سرنوشت فرزندان پیامبر اسلام(ص): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۰۳

سؤال

پیامبر چند فرزند داشت و سرنوشت آنان چه شد؟

پیامبر(ص) سه پسر و چهار دختر داشت. همه فرزندان جز ابراهیم از حضرت خدیجه بودند. پسران پیامبر، قاسم، عبدالله و ابراهیم نام داشتند که هر سه در زمان پیامبر(ص) و در سنین کم درگذشتند. قاسم و عبدالله فرزندان خدیجه بودند که در مکه وفات نمودند. ابراهیم سومین پسر پیامبر از ماریه قبطیه در سن ۱۸ ماهگی و در مدینه از دنیا رفت و در بقیع دفن گردید.

چهار دختر پیامبر(ص) به نام‌های زینب، رقیه، ام‌کلثوم و فاطمه(س) بودند. زینب در سال هشتم هجرت، رقیه در سال دوم هجرت، ام‌کلثوم در سال نهم هجرت و حضرت فاطمه(س) پس از وفات رسول اکرم درگذشت. برخی معتقدند تنها حضرت فاطمه فرزند دختر پیامبر اسلام بوده و مابقی دختران پیامبر نبودند.

فرزندان دختر

چهار دختر پیامبر(ص) به نام‌های زینب، رقیه، ام‌کلثوم و فاطمه(س) بودند که همه آن‌ها جز حضرت فاطمه در زمان حیات پیامبر اسلام درگذشتند. سید جعفر مرتضی عاملی از محققان شیعه و ابوالقاسم کوفی عالم شیعی قرن چهارم بر این باورند که زینب، رقیه و ام کلثوم فرزندان رسول خدا(ص) و خدیجه نبوده‌اند؛ بلکه دخترخوانده‌های آن‌ها بوده‌اند.^[۱] جعفر مرتضی کتاب بنات النبی اَم رَبائبُه؟ (دختران پیامبر یا دخترخوانده‌های او؟) را برای اثبات همین مطلب نوشته است.^[۲]

زینب

زینب دختر بزرگ رسول خدا، بعد از قاسم، در سی سالگی پیامبر تولد یافت. وی پیش از اسلام، به ازدواج پسر خاله خود «ابوالعاص بن ربیع» درآمد و پس از جنگ بدر به مدینه هجرت کرد و در سال هشتم هجرت در مدینه وفات یافت.^[۳]

رقیه

رقیه پیش از اسلام و پس از زینب متولد شد. پیش از اسلام به عقد عُتبه بن ابی‌لهب درآمد و سپس از او جدا شد و به عقد «عثمان بن عَفّان» درآمد. رقیه در سال دوم هجرت وفات یافت.^[۴]

ام کلثوم

ام کلثوم در مکه متولد شد و پیش از اسلام به عقد عُتیبه بن ابی لهب درآمد و مانند خواهرش پیش از عروسی از عتیبه جدا شد و در سال سوم هجرت به ازدواج عثمان بن عفان درآمد و در سال نهم هجرت وفات نمود.^[۵]

فاطمه

حضرت فاطمه(س) ظاهرا در حدود پنج سال پیش از بعثت تولد یافت و در مدینه به ازدواج امام علی درآمد.^[۶] مورخان شهادت حضرت زهرا(س) را در سال یازدهم هجرت و ۷۵ یا ۹۵ روز پس از رحلت پیامبر(ص) می‌دانند.^[۷]

فرزندان پسر

قاسم

قاسم نخستین فرزند رسول خدا است و پیش از بعثت در مکه تولد یافت.^[۸] به جهت همین فرزند، کنیه پیامبر(ص) «ابوالقاسم‏» شد. قاسم در دو سالگی^[۹] در مکه وفات یافت.^[۱۰] این فرزند از فرزندان خدیجه بود.^[۱۱]

عبدالله

عبدالله پس از بعثت رسول خدا در مکه متولد شد و به «طیب‏» و «طاهر» لقب یافت.^[۱۲] و در مکه در دوران کودکی وفات کرد.^[۱۳] پس از وفات او عاص بن وائل سهمی رسول خدا را «ابتر» خواند و سوره کوثر در پاسخ وی نازل گردید.^[۱۴] عبداللّه از فرزندان خدیجه بود.^[۱۵]

ابراهیم

ابراهیم که مادرش ماریهٔ قبطیه بود،^[۱۶] در هجدهم ماه رجب سال دهم هجری، در شیرخوارگی در سن ۱۸ ماهگی در مدینه^[۱۷] از دنیا رفت و در بقیع دفن گردید.^[۱۸]

منابع

↑ عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۲۱۸؛ عاملی، بنات النبی اَم ربائبه؟، ۱۴۱۳ق، ص۷۷-۷۹؛ کوفی الاستغاثه، ج۱، ص۶۸.
↑ نگاه کنید به عاملی، بنات النبی اَم ربائبه؟، ۱۴۱۳ق.
↑ آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰.
↑ آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰.
↑ آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۱.
↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۱، ص۱۳۳. ج۸، ص۱۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۰۳؛ آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۱.
↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۳۳۵
↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.
↑ آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰؛ «فرزندان رسول خدا از خدیجه»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، بازدید: ۷ دی ۱۴۰۲ش.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.
↑ محمودپور، محمد، «خدیجه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.
↑ زریاب خویی، عباس، سیره رسول الله، تهران، سروش، ۱۳۸۸ش، ص۹۶.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.
↑ «فرزندان رسول خدا از خدیجه»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، بازدید: ۷ دی ۱۴۰۲ش.
↑ محمودپور، محمد، «خدیجه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.
↑ مرادی، عبدالحمید، «خدیجه»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا، ج۲۲، ذیل مدخل.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.
↑ ذاکری، علی اکبر، «ماریه همسر پیامبر(ص) مادر ابراهیم»، پیام زن، مرداد ۱۳۸۷ش، شماره ۱۹۷.

[1] عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۲۱۸؛ عاملی، بنات النبی اَم ربائبه؟، ۱۴۱۳ق، ص۷۷-۷۹؛ کوفی الاستغاثه، ج۱، ص۶۸.

[2] نگاه کنید به عاملی، بنات النبی اَم ربائبه؟، ۱۴۱۳ق.

[3] آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰.

[4] آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰.

[5] آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۱.

[6] ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۱، ص۱۳۳. ج۸، ص۱۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۰۳؛ آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۱.

[7] دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۳۳۵

[8] مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.

[9] آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰؛ «فرزندان رسول خدا از خدیجه»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، بازدید: ۷ دی ۱۴۰۲ش.

[10] مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.

[11] محمودپور، محمد، «خدیجه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.

[12] زریاب خویی، عباس، سیره رسول الله، تهران، سروش، ۱۳۸۸ش، ص۹۶.

[13] مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.

[14] «فرزندان رسول خدا از خدیجه»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، بازدید: ۷ دی ۱۴۰۲ش.

[15] محمودپور، محمد، «خدیجه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.

[16] مرادی، عبدالحمید، «خدیجه»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا، ج۲۲، ذیل مدخل.

[17] مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.

[18] ذاکری، علی اکبر، «ماریه همسر پیامبر(ص) مادر ابراهیم»، پیام زن، مرداد ۱۳۸۷ش، شماره ۱۹۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-پیامبر چند پسر داشت و سرنوشت آنان چه شد؟
+پیامبر چند فرزند داشت و سرنوشت آنان چه شد؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-پیامبر اسلام(ص) سه پسر به نام قاسم، عبدالله و ابراهیم داشت که هر سه در زمان پیامبر(ص) و در سنین کم درگذشتند. قاسم و عبدالله فرزندان [[خدیجه]] بودند که در مکه وفات نمودند. ابراهیم سومین پسر پیامبر از [[ماریه قبطیه]] در سن ۱۸ ماهگی و در مدینه از دنیا رفت و در بقیع دفن گردید.
+پیامبر(ص) سه پسر و چهار دختر داشت. همه فرزندان جز ابراهیم از [[الگوبودن حضرت خدیجه(س)|حضرت خدیجه]] بودند. پسران پیامبر، قاسم، عبدالله و ابراهیم نام داشتند که هر سه در زمان پیامبر(ص) و در سنین کم درگذشتند. قاسم و عبدالله فرزندان [[خدیجه]] بودند که در مکه وفات نمودند. ابراهیم سومین پسر پیامبر از [[ماریه قبطیه]] در سن ۱۸ ماهگی و در مدینه از دنیا رفت و در بقیع دفن گردید.
-== قاسم ==
-قاسم نخستین فرزند رسول خدا است و پیش از بعثت در مکه تولد یافت.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، پيام قرآن، تهران،‌دار الكتب الاسلاميه‌، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.</ref> و از این جهت کنیه پیامبر(ص) «ابوالقاسم‏» شد. قاسم در دو سالگی و در مکه وفات یافت.<ref>«[https://www.makarem.ir/main.aspx?reader=1&lid=0&mid=100276&catid=6533&pid=72127 فرزندان رسول خدا از خدیجه]»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، بازدید: ۷ دی ۱۴۰۲ش.</ref> قاسم از فرزندان خدیجه بود<ref>محمودپور، محمد، «خدیجه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref> که در مکه درگذشت.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، پيام قرآن، تهران،‌ دار الكتب الاسلاميه‌، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.</ref>
-== عبدالله ==
+چهار دختر پیامبر(ص) به نام‌های زینب، رقیه، ام‌کلثوم و [[حضرت فاطمه(س)|فاطمه(س)]] بودند. زینب در سال هشتم هجرت، رقیه در سال دوم هجرت، ام‌کلثوم در سال نهم هجرت و حضرت فاطمه(س) پس از وفات رسول اکرم درگذشت. برخی معتقدند تنها حضرت فاطمه فرزند دختر پیامبر اسلام بوده و مابقی دختران پیامبر نبودند.
-عبدالله پس از بعثت رسول خدا در مکه متولد شد و «طیب‏» و «طاهر» لقب یافت. و در همان مکه در کودکی وفات کرد<ref>مكارم شيرازى، ناصر، پيام قرآن، تهران،‌دار الكتب الاسلاميه‌، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.</ref> و پس از وفات او عاص بن وائل سهمى‏ رسول خدا را «ابتر» خواند و سوره کوثر در پاسخ وى نازل گردید.<ref>«[https://www.makarem.ir/main.aspx?reader=1&lid=0&mid=100276&catid=6533&pid=72127 فرزندان رسول خدا از خدیجه]»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، بازدید: ۷ دی ۱۴۰۲ش.</ref> عبداللّه از فرزندان خدیجه بود.<ref>محمودپور، محمد، «خدیجه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref>
-== ابراهیم ==
+== فرزندان دختر ==
-ابراهیم که مادرش ماریۀ قبطیه بود،<ref>مرادی، عبدالحمید، «خدیجه»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران،‌  مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی،‌ بی‌تا،‌ ج۲۲ ، ذیل مدخل.</ref> در هجدهم ماه رجب سال دهم هجری، در شیرخوارگی در سن ۱۸ ماهگی در مدینه<ref>مكارم شيرازى، ناصر، پيام قرآن، تهران،‌دار الكتب الاسلاميه‌، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.</ref> از دنیا رفت و در بقیع دفن گردید.<ref>ذاکری، علی اکبر، «[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/6527/75474/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%22%D8%B5%22-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85 ماریه همسر پیامبر(ص) مادر ابراهیم]»، پیام زن، مرداد ۱۳۸۷ش، شماره ۱۹۷.</ref>
+چهار دختر پیامبر(ص) به نام‌های زینب، رقیه، ام‌کلثوم و [[حضرت فاطمه(س)|فاطمه(س)]] بودند که همه آن‌ها جز حضرت فاطمه در زمان حیات پیامبر اسلام درگذشتند. [[سید جعفر مرتضی عاملی]] از محققان شیعه و [[ابوالقاسم کوفی]] عالم شیعی قرن چهارم بر این باورند که زینب، [[رقیه بنت رسول الله|رقیه]] و [[ام‌کلثوم دختر پیامبر|ام کلثوم]] فرزندان رسول خدا(ص) و خدیجه نبوده‌اند؛ بلکه دخترخوانده‌های آن‌ها بوده‌اند.<ref>عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۲۱۸؛ عاملی، بنات النبی اَم ربائبه؟، ۱۴۱۳ق، ص۷۷-۷۹؛ کوفی الاستغاثه، ج۱، ص۶۸.</ref> جعفر مرتضی کتاب بنات النبی اَم رَبائبُه؟ (دختران پیامبر یا دخترخوانده‌های او؟) را برای اثبات همین مطلب نوشته است.<ref>نگاه کنید به عاملی، بنات النبی اَم ربائبه؟، ۱۴۱۳ق.</ref>
+=== زینب ===
+زینب دختر بزرگ رسول خدا، بعد از قاسم، در سی سالگی پیامبر تولد یافت. وی پیش از اسلام، به ازدواج پسر خاله خود «ابوالعاص بن ربیع» درآمد و پس از جنگ بدر به مدینه هجرت کرد و در سال هشتم هجرت در مدینه وفات یافت.<ref>آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰.</ref>
+=== رقیه ===
+رقیه پیش از اسلام و پس از زینب متولد شد. پیش از اسلام به عقد عُتبه بن ابی‌لهب درآمد و سپس از او جدا شد و به عقد «عثمان بن عَفّان» درآمد. رقیه در سال دوم هجرت وفات یافت.<ref>آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰.</ref>
+=== ام کلثوم ===
+ام کلثوم در مکه متولد شد و پیش از اسلام به عقد عُتیبه بن ابی لهب درآمد و مانند خواهرش پیش از عروسی از عتیبه جدا شد و در سال سوم هجرت به ازدواج عثمان بن عفان درآمد و در سال نهم هجرت وفات نمود.<ref>آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۱.</ref>
+=== فاطمه ===
+[[حضرت فاطمه(س)]] ظاهرا در حدود پنج سال پیش از بعثت تولد یافت و در مدینه به ازدواج امام علی درآمد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۱، ص۱۳۳. ج۸، ص۱۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۰۳؛ آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۱.</ref> مورخان شهادت حضرت زهرا(س) را در سال یازدهم هجرت و ۷۵ یا ۹۵ روز پس از رحلت پیامبر(ص) می‌دانند.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۳۳۵</ref>
+{{همچنین ببینید|تاریخ ولادت حضرت زهرا(س)}}
+== فرزندان پسر ==
+=== قاسم ===
+قاسم نخستین فرزند رسول خدا است و پیش از بعثت در مکه تولد یافت.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.</ref> به جهت همین فرزند، کنیه پیامبر(ص) «ابوالقاسم‏» شد. قاسم در دو سالگی<ref>آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰؛ «[https://www.makarem.ir/main.aspx?reader=1&lid=0&mid=100276&catid=6533&pid=72127 فرزندان رسول خدا از خدیجه]»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، بازدید: ۷ دی ۱۴۰۲ش.</ref> در مکه وفات یافت.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.</ref> این فرزند از فرزندان خدیجه بود.<ref>محمودپور، محمد، «خدیجه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref>
+=== عبدالله ===
+عبدالله پس از بعثت رسول خدا در مکه متولد شد و به «طیب‏» و «طاهر» لقب یافت.<ref>زریاب خویی، عباس، سیره رسول الله، تهران، سروش، ۱۳۸۸ش، ص۹۶.</ref> و در مکه در دوران کودکی وفات کرد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.</ref> پس از وفات او عاص بن وائل سهمی رسول خدا را «ابتر» خواند و سوره کوثر در پاسخ وی نازل گردید.<ref>«[https://www.makarem.ir/main.aspx?reader=1&lid=0&mid=100276&catid=6533&pid=72127 فرزندان رسول خدا از خدیجه]»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، بازدید: ۷ دی ۱۴۰۲ش.</ref> عبداللّه از فرزندان خدیجه بود.<ref>محمودپور، محمد، «خدیجه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref>
+=== ابراهیم ===
+ابراهیم که مادرش ماریهٔ قبطیه بود،<ref>مرادی، عبدالحمید، «خدیجه»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا، ج۲۲، ذیل مدخل.</ref> در هجدهم ماه رجب سال دهم هجری، در شیرخوارگی در سن ۱۸ ماهگی در مدینه<ref>مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.</ref> از دنیا رفت و در [[بقیع]] دفن گردید.<ref>ذاکری، علی اکبر، «[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/6527/75474/ماریه-همسر-پیامبر%22ص%22-مادر-ابراهیم ماریه همسر پیامبر(ص) مادر ابراهیم]»، پیام زن، مرداد ۱۳۸۷ش، شماره ۱۹۷.</ref>
 == منابع ==
@@ خط ۳۲: / خط ۵۴: @@
   | تغییر مسیر =شد
   | ارجاعات =
-  | بازبینی =
+  | بازبینی =شد
   | تکمیل =
   | اولویت =ج