کاسب حبیب خدا است: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}مراد از این حدیث «کاسب حبیب خداست» چیست؟ و در اصل کاسب با چه خصوصیاتی مشمول این حدیث می‌گردد؟{{پایان سوال}}
{{سوال}}آیا ضرب‌المثل کاسب حبیب خدا است، روایت است؟ کاسب باید چه خصوصیاتی داشته باشد تا شامل این روایت شود؟{{پایان سوال}}


{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
«کاسب حبیب خداست» کلام معصوم نیست ولی هم‌معنی آن را می‌توان در احادیث یافت و طبق احادیث معتبر، خداوند حقیقتاً افرادی را که به خاطر کسب روزی حلال کسب کار و تلاش می‌کنند، دوست دارد و چنین کاسب‌هایی در دیدگاه اسلامی باید راستگو، وفا کننده به وعده و با انصاف باشند و نباید خیانتکار، دروغگو، کم‌فروش یا گران‌فروش و سخت گیر در مطالبه باشند و رباخوار و محتکر نیز نباشند که در این صورت محبوب خداوند خواهند شد.
[[پرونده:ضرب المثل الکاسب حبیب الله.jpg|بندانگشتی|قطعه خوشنویسی از ضرب‌المثل «الکاسب حبیب الله» اثر نجم‌الدین.]]


پاسخ تفصیلی:
'''کاسب حبیب خدا است''' ضرب‌المثلی در زبان فارسی، که به برخی روایات، شباهت دارد. براساس روایات، خدا افرادی که برای کسب روزی حلال تلاش می‌کنند، دوست دارد و در این بین، فرقی بین شغل‌های مختلف نیست. در روایات از پیامبر اسلام نقل شده: «اَلْکاسِبُ بِیَدِهِ حَبیب‌ُ الله؛ هر کسی با دست خود کسب مال کند، دوست خدا است».


ما در منابع روائی شیعه، به حدیث «الکاسب حبیب‌الله» دست نیافتیم اما احادیث دیگری وجود دارد که هم معنای همان کلام است: پیامبر اکرم می‌فرماید:
مراد از کاسب را نه تاجر، بلکه هر کسی که دنبال کسب مال است، دانسته‌اند. در احادیث، ویژگی‌هایی برای کسب روزی حلال مانند [[راستگویی]]، رعایت [[انصاف]]، [[امانتداری]] و پرهیز از [[قسم خوردن]] بیان شده است.


الکاسب من یده خلیل اللَّه.
== احادیث مشابه ==
احادیثی در منابع روایی آمده که از نظر محتوایی با ضرب‌المثل کاسب حبیب خدا است، شباهت دارد:


کسی که بدست خویش کسب کند دوست خداست.<ref>پاینده، ابو القاسم، نهج الفصاحه، دنیای دانش، تهران، چاپ: چهارم، ۱۳۸۲ش، ص۶۱۸.</ref>
* [[پیامبر(ص)]] «اَلْکاسِبُ بِیَدِهِ حَبیب‌ُ الله؛ هر کسی با دست خود کسب مال کند، دوست خدا است».<ref>پاینده، ابو القاسم، نهج الفصاحه، دنیای دانش، تهران، چاپ: چهارم، ۱۳۸۲ش، ص۶۱۸.</ref>
* در روایتی دیگر، هر صاحب حرفه‌ای که امانتدار باشد، دوست خدا معرفی شده است.<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، انتشارات اسلامی، قم، چاپ: دوم، ۱۴۱۳ ق،؛ ج‏۳، ص۱۵۸.</ref>
* [[حضرت داوود(ع)]]: خدا کسی را که کار می‌کند و از مزد کارش روزی می‌خورد، دوست دارد.<ref>ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسی، مجموعه ورّام، قم، مکتبه فقیه‏، قم، چاپ: اول، ۱۴۱۰ ق، ج‏۱؛ ص۴۲.</ref>


قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(ع): إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُحِبُّ الْمُحْتَرِفَ الْأَمِینَ.<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، انتشارات اسلامی، قم، چاپ: دوم، ۱۴۱۳ ق،؛ ج‏۳، ص۱۵۸.</ref>
مراد از کلمه کاسب را تاجر ندانسته‌اند، بلکه معتقدند این کلمه شامل هر کسی که دنبال کسب مال باشد، می‌شود؛ چه از راه تجارت باشد و چه از راهی غیر آن.<ref>ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ذیل واژه کسب، ج‏۴، ص۲۱.</ref>


امیر المؤمنین علی علیه السّلام فرمود: خداوند متعال هر صاحب حرفه دارای امانت را دوست می‌دارد.
== ویژگی‌های کسب محبوب خدا ==
کسب مال را هنگامی که از راه [[حلال]] باشد، مورد رضایت و محبت خداوند دانسته‌اند. براین اساس، کسانی که از راهِ شغل‌های حرام مانند [[شراب|شراب‌سازی]]، ساخت ابزار قمار و [[ربا|رباخواری]] کسب مال می‌کنند محبوب خدا نیستند. در روایات، ویژگی‌هایی برای محبوب خدا شدن به وسیله کسب مال گفته شده است:
{{ستون۳}}


مَرَّ دَاوُدُ(ع) بِإِسْکَافٍ فَقَالَ یَا هَذَا اعْمَلْ وَ کُلْ فَإِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ مَنْ یَعْمَلُ وَ یَأْکُلُ وَ لَا یُحِبُّ مَنْ یَأْکُلُ وَ لَا یَعْمَل‏<ref>ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسی، مجموعه ورّام، قم، مکتبه فقیه‏، قم، چاپ: اول، ۱۴۱۰ ق، ج‏۱؛ ص۴۲.</ref>
* [[راستگویی]] در شغل‌<ref>بروجردی، آقا حسین، جامع أحادیث الشیعه، تهران، فرهنگ سبز، تهران، چاپ: اول، ۱۳۸۶ ش، ج‏۲۳، ص۲۲۸.</ref>
* مبالغه نکردن در ستایش از کالای خود هنگام فروش<ref name=":0">پاینده، ابو القاسم، نهج الفصاحه، پیشین، دنیای دانش، تهران، چاپ: چهارم، ۱۳۸۲ش. ص ۲۷۳.</ref>
* بد نگفتن از کالای دیگران هنگام خرید<ref name=":0" />
* صمیمی بودن با خریداران<ref name=":1">کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ: چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج‏۵، ص۱۵۱.</ref>
* پرهیز از [[قسم خوردن]]<ref name=":1" />
* انصاف با مظلومان<ref name=":1" />
* پرهیز از ظلم کردن<ref name=":1" />
* رعایت انصاف<ref name=":1" />
* پرهیز از [[احتکار]]<ref>مستغفری، جعفر بن محمد، طبّ النبیّ (صلّی الله علیه و آله و سلّم)، نجف، مکتبه الحیدریه، نجف، چاپ: اول، ۱۳۸۵ ق، ص ۲۲.</ref>
* امانتداری<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، پیشین، انتشارات اسلامی، قم، چاپ: دوم، ۱۴۱۳ ق. ج‏۳؛ ص۱۵۸.</ref>
* عمل کردن به وعده<ref name=":0" />
* سخت‌گیری نکردن در مطالبه قرض<ref name=":0" />


حضرت داود(ع) به کفش‌دوزی برخورد، گفت: ای مرد کار کن و از مزد کارت بخور، زیرا خداوند دوست می‌دارد کسی را که کار کند و از مزد کارش بخورد، و دوست ندارد آن کسی را که می‌خورد و کاری انجام نمی‌دهد.
{{پایان}}
 
کلمه «کاسب» اسم فاعل از کلمه «کسب» است که در لغت «چیزی است که انسان می‌خواهد و دنبال می‌کند تا در آن، جلب منفعت و تحصیل بهره‌ای نماید مثل کسب مال.»<ref>ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ذیل واژه کسب، ج‏۴، ص۲۱.</ref> و کسب شامل تمام کارها و مشاغل می‌شود چه کشاورزی، چه صنعتی، چه خدماتی و …
 
شغلهایی وجود دارند که از نظر شرعی حرامند مثل شغل شراب سازی و ابزار قمارسازی و رباخواری و… و برخی شغلها نیز مکروه هستند مثل برده فروشی بنابراین اگر بخواهیم با توجه به آیات و روایات، ویژگی‌های خوب کاسب محبوب خدا را برشماریم، در واقع باید به ویژگیهای تمامی اصناف و مشاغلی اشاره کنیم که از نظر شرعی حرام یا مکروه نباشند.
 
از سوی دیگر، برخی احادیث به ویژگی‌های برخی از مشاغل اشاره کرده‌اند و اگر از چنین مشاغلی الغاء خصوصیت کنیم و صفت و ویژگی آن را شامل تمام مشاغل نماییم می‌توان به برخی از این ویژگیها و صفات صاحبان این مشاغل اشاره کرد که احادیث به آن پرداخته‌اند و آن احادیث عبارتند از:
 
امام صادق(ع) می‌فرماید: ثلاثه یدخلهم اللَّه الجنّه بغیر حساب: إمام عادل، و تاجر صدوق، و شیخ أفنی عمره فی طاعه اللَّه.<ref>بروجردی، آقا حسین، جامع أحادیث الشیعه، تهران، فرهنگ سبز، تهران، چاپ: اول، ۱۳۸۶ ش، ج‏۲۳، ص۲۲۸.</ref>
 
سه کس را خدا بی‌حساب وارد بهشت می‌کند: پیشوای عادل، کاسب و تاجر راستگو، و پیرمردی که عمر خود را در طاعت خدا گذرانده باشد.
 
قالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(ع): إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُحِبُّ الْمُحْتَرِفَ الْأَمِینَ.<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، پیشین، انتشارات اسلامی، قم، چاپ: دوم، ۱۴۱۳ ق. ج‏۳؛ ص۱۵۸.</ref>
 
امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود: خداوند متعال هر صاحب حرفه دارای امانت را دوست می‌دارد.
 
اما در احادیث، صفات و خصوصیات سلبی و منهی شده ذکر شده در مورد کاسب‌ها، بیش از صفات و خصوصیات اثبات شده برای آنهاست؛ به عنوان نمونه:
 
پیامبر(ص) می‌فرمایند:
 
إنّ أطیب الکسب کسب التّجّار الّذین إذا حدّثوا لم یکذبوا و إذا ائتمنوا لم یخونوا و إذا وعدوا لم یخلفوا و إذا کان علیهم دین لم یمطلوا و إذا کان لهم لم یعسروا و إذا باعوا لم یطروا و إذا اشتروا لم یذمّوا.<ref>پاینده، ابو القاسم، نهج الفصاحه، پیشین، دنیای دانش، تهران، چاپ: چهارم، ۱۳۸۲ش. ص ۲۷۳.</ref>
 
بهترین کسب‌ها کسب تجاری است که بهنگام سخن دروغ نگویند و در امانت خیانت نکنند و به وعده وفا کنند و در پرداخت قرض خود تعلل نکنند و در مطالبه سخت‌گیری نکنند و به هنگام فروش در ستایش جنس خود مبالغه نکنند و به هنگام خرید از جنس دیگران بد نگویند.
 
الإمام الباقر «ع»: کان أمیر المؤمنین «ع» بالکوفه … فیطوف فی أسواق الکوفه، سوقا سوقا، و معه الدّرّه علی عاتقه … فینادی: یا معشر التّجّار، اتّقوا اللَّه … قدّموا الاستخاره، و تبرّکوا بالسّهوله، و اقتربوا من المبتاعین، و تزیّنوا بالحلم، و تناهوا عن الیمین، و جانبوا الکذب، و تجافوا عن الظّلم، و أنصفوا المظلومین، و لا تقربوا الرّبا، «أَوْفُوا الْمِکْیالَ وَ الْمِیزانَ بِالْقِسْطِ وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیاءَهُمْ (اعراف/ ۸۵) وَ لا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ (بقره/۶۰)... ‏»<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ: چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج‏۵، ص۱۵۱.</ref>
 
امام باقر «ع»: امیر المؤمنین «ع» در کوفه … در بازارها- یکی پس از دیگری‏- با تازیانه‌ای بر دوش گردش می‌کرد … و ندا می‌داد که: ای صنف تاجر و کاسب‏! از خدا بترسید … از او طلب خیر کنید، و از آسانگیری برکت خواهید، و با خریداران صمیمی باشید، و با بردباری خود را بیارایید، و یک دیگر را از سوگند یاد کردن بازدارید، و از دروغگویی دوری جویید، و خود را از ظلم دور دارید، و با مظلومان (و مغبون‌شدگان) با انصاف رفتار کنید، و به ربا نزدیک مشوید، و «پیمانه و ترازو را تمام بپیمایید و وزن کنید، و از حق مردم چیزی مکاهید، و در زمین به فسادگری مپردازید» ….
 
خداوند در قرآن در مورد رباخواران می‌فرمایند:
 
الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبا لا یَقُومُونَ إِلَّا کَما یَقُومُ الَّذِی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطانُ مِنَ الْمَسِ‏(بقره/۱۶۷): کسانی که ربا می‌خورند: از جای خود (یا از قبر) برنمی‌خیزند مگر مانند کسی که شیطان او را مس کرده و دیوانه شده است.
 
و پیامبر(ص) می‌فرماید:‏ الْمُحْتَکِرُ مَلْعُونٌ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَه.<ref>مستغفری، جعفر بن محمد، طبّ النبیّ (صلّی الله علیه و آله و سلّم)، نجف، مکتبه الحیدریه، نجف، چاپ: اول، ۱۳۸۵ ق، ص ۲۲.</ref>
 
محتکر در دنیا و آخرت ملعون است.
 
کسی که خصوصیات و صفات خوب و معروف کاسب‌ها را دارا باشد و از صفات و خصوصیات زشت و منهی دوری کند یقیناً محبوب خداوند خواهد بود.


{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
خط ۶۲: خط ۴۲:
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =
  | شاخه اصلی =حدیث
  | شاخه فرعی۱ =
  | شاخه فرعی۱ =منبع‌شناسی
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی =شد
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:فقه الحدیث]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۵۱

سؤال
آیا ضرب‌المثل کاسب حبیب خدا است، روایت است؟ کاسب باید چه خصوصیاتی داشته باشد تا شامل این روایت شود؟


قطعه خوشنویسی از ضرب‌المثل «الکاسب حبیب الله» اثر نجم‌الدین.

کاسب حبیب خدا است ضرب‌المثلی در زبان فارسی، که به برخی روایات، شباهت دارد. براساس روایات، خدا افرادی که برای کسب روزی حلال تلاش می‌کنند، دوست دارد و در این بین، فرقی بین شغل‌های مختلف نیست. در روایات از پیامبر اسلام نقل شده: «اَلْکاسِبُ بِیَدِهِ حَبیب‌ُ الله؛ هر کسی با دست خود کسب مال کند، دوست خدا است».

مراد از کاسب را نه تاجر، بلکه هر کسی که دنبال کسب مال است، دانسته‌اند. در احادیث، ویژگی‌هایی برای کسب روزی حلال مانند راستگویی، رعایت انصاف، امانتداری و پرهیز از قسم خوردن بیان شده است.

احادیث مشابه

احادیثی در منابع روایی آمده که از نظر محتوایی با ضرب‌المثل کاسب حبیب خدا است، شباهت دارد:

  • پیامبر(ص) «اَلْکاسِبُ بِیَدِهِ حَبیب‌ُ الله؛ هر کسی با دست خود کسب مال کند، دوست خدا است».[۱]
  • در روایتی دیگر، هر صاحب حرفه‌ای که امانتدار باشد، دوست خدا معرفی شده است.[۲]
  • حضرت داوود(ع): خدا کسی را که کار می‌کند و از مزد کارش روزی می‌خورد، دوست دارد.[۳]

مراد از کلمه کاسب را تاجر ندانسته‌اند، بلکه معتقدند این کلمه شامل هر کسی که دنبال کسب مال باشد، می‌شود؛ چه از راه تجارت باشد و چه از راهی غیر آن.[۴]

ویژگی‌های کسب محبوب خدا

کسب مال را هنگامی که از راه حلال باشد، مورد رضایت و محبت خداوند دانسته‌اند. براین اساس، کسانی که از راهِ شغل‌های حرام مانند شراب‌سازی، ساخت ابزار قمار و رباخواری کسب مال می‌کنند محبوب خدا نیستند. در روایات، ویژگی‌هایی برای محبوب خدا شدن به وسیله کسب مال گفته شده است:

  • راستگویی در شغل‌[۵]
  • مبالغه نکردن در ستایش از کالای خود هنگام فروش[۶]
  • بد نگفتن از کالای دیگران هنگام خرید[۶]
  • صمیمی بودن با خریداران[۷]
  • پرهیز از قسم خوردن[۷]
  • انصاف با مظلومان[۷]
  • پرهیز از ظلم کردن[۷]
  • رعایت انصاف[۷]
  • پرهیز از احتکار[۸]
  • امانتداری[۹]
  • عمل کردن به وعده[۶]
  • سخت‌گیری نکردن در مطالبه قرض[۶]



منابع

  1. پاینده، ابو القاسم، نهج الفصاحه، دنیای دانش، تهران، چاپ: چهارم، ۱۳۸۲ش، ص۶۱۸.
  2. ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، انتشارات اسلامی، قم، چاپ: دوم، ۱۴۱۳ ق،؛ ج‏۳، ص۱۵۸.
  3. ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسی، مجموعه ورّام، قم، مکتبه فقیه‏، قم، چاپ: اول، ۱۴۱۰ ق، ج‏۱؛ ص۴۲.
  4. ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ذیل واژه کسب، ج‏۴، ص۲۱.
  5. بروجردی، آقا حسین، جامع أحادیث الشیعه، تهران، فرهنگ سبز، تهران، چاپ: اول، ۱۳۸۶ ش، ج‏۲۳، ص۲۲۸.
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ پاینده، ابو القاسم، نهج الفصاحه، پیشین، دنیای دانش، تهران، چاپ: چهارم، ۱۳۸۲ش. ص ۲۷۳.
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ ۷٫۴ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ: چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج‏۵، ص۱۵۱.
  8. مستغفری، جعفر بن محمد، طبّ النبیّ (صلّی الله علیه و آله و سلّم)، نجف، مکتبه الحیدریه، نجف، چاپ: اول، ۱۳۸۵ ق، ص ۲۲.
  9. ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، پیشین، انتشارات اسلامی، قم، چاپ: دوم، ۱۴۱۳ ق. ج‏۳؛ ص۱۵۸.