کاربر:Rezapour/صفحه تمرین ۱: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۲ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۲۸

الگو:مکان‌های آیین حج عمودی صفا و مروه نام دو کوه کوچک در کنار مسجدالحرام است. سعی میان این دو کوه، از اعمال حج تمتع و عمره مفرده است. صفا در پایین کوه ابوقبیس و در سمت جنوب شرقی کعبه و نقطه آغاز سعی محسوب می‌شود. مروه نیز کوهی کوچک و هم‌جوار کوه قعیقعان است که در سمت شمال شرقی کعبه قرار گرفته و نقطه پایان سعی به شمار می‌آید. به فاصله میان دو کوه صفا و مروه مسعی گفته می‌شود.

مکان صفا و مروه

صفا بخشی از كوه ابوقبيس است^[۱] که در قسمت جنوبی مسجدالحرام واقع شده است.^[۲] صفا پیش‌تر متصل به کوه ابوقبیس بود ولی در بازسازی‌های دوره سعودی از آن جا شد.^[۳] سعی میان صفا و مروه از این کوه آغاز می‌گردد.^[۴]

«مروه» نیز جزئى از كوه «قيقعان» است.^[۵] کوه مروه در ناحيه شمال شرقی کعبه قرار دارد.^[۶] بخشی از کوه مروه تا سال ۱۳۷۴ شمسی باقی بود اما در اين سال، به هدف گسترش محدوده دور زدن سعي کنندگان، قسمت باقي مانده را برداشتند.^[۷]

پيش از توسعه جديد در مسجد الحرام، ميان مسعي و مسجد الحرام فاصله اي وجود داشته و حتي بازاري برپا بوده است. اما در توسعه مسجد، محدوده مسجد تا مسعي امتداد يافت.^[۸]

فاصله صفا و مروه

به فاصله میان دو کوه صفا و مروه "مسعی" گفته می‌شود. فاصله صفا تا مروه هفتصد و شصت و شش و نیم (766/5) ذراع است که مساحت هفت بار آمد و شد میان آن دو، پنج هزار و سیصد و شصت و پنج و نیم (5،365/5) ذراع است.^[۹]

مسعي در اين زمان به دو قسمت رفت و برگشت تقسيم شده و نخستين بار در سال 1345 ش. سنگفرش شد تا غبار آن سعي کنندگان و صاحبان مغازه هاي اطراف را آزار ندهد.^[۱۰]

گفتني است که طول مسعي 5/394 و عرض آن 20 متر است. ارتفاع طبقه اول 12 و ارتفاع طبقه فوقاني آن 9 متر است. شيعيان، همانگونه که در طبقه دوم و سوم مسجدالحرام به طواف نمي پردازند، در طبقه دوم مسعي نيز سعي نمي کنند.^[۱۱]

شکل امروزین

هم‌اکنون مسعی بصورت سالن سرپوشیده‌ای به طول ٣٩4/5 متر و عرض ٢٠ متر به شکل زیبایی در دو طبقه ساخته شده که ارتفاع طبقه اوّل «١٢ متر» و ارتفاع طبقه دوم «٩ متر» می‌باشد، روی پشت بام آن نیز دیواره‌ای گذاشته‌اند و برخی از اهل سنت آنجا سعی می‌کنند.

در میانه مسعی نیز دو راه باریک ساخته‌اند که هر یک با دیواره کوتاهی از یکدیگر جدا شده، که افراد معذور روی چرخ نشسته و در داخل آن که یکی به طرف صفا و دیگری بطرف مروه است آنها را حرکت داده، سعی کنند.

مسعی حدود ١6 درب دارد که تمامی آنها در سمت شرقی مسجدالحرام قرار گرفته است. علاوه بر پله‌های عادی، پله‌های برقی نیز گذاشته‌اند که به وسیله آن، حجاج به طبقه فوقانی منتقل می‌شوند. در طبقه دوّم نیز حجاج می‌توانند از دو دربی که به بیرون حرم راه دارد، خارج شوند.

برای پیشگیری از خطرات احتمالی سیل، در زیر مسعی، کانالی به عرض «5 متر» و ارتفاع «4/6 متر» احداث گردیده که آب را به سمت بیرون هدایت می‌کند.^[۱۲]

پرونده:مسعی.png

پیشینه

پیشینه تاریخی کوه‌های صفا و مروه در روایات به زمان هبوط حضرت آدم(ع) بازگردانده شده است. در حدیثی از امام صادق(ع) نقل شده که «صفا را صفا نامیدند، بدان جهت که آدمِ برگزیده بر آن فرود آمد، پس برای این کوه نامی از اسم آدم را انتخاب کردند خداوند (عزوجل) می‌فرماید: «ان اللّٰه اصطفی آدم و نوحاً...» و حوا بر مروه فرود آمد و مروه را مروه نامیدند؛ زیرا زن بر آن فرود آمد پس نامی از مراه برای این کوه برگزیدند.^[۱۳]

روایات دیگر شهرت این دو کوه را به عصر حضرت ابراهیم(ع) پیوند می‌زنند. بنابر روایت از ابن عباس نخستین کسی که میان صفا و مروه دوید مادر اسماعیل بود.^[۱۴] و به دنبال هفت مرتبه آمد و شد‌ هاجر بین صفا و مروه، سعی، سنّت شد^[۱۵] و اولین بار ابراهیم همراه با فرزندش اسماعیل این سنّت الهی را انجام دادند.^[۱۶] پیامبران دیگر در زیارت کعبه این عمل را نجام می‌دادند.^[۱۷]

عصر جاهلی

بنابر برخی گزارش‌های تاریخی در عصر جاهلی، بر کوه صفا بت نهیک و بر کوه مروه بت مطعم الطیر قرار داده شده بود.^[۱۸] از این رو آن دسته از مشرکان که بت منات را می‌پرستیدند سعی صفا و مروه را انجام نمی‌دادند.^[۱۹] این بت‌ها همچنان بر روی کوه صفا و مروه قرار داشت تا آن گاه که در سال هفتم از هجرت پیامبر اسلام(ص) برای انجام «عمرة القضا» به مکّه آمدند و بنابر روایتی از امام صادق(ع) به درخواست رسول خدا(ص) بت‌ها را از صفا و مروه برداشتند و آن حضرت میان صفا و مروه سعی نمود و پس از آن بار دیگر آنها را بر روی صفا و مروه نصب کردند.^[۲۰]

صفا و مروه در قرآن

صفا و مروه یک بار در آیه 158 سوره بقره آمده است:

﴿در حقيقت، «صفا» و «مروه» از شعاير خداست [كه يادآور اوست]؛ پس هر كه خانه [خدا] را حج كند، يا عمره گزارد، بر او گناهى نيست كه ميان آن دو سعى به جاى آورد و هر كه افزون بر فريضه، كار نيكى كند، خدا حق شناس و داناست﴾ مفسران شیعه و سنّی در شان نزول این آیه اتفاق نظر دارند: این آیه در عمرة القضا و پیش از فتح مکه نازل شده است. برخی از یاران پیامبر(ص) گمان می‌کردند با وجود بت‌ها بر روی کوه صفا و مروه، باید سعی را ترک کنند اما قرآن در این آیه مسلمانان را به انجام عمل سعی در آن شرایط موظف کرد.

فضیلت صفا و مروه

در روایتی از پیامبر، پاداش سعی میان صفا و مروه با پاداش حج پیاده و پاداش آزاد کردن هفتاد بنده برابر شمرده شده است.^[۲۱] در روایاتی از امامان شیعه بر فضیلت محل سعی تاکید شده است ^[۲۲]^[۲۳] و از شفاعت ملائکه از سعی کنندگان یاد شده است.^[۲۴]

حکم فقهی سعی

سعی، بین صفا و مروه رکنی از ارکان حج است، اگر حاجیان عمداً آن را ترک کنند حج آنان باطل می‌باشد.

احکام صفا و مروه^[۲۵]

نگارخانه

کوه صفا.jpg

کوه صفا
کوه مروه.JPG

کوه مروه
کوه صفا از نمای بالا.jpg

کوه صفا و سعی‌کنندگان از نمای بالا
کوه صفا (قدیمی).png

تصویری قدیمی از کوه صفا
مسعی از طرف صفا، ۱۹۳۵م.jpg

مسعی از طرف صفا و پله‌هایی که به سمت کوه صفا می‌رود. مربوط به سال ۱۳۵۳ق/۱۹۳۵م.^[۲۶]
مسعی از طرف مروه، ۱۹۳۵م.jpeg

مسعی از طرف مروه. مربوط به سال ۱۳۵۳ق/۱۹۳۵م.^[۲۷]

پانویس

↑ تاريخ مكه المشرفه والمسجد الحرام والمدينه الشريفه والقبر الشريف نویسنده : ابن الضياء جلد : 1 صفحه : 194
↑ آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 105
↑ المعالم الأثيرة في السنة و السيرة نویسنده : حميد الله، محمد جلد : 1 صفحه : 159
↑ پرشكوهترين مراسم عبادت و قربانى نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 60
↑ مناسك حج نویسنده : سبحانى، شیخ جعفر جلد : 1 صفحه : 170
↑ آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 105
↑ آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه ۱۰۷- 108
↑ آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه ۱۰۵- ۱۰۶.
↑ اخبار مکه، ج٢، ص١١٩.
↑ آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 107
↑ :آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 107
↑ فی خدمة ضیوف الرحمان، ص6٨.
↑ بحارالانوار، ج٩6، ص4٣.
↑ تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.
↑ قصص الانبیاء، ابن کثیر، ج١، ص٢٢4.
↑ تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.
↑ اخبار مکه، ج١، 6٨.
↑ اخبار مکه، ج١، ص١٢5.
↑ اخبار مکه، ج١، ص١٢5.
↑ مجمع‌البیان، ج١، ص٢4٠؛ بحارالانوار، ج٩6، ص٢٣5.
↑ بحار، ج٩6، ص٢٣6.
↑ بحار، ج٩6، ص٢٣5.
↑ بحار، ج٩6، ص٢٣4.
↑ الفقیه، ج٢، ص١٣5.
↑ مناسك حج نویسنده : سبحانى، شیخ جعفر جلد : 1 صفحه : 170
↑ «صورتان نادرتان للمسعی»، صفحه ارض الذكريات در توییتر.
↑ «صورتان نادرتان للمسعی»، صفحه ارض الذكريات در توییتر.

منابع

الگو:برگرفتگی

«صورتان نادرتان للمسعی»، صفحه ارض الذكريات در توییتر، تاریخ درج مطلب: ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۰م، تاریخ بازدید: ۱۸ خرداد ۱۴۰۱ش.
قرآن کریم.
مجمع‌البحرین، طریحی، تهران - ١۴٠٨ ه‌. ق.
قصص الانبیاء، ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر.
بحارالانوار، محمدباقر المجلسی، ط ٢، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1403ه. ق - ١٩٨٣م.
تاریخ الطبری، محمد بن جریر الطبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ دوم، بیروت، دارالتراث، ١٩6٧م.
اخبار مکه، ازرقی، محمد بن عبدالله.
لغت‌نامه دهخدا، چاپ دانشگاه تهران، ج٢، ص١٧٠٠.
کشف‌ الاسرار، میبدی، ابوالفضل.
مجمع البیان، طبرسی، فضل بن حسن.
هدایة السالک، مبارک بن علی بن حمد التميمی.
احکام القرآن، ابوبكر محمد بن عبدالله ابن عربی.
سلسلة ینابیع الفقهیة، مروارید، علی‌اصغر.

مقاله‌های مرتبط

مسعی

الگو:اماکن مکه

[1] تاريخ مكه المشرفه والمسجد الحرام والمدينه الشريفه والقبر الشريف نویسنده : ابن الضياء جلد : 1 صفحه : 194

[2] آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 105

[3] المعالم الأثيرة في السنة و السيرة نویسنده : حميد الله، محمد جلد : 1 صفحه : 159

[4] پرشكوهترين مراسم عبادت و قربانى نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 60

[5] مناسك حج نویسنده : سبحانى، شیخ جعفر جلد : 1 صفحه : 170

[6] آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 105

[7] آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه ۱۰۷- 108

[8] آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه ۱۰۵- ۱۰۶.

[9] اخبار مکه، ج٢، ص١١٩.

[10] آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 107

[11] :آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 107

[12] فی خدمة ضیوف الرحمان، ص6٨.

[13] بحارالانوار، ج٩6، ص4٣.

[14] تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.

[15] قصص الانبیاء، ابن کثیر، ج١، ص٢٢4.

[16] تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.

[17] اخبار مکه، ج١، 6٨.

[18] اخبار مکه، ج١، ص١٢5.

[19] اخبار مکه، ج١، ص١٢5.

[20] مجمع‌البیان، ج١، ص٢4٠؛ بحارالانوار، ج٩6، ص٢٣5.

[21] بحار، ج٩6، ص٢٣6.

[22] بحار، ج٩6، ص٢٣5.

[23] بحار، ج٩6، ص٢٣4.

[24] الفقیه، ج٢، ص١٣5.

[25] مناسك حج نویسنده : سبحانى، شیخ جعفر جلد : 1 صفحه : 170

[26] «صورتان نادرتان للمسعی»، صفحه ارض الذكريات در توییتر.

[27] «صورتان نادرتان للمسعی»، صفحه ارض الذكريات در توییتر.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 صفا بخشی از كوه ابوقبيس است<ref>تاريخ مكه المشرفه والمسجد الحرام والمدينه الشريفه والقبر الشريف نویسنده : ابن الضياء    جلد : 1  صفحه : 194</ref> که در قسمت جنوبی مسجدالحرام واقع شده است.<ref>آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول    جلد : 1  صفحه : 105</ref> صفا پیش‌تر متصل به کوه ابوقبیس بود ولی در بازسازی‌های دوره سعودی از آن جا شد.<ref>المعالم الأثيرة في السنة و السيرة نویسنده : حميد الله، محمد    جلد : 1  صفحه : 159</ref> سعی میان صفا و مروه از این کوه آغاز می‌گردد.<ref>پرشكوهترين مراسم عبادت و قربانى نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر    جلد : 1  صفحه : 60</ref>
-«مروه» نیز جزئى از كوه «قيقعان» است.<ref>مناسك حج نویسنده : سبحانى، شیخ جعفر    جلد : 1  صفحه : 170</ref> کوه مروه در ناحيه شمال شرقی کعبه قرار دارد.<ref>آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول    جلد : 1  صفحه : 105</ref> کوه مروه تا سال ۱۳۷۴ شمسی بخشي از کوه مروه برجاي مانده بود; اما در اين سال، به هدف گسترش محدوده دور زدن سعي کنندگان و براي راحتي آنان، قسمت باقي مانده را برداشتند و در انتهاي آن، دري به بيرون گشودند. اما بخش عمده اي از کوه صفا همچنان برقرار مانده و زائران براي قرائت قرآن بر آن مي نشينند.<ref>آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول    جلد : 1  صفحه ۱۰۷- 108</ref>
+«مروه» نیز جزئى از كوه «قيقعان» است.<ref>مناسك حج نویسنده : سبحانى، شیخ جعفر    جلد : 1  صفحه : 170</ref> کوه مروه در ناحيه شمال شرقی کعبه قرار دارد.<ref>آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول    جلد : 1  صفحه : 105</ref> بخشی از کوه مروه تا سال ۱۳۷۴ شمسی باقی بود  اما در اين سال، به هدف گسترش محدوده دور زدن سعي کنندگان، قسمت باقي مانده را برداشتند.<ref>آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول    جلد : 1  صفحه ۱۰۷- 108</ref>
+پيش از توسعه جديد در مسجد الحرام، ميان مسعي و مسجد الحرام فاصله اي وجود داشته و حتي بازاري برپا بوده است. اما در توسعه مسجد، محدوده مسجد تا مسعي امتداد يافت.<ref>آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول    جلد : 1  صفحه ۱۰۵- ۱۰۶.</ref>
-صفا نام کوهی کوچک در پایین کوه ابوقبیس است. این کوه در سمت جنوب‌شرقی کعبه و به فاصله ١٣٠متری آن بوده و [[سعی]] نیز از همین نقطه شروع می‌شود.
+===فاصله صفا و مروه===
+به فاصله میان دو کوه صفا و مروه "مسعی" گفته می‌شود. فاصله صفا تا مروه هفتصد و شصت و شش و نیم (766/5) ذراع است که مساحت هفت بار آمد و شد میان آن دو، پنج هزار و سیصد و شصت و پنج و نیم (5،365/5) ذراع است.<ref>اخبار مکه، ج٢، ص١١٩.</ref>
-مروه نیز نام کوه کوچکی با سنگ‌های سفید است. این کوه در سمت شمال‌شرقی کعبه و به فاصله 300متری آن قرار دارد. این کوه هم‌جوار کوه «قعیقعان» است و نقطه پایان سعی به شمار می‌آید.
-در گذشته، هر دو به اصل خود پيوسته بوده ولى اخيراً براى ايجاد راه و خيابان كشى، هر دو، از اصل خود جدا شده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/26677/1/170/%D8%B5%D9%81%D8%A7_%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%82%D8%A8%DB%8C%D8%B3 مناسك حج نویسنده : سبحانى، شیخ جعفر    جلد : 1  صفحه : 170]</ref>
-پيش از توسعه جديد در مسجد الحرام، ميان مسعي و مسجد الحرام فاصله اي وجود داشته و حتي بازاري برپا بوده است. اما در توسعه مسجد، محدوده مسجد تا<ref>:آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول    جلد : 1  صفحه : 105</ref> مسعي امتداد يافت و در روزگار ما، حد غربي مسعي به سمت مسجد آخرين حدّ مسجد الحرام به حساب مي آيد. طبعا ديوار کوتاه و پهن ميان مسجد الحرام و مسعي، مانند خود مسعي، جزو مسجد نيست. مسعي از بيرون سعي ميان صفا و مروه، همانند ديگر مشاهد حج، يادگار اسماعيل و هاجر است.<ref>آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول    جلد : 1  صفحه : 106</ref>
-مسعي در اين زمان به دو قسمت رفت و برگشت تقسيم شده و نخستين بار در سال 1345 ش. سنگفرش شد تا غبار آن سعي کنندگان و صاحبان مغازه هاي اطراف را آزار ندهد. پس از آن، در زمان ملک سعود ديوارهاي آن را سيمان کردند و به مرور با تعميراتي که در سال هاي نخست قرن پانزدهم هجري در آن صورت گرفت، به شکل فعلي درآمد. الحاق فضاي بيرون مسعي و سنگفرش آن براي اقامه نماز، از اقداماتي است که در دوره فهد انجام شد. بخشي از اين فضا، محل کوه ابوقبيس است که از جاي برداشته شد و بخش مهم تر آن، فضاي شعب ابي طالب است که به مرور محل مسکوني گرديد و در اين اواخر به خيابان و مغازه تبديل شد و اخيراً به صورت يک ميدان باز با سنگفرش سفيد براي نمازگزاران درآمده است. گفتني است که طول مسعي 5/394 و عرض آن 20 متر است. ارتفاع طبقه اول 12 و ارتفاع طبقه فوقاني آن 9 متر است. شيعيان، همانگونه که در طبقه دوم و سوم مسجدالحرام به طواف نمي پردازند، در طبقه دوم مسعي نيز سعي نمي کنند.<ref>:آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول    جلد : 1  صفحه : 107</ref>
+مسعي در اين زمان به دو قسمت رفت و برگشت تقسيم شده و نخستين بار در سال 1345 ش. سنگفرش شد تا غبار آن سعي کنندگان و صاحبان مغازه هاي اطراف را آزار ندهد.<ref>آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول    جلد : 1  صفحه : 107</ref>
-===فاصله صفا و مروه===
+گفتني است که طول مسعي 5/394 و عرض آن 20 متر است. ارتفاع طبقه اول 12 و ارتفاع طبقه فوقاني آن 9 متر است. شيعيان، همانگونه که در طبقه دوم و سوم مسجدالحرام به طواف نمي پردازند، در طبقه دوم مسعي نيز سعي نمي کنند.<ref>:آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول    جلد : 1  صفحه : 107</ref>
-به فاصله میان دو کوه صفا و مروه "مسعی" گفته می‌شود. فاصله صفا تا مروه هفتصد و شصت و شش و نیم (766/5) ذراع است که مساحت هفت بار آمد و شد میان آن دو، پنج هزار و سیصد و شصت و پنج و نیم (5،365/5) ذراع است.<ref>اخبار مکه، ج٢، ص١١٩.</ref>
 ===شکل امروزین===
 هم‌اکنون مسعی بصورت سالن سرپوشیده‌ای به طول ٣٩4/5 متر و عرض ٢٠ متر به شکل زیبایی در دو طبقه ساخته شده که ارتفاع طبقه اوّل «١٢ متر» و ارتفاع طبقه دوم «٩ متر» می‌باشد، روی پشت بام آن نیز دیواره‌ای گذاشته‌اند و برخی از اهل سنت آنجا سعی می‌کنند.