سجده خلفای سه‌گانه بر زمین و خاک: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۱۰

سؤال

آیا ابوبکر، عمر و عثمان بر زمین و خاک و… سجده می‌کردند با دلیل و سند بیان فرمایید؟

با توجه به روایات و ادله فراوان می‌توان به این نتیجه رسید که تمامی صحابه و خلفا بر زمین سجده می‌کردند. و چون سجده بر زمین بر مسلمانان سخت بود، پیامبر(ص) در مرحله بعد به مسلمانان اجازه داد که بر چیزهایی که از زمین می‌روید (غیر از چیزهای خوردنی و پوشیدنی) سجده کنند.

سجده خلفا

محققان معتقدند که خلفا و سایر مسلمانان بر خاک یا سنگ یا حصیر بافته شده از نخل سجده می‌کردند نه بر فرش. در ادوار بعدی سجده بر فرش در میان اهل سنت رواج یافته است.

در این رابطه عطائی اصفهانی می‌نویسد: «با توجه به متون روایی، فتوایی و تاریخی، خلفا بر غیر زمین سجده نمی‌کردند و مسلمانان تا یک قرن همچنان بر زمین، خاک، سنگ و خشت، سجده می‌کردند؛ چنانچه اگر ابوبکر، عمر و عثمان بر فرش، پارچه و… سجده کرده بودند، یقیناً عمل آنان مورد استدلال فقهای اهل سنت قرار می‌گرفت و کم و کیف آن را مفصل بیان می‌کردند.»^[۱]

آیت الله سبحانی نیز می‌نویسد: «التزام به سجود بر زمین یا آنچه از زمین می‌روید بین صحابه، سنت بوده است و عدول از این امر در زمان‌های بعد رخ داده است.»^[۲]

دیدگاه ابوبکر

«مؤلف کتاب المصنف»^[۳] حدیثی را از ابی امیه نقل می‌کند که «ابوبکر بر زمین سجده می‌کرد یا روی زمین نماز می‌خواند به طوری که پیشانی‌اش به زمین می‌چسبید.»^[۴] «عبدالرزاق در روایت دیگری از عزه نقل کرده که «ابوبکر در خطابه‌ای ما را از نماز خواندن روی برادع (پلاسی که روی زین اسب می‌اندازند) نهی نمود»؛^[۵] بنابراین ابوبکر در مقام عمل بر زمین سجده می‌کرد و هم در گفتارش از سجده بر فرش و لباس و… نهی می‌کرد.»^[۶]

دیدگاه عمر

طبق شواهد تاریخی عمر بن خطاب بر زمین سجده می‌کرد و سجده بر فرش و… را جایز نمی‌دانست. وی در زمان خلافتش دستور داد کف مسجد النبی را با ریگ فرش کنند تا نمازگزاران بتوانند بر آنها سجده کنند.^[۷] ابن سعد از عبدالله بن ابراهیم نقل کرده: اول کسی که ریگ‌ها را در مسجد رسول خدا(ص) افکند عمر بن خطاب بود؛ اما چون مردم وقتی سر خویش را از سجده برمی‌داشتند، دستهایشان را که غبار آلود شده بود، به هم می‌زدند یا تکان می‌دادند تا گرد و خاک بریزد، عمر دستور داد سنگ‌هایی را از وادی عتیق^[۸] آوردند و کف مسجد گستردند.^[۹] در روایت دیگری عبدالحی کتانی نقل کرده که «عمر سجده را به گذاشتن صورت بر زمین تعبیر می‌نمود.»^[۱۰]

دیدگاه عثمان

در مورد سجده عثمان نیز عبدالرزاق حدیثی از ابو سهیل و او از پدرش نقل کرده که: «من با عثمان بودم که وقت اقامه نماز شد… پس هنگامی که من با او صحبت می‌کردم او با دستش سنگ ریزه‌ها (حصی) را مساوی می‌کرد…»^[۱۱]

سیره صحابه

آیت الله سبحانی می‌نویسد: «از بسیاری از روایات آشکار است که سیره صحابه، سجده بر روی زمین بوده است».^[۱۲] سپس ایشان به برخی از این روایات اشاره کرده است.^[۱۳] آقای احمدی نیز در کتاب «السجود علی الارض» ادله و روایات فراوانی ذکر می‌کند که صحابه بر زمین سجده می‌کردند. سپس ایشان می‌نویسد: از جمیع آنچه گذشت از ادله قطعیه از اقوال پیامبر و عمل صحابه و فتاوای ایشان و فتاوای فقها این‌که سجده در ابتدا تشریعش بر زمین بوده مگر هنگام ضرورت.^[۱۴] سپس می‌نویسد: در مراحل بعدی به مسلمانان اجازه داده شد تا بر چیزهایی که از زمین می‌روید و خوردنی و پوشیدنی نیست نیز می‌توانند سجده کنند.^[۱۵] بنابراین سجده بر آنها آسان شد. پیامبر به مسلمانان اجازه داد که بر «خمره» سجده کنند و خمره حصیری بود که از درخت خرما بافته می‌شد و در مساجد و خانه‌ها قرار می‌دادند و در نمازها بر آن سجده می‌کردند.^[۱۶] اما خاک بهترین و برترین چیزی بود که پیامبر بر آن سجده می‌فرمود. موارد دیگر پس از خاک هستند.

مطالعه بیشتر

مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، عطائی اصفهانی.

منابع

↑ عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۷.
↑ سبحانی، جعفر، السجود علی الارض، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۲ق، ص۶.
↑ مؤلف این کتاب سنی می‌باشد.
↑ عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۸ به نقل از المصنف عبدالرزاق، ج۱، شماره حدیث ۱۵۵۲؛ سبحانی، جعفر، السجود علی الارض، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۲ق، ص۶، به نقل از المصنف، ج۱، ص۳۹۷.
↑ عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۸، به نقل از المصنف، ج۱، حدیث ۱۵۴۷.
↑ عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۸.
↑ عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۹.
↑ محلی است بین مکه و مدینه.
↑ عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۸، به نقل از طبقات ابن سعد، ج۳، ص۲۸۴.
↑ عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۴۰، به نقل از «التراتیب الاداریه فی نظام الحکومه النبویه، ج۲، ص۲۲۳.
↑ عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۴۱، به نقل از المصنف، ج۲، حدیث ۲۴۰۸.
↑ سبحانی، جعفر، السجود علی الارض، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۲ق، ص۳۶.
↑ سبحانی، جعفر، السجود علی الارض، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۲ق، ص۳۷ ۳۶.
↑ علی احمدی، السجود علی الارض، بی‌جا، دارالتبلیغ الاسلامی، ۱۳۹۹ش، ص۷۹.
↑ چون برخی از مواقع هوا بشدت گرم بود، سجده بر زمین داغ مشکل بود.
↑ علی احمدی، السجود علی الارض، بی‌جا، دارالتبلیغ الاسلامی، ۱۳۹۹ش، ص۷۹–۸۴.

[1] عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۷.

[2] سبحانی، جعفر، السجود علی الارض، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۲ق، ص۶.

[3] مؤلف این کتاب سنی می‌باشد.

[4] عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۸ به نقل از المصنف عبدالرزاق، ج۱، شماره حدیث ۱۵۵۲؛ سبحانی، جعفر، السجود علی الارض، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۲ق، ص۶، به نقل از المصنف، ج۱، ص۳۹۷.

[5] عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۸، به نقل از المصنف، ج۱، حدیث ۱۵۴۷.

[6] عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۸.

[7] عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۹.

[8] محلی است بین مکه و مدینه.

[9] عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۸، به نقل از طبقات ابن سعد، ج۳، ص۲۸۴.

[10] عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۴۰، به نقل از «التراتیب الاداریه فی نظام الحکومه النبویه، ج۲، ص۲۲۳.

[11] عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۴۱، به نقل از المصنف، ج۲، حدیث ۲۴۰۸.

[12] سبحانی، جعفر، السجود علی الارض، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۲ق، ص۳۶.

[13] سبحانی، جعفر، السجود علی الارض، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۲ق، ص۳۷ ۳۶.

[14] علی احمدی، السجود علی الارض، بی‌جا، دارالتبلیغ الاسلامی، ۱۳۹۹ش، ص۷۹.

[15] چون برخی از مواقع هوا بشدت گرم بود، سجده بر زمین داغ مشکل بود.

[16] علی احمدی، السجود علی الارض، بی‌جا، دارالتبلیغ الاسلامی، ۱۳۹۹ش، ص۷۹–۸۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش|کاربر=Golpoor }}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-آیا ابوبکر، عمر و عثمان بر زمین و خاک و... سجده می‌کردند با دلیل و سند بیان فرمایید؟
+آیا ابوبکر، عمر و عثمان بر زمین و خاک و… سجده می‌کردند با دلیل و سند بیان فرمایید؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-«سجده» یکی از نشانه‌های خشوع و خضوع در برابر ذات الهی می‌باشد. در روایات زیادی آمده است که در هیچ حالت مانند حالت سجده انسان به خداوند متعال نزدیک نیست.
+با توجه به [[حدیث|روایات]] و ادله فراوان می‌توان به این نتیجه رسید که تمامی [[صحابه]] و [[خلفای سه‌گانه|خلفا]] بر زمین [[سجده]] می‌کردند. و چون سجده بر زمین بر مسلمانان سخت بود، [[پیامبر(ص)]] در مرحله بعد به [[مسلمانان]] اجازه داد که بر چیزهایی که از زمین می‌روید (غیر از چیزهای خوردنی و پوشیدنی) سجده کنند.
+== سجده خلفا ==
+محققان معتقدند که [[خلفای سه‌گانه|خلفا]] و سایر [[مسلمانان]] بر خاک یا سنگ یا حصیر بافته شده از نخل [[سجده]] می‌کردند نه بر فرش. در ادوار بعدی سجده بر فرش در میان [[اهل سنت]] رواج یافته است.
+در این رابطه عطائی اصفهانی می‌نویسد: «با توجه به متون روایی، فتوایی و تاریخی، خلفا بر غیر زمین سجده نمی‌کردند و مسلمانان تا یک قرن همچنان بر زمین، خاک، سنگ و خشت، سجده می‌کردند؛ چنانچه اگر [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]]، [[عمر بن خطاب|عمر]] و [[عثمان بن عفان|عثمان]] بر فرش، پارچه و… سجده کرده بودند، یقیناً عمل آنان مورد استدلال فقهای اهل سنت قرار می‌گرفت و کم و کیف آن را مفصل بیان می‌کردند.»<ref>عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۷.</ref>
-اما در رابطه با نحوه سجده خلفا به نظر می‌رسد آنها و سایر مسلمانان بر خاک یا سنگ و یا حصیر بافته شده از نخل سجده می‌کردند نه بر فرش. در ادوار بعدی بوده است که سجده بر فرش در میان اهل سنت رواج یافته است.
+[[آیت الله سبحانی]] نیز می‌نویسد: «التزام به سجود بر زمین یا آنچه از زمین می‌روید بین [[صحابه]]، سنت بوده است و عدول از این امر در زمان‌های بعد رخ داده است.»<ref>سبحانی، جعفر، السجود علی الارض، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۲ق، ص۶.</ref>
-در این رابطه عطائی اصفهانی می‌نویسد: «با توجه به متون روایی، فتوایی و تاریخی خلفا بر غیر زمین سجده نمی‌کردند و مسلمانان تا یک قرن همچنان بر زمین، خاک، سنگ، خشت، سجده می‌کردند... چنانچه ابوبکر و عمر و عثمان بر فرش، پارچه و... سجده کرده بودند یقیناً عمل آنان مورد استدلال فقهای اهل سنت قرار می‌گرفت و کم و کیف آن را مفصل بیان می‌کردند و حال این‌که پس از تحقیق و تفحص در کتب مربوطه کمترین اثری در این باره نیافتیم بلکه با بررسی کتابهای معتبر اهل سنت به ادله‌ای رسیدیم که عکس آن را ثابت می‌کند.»<ref>م. ع. عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت چاپ اول انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱، ص۳۷.</ref>
+== دیدگاه ابوبکر ==
+«مؤلف کتاب المصنف»<ref>مؤلف این کتاب سنی می‌باشد.</ref> [[حدیث|حدیثی]] را از ابی امیه نقل می‌کند که «[[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] بر زمین سجده می‌کرد یا روی زمین [[نماز]] می‌خواند به طوری که پیشانی‌اش به زمین می‌چسبید.»<ref>عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۸ به نقل از المصنف عبدالرزاق، ج۱، شماره حدیث ۱۵۵۲؛ سبحانی، جعفر، السجود علی الارض، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۲ق، ص۶، به نقل از المصنف، ج۱، ص۳۹۷.</ref> «عبدالرزاق در روایت دیگری از عزه نقل کرده که «ابوبکر در خطابه‌ای ما را از نماز خواندن روی برادع (پلاسی که روی زین اسب می‌اندازند) نهی نمود»؛<ref>عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۸، به نقل از المصنف، ج۱، حدیث ۱۵۴۷.</ref> بنابراین ابوبکر در مقام عمل بر زمین سجده می‌کرد و هم در گفتارش از سجده بر فرش و لباس و… نهی می‌کرد.»<ref>عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۸.</ref>
-آیت الله سبحانی نیز می‌نویسد: «التزام به سجود بر زمین یا آنچه از زمین می‌روید بین صحابه سنت بوده است و عدول از این امر در زمانهای بعد رخ داده است.»<ref>جعفر سبحانی، السجود علی الارض، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۲ ه. ق، ص۶.</ref> «مؤلف کتاب المصنف»<ref>مؤلف این کتاب سنی می‌باشد.</ref> حدیثی را از ابی امیه نقل می‌کند که «ابوبکر صدیق بر زمین سجده می‌کرد یا روی زمین نماز می‌خواند به طوری که پیشانی‌اش به زمین می‌چسبید.»<ref>م. ع. عطائی، پیشین، ص۳۸ به نقل از المصنف عبدالرزاق، ج۱، شماره حدیث ۱۵۵۲ و جعفر سبحانی پیشین، به نقل از المصنف، ج۱، ص۳۹۷.</ref> «عبدالرزاق در روایت دیگری از عزه نقل کرده که «ابوبکر در خطابه‌ای ما را از نماز خواندن روی برادع (پلاسی که روی زین اسب می‌اندازند) نهی نمود».<ref>م. ع. عطائی پیشین، ص۳۸، به نقل از المصنف، ج۱، حدیث ۱۵۴۷.</ref> «در خصوص این روایت ممکن است گفته شود منظور ابوبکر، نهی از ایستادن روی پلاس بوده نه سجده. لیکن این نظر اشتباه است. زیرا ادله گذشته و آینده این حقیقت را ثابت می‌کند که منظور ابوبکر نهی از سجده بر پلاس بوده نه نهی از ایستادن روی آن چرا که هیچ دلیل معتبری بر عدم جواز ایستادن روی پلاس (نوعی فرش) نداشته و نداریم. بنابراین ابوبکر در مقام عمل بر زمین سجده می‌کرد و هم در گفتارش از سجده بر فرش و لباس و... نهی می‌نمود.»<ref>همان، ص۳۸.</ref>
+== دیدگاه عمر ==
+طبق شواهد تاریخی [[عمر بن خطاب]] بر زمین [[سجده]] می‌کرد و سجده بر فرش و… را جایز نمی‌دانست. وی در زمان خلافتش دستور داد کف [[مسجد النبی]] را با ریگ فرش کنند تا نمازگزاران بتوانند بر آنها سجده کنند.<ref>عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۹.</ref> ابن سعد از عبدالله بن ابراهیم نقل کرده: اول کسی که ریگ‌ها را در مسجد رسول خدا(ص) افکند عمر بن خطاب بود؛ اما چون مردم وقتی سر خویش را از سجده برمی‌داشتند، دستهایشان را که غبار آلود شده بود، به هم می‌زدند یا تکان می‌دادند تا گرد و خاک بریزد، عمر دستور داد سنگ‌هایی را از وادی عتیق<ref>محلی است بین مکه و مدینه.</ref> آوردند و کف مسجد گستردند.<ref>عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۳۸، به نقل از طبقات ابن سعد، ج۳، ص۲۸۴.</ref> در روایت دیگری عبدالحی کتانی نقل کرده که «عمر سجده را به گذاشتن صورت بر زمین تعبیر می‌نمود.»<ref>عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۴۰، به نقل از «التراتیب الاداریه فی نظام الحکومه النبویه، ج۲، ص۲۲۳.</ref>
-«اما بهترین دلیل بر این‌که عمر بر زمین سجده می‌کرد و سجده بر فرش و... را جایز نمی‌دانست این است که خودش دستور داد کف مسجد النبی را با ریگها فرش نمودند که نمازگزاران بتوانند بر آنها سجده کنند.<ref>همان، ص۳۹.</ref> «ابن سعد از عبدالله بن ابراهیم نقل کرده: اول کسی که ریگها را در مسجد رسول خدا صلّی الله علیه و آله افکند عمر بن خطاب بود اما چون مردم وقتی سر خویش را از سجده برمی‌داشتند، دستهایشان را که غبار آلود شده بود، به هم می‌زدند یا تکان می‌دادند تا گرد و خاک بریزد، عمر دستور داد سنگهایی را از وادی عتیق<ref>محلی است بین مکه و مدینه.</ref> آوردند و کف مسجد گستردند».<ref>همان، ص۳۸ به نقل از طبقات ابن سعد، ج۳، ص۲۸۴.</ref> در روایت دیگری عبدالحی کتانی نقل کرده که «عمر سجده را به گذاشتن صورت بر زمین تعبیر می‌نمود.»<ref>همان، ص۴۰ به نقل از «التراتیب الاداریه فی نظام الحکومه النبویه، ج۲، ص۲۲۳.</ref> «اما در مورد سجده عثمان نیز عبدالرزاق حدیثی نقل کرده از ابو سهیل و او از پدرش که: «من با عثمان بودم که وقت اقامه نماز شد... پس هنگامی که من با او صحبت می‌کردم او با دستش سنگ ریزه‌ها (حصی) را مساوی می‌کرد...»<ref>همان، ص۴۱، به نقل از المصنف، ج۲، حدیث ۲۴۰۸.</ref> آیت الله سبحانی می‌نویسد: «از بسیاری از روایات آشکار است که سیره صحابه این بوده است که بر زمین سجده می‌کرده‌اند».<ref>جعفر سبحانی، پیشین، ص۳۶.</ref> سپس ایشان به برخی از این روایات اشاره کرده است.<ref>همان، ص۳۷ ۳۶.</ref> آقای احمدی نیز در کتاب «السجود علی الارض» ادله و روایات فراوانی ذکر می‌کند که صحابه بر زمین سجده می‌کردند. سپس ایشان می‌نویسد: «از جمیع آنچه گذشت از ادله قطعیه از اقوال پیامبر و... و عمل صحابه و فتاوای ایشان و فتاوای فقها این‌که سجده در ابتدا تشریعش بر زمین بوده مگر هنگام ضرورت».<ref>علی احمدی، السجود علی الارض، بی‌جا دارالتبلیغ الاسلامی، ۱۳۹۹ ه. ۱۹۷۸ م، ص۷۹.</ref> سپس ایشان می‌نویسد: «در مراحل بعدی به مسلمانان اجازه داده شد تا بر چیزهایی که از زمین می‌روید و خوردنی و پوشیدنی نیست نیز می‌توانند سجده کنند.<ref>چون برخی از مواقع هوا بشدت گرم بود،ا سجده بر زمین داغ مشکل بود.</ref> بنابراین امر سجده بر آنها آسان شد پیامبر به مسلمانان اجازه داد که بر «خمره» سجده کنند و خمره حصیری بود که از درخت خرما بافته می‌شد و به‌اندازه صورت بود در مساجد و خانه‌ها قرار می‌دادند و در نمازها بر آن سجده می‌کردند. پس خمره شایع و استفاده از آن زیاد گشت».<ref>همان، ص۷۹ و ۸۴.</ref>
+== دیدگاه عثمان ==
+در مورد سجده عثمان نیز عبدالرزاق حدیثی از ابو سهیل و او از پدرش نقل کرده که: «من با عثمان بودم که وقت اقامه [[نماز]] شد… پس هنگامی که من با او صحبت می‌کردم او با دستش سنگ ریزه‌ها (حصی) را مساوی می‌کرد…»<ref>عطائی اصفهانی، مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، چاپ اول، انتشارات حضرت عباس(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۴۱، به نقل از المصنف، ج۲، حدیث ۲۴۰۸.</ref>
-اما خاک بهترین و برترین چیزی بود که پیامبر بر آن سجده می‌فرمود. موارد دیگر پس از خاک هستند. نتیجه‌گیری: با توجه به روایات و ادله فراوان می‌توان به این نتیجه رسید که تمامی صحابه و خلفا بر زمین سجده می‌کردند. و چون سجده بر زمین داغ بر مسلمانان سخت بود، پیامبر صلّی الله علیه و آله در مرحله بعد به مسلمانان اجازه داد که بر چیزهایی که از زمین می‌روید غیر از چیزهای خوردنی و پوشیدنی سجده کنند.
+== سیره صحابه ==
+آیت الله سبحانی می‌نویسد: «از بسیاری از [[حدیث|روایات]] آشکار است که سیره صحابه، [[سجده]] بر روی زمین بوده است».<ref>سبحانی، جعفر، السجود علی الارض، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۲ق، ص۳۶.</ref> سپس ایشان به برخی از این روایات اشاره کرده است.<ref>سبحانی، جعفر، السجود علی الارض، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۲ق، ص۳۷ ۳۶.</ref> آقای احمدی نیز در کتاب «السجود علی الارض» ادله و روایات فراوانی ذکر می‌کند که صحابه بر زمین سجده می‌کردند. سپس ایشان می‌نویسد: از جمیع آنچه گذشت از ادله قطعیه از اقوال پیامبر و عمل صحابه و فتاوای ایشان و فتاوای فقها این‌که سجده در ابتدا تشریعش بر زمین بوده مگر هنگام ضرورت.<ref>علی احمدی، السجود علی الارض، بی‌جا، دارالتبلیغ الاسلامی، ۱۳۹۹ش، ص۷۹.</ref> سپس می‌نویسد: در مراحل بعدی به مسلمانان اجازه داده شد تا بر چیزهایی که از زمین می‌روید و خوردنی و پوشیدنی نیست نیز می‌توانند سجده کنند.<ref>چون برخی از مواقع هوا بشدت گرم بود، سجده بر زمین داغ مشکل بود.</ref> بنابراین سجده بر آنها آسان شد. پیامبر به مسلمانان اجازه داد که بر «خمره» سجده کنند و خمره حصیری بود که از درخت خرما بافته می‌شد و در مساجد و خانه‌ها قرار می‌دادند و در نمازها بر آن سجده می‌کردند.<ref>علی احمدی، السجود علی الارض، بی‌جا، دارالتبلیغ الاسلامی، ۱۳۹۹ش، ص۷۹–۸۴.</ref> اما خاک بهترین و برترین چیزی بود که پیامبر بر آن سجده می‌فرمود. موارد دیگر پس از خاک هستند.
 {{پایان پاسخ}}
 {{مطالعه بیشتر}}
-==معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:==
+== مطالعه بیشتر ==
 مهر نماز اختراع شیعه یا انکار اهل سنت، عطائی اصفهانی.
 {{پایان مطالعه بیشتر}}
-==منابع==
+== منابع ==
-<references />
+{{پانویس|۲}}
 {{شاخه
 | شاخه اصلی = تاریخ
@@ خط ۳۰: / خط ۴۲: @@
 | شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
-| شناسه =
+| شناسه =شد
-| تیترها =
+| تیترها =شد
-| ویرایش =
+| ویرایش =شد
-| لینک‌دهی =
+| لینک‌دهی =شد
 | ناوبری =
 | نمایه =
 | تغییر مسیر =
 | ارجاعات =
 | بازبینی =
 | تکمیل =
-| اولویت =
+| اولویت =ج
-| کیفیت =
+| کیفیت =ج
 }}
 {{پایان متن}}