تفاوت عدل و فضل خداوند: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
فضل خدا بر دو مرتبه است: | فضل خدا بر دو مرتبه است: | ||
* در مرتبه اول فضل خداوند همگانی و عام است. این فضل شامل همه انسان‌ها و حتی موجودات می‌شود: مورد مرتبه اول می‌فرماید: {{قرآن||ترجمه=همانا خداوند نسبت به مردم تفضل دارد.|سوره=بقره|آیه=۲۴۳}} در مورد کلی‌تر باز می‌فرماید: {{قرآن|وَلَکنَّ اللّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْعَالَمِینَ|ترجمه=خداوند نسبت به همه عالم صاحب فضل است|سوره=بقره|آیه=۲۵۱}}. | * در مرتبه اول فضل خداوند همگانی و عام است. این فضل شامل همه انسان‌ها و حتی موجودات می‌شود: در مورد مرتبه اول می‌فرماید: {{قرآن||ترجمه=همانا خداوند نسبت به مردم تفضل دارد.|سوره=بقره|آیه=۲۴۳}} در مورد کلی‌تر باز می‌فرماید: {{قرآن|وَلَکنَّ اللّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْعَالَمِینَ|ترجمه=خداوند نسبت به همه عالم صاحب فضل است|سوره=بقره|آیه=۲۵۱}}. | ||
* در مرتبه دوم، فضل خداوند تنها به مؤمنان اختصاص دارد: {{قرآن|وَاللّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ|ترجمه=خداوند نسبت به مؤمنین صاحب فضل است|سوره=آل‌عمران|آیه=۱۵۲}}. | * در مرتبه دوم، فضل خداوند تنها به مؤمنان اختصاص دارد: {{قرآن|وَاللّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ|ترجمه=خداوند نسبت به مؤمنین صاحب فضل است|سوره=آل‌عمران|آیه=۱۵۲}}. | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی = | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه =شد | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
[[رده:اسماء و صفات الهی]] | |||
نسخهٔ ۴ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۰۰:۵۹
آیا عدل خداوند ناشی از فضل اوست یا این دو با هم متفاوتند؟
فضل خداوند، گاه مربوط به گروه خاصی از انسان‌ها است اما صفت عدل، صفتی است که برای همه افراد یکسان اجرا خواهد شد. عدالت الهی نیز چنین معنا می‌شود که خداوند با هر موجودی آن چنان‌که شایسته آن است، رفتار کند. فضل خدا به معنای اعطا براساس لطف و نه شایستگی بندگان است.
دو صفت عدل و فضل خدا مستقل بوده و خداوند با هر یک از این صفات به گونه‌ای مستقل از دیگری نسبت به بندگان رفتار خواهد نمود. صفت عدل، صفتی است که برای همه یکسان است؛ زیرا خداوند به بندگان ظلم نمی‌کند و هیچ‌کس از سلطه عدل خداوند در روز قیامت بیرون نخواهد بود.
معنای عدالت
واژه عدل و عدالت دارای معانی مختلفی است که معروف‌ترین و جامع‌ترین آن قرار گرفتن افراد و اشیاء در جایگاه شایسته خود است. این تعریف را می‌توان در کلام امام علی(ع) نیز یافت: «الْعَدْلُ يَضَعُ الْأُمُور مَوَاضِعَهَا؛ عدل این است که امور را در جاى خود قرار می‌دهد».[۱]
براساس این معنای عدالت، در جهان تکوین و تشریع، اصل عدالت این اقتضاء را دارد که هر چیزی در جای مناسب خود قرار گیرد. عدالت الهی نیز چنین معنا می‌شود که خداوند با هر موجودی آن چنان‌که شایسته آن است، رفتار کند و آن را در موضعی که در خور آن باشد، بنشاند و چیزی را که مستحق آن است به او عطا کند.[۲]
معنای فضل
فضل به معنی برتری، مزیت و زیادی است. فضل خدا، اعطای خداوند، براساس کَرَم است و نه آنچه شایستگی بندگان است.[۳] خواجه طوسی گفته است: ثواب از فضل خداوند و عقاب از عدل او است.[۴] بهشت استحقاق کسی نیست بلکه خداوند آن را بر حسب فضل خود عطا می‌کند.
فضل خدا بر دو مرتبه است:
- در مرتبه اول فضل خداوند همگانی و عام است. این فضل شامل همه انسان‌ها و حتی موجودات می‌شود: در مورد مرتبه اول می‌فرماید: ﴿همانا خداوند نسبت به مردم تفضل دارد.﴾(بقره:۲۴۳) در مورد کلی‌تر باز می‌فرماید: ﴿وَلَکنَّ اللّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْعَالَمِینَ؛ خداوند نسبت به همه عالم صاحب فضل است﴾(بقره:۲۵۱).
- در مرتبه دوم، فضل خداوند تنها به مؤمنان اختصاص دارد: ﴿وَاللّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ؛ خداوند نسبت به مؤمنین صاحب فضل است﴾(آل‌عمران:۱۵۲).
تفاوت‌ها
خداوند هم دارای فضل است و هم صاحب عدل. فضل گاه مربوط به گروه خاصی از انسان‌ها می‌شود. خداوند در قرآن می‌فرماید: ﴿ذَلِک فَضْلُ اللّهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاء؛ آن فضل خداست که به هر کسی بخواهد عطا می‌کند﴾(مائده:۵۴). اما صفت عدل، صفتی است که برای همه افراد یکسان اجرا خواهد شد؛ زیرا خداوند به بندگان ظلم نمی‌کند و هیچ‌کس خصوصاً در حسابرسی اعمال، از زیر سلطه عدل خداوند در روز قیامت بیرون نخواهد بود.
دو صفت عدل و فضل خدا مستقل بوده و خداوند با هر یک از این صفات به گونه‌ای مستقل از دیگری نسبت به بندگان رفتار خواهد نمود. همچنین هیچ‌کدام از این صفات از دیگری ناشی نمی‌شود نه عدل خدا از فضل اوست و نه فضل او از عدل.
جستارهای وابسته
مطالعه بیشتر
۱ـ معارف اسلامی، جمعی از نویسندگان، ج۱، ص۱۱۷، دفتر نشرمعارف ۱۳۸۰.
۲ـ عقاید استدلالی، علی ربانی گلپایگانی، ج۱، ص۱۸۹، مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران، ۱۳۸۱ش، مبحث عدل الهی.