مهلت دادن خداوند به ابلیس

سؤال

خداوند در آیه ۸۱ سوره «ص» به ابلیس مهلت داده است. مهلت او تا چه روزی بوده است؟

ابلیس از فرمان خداوند به سجده بر آدم(ع) خودداری کرد و مورد لعن خداوند قرار گرفت. ابلیس از خداوند درخواست کرد ﴿إِلی یَوْمِ یُبْعَثُونَ؛ تا روزی که انسان‌ها برانگیخته می‌شوند.﴾(سوره حجر:۳۶) به او مهلت دهد. خداوند به او تا ﴿إِلی یَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ؛ تا روز و زمان معین﴾(حجر:۳۸) مهلت داد.

مقصود از مهلت خواستن ابلیس را رهایی او از مرگ دانسته‌اند. این گفتگو در آیات متعددی در سوره‌های «اعراف»، «حجر»، «ص» ذکر شده است.

مفسران در مورد این‌که مقصود از «روز وقت معلوم» چه روزی است، اختلاف دارند: عده‌ای آن روز را پایان جهان می‌دانند. و برخی آن‌را روزی دانسته‌اند که جز خدا کسی نمی‌داند. احادیث معصومان نشان می‌دهد که ابلیس پس از نفحه اول و پیش از نفحه دوم می‌میرد. علامه طباطبایی، نویسنده تفسیر المیزان معتقد است که ابلیس قبل از قیامت می‌میرد؛ زیرا ابلیس تقاضا کرده بود تا قیامت زنده بماند، اما خداوند پاسخ داد که تنها تا روز وقت معلوم زنده می‌ماند.