پرده کعبه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
[[پرونده:پردهٔ قدیمی کعبه بافته‌شده در مصر.jpg|بندانگشتی|پردهٔ قدیمی کعبه بافته‌شده در مصر.|459x459پیکسل]] | [[پرونده:پردهٔ قدیمی کعبه بافته‌شده در مصر.jpg|بندانگشتی|پردهٔ قدیمی کعبه بافته‌شده در مصر.|459x459پیکسل]] | ||
{{درگاه|واژه‌ها}} | {{درگاه|واژه‌ها}} | ||
الناصر لدین الله، خلیفه عباسی (حکومت ۵۷۵–۶۲۲ه.ق)، نخستین کسی | پوشاندن کعبه با پردهٔ سیاه عملی سیاسی و شعاری از سوی عباسیان بوده است. الناصر لدین الله، خلیفه عباسی (حکومت ۵۷۵–۶۲۲ه.ق)، را نخستین کسی پنداشته‌اند که کعبه را با پوششی سیاه پوشاند. اما پیش از او هم پوشاندن کعبه با پردهٔ سیاه از سوی عباسیان انجام شده بود. درگیری سیاسی میان عباسیان و دشمنانشان موجب اهمیت بیش از پیش رنگ پوشش کعبه به عنوان اعلانی سیاسی در دوران عباسیان بوده است. استفاده از این رنگ برای پردهٔ کعبه تا روزگار معاصر ادامه داشته است. | ||
== اولین پوشانندهٔ کعبه == | == اولین پوشانندهٔ کعبه == | ||
دربارهٔ اینکه اولین شخصی که خانهٔ کعبه را پوشانده چه کسی بوده، در اخبار و روایات اختلاف وجود دارد: | پوشاندن کعبه با پرده سابقه‌ای دیرینه در تاریخ این عبادتگاه دارد. وجود چنین سنتی موجب شد که برای نگهداری و تعویض این پوشش منصبی با عنوان پرده‌داری (حجابت)، در کنار سایر مناصب خانهٔ خدا، ایجاد شود. دربارهٔ اینکه اولین شخصی که خانهٔ کعبه را پوشانده چه کسی بوده، در اخبار و روایات اختلاف وجود دارد: | ||
۱. ابراهیم(ع) و اسماعیل(ع) اولین کسانی بودند که خانهٔ کعبه را با پرده پوشاندند.<ref>الکلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۱۵؛ نیز: الحر العاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۳۲۴؛ نیز: العسقلانی، احمد بن علی بن حجر، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، بیروت، دارالکتب العلمیه،۱۴۱۰ق، ج۳، ص۵۸۵.</ref> | ۱. ابراهیم(ع) و اسماعیل(ع) اولین کسانی بودند که خانهٔ کعبه را با پرده پوشاندند.<ref>الکلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۱۵؛ نیز: الحر العاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۳۲۴؛ نیز: العسقلانی، احمد بن علی بن حجر، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، بیروت، دارالکتب العلمیه،۱۴۱۰ق، ج۳، ص۵۸۵.</ref> | ||
۲. در روایاتی آمده است که تُبّع سوم (اسعد حمیری) اولین کسی است که کعبه را با پوشش کامل پوشانیده است؛ او ابتدا کعبه را با پوششی چرمین و سپس با نوعی پارچهٔ یمنی پوشاند.<ref>الازرقی، محمد بن عبدالله، أخبار مکة و ما جاء فيها من الآثار، بیروت، دارالاندلس، ص۲۵۰–۲۴۹. | ۲. در روایاتی آمده است که تُبّع سوم (اسعد حمیری) اولین کسی است که کعبه را با پوشش کامل پوشانیده است؛ او ابتدا کعبه را با پوششی چرمین و سپس با نوعی پارچهٔ یمنی پوشاند.<ref>الازرقی، محمد بن عبدالله، أخبار مکة و ما جاء فيها من الآثار، بیروت، دارالاندلس، ص۲۵۰–۲۴۹. العسقلانی، فتح الباری، ج۳، ص۵۸۵.</ref> | ||
== پردهٔ کعبه در طول تاریخ == | == پردهٔ کعبه در طول تاریخ == | ||
کعبه از دوران جاهلیت تا دورهٔ اسلامی پوشش‌هایی با رنگ‌های گوناگون و از جنس‌های مختلف داشته است.<ref>الفاسی، محمد بن احمد،شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، تحقیق علی عمر، قاهره، مکتبة الثقافة الدينية، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۱۹۹.</ref> کعبه در جاهلیّت با چرم پوشانده می‌شد. بعد از اسلام، رسول خدا(ص) خانهٔ کعبه را با پارچهٔ یمنی پوشانید. بعد از پیامبر(ص) عمر و عثمان کعبه را با پارچه‌ای سفید و نازک، به نام قباطی مصری ، پوشش دادند.<ref>الازرقی، أخبار | کعبه از دوران جاهلیت تا دورهٔ اسلامی پوشش‌هایی با رنگ‌های گوناگون و از جنس‌های مختلف داشته است.<ref>الفاسی، محمد بن احمد،شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، تحقیق علی عمر، قاهره، مکتبة الثقافة الدينية، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۱۹۹.</ref> کعبه در جاهلیّت با چرم پوشانده می‌شد. بعد از اسلام، رسول خدا(ص) خانهٔ کعبه را با پارچهٔ یمنی پوشانید. بعد از پیامبر(ص) عمر و عثمان کعبه را با پارچه‌ای سفید و نازک، به نام قباطی مصری ، پوشش دادند.<ref>الازرقی، أخبار مکة، ص۲۵۳؛ العسقلانی، فتح الباری، ج۳، ص۵۸۵.</ref> بعضی گفته‌اند که کعبه قبل از اسلام هم با همین پارچهٔ مصری پوشانده می‌شد.<ref>ابن هشام، محمد بن هشام، السیره النبوّیه، تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الابیاری و عبدالحفیظ الشبلی، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا، ج۱،ص۱۹۹.</ref> | ||
هارون، خلیفه عباسی، فرمان داد که جامهٔ کعبه از قباطی مصری بافته شود. این جامه در سال ۱۹۰ق آماده و به‌کار گرفته شد.<ref> | هارون، خلیفه عباسی، فرمان داد که جامهٔ کعبه از قباطی مصری بافته شود. این جامه در سال ۱۹۰ق آماده و به‌کار گرفته شد.<ref>المقریزی، احمد بن علی، المواعظ و الإعتبار بذکر الخطط و الآثار (المعروف بالخطط المقریزیة)، بیروت، دارالکتب العلیمة، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۴۱۷.</ref> در سال ۱۹۹ق، حسین بن حسن أفطس، که از سوی ابوالسرایا، از شورشیان علیه عباسیان، به حکومت مکه گماشته شده بود، پرده عباسیان را برداشت و کعبه را با دو پرده از جنس ابریشم لطیف و به دو رنگ سفید و زرد پوشاند.<ref>الطبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری (تاريخ الرسل والملوک)، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۵۳۶: نیز: قلقشندی، احمد بن علی، صبح الأعشی في صناعة الإنشاء، بیروت، منشورات محمد علی بیضون و دارالکتب العلمیة، بی‌تا، ج۴، ص۲۸۵.</ref> | ||
در دوران خلافت مأمون به وی اطلاع دادند که جامهٔ دیبای کعبه، پیش از رسیدن زمان تعویض، فرسوده شده است. مأمون دربارهٔ جامهٔ کعبه از فرستادهٔ ویژهٔ خود در مکه پرسید که کعبه در چه جامه‌ای زیباتر است؛ فرستاده در جواب گفت که در جامهٔ سپید. پس مأمون فرمان داد جامه‌ای از دیبای سفید برای کعبه تهیه کنند و در سال ۲۰۶ق کعبه را با آن پوشاندند.<ref>القلقشندی، صبح الأعشی في صناعة الإنشاء، ج۴، ص۲۸۵-۲۸۶.</ref> | در دوران خلافت مأمون به وی اطلاع دادند که جامهٔ دیبای کعبه، پیش از رسیدن زمان تعویض، فرسوده شده است. مأمون دربارهٔ جامهٔ کعبه از فرستادهٔ ویژهٔ خود در مکه پرسید که کعبه در چه جامه‌ای زیباتر است؛ فرستاده در جواب گفت که در جامهٔ سپید. پس مأمون فرمان داد جامه‌ای از دیبای سفید برای کعبه تهیه کنند و در سال ۲۰۶ق کعبه را با آن پوشاندند.<ref>القلقشندی، صبح الأعشی في صناعة الإنشاء، ج۴، ص۲۸۵-۲۸۶.</ref> | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
== آغاز پوشش کعبه با جامهٔ سیاه == | == آغاز پوشش کعبه با جامهٔ سیاه == | ||
در برخی منابع، الناصر لدین الله، خلیفه عباسی (حکومت ۵۷۵–۶۲۲ه.ق)، نخستین کسی شمرده شده که کعبه را با دیبای سیاه‌رنگ پوشاند.<ref>همان، ص۵۸۷؛ ابن هشام، ؛ نیز: الفاسی، شفاء الغرام، ج۱، ص۲۳۱.</ref> با اتکا به برخی منابع به دست می‌آید که پوشاندن کعبه با پوشش سیاه‌رنگ پیش از ناصر در میان عباسیان به‌عنوان رنگ شعاری آنان رواج داشته است؛ به طوری که حسین بن حسن أفطس پس از برداشتن پوشش عباسیان آن را پوشش ظلمت می‌خواند و کار خود را تطهیر کعبه به‌شمار می‌برد.<ref>الطبری، تاریخ الطبری، بیروت، ج۸، ص۵۳۶</ref> | در برخی منابع، الناصر لدین الله، خلیفه عباسی (حکومت ۵۷۵–۶۲۲ه.ق)، نخستین کسی شمرده شده که کعبه را با دیبای سیاه‌رنگ پوشاند.<ref>همان، ص۵۸۷؛ ابن هشام، ؛ نیز: الفاسی، شفاء الغرام، ج۱، ص۲۳۱.</ref> با اتکا به برخی منابع به دست می‌آید که پوشاندن کعبه با پوشش سیاه‌رنگ پیش از ناصر در میان عباسیان به‌عنوان رنگ شعاری آنان رواج داشته است؛ به طوری که حسین بن حسن أفطس پس از برداشتن پوشش عباسیان آن را پوشش ظلمت (اشاره به رنگ پوشش) می‌خواند و کار خود را تطهیر کعبه به‌شمار می‌برد.<ref>الطبری، تاریخ الطبری، بیروت، ج۸، ص۵۳۶</ref> | ||
از تغییر رنگ پوشش کعبه، پس از استیلای فاطمیان بر مکه، و تغییر دوبارهٔ آن به رنگ سیاه، پس تسلط دوبارهٔ عباسیان بر مکه، روشن می‌شود که رنگ پوشش کعبه تا حدی تحت تأثیر درگیری‌های سیاسی میان عباسیان و دشمنانشان بوده است.<ref>القلقشندی، صبح الأعشی، ج۴، ص۲۸۶.</ref>{{پایان پاسخ}} | |||
{{پایان پاسخ}} | |||
== مطالعه بیشتر == | == مطالعه بیشتر == | ||
نسخهٔ ۹ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۰۴
 | این مقاله هماکنون به دست Shamloo در حال ویرایش است. |
چرا و از چه زمانی روی خانهٔ خدا را با پارچهٔ مشکی می‌پوشانند؟
پوشاندن کعبه با پردهٔ سیاه عملی سیاسی و شعاری از سوی عباسیان بوده است. الناصر لدین الله، خلیفه عباسی (حکومت ۵۷۵–۶۲۲ه.ق)، را نخستین کسی پنداشته‌اند که کعبه را با پوششی سیاه پوشاند. اما پیش از او هم پوشاندن کعبه با پردهٔ سیاه از سوی عباسیان انجام شده بود. درگیری سیاسی میان عباسیان و دشمنانشان موجب اهمیت بیش از پیش رنگ پوشش کعبه به عنوان اعلانی سیاسی در دوران عباسیان بوده است. استفاده از این رنگ برای پردهٔ کعبه تا روزگار معاصر ادامه داشته است.
اولین پوشانندهٔ کعبه
پوشاندن کعبه با پرده سابقه‌ای دیرینه در تاریخ این عبادتگاه دارد. وجود چنین سنتی موجب شد که برای نگهداری و تعویض این پوشش منصبی با عنوان پرده‌داری (حجابت)، در کنار سایر مناصب خانهٔ خدا، ایجاد شود. دربارهٔ اینکه اولین شخصی که خانهٔ کعبه را پوشانده چه کسی بوده، در اخبار و روایات اختلاف وجود دارد:
۱. ابراهیم(ع) و اسماعیل(ع) اولین کسانی بودند که خانهٔ کعبه را با پرده پوشاندند.[۱]
۲. در روایاتی آمده است که تُبّع سوم (اسعد حمیری) اولین کسی است که کعبه را با پوشش کامل پوشانیده است؛ او ابتدا کعبه را با پوششی چرمین و سپس با نوعی پارچهٔ یمنی پوشاند.[۲]
پردهٔ کعبه در طول تاریخ
کعبه از دوران جاهلیت تا دورهٔ اسلامی پوشش‌هایی با رنگ‌های گوناگون و از جنس‌های مختلف داشته است.[۳] کعبه در جاهلیّت با چرم پوشانده می‌شد. بعد از اسلام، رسول خدا(ص) خانهٔ کعبه را با پارچهٔ یمنی پوشانید. بعد از پیامبر(ص) عمر و عثمان کعبه را با پارچه‌ای سفید و نازک، به نام قباطی مصری ، پوشش دادند.[۴] بعضی گفته‌اند که کعبه قبل از اسلام هم با همین پارچهٔ مصری پوشانده می‌شد.[۵]
هارون، خلیفه عباسی، فرمان داد که جامهٔ کعبه از قباطی مصری بافته شود. این جامه در سال ۱۹۰ق آماده و به‌کار گرفته شد.[۶] در سال ۱۹۹ق، حسین بن حسن أفطس، که از سوی ابوالسرایا، از شورشیان علیه عباسیان، به حکومت مکه گماشته شده بود، پرده عباسیان را برداشت و کعبه را با دو پرده از جنس ابریشم لطیف و به دو رنگ سفید و زرد پوشاند.[۷]
در دوران خلافت مأمون به وی اطلاع دادند که جامهٔ دیبای کعبه، پیش از رسیدن زمان تعویض، فرسوده شده است. مأمون دربارهٔ جامهٔ کعبه از فرستادهٔ ویژهٔ خود در مکه پرسید که کعبه در چه جامه‌ای زیباتر است؛ فرستاده در جواب گفت که در جامهٔ سپید. پس مأمون فرمان داد جامه‌ای از دیبای سفید برای کعبه تهیه کنند و در سال ۲۰۶ق کعبه را با آن پوشاندند.[۸]
گفته شده که در دوران تسلط خلفای اسماعیلی‌مذهب فاطمی بر مکه (حکومت ۲۹۷-۵۶۷ق) پوشش کعبه از دیبای سپید تهیه می‌شد. پس از تسلط دوبارهٔ عباسیان بر مکه، آنان جامهٔ کعبه را به رنگ شعاری خود، سیاه، بازگرداندند. این سنت پس از آنان تا به امروز ادامه داشته است.[۹]
آغاز پوشش کعبه با جامهٔ سیاه
در برخی منابع، الناصر لدین الله، خلیفه عباسی (حکومت ۵۷۵–۶۲۲ه.ق)، نخستین کسی شمرده شده که کعبه را با دیبای سیاه‌رنگ پوشاند.[۱۰] با اتکا به برخی منابع به دست می‌آید که پوشاندن کعبه با پوشش سیاه‌رنگ پیش از ناصر در میان عباسیان به‌عنوان رنگ شعاری آنان رواج داشته است؛ به طوری که حسین بن حسن أفطس پس از برداشتن پوشش عباسیان آن را پوشش ظلمت (اشاره به رنگ پوشش) می‌خواند و کار خود را تطهیر کعبه به‌شمار می‌برد.[۱۱]
از تغییر رنگ پوشش کعبه، پس از استیلای فاطمیان بر مکه، و تغییر دوبارهٔ آن به رنگ سیاه، پس تسلط دوبارهٔ عباسیان بر مکه، روشن می‌شود که رنگ پوشش کعبه تا حدی تحت تأثیر درگیری‌های سیاسی میان عباسیان و دشمنانشان بوده است.[۱۲]
مطالعه بیشتر
۱ـ فصلنامه میقات حج، شماره ۲۶.
- آثار اسلامی مکه و مدینه، نویسنده:رسول جفریان
- اخبار مکه، ترجمه محمود مهدوی دامغانی
منابع
- ↑ الکلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۱۵؛ نیز: الحر العاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۳۲۴؛ نیز: العسقلانی، احمد بن علی بن حجر، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، بیروت، دارالکتب العلمیه،۱۴۱۰ق، ج۳، ص۵۸۵.
- ↑ الازرقی، محمد بن عبدالله، أخبار مکة و ما جاء فيها من الآثار، بیروت، دارالاندلس، ص۲۵۰–۲۴۹. العسقلانی، فتح الباری، ج۳، ص۵۸۵.
- ↑ الفاسی، محمد بن احمد،شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، تحقیق علی عمر، قاهره، مکتبة الثقافة الدينية، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۱۹۹.
- ↑ الازرقی، أخبار مکة، ص۲۵۳؛ العسقلانی، فتح الباری، ج۳، ص۵۸۵.
- ↑ ابن هشام، محمد بن هشام، السیره النبوّیه، تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الابیاری و عبدالحفیظ الشبلی، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا، ج۱،ص۱۹۹.
- ↑ المقریزی، احمد بن علی، المواعظ و الإعتبار بذکر الخطط و الآثار (المعروف بالخطط المقریزیة)، بیروت، دارالکتب العلیمة، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۴۱۷.
- ↑ الطبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری (تاريخ الرسل والملوک)، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۵۳۶: نیز: قلقشندی، احمد بن علی، صبح الأعشی في صناعة الإنشاء، بیروت، منشورات محمد علی بیضون و دارالکتب العلمیة، بی‌تا، ج۴، ص۲۸۵.
- ↑ القلقشندی، صبح الأعشی في صناعة الإنشاء، ج۴، ص۲۸۵-۲۸۶.
- ↑ القلقشندی، صبح الأعشی في صناعة الإنشاء، ج۴، ص۲۸۶-۲۸۷.
- ↑ همان، ص۵۸۷؛ ابن هشام، ؛ نیز: الفاسی، شفاء الغرام، ج۱، ص۲۳۱.
- ↑ الطبری، تاریخ الطبری، بیروت، ج۸، ص۵۳۶
- ↑ القلقشندی، صبح الأعشی، ج۴، ص۲۸۶.