گره زدن اعتبار حوزه‌های علمیه به حکومت

سؤال

با توجه به اینکه حکومت‌ها در معرض انحراف و زوال هستند، گره زدن تمام اعتبار و حیثیت تاریخی نهاد دین و به دنبال آن حوزه‌های علمیه و علمای دین به حکومت و حکمرانان چه آینده‌ای را برای آن به همراه خواهد داشت؟

درگاه‌ها

روحانیت و علمای شیعه در طول تاریخ، نقش مهمی در تحولات سیاسی اجتماعی داشته‌اند. هر جا مبارزه بر علیه استعمار و استبداد به‌راه افتاده است، روحانیت پرچمدار مبارزه بوده و نقش محوری را در هدایت مردم برعهده داشته‌ است.

تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تشکیل حکومت دینی، موضع حوزه و روحانیت در قبال حکومت‌ها بیشتر موضعی زاویه‌دار و معارضه جویانه بوده است. این رویکرد به جز در دوره صفویه و برهه‌ای از دوره قاجاریه که نوعی همکاری محدود با هدف اجرای برخی از تعالیم دینی به قدر مقدور شکل گرفت، رویکرد غالب بر حوزه و روحانیت بوده است؛ زیرا آموزه‌های دینی اجازه نمی‌داد که روحانیت با هیچ نظام غیر دینی سازش کند یا رابطه‌ای بر مدار همکاری برقرار سازد.

حوزه و روحانیت پس از تشکیل نظام اسلامی با توجه به وظایف خود در حفظ و اجرای شریعت اسلامی و تبلیغ آن، نمی‌تواند به مخالفت و معارضه یا بی‌اعتنایی نسبت به نظام دینی بپردازد. حوزه و روحانیت نمی‌تواند با نظامی که بر پایه مبانی و ارزش‌های اسلامی شکل گرفته و برآمده از متن حوزه و حاصل تلاش و مجاهدت‌های خستگی ناپذیر روحانیت و مردم متدین و متعهد است به مخالفت برخیزد. نتیجه این مخالفت، معارضه با بنیان و هویت خویش است؛ به همین ملاک، برخورد غیر مسئولانه و بی‌اعتنایی حوزه و روحانیت نسبت به نظام اسلامی، مردود و غیر منطقی به‌نظر می‌رسد.

حوزه و روحانیت به اقتضای اهداف و مسئولیت‌های خویش و با نظر به اسلامی و ارزشی بودن نظام کشور که پیوند و ارتباط میان آنها را ضروری می‌نماید، لازم است رویکردی تعاملی با دولت اسلامی داشته باشد؛ البته تعاملی که استقلال حوزه و روحانیت در آن حفظ شده و به سازمان و نهادی دولتی تبدیل نشود.

روحانیت تلاش نموده است که ضمن حمایت از اصل نظام و ارزش‌ها و اصول آن، نسبت به عملکردها و مواضعی که با آموزه‌های دینی همخوانی ندارد، تذکر و هشدار داده و با آن برخورد نماید. عملکرد و واکنش حوزه و موضع‌گیری روحانیت در قبال مسائل فرهنگی و مقابله با افراد و جریان‌های سیاسی زاویه‌دار با مبانی دینی و توجه به مسائل اقتصادی و معیشتی مردم و همچنین مسائل دیگر در طول حیات جمهوری اسلامی تا به امروز به خوبی بیانگر این مشی حوزه و روحانیت است. روحانیت حمایت از نظام اسلامی را بر اساس مسئولیت دینی، وظیفه و رسالت خود می‌داند و با هرگونه انحراف و کج‌روی به مقابله می‌پردازد.

در قالب چنین رویکردی هم به وظایف و کارکردهای روحانیت و نظام اسلامی توجه شده و هم جایگاه روحانیت و حوزه که میراث ماندگار و ارزشمند تاریخی و حاصل تلاش‌ها و مجاهدت‌های بسیار است، حفظ خواهد شد.