد.<ref>تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۳۷</ref> | ||
==فضیلت صفا و مروه== | ==فضیلت صفا و مروه== | ||
در روایتی از پیامبر، پاداش سعی میان صفا و مروه با پاداش حج پیاده و پاداش آزاد کردن هفتاد بنده برابر شمرده شده است.<ref>بحار، | در روایتی از پیامبر، پاداش سعی میان صفا و مروه با پاداش حج پیاده و پاداش آزاد کردن هفتاد بنده برابر شمرده شده است.<ref>بحار، ج٩۶، ص٢٣۶.</ref> در روایاتی از امامان شیعه بر فضیلت محل سعی تاکید شده است <ref>بحار، ج٩۶، ص٢٣۵.</ref><ref>بحار، ج٩۶، ص٢٣۴.</ref> از امام صادق(ع) نقل شده که در نزد خداوند، هیچ بقعه‌ای محبوب‌تر از محلّ سعی نیست؛ زیرا هر زورگویی در آن، خوار می‌شود.<ref>الکافی، ج۴، ص۴۳۴.</ref> | ||
==حکم فقهی سعی== | ==حکم فقهی سعی== | ||
{{اصلی|سعی}} | {{اصلی|سعی}} | ||
سعی، بین صفا و مروه رکنی از [[ارکان حج]] است، اگر حاجیان عمداً آن را ترک کنند حج آنان باطل می‌باشد.<ref> | سعی، بین صفا و مروه رکنی از [[ارکان حج]] است، اگر حاجیان عمداً آن را ترک کنند حج آنان باطل می‌باشد.<ref>یک دوره فقه کامل فارسی، ص۶۵.</ref> در سعی صفا و مروه هفت مرتبه مسیر میان دو کوه صفا و مروه را می‌پیمایند.<ref>مناسک حج (محشی)، ص۳۸۵. | ||
</ref> به این نحو که پیمودن از کوه صفا تا کوه مروه یک بار حساب گشته و برگشت از مروه به صفا دور دوم از هفت دور حساب می‌شود. و هفت دور سعی از صفا آغاز شده و به مروه ختم می‌گردد.<ref>مناسک حج، ج۱، ص۱۷۰.</ref> | |||
</ref> در سعی صفا و مروه هفت مرتبه مسیر میان دو کوه صفا و مروه را می‌پیمایند.<ref> | |||
</ref> به این نحو که پیمودن از کوه صفا تا کوه مروه یک بار حساب گشته و برگشت از مروه به صفا دور دوم از هفت دور حساب می‌شود. و هفت دور سعی از صفا آغاز شده و به مروه ختم می‌گردد.<ref> | |||
</ref> البته لازم ندانسته‌اند که بلافاصله پس از نماز طواف، سعی انجام شود. بلکه | سعی باید بعد از طواف و نماز طواف انجام شود.<ref>مناسک حج (محشی)، ص۳۸۷.</ref> البته لازم ندانسته‌اند که بلافاصله پس از نماز طواف، سعی انجام شود. بلکه می‌تواند آن را تا ساعت‌ها (قبل از روز بعد) به تأخیر اندازد.<ref>مناسک جامع حج، ص۲۴۰. | ||
</ref> | </ref> | ||
از مسائل جدید پیرامون سعی صفا و مروه، انجام سعی در طبقه فوقانی است که در دوره آل‌سعود ساخته شده است. فقیهان شیعه معتقدند سعی در طبقه دوم، | از مسائل جدید پیرامون سعی صفا و مروه، انجام سعی در طبقه فوقانی است که در دوره آل‌سعود ساخته شده است. فقیهان شیعه معتقدند سعی در طبقه دوم، سعی بین دو کوه صفا و مروه نیست و به همین جهت کفایت نمی‌کند.<ref>جامع الفتاوی - عمره مفرده، ص: 156 | ||
</ref> | </ref> | ||
==نگارخانه== | ==نگارخانه== | ||
| خط ۵۱: | خط ۴۵: | ||
کوه صفا از نمای بالا.jpg|کوه صفا و سعی‌کنندگان از نمای بالا | کوه صفا از نمای بالا.jpg|کوه صفا و سعی‌کنندگان از نمای بالا | ||
کوه صفا (قدیمی).png|تصویری قدیمی از کوه صفا | کوه صفا (قدیمی).png|تصویری قدیمی از کوه صفا | ||
مسعی از طرف صفا، ۱۹۳۵م.jpg|[[مسعی]] از طرف صفا و پله‌هایی که به سمت کوه صفا می‌رود. مربوط به سال ۱۳۵۳ق/۱۹۳۵م.<ref>«[https://twitter.com/awter9/status/1304747837884833792 صورتان نادرتان للمسعی]»، صفحه ارض | مسعی از طرف صفا، ۱۹۳۵م.jpg|[[مسعی]] از طرف صفا و پله‌هایی که به سمت کوه صفا می‌رود. مربوط به سال ۱۳۵۳ق/۱۹۳۵م.<ref>«[https://twitter.com/awter9/status/1304747837884833792 صورتان نادرتان للمسعی]»، صفحه ارض الذکریات در توییتر.</ref> | ||
مسعی از طرف مروه، ۱۹۳۵م.jpeg|[[مسعی]] از طرف مروه. مربوط به سال ۱۳۵۳ق/۱۹۳۵م.<ref>«[https://twitter.com/awter9/status/1304747837884833792 صورتان نادرتان للمسعی]»، صفحه ارض | مسعی از طرف مروه، ۱۹۳۵م.jpeg|[[مسعی]] از طرف مروه. مربوط به سال ۱۳۵۳ق/۱۹۳۵م.<ref>«[https://twitter.com/awter9/status/1304747837884833792 صورتان نادرتان للمسعی]»، صفحه ارض الذکریات در توییتر.</ref> | ||
</gallery> | </gallery> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۶۳: | خط ۵۷: | ||
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/565 | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/565 | ||
}} | }} | ||
*«[https://twitter.com/awter9/status/1304747837884833792 صورتان نادرتان للمسعی]»، صفحه ارض | *«[https://twitter.com/awter9/status/1304747837884833792 صورتان نادرتان للمسعی]»، صفحه ارض الذکریات در توییتر، تاریخ درج مطلب: ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۰م، تاریخ بازدید: ۱۸ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
*'''قرآن کریم'''. | *'''قرآن کریم'''. | ||
*'''مجمع‌البحرین'''، طریحی، تهران - ١۴٠٨ | *'''مجمع‌البحرین'''، طریحی، تهران - ١۴٠٨ ه. ق. | ||
*'''قصص الانبیاء'''، ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر. | *'''قصص الانبیاء'''، ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر. | ||
*'''بحارالانوار'''، محمدباقر المجلسی، ط ٢، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1403ه. ق - ١٩٨٣م. | *'''بحارالانوار'''، محمدباقر المجلسی، ط ٢، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1403ه. ق - ١٩٨٣م. | ||
| خط ۷۱: | خط ۶۵: | ||
*'''اخبار مکه'''، ازرقی، محمد بن عبدالله. | *'''اخبار مکه'''، ازرقی، محمد بن عبدالله. | ||
*'''لغت‌نامه دهخدا'''، چاپ دانشگاه تهران، ج٢، ص١٧٠٠. | *'''لغت‌نامه دهخدا'''، چاپ دانشگاه تهران، ج٢، ص١٧٠٠. | ||
*''' | *'''کشف الاسرار'''، میبدی، ابوالفضل. | ||
*'''مجمع البیان'''، طبرسی، فضل بن حسن. | *'''مجمع البیان'''، طبرسی، فضل بن حسن. | ||
*'''هدایة السالک'''، مبارک بن علی بن حمد | *'''هدایة السالک'''، مبارک بن علی بن حمد التمیمی. | ||
*'''احکام القرآن'''، | *'''احکام القرآن'''، ابوبکر محمد بن عبدالله ابن عربی. | ||
*'''سلسلة ینابیع الفقهیة'''، مروارید، علی‌اصغر. | *'''سلسلة ینابیع الفقهیة'''، مروارید، علی‌اصغر. | ||
تاریخ مکه المشرفه والمسجد الحرام والمدینه الشریفه والقبر الشریف | |||
المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، نویسنده : حمید الله، محمد | |||
آثار اسلامی مکّه و مدینه، | |||
پرشکوهترین مراسم عبادت و قربانی نویسنده : مکارم شیرازی، ناصر | |||
مناسک حج ویژه بانوان | |||
تفسیراحسن‌الحدیث نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 | |||
الکافی، | |||
مناسک حج نویسنده : سبحانی، شیخ جعفر جلد : 1 صفحه : 170</ref> | |||
مناسک حج (محشی)، ص: 387 | |||
مناسک جامع حج (مکارم)، ص: 240 | |||
تفسیر نمونه، ج | |||
یک دوره فقه کامل فارسی، ص: 65 | |||
مناسک حج (محشی) | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==مقاله‌های مرتبط== | ==مقاله‌های مرتبط== | ||
*[[مسعی]] | *[[مسعی]] | ||
{{اماکن مکه}} | {{اماکن مکه}} | ||
نسخهٔ ۱۳ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۲۴
الگو:مکان‌های آیین حج عمودی صفا و مروه نام دو کوه کوچک در کنار مسجدالحرام است. سعی میان این دو کوه، از اعمال حج تمتع و عمره مفرده است و انجام‌ندادن آن موجب باطل‌شدن حج می‌شود. صفا در پایین کوه ابوقبیس و در سمت جنوبی کعبه و نقطه آغاز سعی محسوب می‌شود. مروه نیز کوهی کوچک و هم‌جوار کوه قعیقعان است که در سمت شمال شرقی کعبه قرار گرفته و نقطه پایان سعی به شمار می‌آید. به فاصله میان دو کوه صفا و مروه مسعی گفته می‌شود. در آیه ۱۵۸ سوره بقره صفا و مروه را از شعائرالهی برشمرده است.
مکان صفا و مروه
«صفا» بخشی از کوه ابوقبیس است[۱] که در قسمت جنوبی مسجدالحرام واقع شده است.[۲] صفا پیش‌تر متصل به کوه ابوقبیس بود ولی در بازسازی‌های دوره سعودی از آن جا شد.[۳] سعی میان صفا و مروه از کوه صفا آغاز می‌گردد.[۴]
«مروه» نیز جزئی از کوه «قیقعان» است.[۵] کوه مروه در ناحیه شمال شرقی کعبه قرار دارد.[۶] بخشی از کوه مروه تا سال ۱۳۷۴ شمسی باقی بود اما در این سال، به هدف گسترش محدوده دور زدن سعی‌کنندگان، قسمت باقی مانده را نیز برداشتند.[۷]
پیش از توسعه جدید در مسجد الحرام، میان مسعی و مسجدالحرام فاصله‌ای وجود داشت و بازاری در آنجا برپا بود. اما در توسعه مسجد، محدوده مسجد تا مسعی امتداد یافت.[۸]
فاصله صفا و مروه و شکل امروزین
فاصله میان صفا و مروه که سعی در آنجا انجام می‌شود را مسعیٰ می‌گویند.[۹] فاصله میان این دو کوه را حدود سیصد و هشتاد متر دانسته‌اند.[۱۰] فاصله میان صفا و مروه را خستین بار در سال ۱۳۴۵ شمسی سنگفرش کردند تا غبار آن سعی کنندگان و صاحبان مغازه های اطراف را آزار ندهد. امروزه مسعی بصورت سالن سرپوشیده‌ای به عرض ٢٠ متر به شکل زیبایی در دو طبقه ساخته شده که ارتفاع طبقه اوّل «١٢ متر» و ارتفاع طبقه دوم «٩ متر» می‌باشد. این مسیر از دو قسمت رفت و برگشت تشکیل شده است.[۱۱]
همچنین برای پیشگیری از خطرات احتمالی سیل، در زیر مسعی، کانالی به عرض «۵ متر» و ارتفاع «۶\۴ متر» احداث گردیده که آب را به سمت بیرون هدایت می‌کند.[۱۲]
پیشینه
پیشینه تاریخی کوه‌های صفا و مروه در روایات به زمان هبوط حضرت آدم(ع) بازگردانده شده است. در حدیثی از امام صادق(ع) نقل شده که پس از هبوط آدم و حوا به زمین، آدم بر روی کوه صفا و حوا بر روی کوه مروه قرار گرفتند. نام کوه صفا از اسم حضرت آدم و با توجه به آیه «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفی آدَمَ ... » گرفته شد و مروه را مروه نامیدند که از اسم زن (الْمَرْأَة) گرفته شده است.[۱۳]
روایات دیگر شهرت این دو کوه را به عصر حضرت ابراهیم(ع) پیوند می‌زنند. بنابر روایت از ابن عباس نخستین کسی که میان صفا و مروه دوید مادر اسماعیل بود.[۱۴] و به دنبال هفت مرتبه آمد و شد هاجر بین صفا و مروه، سعی، سنّت شد[۱۵] و اولین بار ابراهیم همراه با فرزندش اسماعیل این سنّت الهی را انجام دادند.[۱۶] پیامبران دیگر در زیارت کعبه این عمل را نجام می‌دادند.[۱۷]
عصر جاهلی
بنابر برخی گزارش‌های تاریخی در عصر جاهلی، بر کوه صفا بت نهیک و بر کوه مروه بت مطعم الطیر قرار داده شده بود.[۱۸] از این رو آن دسته از مشرکان که بت منات را می‌پرستیدند سعی صفا و مروه را انجام نمی‌دادند.[۱۹] این بت‌ها همچنان بر روی کوه صفا و مروه قرار داشت تا آن گاه که در سال هفتم از هجرت پیامبر اسلام(ص) برای انجام «عمرة القضا» به مکّه آمدند و بنابر روایتی از امام صادق(ع) به درخواست رسول خدا(ص) بت‌ها را از صفا و مروه برداشتند و آن حضرت میان صفا و مروه سعی نمود و پس از آن بار دیگر آنها را بر روی صفا و مروه نصب کردند.[۲۰]
صفا و مروه در قرآن
صفا و مروه یک بار در آیه ۱۵۸ سوره بقره آمده است:
﴿در حقیقت، «صفا» و «مروه» از شعایر خداست [که یادآور اوست]؛ پس هر که خانه [خدا] را حج کند، یا عمره گزارد، بر او گناهی نیست که میان آن دو سعی به جای آورد و هر که افزون بر فریضه، کار نیکی کند، خدا حق شناس و داناست﴾
براساس روایاتی که شیعه و اهل‌سنت نقل کرده‌اند در عصر جاهلیت مشرکان در بالای کوه صفا و کوه مروه بت قرار داده بودند. مشرکان به هنگام سعی از این دو کوه بالا می‌رفتند و آن دو بت را به عنوان تبرک با دست خود مسح میکردند. مسلمانان به خاطر این موضوع از سعی میان صفا و مروه کراهت داشتند و گمان میکردند در این شرائط سعی صفا و مروه کار صحیحی نیست. آیه ۱۵۸ بقره نازل شد و به آنها اعلام داشت که صفا و مروه از شعائر خداوند است و سعی میان این دو را تأیید کرد.[۲۱]
فضیلت صفا و مروه
در روایتی از پیامبر، پاداش سعی میان صفا و مروه با پاداش حج پیاده و پاداش آزاد کردن هفتاد بنده برابر شمرده شده است.[۲۲] در روایاتی از امامان شیعه بر فضیلت محل سعی تاکید شده است [۲۳][۲۴] از امام صادق(ع) نقل شده که در نزد خداوند، هیچ بقعه‌ای محبوب‌تر از محلّ سعی نیست؛ زیرا هر زورگویی در آن، خوار می‌شود.[۲۵]
حکم فقهی سعی
سعی، بین صفا و مروه رکنی از ارکان حج است، اگر حاجیان عمداً آن را ترک کنند حج آنان باطل می‌باشد.[۲۶] در سعی صفا و مروه هفت مرتبه مسیر میان دو کوه صفا و مروه را می‌پیمایند.[۲۷] به این نحو که پیمودن از کوه صفا تا کوه مروه یک بار حساب گشته و برگشت از مروه به صفا دور دوم از هفت دور حساب می‌شود. و هفت دور سعی از صفا آغاز شده و به مروه ختم می‌گردد.[۲۸]
سعی باید بعد از طواف و نماز طواف انجام شود.[۲۹] البته لازم ندانسته‌اند که بلافاصله پس از نماز طواف، سعی انجام شود. بلکه می‌تواند آن را تا ساعت‌ها (قبل از روز بعد) به تأخیر اندازد.[۳۰]
از مسائل جدید پیرامون سعی صفا و مروه، انجام سعی در طبقه فوقانی است که در دوره آل‌سعود ساخته شده است. فقیهان شیعه معتقدند سعی در طبقه دوم، سعی بین دو کوه صفا و مروه نیست و به همین جهت کفایت نمی‌کند.[۳۱]
نگارخانه
- کوه صفا.jpg
کوه صفا
- کوه مروه.JPG
کوه مروه
- کوه صفا از نمای بالا.jpg
کوه صفا و سعی‌کنندگان از نمای بالا
- کوه صفا (قدیمی).png
تصویری قدیمی از کوه صفا
پانویس
- ↑ تاریخ مکه المشرفه والمسجد الحرام والمدینه الشریفه والقبر الشریف، ج۱، ص۱۹۴.
- ↑ آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۵.
- ↑ المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ج۱، ص۱۵۹.
- ↑ پرشکوهترین مراسم عبادت و قربانی، ج۱، ص۶۰.
- ↑ مناسک حج، ج۱، ص۱۷۰.
- ↑ آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۵.
- ↑ آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۷ - ۱۰۸.
- ↑ آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۵- ۱۰۶.
- ↑ مناسک حج ویژه بانوان، ص۲۰۹.
- ↑ تفسیر احسن‌الحدیث، ج۱، ص۲۸۹.
- ↑ آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۷.
- ↑ فی خدمة ضیوف الرحمان، ص6٨.
- ↑ الکافی، ج۴، ص۱۹۰.
- ↑ تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.
- ↑ قصص الانبیاء، ابن کثیر، ج١، ص٢٢4.
- ↑ تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.
- ↑ اخبار مکه، ج١، 6٨.
- ↑ اخبار مکه، ج١، ص١٢5.
- ↑ اخبار مکه، ج١، ص١٢5.
- ↑ مجمع‌البیان، ج١، ص٢4٠؛ بحارالانوار، ج٩۶، ص٢٣۵.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۳۷
- ↑ بحار، ج٩۶، ص٢٣۶.
- ↑ بحار، ج٩۶، ص٢٣۵.
- ↑ بحار، ج٩۶، ص٢٣۴.
- ↑ الکافی، ج۴، ص۴۳۴.
- ↑ یک دوره فقه کامل فارسی، ص۶۵.
- ↑ مناسک حج (محشی)، ص۳۸۵.
- ↑ مناسک حج، ج۱، ص۱۷۰.
- ↑ مناسک حج (محشی)، ص۳۸۷.
- ↑ مناسک جامع حج، ص۲۴۰.
- ↑ جامع الفتاوی - عمره مفرده، ص: 156
- ↑ «صورتان نادرتان للمسعی»، صفحه ارض الذکریات در توییتر.
- ↑ «صورتان نادرتان للمسعی»، صفحه ارض الذکریات در توییتر.
منابع
- «صورتان نادرتان للمسعی»، صفحه ارض الذکریات در توییتر، تاریخ درج مطلب: ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۰م، تاریخ بازدید: ۱۸ خرداد ۱۴۰۱ش.
- قرآن کریم.
- مجمع‌البحرین، طریحی، تهران - ١۴٠٨ ه. ق.
- قصص الانبیاء، ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر.
- بحارالانوار، محمدباقر المجلسی، ط ٢، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1403ه. ق - ١٩٨٣م.
- تاریخ الطبری، محمد بن جریر الطبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ دوم، بیروت، دارالتراث، ١٩6٧م.
- اخبار مکه، ازرقی، محمد بن عبدالله.
- لغت‌نامه دهخدا، چاپ دانشگاه تهران، ج٢، ص١٧٠٠.
- کشف الاسرار، میبدی، ابوالفضل.
- مجمع البیان، طبرسی، فضل بن حسن.
- هدایة السالک، مبارک بن علی بن حمد التمیمی.
- احکام القرآن، ابوبکر محمد بن عبدالله ابن عربی.
- سلسلة ینابیع الفقهیة، مروارید، علی‌اصغر.
تاریخ مکه المشرفه والمسجد الحرام والمدینه الشریفه والقبر الشریف المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، نویسنده : حمید الله، محمد آثار اسلامی مکّه و مدینه، پرشکوهترین مراسم عبادت و قربانی نویسنده : مکارم شیرازی، ناصر مناسک حج ویژه بانوان تفسیراحسن‌الحدیث نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 الکافی، مناسک حج نویسنده : سبحانی، شیخ جعفر جلد : 1 صفحه : 170</ref> مناسک حج (محشی)، ص: 387 مناسک جامع حج (مکارم)، ص: 240 تفسیر نمونه، ج یک دوره فقه کامل فارسی، ص: 65 مناسک حج (محشی)