قصیده امیری فیروزکوهی درباره پیامبر(ص): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۲ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۰۸

سؤال

آیا امیری فیروزکوهی شعری درباره پیامبر(ص) دارد؟

سراینده قصیده آواز نبی سید کریم امیری فیروزکوهی (۱۲۸۸–۱۳۶۳ش‌) شاعر و ادیب و متخلص به امیر است. امیری، پس از تحصیلات ابتدایی، تا ۱۳۱۴ش به فراگیری موسیقی پرداخت؛ اما در ۲۶ سالگی، در پی تغییر حال روحی، موسیقی را رها کرد و به تحصیل علوم دینی رو آورد. او مدت شش سال نزد شیخ عبدالنبی کجوری، سید حسین کاشانی، سید کاظم عصار، میرزا خلیل کمره‌ای و سید محمود امامجمعه علومی چون ادبیات عرب، منطق، کلام، حکمت و فقه و اصول را آموخت. امیری در دوازده‌سالگی سرودن غزل را آغاز کرد و تا بیست‌سالگی، به پیروی از حافظ شعر می‌سرود، اما پس از آشنایی با صائب، شیفته سبک او شد. امیری فیروز کوهی در تهران درگذشت و در حضرت عبدالعظیم به‌خاک سپرده شد. از جمله آثار چاپ‌شده او عفاف‌نامه (مثنویی در لزوم حجاب)، مقدمه بر چاپ نسخه‌ای از دیوان صائب تبریزی، دیوان (دو جلد به کوشش امیر بانو کریمی و مشتمل بر غزلیات، منظومه‌ها، قصاید، قطعه‌ها و مثنوی‌ها) و از جمله آثار چاپ‌نشده او احقاق الحق، ترجمه مکاتیب نهج‌البلاغه و ترجمه نفس المهموم شیخ عباس قمی.

متن شعر


آنک آواز نبی از در بطحا شنوید		ذکر حق را ز درافتادن بت‌ها شنوید
نور اسلام برآمد ز کران تا نگرید		بانگ توحید درآمد به جهان تا شنوید
سخنی از سر مهر و خبری از در صدق‏		گر ز جایی نشنیدید، از این‌جا شنوید

منابع

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش|کاربر=Shamloo }}
+{{در دست ویرایش|کاربر=Shamloo}}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
 آیا امیری فیروزکوهی شعری درباره پیامبر(ص) دارد؟
 {{پایان سوال}}
-کریم (۱۲۸۸–۱۳۶۳ش‌/۱۹۰۹–۱۹۸۴م)، فرزند مصطفی قلی منتظم‌الدوله، متخلص به امیر، شاعر و ادیب معاصر. وی در فرح‌آباد فیروزکوه به دنیا آمد (امیری، دیوان، ۱/نه). نیاکان او از روزگار کریم‌خان زند تا اواخر حکومت قاجار، از امیران سپاه و سران لشکر بودند و «امیر» جزء اول نام آنان بود (همان، ۱/نه - یازده؛ نیز نک: بامداد، ۱/۲۳۶، ۴/۳۳۴).
+سراینده قصیده آواز نبی سید کریم امیری فیروزکوهی (۱۲۸۸–۱۳۶۳ش‌) شاعر و ادیب و متخلص به امیر است. امیری، پس از تحصیلات ابتدایی، تا ۱۳۱۴ش به فراگیری موسیقی پرداخت؛ اما در ۲۶ سالگی، در پی تغییر حال روحی، موسیقی را رها کرد و به تحصیل علوم دینی رو آورد. او مدت شش سال نزد شیخ عبدالنبی کجوری، سید حسین کاشانی، سید کاظم عصار، میرزا خلیل کمره‌ای و سید محمود امامجمعه علومی چون ادبیات عرب، منطق، کلام، حکمت و فقه و اصول را آموخت. امیری در دوازده‌سالگی سرودن غزل را آغاز کرد و تا  بیست‌سالگی، به پیروی از حافظ شعر می‌سرود، اما پس از آشنایی با صائب، شیفته سبک او شد. امیری فیروز کوهی در تهران درگذشت و در حضرت عبدالعظیم به‌خاک سپرده شد. از جمله آثار چاپ‌شده او عفاف‌نامه (مثنویی در لزوم حجاب)، مقدمه بر چاپ نسخه‌ای از دیوان صائب تبریزی، دیوان (دو جلد به کوشش امیر بانو کریمی و مشتمل بر غزلیات، منظومه‌ها، قصاید، قطعه‌ها و مثنوی‌ها) و از جمله آثار چاپ‌نشده او احقاق الحق، ترجمه مکاتیب نهج‌البلاغه و ترجمه نفس المهموم شیخ عباس قمی.
-زندگی: امیری در ۷ سالگی (۱۲۹۵ش) همراه پدرش به تهران آمد و تحصیلات ابتدایی را در مدرسة سیروس آغاز کرد (امیری، همان، ۱/چهارده)؛ سپس در مدرسه‌های ثروت، آلیانس، سلطانی و کالج آمریکایی به تحصیل پرداخت (همان، ۱/پانزده، هفده) و در ۱۳۰۸ش تحصیلات رسمی را ناتمام گذاشت (همان، ۱/نوزده) و به استخدام ادارة ثبت اسناد و املاک درآمد (همان‌جا). امیری تا ۱۳۱۴ش به فراگیری موسیقی پرداخت، اما در ۲۶ سالگی در پی تغییر حال روحی، موسیقی را رها کرد و به تحصیل علوم قدیم رو آورد و مدت ۶ سال نزد شیخ عبدالنبی کجوری، سیدحسین کاشانی، سیدکاظم عصار، میرزا خلیل کمره‌ای و سیدمحمود امام جمعه، ادبیات عرب، منطق، کلام، حکمت و فقه و اصول را آموخت و در نوشتن و سرودن به زبان عربی تسلط یافت (همان، ۱/بیست و سه - سی و هشت؛ نیز نک: میرانصاری، ۱/۴۶۹).
-امیری پس از کناره‌گیری از خدمت رسمی دولت در ۱۳۱۹ش، از ۱۳۲۶ تا ۱۳۳۶ش سردفتر اسناد رسمی بود و از آن پس به هیچ شغلی نپرداخت (امیری، همان‌جا).
-امیری فیروز کوهی با انجمنهای ادبی چون: انجمن ادبی ایران، انجمن ادبی حکیم نظامی و انجمن ادبی فرهنگستان همکاری داشت (همان، ۱/سی و پنج). وی در تهران درگذشت و در حضرت عبدالعظیم به خاک سپرده شد (میرانصاری، همان‌جا). بسیاری از شاعران در سوگ او مرثیه سروده‌اند (نک: سوکنامة امیر، سراسر کتاب).
-امیری از میان ادیبان معاصر با رهی معیری، بهمنیار و محمدعلی بامداد (امیری، همان، ۱/بیست و یک، بیست و سه، سی و شش)، وحید دستگردی (همو، «بر بالین…»، ۳۹۵–۴۰۱)، صادق هدایت، و از موسیقی‌دانان معاصر با حبیب سماعی، ابوالحسن صبا، عبدالحسین شهنازی و بسیاری دیگر از استادان موسیقی معاشرت داشت (همو، دیوان، ۱/چهل - چهل و چهار).
-آثار: بجز مقاله‌ها، آثار دیگر او اینهاست:
-الف - چاپی: ۱. عفاف‌نامه، مثنویی در لزوم حجاب؛ ۲. مقدمه بر چاپ نسخه‌ای از دیوان صائب؛ ۳. دیوان، که در دو جلد به کوشش امیر بانو کریمی به چاپ رسیده، و مشتمل است بر غزلیات، منظومه‌ها، قصاید، قطعه‌ها و مثنویها.
-ب - چاپ نشده: ۱. احقاق الحق؛ ۲. ترجمة مکاتیب نهج‌البلاغة؛ ۳. ترجمة نفس المهموم (امیری، همان، ۱/چهل‌ونه؛ میرانصاری، ۱/۴۷۰–۴۷۱).
-نقد آثار: امیری در ۱۲ سالگی سرودن غزل را آغاز کرد (امیری، همان، ۱/هجده) و تا ۲۰ سالگی به پیروی از حافظ شعر می‌سرود، اما پس از آشنایی با صائب، شیفتة سبک او شد (همو، «گفت و گو»، ۲۸۹) و از این‌رو، منتقدان معاصر، امیری را در غزل‌سرایی پیرو سبک هندی می‌دانند (درودیان، ۷۰۷؛ صبور، ۳۸؛ آرین‌پور، ۳/۵۳۰)، اما غزل امیری فاقد پیچیدگیهای سبک هندی و بیشتر نزدیک به شیوة شاعران سبک عراقی است. زبان امیری در غزل پاک، روشن، هموار و اندیشمندانه است.
-شیوة سخنوری امیری در قصیده، یادآور جزالت سخن خاقانی، و دلتنگیهای شاعرانة او یادآور دلتنگیهای مسعود سعد است. وی در سرودن قصیده، میراث سبک خراسانی و دستاوردهای دورة بازگشت را درهم آمیخته، و قصاید استواری سروده که اغلب بیانگر تألمات اوست. در ستایش اسلام و اهل بیت(ع) (نک: دیوان، ۲/۹۰۸، ۹۴۹، ۹۵۸، ۱۰۰۳) سخن او سخته، متکلف و آمیخته به اصطلاحات قرآنی است و در اخوانیات لحنی نرم و پرشور و حال دارد و در مرثیه‌سرایی کلامش صمیمی و پرسوز و گداز است.
-قطعه‌های امیری به لحاظ سبک‌شناختی، دنبالة قصاید اوست. در مقایسه با قصیده‌ها، مضمون قطعه‌ها، حکمت‌آمیز، و زبان آنها دشوارتر و کهن‌تر است (نک: همان ۲/۱۱۱۴، ۱۲۶۳). امیری قالب مثنوی را برای حسب حال برگزیده است. شیوة ترکیب‌سازی امیری در مثنوی، یادآور شیوة نظامی است. منظومه‌های امیری بالغ بر ۳ هزار بیت است. وی در سرودن منظومه‌ها، تمام دقت و وسواس خود را به کار گرفته، و در سایة برخورداری از تنوع قافیه و کثرت ابیات، تصویرهای جدیدی ساخته که حاصل تعامل اندیشه و احساس اوست.
 == متن شعر ==