حدیث پنجاه رکعت بودن نمازهای واجب و مستحب: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(اصلاح ارقام)
(←‏بررسی سند: اصلاح ارقام)
خط ۳۰: خط ۳۰:


== بررسی سند ==
== بررسی سند ==
حدیث پنجاه رکعت بودن نمازهای واجب و مستحب در کتاب [[الخصال (کتاب)|خصال]]، نوشته [[شیخ صدوق]]، از [[امام کاظم(ع)]] نقل شده است. ابراهیم بن اسحاق یکی از راویان سلسه‌سند روایت است، که شیعه نبوده و از نظر رجا‌شناسان نیز ضعیف است.<ref>نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، موسسه النشر الاسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۱۹؛ طوسى، محمد بن حسن، رجال الطوسي، قم، مؤسسة النشر الإسلامي، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش، ص۴۱۴.</ref> محمد بن حسن بن میمون و ابی‌هاشم خادم دیگر راویان این روایت، در کتاب‌های رجالی ناشناخته شمره شده‌اند.<ref>عليارى تبريزى، على بن عبدالله، بهجة الآمال في شرح زبدة المقال، تهران، بنياد فرهنگ اسلامى كوشانپور، چاپ دوم، 1412ق، ج6، 348. نمازى شاهرودى، على، مستدركات علم رجال الحديث، تهران، فرزند مولف، چاپ اول، 1414ق، ج8، ص471.</ref> بنابراین، سند حدیث ضعیف دانسته شده است.
حدیث پنجاه رکعت بودن نمازهای واجب و مستحب در کتاب [[الخصال (کتاب)|خصال]]، نوشته [[شیخ صدوق]]، از [[امام کاظم(ع)]] نقل شده است. ابراهیم بن اسحاق یکی از راویان سلسه‌سند روایت است، که شیعه نبوده و از نظر رجا‌شناسان نیز ضعیف است.<ref>نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، موسسه النشر الاسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۱۹؛ طوسى، محمد بن حسن، رجال الطوسي، قم، مؤسسة النشر الإسلامي، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش، ص۴۱۴.</ref> محمد بن حسن بن میمون و ابی‌هاشم خادم دیگر راویان این روایت، در کتاب‌های رجالی ناشناخته شمره شده‌اند.<ref>عليارى تبريزى، على بن عبدالله، بهجة الآمال في شرح زبدة المقال، تهران، بنياد فرهنگ اسلامى كوشانپور، چاپ دوم، ۱۴۱۲ق، ج۶، ۳۴۸. نمازى شاهرودى، على، مستدركات علم رجال الحديث، تهران، فرزند مولف، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۴۷۱.</ref> سند حدیث ضعیف است و قابل استناد نمی‌باشد.


== بررسی محتوا ==
== بررسی محتوا ==

نسخهٔ ‏۱۴ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۱۱

سؤال
در حدیثی آمده است که مجموع نمازهای واجب و مستحب پنجاه رکعت است. آیا این حدیث صحیح است؟ تعداد ساعت‌ها در این حدیث بیشتر از ۲۴ ساعت شده؛ آیا معنای ساعت در زمان امامان(ع) و امروزه تفاوت داشته است؟
حدیث پنجاه رکعت بودن نمازهای واجب و مستحب
اطلاعات حدیث
به نقل ازامام کاظم(ع)
راویان
راوی اصلیابوهاشم
سند
اعتبار سندضعیف
منابع شیعهخصال


پنجاه رکعت بودن نمازهای واجب و مستحب محتوای روایتی در کتاب خصال، نوشته شیخ صدوق است که از نظر سند ضعیف شمرده شده است. دلیل ضعف سند آن را، ضعیف بودن و ناشناخته بودن برخی از راویان در سلسله‌سند روایت دانسته‌اند.

این حدیث از نظر محتوایی نیز، با دیگر روایات که نمازهای مستحب و واجب را ۵۱ رکعت دانسته تعارض دارد.

متن و ترجمه

«...عَنْ أَبِی هَاشِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ الْمَاضِی لِمَ جُعِلَتِ الصَّلَاه الْفَرِیضَه وَ السُّنَّه خَمْسِینَ رَکْعَه لَا یُزَادُ فِیهَا وَ لَا یُنْقَصُ مِنْهَا قَالَ إِنَّ سَاعَاتِ اللَّیْلِ اثْنَتَا عَشْرَه سَاعَه وَ فِیمَا بَیْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَی طُلُوعِ الشَّمْسِ سَاعَه وَ سَاعَاتِ النَّهَارِ اثْنَتَا عَشْرَه سَاعَه فَجَعَلَ لِکُلِّ سَاعَه رَکْعَتَیْنِ وَ مَا بَیْنَ غُرُوبِ الشَّمْسِ إِلَی سُقُوطِ الْقُرْصِ غَسَقٌ».[۱]

ابوهاشم می‌گوید: از امام کاظم(ع) پرسیدم: «چرا نمازهای واجب و مستحب پنجاه رکعت است و کم و زیاد نیست؟» فرمود: «شب دوازده ساعت است و میان طلوع فجر و طلوع آفتاب یک ساعت است؛ روز هم دوازده ساعت است و برای هر ساعتی دو رکعت قرار داده شده است و از غروب آفتاب تا پنهان شدن قرص آن، غَسَق نامیده می‌شود.»

بررسی سند

حدیث پنجاه رکعت بودن نمازهای واجب و مستحب در کتاب خصال، نوشته شیخ صدوق، از امام کاظم(ع) نقل شده است. ابراهیم بن اسحاق یکی از راویان سلسه‌سند روایت است، که شیعه نبوده و از نظر رجا‌شناسان نیز ضعیف است.[۲] محمد بن حسن بن میمون و ابی‌هاشم خادم دیگر راویان این روایت، در کتاب‌های رجالی ناشناخته شمره شده‌اند.[۳] سند حدیث ضعیف است و قابل استناد نمی‌باشد.

بررسی محتوا

در حدیث پنجاه رکعت بودن نمازهای واجب و مستحب، شمار رکعات نمازهای واجب و مستحب پنجاه رکعت دانسته شده است. این با دیگر روایات که نماز‌های واجب و مستحب را ۵۱ رکعت دانسته، در تعارض است.[۴]

در این حدیث، دو فاصله زمانی از شبانه‌روز جدا شده است: «میان سپیده‌دم تا برآمدن خورشید» و «میان غروب خورشید تا غروب شفق». علامه مجلسی معتقد است، دلیل جدا کردن این دو ساعت برای موافقت با نظر قدما و اهل کتاب بوده است. او نقل کرده برهمنان هند معتقدند این دو زمان از شب و روز نیستد؛ بلکه مرز میان آنها هستند.[۵]

معنای ساعت

ساعت در قرآن و روایات با ساعت اصطلاحی امروزی متفاوت دانسته شده است. ساعت در قرآن و روایات به معنای لحظه، وقت و «مدت مشخص» است و مراد از آن ساعت به معنای شصت دقیقه امروزی نیست. در این حدیث نیز معنای ساعت با معنای امروزی آن متفاوت است. در این روایت، شب و روز هرکدام دوازده قسمت شده و بین الطلوعین هم یک قسمت شمرده شده است؛ در حالی که با ساعت امروزی در بسیاری از مناطق، بین الطلوعین حدود یک ساعت و نیم است؛ اما در این حدیث،‌ آن هم یک ساعت در نظر گرفته شده است. بین غروب و مغرب نیز یک ساعت لحاظ شده، در حالی که فاصله زمانی بین غروب آفتاب تا اذان مغرب در مناطقی، حدود بیست دقیقه است.

روایت مشابه

روایتی مشابه حدیث پنجاه رکعت بودن نمازهای واجب و مستحب، در کتاب علل الشرایع ذکر شده؛ با این تفاوت که در آخر حدیث، یک رکعت بین غروب و سقوط شفق افزوده شده و نمازهای واجب و مستحب ۵۱ رکعت دانسته شده است.[۶]

سند این روایت نیز ضعیف شمرده شده؛ زیرا محمد بن حسن بن شمَون، یکی از رایان حدیث، در کتاب‌های رجالی واقفی، غلوکننده و ضعیف توصیف شده است.[۷]


منابع

  1. شیخ صدوق، محمد، الخصال، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۴۸۸، حدیث۶۶.
  2. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، موسسه النشر الاسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۱۹؛ طوسى، محمد بن حسن، رجال الطوسي، قم، مؤسسة النشر الإسلامي، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش، ص۴۱۴.
  3. عليارى تبريزى، على بن عبدالله، بهجة الآمال في شرح زبدة المقال، تهران، بنياد فرهنگ اسلامى كوشانپور، چاپ دوم، ۱۴۱۲ق، ج۶، ۳۴۸. نمازى شاهرودى، على، مستدركات علم رجال الحديث، تهران، فرزند مولف، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۴۷۱.
  4. نگاه کنید به: ابن بابويه، محمد بن على، صفات الشيعة، تهران، اعلمی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش، ص۲، حدیث۱. ابن بابويه، محمد بن على، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۳۳۰، باب۲۶، حدیث۱. طوسى، محمد بن الحسن، تهذيب الأحكام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ۳، باب۱، حدیث۱ و۲. باب۸. كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۱، ص۲۶۶. و ... .
  5. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق، ج‏۵۶، ص۱.
  6. شیخ صدوق، محمد، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۳۲۷، باب۲۳ باب العله آلتی من أجلها صارت الصلاه الفریضه و السنه فی الیوم و اللیله خمسین رکعه، حدیث۱.
  7. رجال النجاشی، ص۳۳۵؛ رجال الطوسی، ص۴۰۲؛ حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامة الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۲۵۲؛ حلى، حسن بن على، الرجال، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۴۲ش، ص۵۰۲؛ تفرشى، مصطفى بن حسين، نقد الرجال، قم، موسسة آل البيت (عليهم السلام) لإحياء التراث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ج۴، ص۱۷۵؛ قهپايى، عنايةالله، مجمع الرجال، قم، اسماعيليان، چاپ دوم، ۱۳۶۴ش، ج۵، ص۱۸۵؛ اردبيلى، محمد بن على، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، بیروت، دار الأضواء، چاپ اول، ۱۴۰۳ق. ج۱، ص۹۲.