سند حدیث غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۵۷

سؤال

آیا واقعه غدیر خم از نظر تاریخی صحیح و ثابت است؟

درگاه‌ها

حدیث غدیر، از معتبرترین احادیث نقل شده نزد شیعه و اهل‌سنت است؛ براساس احادیث غدیر، پیامبر اسلام(ص) بعد از بازگشت از حجةالوداع، در مکان غدیر خم، خطبه‌ای خواندند؛ سپس با بالابردن دست علی(ع)، فرمودند: «هر کس من مولا و سرپرست او هستم، علی، مولا و سرپرست او است»؛ این حدیث، توسط ۱۱۰ نفر از صحابه و ۸۴ نفر از تابعین، نقل شده و علمای بزرگ اهل سنت، بر تواتر و صحت این حدیث اتفاق نظر دارند؛ همچنین، برخی علمای اهل‌سنت، برای اثبات صحت اسناد حدیث غدیر، کتاب‌هایی نوشته‌اند.

جریان غدیر خم

در دهمین سال هجرت، رسول خدا(ص) با بسیاری از مسلمانان از مناطق مختلف، حج انجام دادند؛ تعداد مسلمانان همراه حضرت، در حجة الوداع را ۱۱۴ هزار نفر تا ۱۲۴ هزار نفر ثبت کرده‌اند؛ در بازگشت رسول الله(ص)، از حج، در منطقه غدیر خم، این آیه نازل شد: ﴿ای رسول ابلاغ کن آنچه را که پروردگارت به تو امر کرده و اگر این کار را انجام ندهی رسالتت را انجام نداده‌ای و خداوند تو را از شر مردم محافظت خواهد کرد.﴾(مائده:۶۷)

در این هنگام، پیامبر اکرم(ص)، به گروه‌هایی که جلو رفته بودند، دستور داد، برگردند، و منتظر ماند تا گروه‌های دیگر نیز به آنان برسند؛ پس از نماز ظهر، آن بزرگوار، خطبه‌ای خواند؛ در بخشی از خطبه فرمود: «َ مَنْ‏ كُنْتُ‏ مَوْلَاهُ‏ فَعَلِيٌّ هَذَا مَوْلَاه‏؛ هر کس من مولا و سرپرست او هستم، بعد از من علی، سرپرست و مولای او است». در ادامه آیه ﴿الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ؛ امروز دین شما را کامل کردم.﴾(مائده:۳)، نازل شد.^[۱]

نقل حدیث توسط صحابه و تابعین

حدیث غدیر توسط ۱۱۰ نفر از صحابه پیامبر (ص)، در منابع اهل‌سنت نقل شده ^[۲]که برخی از آنان عبارتند از:

تأیید حدیث غدیر توسط بزرگان اهل‌سنت

بسیاری از علمای بزرگ اهل‌سنت، به متواتر (قطعی) بودن حدیث غدیر اعتراف کرده‌اند:

جلال الدین سیوطی
علامه مناوی
علامه عزیزی
ابن کثیر دمشقی
شیخ عبدالله شافعی و….

عالمان بسیاری از اهل‌سنت نیز به صحت حدیث غدیر اعتراف کرده‌اند:

ابن حجر هیثمی
حاکم نیشابوری.
حلبی.
ابن کثیر دمشقی.
ترمذی.
آلوسی.
ابن حجر عسقلانی.
ابن مغازلی شافعی.
ابن ابی الحدید معتزلی.
شهاب الدین قسطلانی.^[۳]

بسیاری از علمای اهل سنت، در طول تاریخ راجع به سند و صحت حدیث غدیر، کتاب، تألیف، و آن را اثبات کرده‌اند:

محمد بن جریر طبری، کتابی به نام «الولایه فی طرق حدیث الغدیر»
حافظ ابن عقده، کتابی به نام «الولایه فی طرق حدیث الغدیر».
ابوبکر جعابی، کتابی به نام «من روی حدیث غدیر خم».
امام الحرمین جوینی، در کتاب «ینابیع الموده».
ابو سعید سجستانی، کتابی به نام «الدرایه فی حدیث الولایه» و….^[۴]

منابع

↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر موضوعی پیام قرآن، قم، انتشارات مطبوعاتی هدف، چاپ اول، ۱۳۷۳ش، ج۹، ص۱۸۱.
↑ امینی، عبدالحسین، الغدیر، تهران، دارالکتاب الاسلامیه، چاپ دوّم، ۱۳۶۶، ج۱، ص۶۲–۱۴.
↑ امینی، عبدالحسین، الغدیر، تهران، دارالکتاب الاسلامیه، چاپ دوّم، ۱۳۶۶، ج۱، ص۸–۵.
↑ رضوانی، علی اصغر، غدیرشناسی ـ پاسخ به شبهات، قم، انتشارات جمکران، ۱۳۸۴ش، ص۱۲۵–۸۳.

[1] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر موضوعی پیام قرآن، قم، انتشارات مطبوعاتی هدف، چاپ اول، ۱۳۷۳ش، ج۹، ص۱۸۱.

[2] امینی، عبدالحسین، الغدیر، تهران، دارالکتاب الاسلامیه، چاپ دوّم، ۱۳۶۶، ج۱، ص۶۲–۱۴.

[3] امینی، عبدالحسین، الغدیر، تهران، دارالکتاب الاسلامیه، چاپ دوّم، ۱۳۶۶، ج۱، ص۸–۵.

[4] رضوانی، علی اصغر، غدیرشناسی ـ پاسخ به شبهات، قم، انتشارات جمکران، ۱۳۸۴ش، ص۱۲۵–۸۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
-{{شاخه
- | شاخه اصلی = کلام
- |شاخه فرعی۱ = امامت خاصه
- |شاخه فرعی۲ = خلافت امام علی(ع)
- |شاخه فرعی۳ =
-}}
 {{سوال}}
-آیا جریان غدیر خم از نظر تاریخی صحیح و ثابت است؟
+آیا واقعه غدیر خم از نظر تاریخی صحیح و ثابت است؟
 {{پایان سوال}}
+{{خطبه غدیر}}
 {{پاسخ}}
-يکي از قطعي ترين و محکم ترين وقايع تاريخ اسلام که شايد هيچ حکايتي از حيث سندي به پاي آن نرسد، حديث غدير و داستان غدير خم است. قضيه به طور بسيار خلاصه بدين شرح است: در دهمين سال هجرت رسول خدا(ص) قصد زيارت خانه خدا را نمود، لذا گروه عظيمي از مردم براي انجام مناسک حج به مدينه آمدند، تا از فيض وجود نبي اکرم(ص) استفاده کنند، روز شنبه ۲۴ يا ۲۵ ذيقعده به قصد حج پياده از مدينه خارج شدند. تعداد ياران حضرت در حجه الوداع را ۱۱۴ هزار نفر يا ۱۲۰ و يا ۱۲۴ هزار نفر در کتب مربوطه ثبت کرده‌اند. حج انجام شد، پيامبر اکرم(ص) با جمعيت آهنگ بازگشت به مدينه کردند، هنگامي که به غدير خم رسيدند اين آيه نازل شد: {{قرآن|يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليک من ربک... }}<ref>مائده / ۶۷.</ref>: «اي رسول ابلاغ کن آنچه را که پروردگارت به تو امر کرده و اگر اين کار را انجام ندهي رسالتت را انجام نداده اي و خداوند تو را از شر مردم محافظت خواهد کرد».
+{{درگاه|غدیر}}
+'''حدیث غدیر'''، از معتبرترین احادیث نقل شده نزد [[شیعه]] و [[اهل‌سنت]] است؛ براساس احادیث غدیر، [[پیامبر اسلام(ص)]] بعد از بازگشت از [[حجةالوداع]]، در مکان غدیر خم، خطبه‌ای خواندند؛ سپس با بالابردن دست علی(ع)، فرمودند: «هر کس من مولا و سرپرست او هستم، علی، مولا و سرپرست او است»؛ این حدیث، توسط ۱۱۰ نفر از صحابه و ۸۴ نفر از تابعین، نقل شده و علمای بزرگ اهل سنت، بر تواتر و صحت این حدیث اتفاق نظر دارند؛ همچنین، برخی علمای اهل‌سنت، برای اثبات صحت اسناد حدیث غدیر، کتاب‌هایی نوشته‌اند.
-در اين هنگام پيامبر اکرم(ص) به آنان که جلو رفته بودند دستور داد برگردند و آنان که عقب افتاده بودند رسيدند و نماز ظهر اقامه شد، پس از پايان نماز حضرت از جهاز شتر، محل مرتفعي ترتيب دادند و شروع به خواندن خطبه کردند: حمد و سپاس مخصوص خداست، ياري از او مي خواهيم... سپس از مردم پرسيد آيا من رسالتم را انجام دادم؟ همگي گفتند: ما گواهي مي دهيم که تو پيام خدا را ابلاغ کردي، سپس فرمودند: اي مردم کيست که بر اهل ايمان از خود آن ها سزاوارتر است؟ مردم گرفتند: خدا و رسول داناترند، سپس فرمودند: «من کنت مولاه فعلي مولا» هر کس من مولا و سرپرست او هستم بعد از من علي سرپرست و مولاي اوست».
-به گفته احمد بن حنبل پيشواي حنبلي ها پيامبر اين جمله را چهار بار تکرار کرد، سپس دعا فرمودند و در ادامه اين آيه نازل شد: {{قرآن|اليوم اکملت لکم دينکم}}<ref>مائده / ۳.</ref> امروز دين شما را کامل کردم و اسلام را به عنوان دين خود برگزيدم و راضي شدم...». ابن عباس گفت: «به خدا سوگند ولايت علي(ع) بر همگان واجب گشت».<ref>مکارم شيرازي، ناصر، تفسير موضوعي پيام قرآن، قم، انتشارات مطبوعاتي هدف، چاپ اول، ۱۳۷۳ش، ج۹، ص۱۸۱.</ref>
+== جریان غدیر خم ==
+{{اصلی|حدیث غدیرخم}}
+در دهمین سال هجرت، [[رسول خدا(ص)]] با بسیاری از مسلمانان از مناطق مختلف، حج انجام دادند؛ تعداد مسلمانان همراه حضرت، در [[حجة الوداع]] را ۱۱۴ هزار نفر تا ۱۲۴ هزار نفر  ثبت کرده‌اند؛ در بازگشت رسول الله(ص)، از حج، در منطقه غدیر خم، این آیه نازل شد: {{قرآن||ترجمه=ای رسول ابلاغ کن آنچه را که پروردگارت به تو امر کرده و اگر این کار را انجام ندهی رسالتت را انجام نداده‌ای و خداوند تو را از شر مردم محافظت خواهد کرد.|سوره=مائده|آیه=۶۷}}
-اين روايت توسط ۱۱۰ نفر از صحابه پيغمبر در کتب اهل سنت نقل شده که ما به اسامي تعدادي از آن ها اشاره مي کنيم. ۱. امير المومنين علي بن ابي طالب ۲. فاطمه زهرا (س) ۳. امام حسن مجتبي(ع) ۴. امام حسين(ع) ۵. ابوبکر ابن قحافه تميمي ۶. ابو ذويب خويلد ۷. ابو رافع قبطي ۸. ابوهريره اوسي ۹. ام سلمه همسر پيامبر اکرم(ص) ۱۰. انس بن مالک، ۱۱. زيد بن ثابت ۱۲. عمر بن خطاب و... .
+در این هنگام، پیامبر اکرم(ص)، به گروه‌هایی که جلو رفته بودند، دستور داد، برگردند، و منتظر ماند تا گروه‌های دیگر نیز به آنان برسند؛ پس از نماز ظهر، آن بزرگوار، خطبه‌ای خواند؛ در بخشی از خطبه فرمود: «َ مَنْ‏ كُنْتُ‏ مَوْلَاهُ‏ فَعَلِيٌّ هَذَا مَوْلَاه‏؛ هر کس من مولا و سرپرست او هستم، بعد از من علی، سرپرست و مولای او است». در ادامه آیه {{قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ|ترجمه=امروز دین شما را کامل کردم.|سوره=مائده|آیه=۳}}، نازل شد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر موضوعی پیام قرآن، قم، انتشارات مطبوعاتی هدف، چاپ اول، ۱۳۷۳ش، ج۹، ص۱۸۱.</ref>
-هم چنين ۸۴ نفر از تابعين حديث غدير را نقل کرده اند که همگي در کتب اهل سنت موجود است.
+== نقل حدیث توسط صحابه و تابعین ==
+حدیث غدیر توسط ۱۱۰ نفر از [[صحابه پیامبر]] (ص)، در منابع اهل‌سنت نقل شده <ref>امینی، عبدالحسین، الغدیر، تهران، دارالکتاب الاسلامیه، چاپ دوّم، ۱۳۶۶، ج۱، ص۶۲–۱۴.</ref>که برخی از آنان عبارتند از:
+{{ستون-شروع|۲}}
+# [[علی بن ابی طالب(ع)]]
+# [[فاطمه زهرا(س)]]
+# [[امام حسن مجتبی(ع)]]
+# [[امام حسین(ع)]]
+# [[ابوبکر ابن ابی قحافه]]
+# [[ابو ذویب خویلد]]
+# [[ابو رافع قبطی]]
+# [[ابوهریره اوسی]]
+# [[ام سلمه همسر پیامبر اکرم(ص)]]
+# [[انس بن مالک]]
+# [[زید بن ثابت]]
+# [[عمر بن خطاب]]
+{{پایان}}
-عده زيادي از علماي طراز اول اهل سنت به متواتر (قطعي) بودن حديث غدير اعتراف کرده اند از جمله آن ها: ۱. جلال الدين سيوطي؛ ۲. علامه مناوي؛ ۳. علامه عزيزي؛ ۴. ابن کثير دمشقي؛ ۵. شيخ عبدالله شافعي و... .
+== تأیید حدیث غدیر توسط بزرگان اهل‌سنت ==
+بسیاری از علمای بزرگ اهل‌سنت، به '''متواتر (قطعی) بودن''' حدیث غدیر اعتراف کرده‌اند:
+{{ستون-شروع|۲}}
+# جلال الدین سیوطی
+# علامه مناوی
+# علامه عزیزی
+# ابن کثیر دمشقی
+# شیخ عبدالله شافعی و….
+{{پایان}}
-علماي بسيار زيادی از اهل سنت به صحت حديث غدير اعتراف کرده اند. از جمله آن ها: ۱. ابن حجر هيثمي؛ ۲. حاکم نيشابوري؛ ۳. حلبي؛ ۴. ابن کثير دمشقي؛ ۵. ترمذي؛ ۶. آلوسي؛ ۷. ابن حجر عسقلاني؛ ۸. ابن معازلي شافعي؛ ۹. ابن ابي الحديد معتزلي؛ ۱۰. شهاب الدين قسطلاني.
+عالمان بسیاری از اهل‌سنت نیز به '''صحت حدیث غدیر''' اعتراف کرده‌اند:
+{{ستون-شروع|۲}}
+# ابن حجر هیثمی
+# حاکم نیشابوری.
+# حلبی.
+# ابن کثیر دمشقی.
+# ترمذی.
+# آلوسی.
+# ابن حجر عسقلانی.
+# ابن مغازلی شافعی.
+# ابن ابی الحدید معتزلی.
+# شهاب الدین قسطلانی.<ref>امینی، عبدالحسین، الغدیر، تهران، دارالکتاب الاسلامیه، چاپ دوّم، ۱۳۶۶، ج۱، ص۸–۵.</ref>
+{{پایان}}
-بسياري از علماي اهل سنت در طول تاريخ راجع به سند و صحت حديث غدير کتاب جداگانه اي تأليف کرده و آن را اثبات کرده اند از جمله آن ها: ۱. محمد بن جرير طبري کتابي به نام «الولايه في طرق حديث الغدير» تأليف نمودند؛ ۲. حافظ ابن عقده کتابي به نام «الولايه في طرق حديث الغدير»؛ ۳. ابوبکر جعابي کتابي به نام «من روي حديث غدير خم» تأليف نمودند؛ ۴. امام الحرمين جويني در کتاب «ينابيع الموده»؛ ۵. ابو سعيد سبحاني کتابي به نام «الدرايه في حديث الولايه» تأليف کردند و... .<ref>رضواني، علي اصغر، غديرشناسي ـ پاسخ به شبهات، قم، انتشارات جمکران، ۱۳۸۴ش، ص۱۲۵ ـ ۸۳.</ref>
+بسیاری از علمای اهل سنت، در طول تاریخ راجع به سند و صحت حدیث غدیر، کتاب، تألیف، و آن را اثبات کرده‌اند:
+# محمد بن جریر طبری، کتابی به نام «الولایه فی طرق حدیث الغدیر»
+# حافظ ابن عقده، کتابی به نام «الولایه فی طرق حدیث الغدیر».
+# ابوبکر جعابی، کتابی به نام «من روی حدیث غدیر خم».
+# امام الحرمین جوینی، در کتاب «ینابیع الموده».
+# ابو سعید سجستانی، کتابی به نام «الدرایه فی حدیث الولایه» و….<ref>رضوانی، علی اصغر، غدیرشناسی ـ پاسخ به شبهات، قم، انتشارات جمکران، ۱۳۸۴ش، ص۱۲۵–۸۳.</ref>
-خلاصه ۳۶۰ دانشمند از علماي اهل سنت و معروف جهان اسلام به صحت حديث غدير اعتراف و از آن دفاع کرده اند.<ref>تفسير موضوعي ـ پيام قرآن، همان، ج۹، ص۱۸۳.</ref> لذا راجع به سند حديث غدير هيچ شک و شبهه اي وجود ندارد و همه علما اعم از شيعه و اهل سنت آن را پذيرفته اند، و کسي به سند حديث غدير اشکال نکرده است.
-{{پایان پاسخ}}
 {{مطالعه بیشتر}}
-==معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:==
-۱ـ الهيات، جعفر سبحاني.
-۲ـ ولايت و امامت در قرآن، ناصر مکارم شيرازي.
-۳ـ هم چنين مي توانيد به مناظراتي که آيت الله حسيني قزويني با علماي طراز اول اهل سنت و وهابيت انجام داده در اينترنت مراجعه فرمائيد.
-۴ـ شب هاي پيشاور، سلطان الواعظين.
-۵ـ الغدير، اميني.
-۶ـ المراجعات، شرف الدين.
-۷ـ همراه با راستگويان، محمد تيجاني تونسي.
-{{پایان مطالعه بیشتر}}
-==منابع==
-<references />
+== منابع ==
+{{پانویس}}
+{{شاخه
+ | شاخه اصلی =تاریخ
+|شاخه فرعی۱ =تاریخ اسلام
+|شاخه فرعی۲ =ماجرای غدیر
+| شاخه فرعی۳ =
+}}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه = شد
-  | تیترها =
+  | تیترها = شد
-  | ویرایش =
+  | ویرایش = شد
-  | لینک‌دهی =
+  | لینک‌دهی = شد
   | ناوبری =
-  | نمایه =
+  | نمایه = شد
-  | تغییر مسیر =
+  | تغییر مسیر = شد
-  | بازبینی =
+ | ارجاعات =
-  | تکمیل =
+ | بازبینی نویسنده =
-  | اولویت =
+  | بازبینی =شد
-  | کیفیت =
+  | تکمیل =
+  | اولویت = ج
+  | کیفیت = ج
 }}
 {{پایان متن}}
+[[رده:امام علی(ع)]]
+[[رده:حدیث غدیر]]
+[[رده:غدیر خم]]
+[[ar:أسانيد الحديث الغدير]]
+[[ps:د غدير د حديث سند]]