اندوه و حسرت پیامبر(ص) به سبب گمراهی مردم: تفاوت میان نسخه‌ها

(جایگزینی متن - '|سوره=کهف|' به '|سوره=کهف[۱۸]|')
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}آیاتی از قرآن که حزن و اندوه پیامبر(ص) بر عدم هدایت انسان‌ها است را توضیح دهید؟
سیره رسول اکرم(ص) را از دیدگاه قرآن کریم چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
[[قرآن]] اطاعت از [[پیامبر اسلام(ص)]] را واجب دانسته و به بعضی از خصایل او اشاره کرده است که باید سرمشق مسلمانان باشد؛ از جمله دلسوزی نسبت به امت و نگرانی و حزن از عدم ایمان انسان‌ها. در آیه ۶ سوره کهف درباره پیامبر می‌گوید که دارد جانش را از عدم ایمان دیگران از دست می‌دهد. دیگر ویژگی های پیامبر عبارتند از:
'''اندوه و حسرت پیامبر(ص) به سبب گمراهی مردم''' در آیات متعدد قرآن، نقل شده و حتی در آیه‌ای خطاب به پیامبر(ص) آمده که نزدیک است جان خود را از شدت اندوه بر گمراهی برخی انسان‌ها از دست بدهی:


رأفت و مهربانی نسبت به دیگران، صبر و پایداری، خلق عظیم، گذشت، صبر، مشورت کردن، عبادت و...
{{نقل قول|فَلَعَلَّکَ باخِعٌ نَفْسَکَ عَلی آثارِهِمْ إِنْ لَمْ یُؤْمِنُوا بِهذَا الْحَدِیثِ أَسَفاً
گويى مى‏خواهى بخاطر اعمال آنان، خود را از غم و اندوه هلاك كنى اگر به اين گفتار ايمان نياورند.|ارجاع=سوره کهف، آیه۶.}}


== حجیت سیره ==
براساس این آیه، پیامبر از ایمان نیاوردن مردم، نزدیک است جان خود را از دست بدهد.<ref>طبرسی، تفسیر جوامع الجامع، ج۲، ص ۳۵۳.
سیره و سنت پیامبر ذیل [[وحی]] انجام می‌گیرد؛ لذا اطاعت از سنت و سیره اطاعت از خداوند است. از این رو سنت و سیره ایشان حجت است. {{قرآن|مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ|ترجمه=کسی که از پیامبر اطاعت کند همانا خداوند را اطاعت نموده است.|سوره=نساء|آیه=۲۱۸}}  پس این دو از هم جدا نخواهند بود، زیرا تمام آنچه را می‌گوید و انجام می‌دهد از ناحیه خداوند است و هرگز از روی هوا و هوس نمی‌باشد. {{قرآن|وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوی إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْیٌ یُوحی|ترجمه=هرگز از روی هوای نفس سخن نمی‌گوید، آنچه آورده چیزی جز وحی نیست که به او وحی شده است|سوره=نجم|آیه=۲و۳}}


و چون پیامبر(ص) برای همگان اسوه حسنه است {{قرآن|لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَه حَسَنَه|ترجمه=قطعاً براى شما در [اقتدا به‏] رسول خدا سرمشقى نيكوست‏.|سوره=احزاب|آیه=۲۱}} پس باید آنچه که رسول خدا برای مردم آورده بگیرند و اجرا کنند. {{قرآن|ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا|ترجمه=آنچه که پیامبر(ص) برای شما آورده بگیرید و آنچه را که از آن نهی کرده، از آن خودداری کنید.|سوره=حشر|آیه=۷}}
فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ج۳، ص ۲۳۱.</ref> اگر افرادی، گمراهی و هلاکت را انتخاب می‌کردند، پیامبر غمگین می‌شد.<ref>مغنیه محمد جواد، التفسیر الکاشف، ج۵، ص ۱۰۳.</ref>


== سیره پیامبر(ص) در قرآن ==
در آیه دیگری از سوره فاطر می‌گوید که ای پیامبر، مبادا از حسرت خوردن بر ایمان مردم، جانت را از دست بدهی. خداوند بر عمل مردم آگاه است.<ref>سوره فاطر، آیه ۸.</ref>
در مورد سیره پیامبر در قرآن بحث گسترده‌ای است که به‌طور اختصار به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:


'''۱. دلسوزی نسبت به امت:''' پیامبر اسلام(ص) آن قدر نسبت به مردم دلسوز بود و در صدد هدایت آنها بود که قرآن آن را این گونه بیان می‌فرماید: {{قرآن|فَلَعَلَّکَ باخِعٌ نَفْسَکَ عَلی آثارِهِمْ إِنْ لَمْ یُؤْمِنُوا بِهذَا الْحَدِیثِ أَسَفاً|ترجمه=شاید جان خود را به دنبال آنان، آن گاه که به رسالت تو ایمان نیاوردند از دست بدهی|سوره=کهف[۱۸]|آیه=۶}} خداوند در جایی دیگر می‌فرماید: {{قرآن|وَ لا تَحْزَنْ عَلَیْهِمْ وَ لا تَکُنْ فِی ضَیْقٍ مِمَّا یَمْکُرُونَ|ترجمه=بر آنان غم مخور، از مکر و حیله آنان بر خود فشار مده.|سوره=نمل|آیه=۷۰}}  نیز می‌فرماید: {{قرآن|فَلا تَذْهَبْ نَفْسُکَ عَلَیْهِمْ حَسَراتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِما یَصْنَعُونَ|ترجمه=جان خود را به اثر شدت تأسف به آنها از دست مده، خداوند از آنچه که انجام می‌دهند، آگاه است|سوره=فاطر|آیه=۸۰}}
در این نوع آیات، دلسوزی پیامبر اسلام(ص) نسبت به گمراهان و منحرفان را به‌دست آورده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۸، ص: ۱۹۰.</ref> این دلسوزی و خیرخواهی در حق کافر و مؤمن را از صفات پیامبر دانسته‌اند.<ref>محسنی، شیخ محمد آصف، روش جدید اخلاق اسلامی، ص۲۶۲</ref> در آیات قرآن به این اشاره شده که پیامبر(ص) بر ایمان آوردن و هدایت شدن مردم، حرص و رغبت شدیدی داشت.<ref>سوره توبه آیه ۱۲۸. سوره نحل آیه ۳۷.</ref>
 
'''۲. تطهیر امت اسلامی:''' یکی از کارهای پیامبر(ص) این است که مطهر امت اسلامی است چون خود پیامبر(ص) پاک و مطهر است، لذا امت خویش را پاک می‌کند: {{قرآن|خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَه تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ|ترجمه=از اموال آنها صدقه‌ای بگیر تا به وسیله آن پاک و پاکیزه‌شان سازی، برایشان دعا کن، زیرا دعای تو برای آنان آرامش است.|سوره=توبه|آیه=۱۰۳}}
 
زکات در این آیه برای نمونه است، زیرا تمام دستورات اسلامی پاک‌کننده است و کسی که دستورات اسلام را انجام بدهد به طهارت می‌رسد.<ref>طباطبائی، محمد حسین، تفسیر المیزان، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۱ه‍، ج۹، ص۳۷۷.</ref>
 
'''۳. رأفت و رحمت نسبت به امت:''' رحمت و رأفت از صفات خداوند است، رسول خدا(ص) مظهر این صفات الهی است؛ وقتی که پیامبر از مردم زکات می‌گیرد، خداوند به پیامبر(ص) می‌فرماید: وَ {{قرآن|صَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ|ترجمه=ای پیامبر(ص) برای آنها دعا کن زیرا دعای تو برای آنها آرامش است،|سوره=توبه|آیه=۱۰۳}}  لذا آن حضرت می‌فرماید: «زندگی من برای شما خیر است مرگ من هم برای شما خیر است»<ref>سپهر، محمد تقی، ناسخ التواریخ (زندگانی پیامبر)، تهران، انتشارات اساطیر، چاپ اول، ۱۳۸۱، ج۴، ص۱۸۱۳.</ref>
 
'''۴. صبر و پایداری:''' خداوند مسئولیت سنگینی بر عهده پیامبر(ص) قرار داد و فرمود: {{قرآن|إِنَّا سَنُلْقِی عَلَیْکَ قَوْلاً ثَقِیلاً|ترجمه=ما گفتار سنگینی را به تو وحی می‌کنیم.|سوره=مزمل|آیه=۵}} این گفتار سنگین همان رسالت جهانی اوست، انجام این رسالت جز با پایداری و صبر ممکن نیست، لذا خداوند در آیات متعددی پیامبر را دعوت به صبر می‌کند؛ {{قرآن|وَ لِرَبِّکَ فَاصْبِرْ|ترجمه=برای خدا در طریق ابلاغ رسالت بردبار باش.|سوره=مدثر|آیه=۷}} {{قرآن|فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ|ترجمه=بنابراين شكيبا باش همان‏گونه كه پيامبران اولوا العزم شكيبايى ورزيدند|سوره=احقاف|آیه=۳۵}} {{قرآن|فَاسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَکَ|ترجمه=بنابراین همان گونه که فرمان یافته‌ای استقامت کن همچنین کسانی که با تو به سوی خدا آمده‌اند|سوره=هود|آیه=۱۱۲}}
 
از این آیات استفاده می‌شود که این سیره پیامبر، همان صبر و استقامت می‌باشد و دیگر این که این امر فقط وظیفه پیامبر(ص) نیست بلکه تمام کسانی که از شرک به سوی ایمان بازگشته‌اند، باید استقامت کنند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتاب الاسلامیه، ج۹، ص۲۵۳</ref>
 
'''۵. خلق عظیم:''' {{قرآن|وَ إِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ|ترجمه=تو بر خویی بزرگ هستی|سوره=قلم|آیه=۴۰}}  یکی از ویژگیهای برجسته پیامبر(ص) در قرآن به عنوان خلق عظیم است {{قرآن|فَبِما رَحْمَه مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ|ترجمه=در پرتو رحمت الهی در برابر تندی آنها نرم شدی و اگر خشن و سنگدل بودی از اطراف تو پراکنده می‌شدند.|سوره=آل‌عمران|آیه=۱۵۹}}
 
در طول زندگی پیامبر(ص) موارد بسیار زیادی از عطوفت و مهربانی رسول خدا(ص) چه در رابطه با کفار و چه در رابطه با مسلمین وجود دارد، مثلا در جریان فتح مکه، با آن که مردم مکه پیامبر(ص) را انواع آزارها و اذیت‌ها کرده بودند اما وقتی پیامبر(ص) مکه را فتح کرد همه را آزاد کرد و فرمود: امروز بر شما سرزنشی نیست خدا همگان را می‌بخشد.<ref>منشور جاوید، همان، ص۲۴۵</ref>
 
'''۶. گذشت و عفو:''' یکی از خصایص رسول خدا(ص) گذشت و عفو بود؛ هر چه انسانیت انسان قوی‌تر شود گذشت او بیشتر خواهد شد، و چون پیامبر(ص) رحمه للعالمین است و از طرفی هم خدا می‌دانست که پیامبر(ص) اهل چنین خصلتی است لذا او را امر به عفو و گذشت کرد و فرمود: {{قرآن|فَاعْفُ عَنْهُم‏|ترجمه=پس از آنها در گذر|سوره=آل‌عمران|آیه=۱۵۹}}  پیامبر(ص) آن قدر اهل گذشت بود که حتی از وحشی که قاتل عمویش حمزه بود گذشت کرد، زیرا وقتی که وحشی مسلمان شد پیامبر(ص) از او سؤال کرد تو وحشی هستی؟ گفت: بله، فرمود: عمویم حمزه را چگونه کشتی؟ او جریان را برای پیامبر(ص) گفت، پیامبر(ص) گریه کرد و او را بخشید.<ref>سید رضی صدر، محمد فی القرآن، قم، مرکز انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۲۰، ص۷۸</ref>
 
'''۷. مشورت کردن:''' مشورت کردن با مردم یک نوع احترام به رأی آنها است، اگر شخصی با کسی مشورت کند در حقیقت با این کارش به او می‌فهماند که تو دارای معرفت، عقل و درایت هستی که من با تو مشورت می‌کنم و اگر انسانی همچون پیامبر(ص) چنین کاری را انجام دهد، باعث افتخار آن طرف می‌شود؛ لذا خداوند به پیامبر(ص) می‌فرماید با مردم مشورت کن، {{قرآن|وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ|ترجمه=در کارها با آنها مشورت کن|سوره=آل‌عمران|آیه=۱۵۹}} از این جهت پیامبر(ص) در جنگ بدر با اصحابش مشورت کرد.<ref>محمد فی القرآن، همان، ص۸۱</ref>
 
'''۸. عبادت:''' وقتی که آیه: {{قرآن|یا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ اللَّیْلَ إِلاَّ قَلِیلاً|ترجمه=ای جامه به خود پیچیده شب را جز کمی بپا خیز|سوره=مزمل|آیه=۱و۲}}  بر پیامبر(ص) نازل تمام شب را به عبادت می‌پرداخت تا این که پاهایش متورم شد لذا خداوند فرمود: {{قرآن|ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى‏|ترجمه=ما قرآن را بر تو نازل نکردیم که به زحمت افتی|سوره=طه|آیه=۲}}  و همچنین خداوند به پیامبرش فرمود: {{قرآن|فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ|ترجمه=اكنون آنچه ميسّر است از قرآن بخوانيد|سوره=مزمل|آیه=۲۰}}  معلوم می‌شود که خداوند به پیامبر(ص) دستور می‌دهد که به خودش آسان بگیرد.<ref>محمد فی القرآن، همان، ص۱۰۹</ref>
 
یا این که نماز شب که برای دیگران مستحب است اما بر پیامبر واجب است، {{قرآن|وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَك‏|ترجمه=مقداری از شب را برخیز و نماز بخوان که آن خاص تو است.|سوره=اسراء|آیه=۷۹}} و این عبارت بود که به مقام محمود رسید {{قرآن|عَسى‏ أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُودا|ترجمه=امید است که پروردگارت تو را به مقام در خور ستایش برانگیزد.|سوره=اسراء|آیه=۷۹}}


آیات زیادی در قرآن، به حزن و اندوه پیامبر(ص) اشاره کرده که به سبب انکار قوم دچار آن‌ها شده است.<ref>حزن، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ص۶۰۹۱.</ref> در سوره لقمان آمده: {{قرآن|وَمَنْ کَفَرَ فَلَا یَحْزُنْکَ کُفْرُهُ|ترجمه=و هر کس کفر ورزد، نباید کفر او تو را غمگین گرداند.|سوره=لقمان|آیه=۲۳}} چنین تعبیراتی در آیات مختلف قرآن نقل شده <ref>سوره یس آیه ۷۶، سوره مائده ۴۱، سوره نمل آیه ۷۰، سوره انعام آیه ۳۳، سوره لقمان ۲۳. آیه ۸۸ حجر. آیه ۶۸ و ۴۱ مائده. آیه ۱۲۸ توبه. سوره آل عمران آیه ۱۷۶.</ref> و نشان می‌دهد پیامبر اسلام (ص) از مشاهده گروهی جاهل و لجوج، سخت رنج می‌برد، و آن قدر غمگین، و اندوهناک می‌شد که بارها خداوند او را دلداری می‌داد.<ref>ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۷، ص ۶۹.</ref>


{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}


== مطالعه بیشتر ==
== مطالعه بیشتر ==
* محمد فی القرآن، سید رضا صدر.
* محمد فی القرآن، سید رضا صدر.
 
* سیره پیامبر اکرم با نگاهی به قرآن کریم، محسن قرائتی.


== منابع ==
== منابع ==
خط ۵۲: خط ۲۸:
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
|شاخه فرعی۱ = پیامبرشناسی در قرآن
| شاخه فرعی۱ = پیامبرشناسی در قرآن
|شاخه فرعی۲ = پیامبر اسلام(ص)
| شاخه فرعی۲ = پیامبر اسلام(ص)
|شاخه فرعی۳ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
خط ۶۵: خط ۴۱:
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی نویسنده =
| ارزیابی کمی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت = ج
  | اولویت = ج

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۱۲

سؤال
آیاتی از قرآن که حزن و اندوه پیامبر(ص) بر عدم هدایت انسان‌ها است را توضیح دهید؟

اندوه و حسرت پیامبر(ص) به سبب گمراهی مردم در آیات متعدد قرآن، نقل شده و حتی در آیه‌ای خطاب به پیامبر(ص) آمده که نزدیک است جان خود را از شدت اندوه بر گمراهی برخی انسان‌ها از دست بدهی:

براساس این آیه، پیامبر از ایمان نیاوردن مردم، نزدیک است جان خود را از دست بدهد.[۲] اگر افرادی، گمراهی و هلاکت را انتخاب می‌کردند، پیامبر غمگین می‌شد.[۳]

در آیه دیگری از سوره فاطر می‌گوید که ای پیامبر، مبادا از حسرت خوردن بر ایمان مردم، جانت را از دست بدهی. خداوند بر عمل مردم آگاه است.[۴]

در این نوع آیات، دلسوزی پیامبر اسلام(ص) نسبت به گمراهان و منحرفان را به‌دست آورده‌اند.[۵] این دلسوزی و خیرخواهی در حق کافر و مؤمن را از صفات پیامبر دانسته‌اند.[۶] در آیات قرآن به این اشاره شده که پیامبر(ص) بر ایمان آوردن و هدایت شدن مردم، حرص و رغبت شدیدی داشت.[۷]

آیات زیادی در قرآن، به حزن و اندوه پیامبر(ص) اشاره کرده که به سبب انکار قوم دچار آن‌ها شده است.[۸] در سوره لقمان آمده: ﴿وَمَنْ کَفَرَ فَلَا یَحْزُنْکَ کُفْرُهُ؛ و هر کس کفر ورزد، نباید کفر او تو را غمگین گرداند.(لقمان:۲۳) چنین تعبیراتی در آیات مختلف قرآن نقل شده [۹] و نشان می‌دهد پیامبر اسلام (ص) از مشاهده گروهی جاهل و لجوج، سخت رنج می‌برد، و آن قدر غمگین، و اندوهناک می‌شد که بارها خداوند او را دلداری می‌داد.[۱۰]


مطالعه بیشتر

  • محمد فی القرآن، سید رضا صدر.
  • سیره پیامبر اکرم با نگاهی به قرآن کریم، محسن قرائتی.

منابع

  1. سوره کهف، آیه۶.
  2. طبرسی، تفسیر جوامع الجامع، ج۲، ص ۳۵۳. فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ج۳، ص ۲۳۱.
  3. مغنیه محمد جواد، التفسیر الکاشف، ج۵، ص ۱۰۳.
  4. سوره فاطر، آیه ۸.
  5. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۸، ص: ۱۹۰.
  6. محسنی، شیخ محمد آصف، روش جدید اخلاق اسلامی، ص۲۶۲
  7. سوره توبه آیه ۱۲۸. سوره نحل آیه ۳۷.
  8. حزن، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ص۶۰۹۱.
  9. سوره یس آیه ۷۶، سوره مائده ۴۱، سوره نمل آیه ۷۰، سوره انعام آیه ۳۳، سوره لقمان ۲۳. آیه ۸۸ حجر. آیه ۶۸ و ۴۱ مائده. آیه ۱۲۸ توبه. سوره آل عمران آیه ۱۷۶.
  10. ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۷، ص ۶۹.