جن در قرآن

سؤال

آیا قرآن درباره جن سخن گفته است؟

جن در قرآن موجودی است که از آتش خلق شده و نامرئی و از دید انسان پوشیده است. جن دارای اختیار و تکلیف است. بخشی از جن‌ها صالح هستند و بخشی کافر. آنها ازدواج می‌کنند و دارای فرزند می‌شوند. جن‌ها همچون انسان‌ها در قیامت بازخواست می‌شوند و به بهشت و جهنم می‌روند. طبق گفته قرآن، جن‌ها به آیات قرآن گوش فرا می‌دادند.

کلمهٔ «جن» در اصل به معنی چیزی است که از حسّ انسان پوشیده باشد.

ویژگی‌های جن از دیدگاه قرآن

سوره‌ای در قرآن به نام جن آمده است. واژه جن ۲۲ بار در قرآن ذکر شده است و جمع آنان جِنان است. اَجنّه جمع جنین است نه جمع جن. کلمه جانّ که به همان معنای جن است هفت مرتبه، و کلمه جِنه به معنای نوع جن پنج بار، در قرآن ذکر شده است. از آیات قرآن استفاده می‌شود، «جن» یک نوع موجود عاقلی است که از حس انسان پوشیده شده، و آفرینش آن در اصل از آتش یا شعله‌های صاف آتش است، و ابلیس نیز از همین گروه است. طبق تصریح قرآن در سوره ناس، جنیان همچون انسانها، در دل آدمیان وسوسه می‌کنند.

1. جن موجودی است که از شعله‌های آتش آفریده شده، برخلاف انسان که از خاک آفریده شده است.
2. دارای عقل، علم، درک و تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال است.
3. دارای تکلیف و مسئولیت است.
4. طایفهٔ جن نیز مرد و زن دارند.
5. گروهی از آن‌ها مؤمن صالح و گروهی کافرند.
6. دارای حشر و نشر و معادند.
7. آن‌ها در آسمان‌ها بوده و خبرگیری و استراق سمع داشتند و بعداً ممنوع شدند.
8. در میان آن‌ها افرادی یافت می‌شوند که از قدرت زیادی برخوردارند، همان‌گونه که در میان انسان‌ها نیز چنین است: مثلاً یکی از آن‌ها به سلیمان گفت: «من تخت ملکه سبا را پیش از آن‌که از جای برخیزی از سرزمین او به این‌جا می‌آورم»!
9. آن‌ها قدرت بر انجام بعضی کارهای مورد نیاز انسان دارند: «گروهی از جن پیش روی سلیمان به اذن پروردگار کار می‌کردند، و برای او معبدها، تمثال‌ها و ظروف بزرگِ غذا تهیه می‌کردند.»
10. خلقت آن‌ها در روی زمین قبل از خلقت انسان‌ها بوده است.

مطالعه بیشتر

• شهید دستغیب، بهشت جاویدان، (شیراز: کانون تربیت شیراز، ۱۳۶۵، ش)، ص۱۲۲، ۱۱۹.
• علاّمه طباطبایی، شرح معظلات قرآنی در المیزان (تهران: نور فاطمه(س)، ۱۳۶۲ ش)، ص۲۱۳، ۲۰۹.
• بهاء الدین خرمشاهی، قرآن پژوهی، هفتاد بحث و تحقیق قرآنی، (تهران: مرکز نشر فرهنگی شرق، ۱۳۷۲، ش)، ص۶۰۱٬۵۹۰.