نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر (كتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
||
| (۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۸: | ||
| نسخه الکترونیکی = | | نسخه الکترونیکی = | ||
}} | }} | ||
{{درگاه|حوزه و روحانیت}} | {{درگاه|حوزه و روحانیت}}'''نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر''' کتابی از [[مرتضی مطهری]]، درباره اصلاح‌گری در جهان اسلام و ماهیت، هدف، رهبری و آفات نهضت اسلامی ایران. در این کتاب پیش‌زمینه نهضت اسلامی ایران در نهضت‌های اسلامی صد ساله اخیر جهان اسلام کاوش و تحلیل شده است. | ||
کتابِ «بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر» دارای نقش قابل توجه در روشن‌تر شدن خط سیر نهضت اسلامی در ایران قلمداد شده است. این کتاب از آخرین آثار قلمی مرتضی مطهری به‌شمار رفته که در شهریور ۱۳۵۷ش، مقارن با کشتار ۱۷ شهریور در جمعه سیاه منتشر شده است. | |||
از نظر مطهری ماهیت نهضت اسلامی ایران مانند ماهیت نهضت [[پیامبران(ع)]] است و از خودآگاهی الهی و اسلامی سرچشمه می‌گیرد. از نظر او هدف نهضت متوجه‌ساختن اندیشه‌ها به اسلام راستین و خرافه و بدعت‌زدایی از اذهان، سامان‌بخشیدن زندگی مادی و برقراری روابط انسانی افراد جامعه بر اساس برابری و برادری و ساخت نظامات و مقررات جامعه بر اساس الگوی اسلامی است. | |||
مطهری معتقد است که رهبر نهضت اسلامی ایران باید اسلام‌شناس باشد. از نظر او آفات این نهضت نفوذ اندیشه‌های بیگانه در ایدئولوژی اسلامی نهضت، تجددگرایی افراطی، ناتمام‌گذاشتن نهضت، رخنه فرصت‌طلبان، ابهام در طرح‌های آینده نهضت و تغییر در اهداف آن است. | |||
== جایگاه و ویژگی‌ها == | |||
کتاب بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر نوشته مرتضی مطهری، فقیه و اسلام‌شناس، دارای نقش قابل توجه در روشن‌تر شدن خط سیر نهضت اسلامی در ایران قلمداد شده است.<ref>مطهری، مرتضی، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۷۸ش، مقدمه ناشر، ص۵.</ref> این کتاب را نشان‌دهنده دقت نظر نویسنده در مسائل اجتماعی و سیاسی و اشراف او بر تاریخ نهضت‌های دینی معاصر دانسته‌اند.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۵.</ref> | |||
گفته شده که اشراف مطهری بر تاریخ نهضت‌های اسلامی معاصر موجب شده که او بر آفات این نهضت‌ها آگاهی داشته باشد و با گوشزد‌کردن این آفات موجب جلوگیری از انحراف نهضت اسلامی ایران شود.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۵.</ref> | |||
کتاب بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر از آخرین آثار قلمی مرتضی مطهری به‌شمار رفته است.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۵.</ref> این کتاب در شهریور ۱۳۵۷ش، مقارن با کشتار ۱۷ شهریور در جمعه سیاه منتشر شده است.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۵.</ref> انتشار آن در آن زمان را دارای خطرات جدی برای مرتضی مطهری قلمداد کرده‌اند.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۵.</ref> | |||
محتوای این کتاب قرار بود که در یک اجتماع بزرگ مردمی در شب [[نیمه شعبان]] ۱۳۹۸ق (تیر ۱۳۵۷ش)، زمانی که رخدادهای انقلاب اسلامی در حال شدت گرفتن بود، ایراد شود. اما به علت ممانعت پلیس این اجتماع برگزار نشد و آن مطالب از سوی مطهری ارائه نشد. بعداً مطهری مطالب آماده شده را به صورت کتاب منتشر کرد.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۵.</ref> | |||
کتاب نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر از دو بخش تشکیل شده است: در بخش اول از نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر یاد می‌شود و در بخش دوم نویسنده به نهضت اسلامی ایران می‌پردازد.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۳.</ref> | |||
== بخش اول: نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر == | |||
عنوان کتاب از عنوان بخش اول کتاب گرفته است. بخش اول دارای فصل‌هایی است که درباره معنای اصلاح و جنبش‌های اصلاحی در تاریخ اسلام صحبت می‌شود.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۷-۱۶.</ref> | |||
در برخی فصل‌های این بخش از شخصیت‌های اصلاح‌گر در جهان اسلام یاد شده است. در فصلی از [[سید جمال‌الدین اسدآبادی]]، آرمان‌ها و امتیازات او سخن گفته می‌شود.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۱۷-۳۸.</ref> در دیگر فصول به شیخ محمد عبده<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۳۹-۴۲.</ref>، عبدالرحمن کواکبی<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۴۳-۴۶.</ref> و [[محمد اقبال لاهوری]]<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۴۹-۵۴.</ref> پرداخته شده است. در همین بخش، به افول اندیشه اصلاحی در جهان عرب و علل آن<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۴۷-۴۸.</ref> و حرکت‌های اصلاحی در جهان تشیع<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۵۵-۶۰.</ref> نیز اشاره شده است. | |||
== بخش دوم: نهضت اسلامی ایران == | |||
مرتضی مطهری در این بخش از کتاب به نهضت اسلامی ایران، که در سال ۱۳۴۲ش آغاز شد، می‌پردازد.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۶۳.</ref> مطهری برای شناخت نهضت اسلامی در ایران واکاوی مباحثی را لازم می‌داند: | |||
* ماهیت نهضت به‌مانند ماهیت نهضت [[پیامبران(ع)]] بوده و از نوعی خودآگاهی الهی و اسلامی سرچشمه می‌گیرد.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۶۵-۶۹.</ref> | |||
* هدف نهضت متوجه‌ساختن اندیشه‌ها به اسلام راستین، خرافه‌زدایی و بدعت‌زدایی از اذهان، سامان‌بخشیدن به تغذیه، بهداشت و آموزش و پرورش مردم، برقراری روابط انسانی افراد جامعه بر اساس برابری و برادری و ساخت نظامات و مقررات جامعه بر اساس الگوی اسلامی است.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۷۱-۷۳.</ref> | |||
* رهبری نهضت علاوه بر شرایط عمومی یک رهبر، باید فردی اسلام‌شناس باشد و همین موجب می‌شود که [[روحانیت]] بیشترین صلاحیت را برای رهبری جنبش داشته باشد. مطهری بدون اشاره مستقیم، [[امام خمینی]] را به‌عنوان مصداق کامل رهبر نهضت اسلامی معرفی می‌کند.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۷۵-۹۰.</ref> | |||
* آفات نهضت اسلامی ایران از نظر مطهری نفوذ اندیشه‌های بیگانه در ایدئولوژی اسلامی نهضت، تجددگرایی افراطی، ناتمام‌گذاشتن نهضت، رخنه فرصت‌طلبان، ابهام در طرح‌های آینده نهضت و تغییر در اهداف آن است.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۹۱-۱۰۲.</ref> | |||
در انتهای کتاب نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مطهری به شرایط موفقیت یک مُصلِح می‌پردازد و با تکیه بر جمله‌ای از [[امام علی(ع)]] در نهج البلاغه<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۰۷.</ref> عدم مُصانِعه، عدم مُضارِعه و عدم وجود طمع بردگی را سه شرط موفقیت مصلح معرفی می‌کند. مصانعه به‌معنای سازشکاری و ملاحظه‌کاری برای رسیدن به قدرت، مضارعه به‌معنای همرنگ‌شدن با جامعه‌ای که مصلح می‌خواهد آن را اصلاح کند و بردگی خصوصیت اخلاقی طمع که مخالف آزادی و آزادگی است و شرط مهم یک مصلح عدم طمع‌ورزی است.<ref>مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۱۰۳-۱۰۷.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۵۴: | خط ۸۳: | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه =شد | ||
| تیترها = | | تیترها =شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش =شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی =شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر =شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی =شد | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت =ب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۴۴
جایگاه روحانیت در نهضت‌های اخیر جهان اسلام از نظر شهید مطهری چگونه بوده است؟
| بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کتاب | |
| نویسنده | مرتضی مطهری |
| تاریخ نگارش | ۱۳۵۷ |
| موضوع | نهضت‌ها و انقلاب‌های اسلامی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تعداد صفحات | ۱۱۲ |
| قطع | رقعی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | انتشارات صدرا |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۸۷ش |
| نوبت چاپ | ۳۵ |
| شمارگان | ۲۰۰۰۰ نسخه |
نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر کتابی از مرتضی مطهری، درباره اصلاح‌گری در جهان اسلام و ماهیت، هدف، رهبری و آفات نهضت اسلامی ایران. در این کتاب پیش‌زمینه نهضت اسلامی ایران در نهضت‌های اسلامی صد ساله اخیر جهان اسلام کاوش و تحلیل شده است.
کتابِ «بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر» دارای نقش قابل توجه در روشن‌تر شدن خط سیر نهضت اسلامی در ایران قلمداد شده است. این کتاب از آخرین آثار قلمی مرتضی مطهری به‌شمار رفته که در شهریور ۱۳۵۷ش، مقارن با کشتار ۱۷ شهریور در جمعه سیاه منتشر شده است.
از نظر مطهری ماهیت نهضت اسلامی ایران مانند ماهیت نهضت پیامبران(ع) است و از خودآگاهی الهی و اسلامی سرچشمه می‌گیرد. از نظر او هدف نهضت متوجه‌ساختن اندیشه‌ها به اسلام راستین و خرافه و بدعت‌زدایی از اذهان، سامان‌بخشیدن زندگی مادی و برقراری روابط انسانی افراد جامعه بر اساس برابری و برادری و ساخت نظامات و مقررات جامعه بر اساس الگوی اسلامی است.
مطهری معتقد است که رهبر نهضت اسلامی ایران باید اسلام‌شناس باشد. از نظر او آفات این نهضت نفوذ اندیشه‌های بیگانه در ایدئولوژی اسلامی نهضت، تجددگرایی افراطی، ناتمام‌گذاشتن نهضت، رخنه فرصت‌طلبان، ابهام در طرح‌های آینده نهضت و تغییر در اهداف آن است.
جایگاه و ویژگی‌ها
کتاب بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر نوشته مرتضی مطهری، فقیه و اسلام‌شناس، دارای نقش قابل توجه در روشن‌تر شدن خط سیر نهضت اسلامی در ایران قلمداد شده است.[۱] این کتاب را نشان‌دهنده دقت نظر نویسنده در مسائل اجتماعی و سیاسی و اشراف او بر تاریخ نهضت‌های دینی معاصر دانسته‌اند.[۲]
گفته شده که اشراف مطهری بر تاریخ نهضت‌های اسلامی معاصر موجب شده که او بر آفات این نهضت‌ها آگاهی داشته باشد و با گوشزد‌کردن این آفات موجب جلوگیری از انحراف نهضت اسلامی ایران شود.[۳]
کتاب بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر از آخرین آثار قلمی مرتضی مطهری به‌شمار رفته است.[۴] این کتاب در شهریور ۱۳۵۷ش، مقارن با کشتار ۱۷ شهریور در جمعه سیاه منتشر شده است.[۵] انتشار آن در آن زمان را دارای خطرات جدی برای مرتضی مطهری قلمداد کرده‌اند.[۶]
محتوای این کتاب قرار بود که در یک اجتماع بزرگ مردمی در شب نیمه شعبان ۱۳۹۸ق (تیر ۱۳۵۷ش)، زمانی که رخدادهای انقلاب اسلامی در حال شدت گرفتن بود، ایراد شود. اما به علت ممانعت پلیس این اجتماع برگزار نشد و آن مطالب از سوی مطهری ارائه نشد. بعداً مطهری مطالب آماده شده را به صورت کتاب منتشر کرد.[۷]
کتاب نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر از دو بخش تشکیل شده است: در بخش اول از نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر یاد می‌شود و در بخش دوم نویسنده به نهضت اسلامی ایران می‌پردازد.[۸]
بخش اول: نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر
عنوان کتاب از عنوان بخش اول کتاب گرفته است. بخش اول دارای فصل‌هایی است که درباره معنای اصلاح و جنبش‌های اصلاحی در تاریخ اسلام صحبت می‌شود.[۹]
در برخی فصل‌های این بخش از شخصیت‌های اصلاح‌گر در جهان اسلام یاد شده است. در فصلی از سید جمال‌الدین اسدآبادی، آرمان‌ها و امتیازات او سخن گفته می‌شود.[۱۰] در دیگر فصول به شیخ محمد عبده[۱۱]، عبدالرحمن کواکبی[۱۲] و محمد اقبال لاهوری[۱۳] پرداخته شده است. در همین بخش، به افول اندیشه اصلاحی در جهان عرب و علل آن[۱۴] و حرکت‌های اصلاحی در جهان تشیع[۱۵] نیز اشاره شده است.
بخش دوم: نهضت اسلامی ایران
مرتضی مطهری در این بخش از کتاب به نهضت اسلامی ایران، که در سال ۱۳۴۲ش آغاز شد، می‌پردازد.[۱۶] مطهری برای شناخت نهضت اسلامی در ایران واکاوی مباحثی را لازم می‌داند:
- ماهیت نهضت به‌مانند ماهیت نهضت پیامبران(ع) بوده و از نوعی خودآگاهی الهی و اسلامی سرچشمه می‌گیرد.[۱۷]
- هدف نهضت متوجه‌ساختن اندیشه‌ها به اسلام راستین، خرافه‌زدایی و بدعت‌زدایی از اذهان، سامان‌بخشیدن به تغذیه، بهداشت و آموزش و پرورش مردم، برقراری روابط انسانی افراد جامعه بر اساس برابری و برادری و ساخت نظامات و مقررات جامعه بر اساس الگوی اسلامی است.[۱۸]
- رهبری نهضت علاوه بر شرایط عمومی یک رهبر، باید فردی اسلام‌شناس باشد و همین موجب می‌شود که روحانیت بیشترین صلاحیت را برای رهبری جنبش داشته باشد. مطهری بدون اشاره مستقیم، امام خمینی را به‌عنوان مصداق کامل رهبر نهضت اسلامی معرفی می‌کند.[۱۹]
- آفات نهضت اسلامی ایران از نظر مطهری نفوذ اندیشه‌های بیگانه در ایدئولوژی اسلامی نهضت، تجددگرایی افراطی، ناتمام‌گذاشتن نهضت، رخنه فرصت‌طلبان، ابهام در طرح‌های آینده نهضت و تغییر در اهداف آن است.[۲۰]
در انتهای کتاب نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مطهری به شرایط موفقیت یک مُصلِح می‌پردازد و با تکیه بر جمله‌ای از امام علی(ع) در نهج البلاغه[۲۱] عدم مُصانِعه، عدم مُضارِعه و عدم وجود طمع بردگی را سه شرط موفقیت مصلح معرفی می‌کند. مصانعه به‌معنای سازشکاری و ملاحظه‌کاری برای رسیدن به قدرت، مضارعه به‌معنای همرنگ‌شدن با جامعه‌ای که مصلح می‌خواهد آن را اصلاح کند و بردگی خصوصیت اخلاقی طمع که مخالف آزادی و آزادگی است و شرط مهم یک مصلح عدم طمع‌ورزی است.[۲۲]
منابع
- ↑ مطهری، مرتضی، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۷۸ش، مقدمه ناشر، ص۵.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۵.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۵.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۵.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۵.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۵.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۵.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۳.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۷-۱۶.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۱۷-۳۸.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۳۹-۴۲.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۴۳-۴۶.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۴۹-۵۴.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۴۷-۴۸.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۵۵-۶۰.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۶۳.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۶۵-۶۹.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۷۱-۷۳.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۷۵-۹۰.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۹۱-۱۰۲.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۱۰۷.
- ↑ مطهری، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، مقدمه ناشر، ص۱۰۳-۱۰۷.