دعاهای هنگام دفن میت: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{شروع متن}}سوال: دعاهايي كه از معصومين ‏‏(صلوات الله علیهم) در هنگام بيرون آو...» ایجاد کرد)
 
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
 
(۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}سوال: دعاهايي كه از معصومين ‏‏(صلوات الله علیهم) در هنگام بيرون آوردن از تابوت، در وقت روبرو شدن با قبر،‏‎ ‎‏حين وارد كردن به قبر، بعد از قرار دادن او در قبر، بعد از گذاشتن او در لحد، در وقت‏‎ ‎‏اشتغال به مسدود كردن لحد، هنگام بيرون آمدن از قبر و در حال ريختن خاك روي ميت وارد شده است، چيست؟
{{شروع متن}}
{{سوال}}
دعاهایی که به هنگام دفن میت از آغاز تشییع جنازه تا پس از دفن میت خوانده می‌شود، چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
'''دعا در وقت روبرو کردن جنازه با قبر''':


یکی از کارهایی که بر مومنان واجب می‌باشد، دفن کردن مرد یا زن مومنی است که از دنیا رفته است و دو قسم احکام دارد:
[[شیخ صدوق]] در روایتی از [[امام صادق(ع)]] نقل می‌کند؛ هنگامی که میت بطرف قبر برده می‌شود نباید یکباره و ناگهانی در گور گذاشته شود زیرا قبر را ترس‌های عظیم است. کسی که میت را در قبر می‌گذارد باید او را به پناه خدا بسپارد از هول آنچه بر آن مشرِف است یا هول [[روز قیامت]].


قسم اول: احکام واجب
هنگامی که به نزدیکی قبر رسانید جنازه را بر زمین گذاشته و اندکی صبر کنند تا میت کمی به قبر خو کند و آن را پذیرا شود و بعد اندکی او را پیش می‌برد و مدتی صبر می‌کند تا خود را آماده کند باز مقداری به سوی قبر او را پیش می‌برد و بعد هر کس که ولی میت خواست انتخاب کند که جنازه را در قبر بگذارد، و وقتی نظرش به قبر افتاد این دعا را بخواند:  
:{{عربی|اللَّهُمَ اجْعَلْهُ رَوْضَه مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّه وَ لَا تَجْعَلْهُ حُفْرَه مِنْ حُفَرِ النِّیرَان|ترجمه=بار خدایا این گور را باغی از باغ‌های بهشت گردان و آن را گودالی از گودال‌های دوزخ قرار مده}}.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۶۷ش، ج‏۱، ص۲۴۵، حدیث۴۶۸.</ref>


غسل‌های سه گانه: یعنی غسل با آب سدر، غسل با آب کافور و غسل با آب خالص ( آب معمولی).
'''دعا در وقت وارد کردن جنازه در قبر''':


حنوط: یعنی مالیدن مقداری کافور بر پیشانی، کف دو دست، دو زانو و دو انگشت بزرگ پا.
شیخ صدوق از پدرش مقل کرده: هنگامی که در قبر رفتی تا مرده‌ای را گرفته و در گور قرار دهی، [[سوره حمد]]، [[سوره فلق]]، [[سوره ناس]] و [[آیه الکرسی]] را بخوان و چون میت را گرفتی تا در قبر بگذاری این دعا را بخوان:
:{{عربی|بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَی مِلَّه رَسُولِ اللَّه}} <br>
آنگاه میّت را بر دست راستش و روی به قبله در لحد بخوابان و بندها و گره‌های کفنش را باز کن و گونه‌اش را بر خاک گذار و این دعا را بخوان:
:{{عربی|اللَّهُمَّ جَافِ الْأَرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَ صَعِّدْ إِلَیْکَ رُوحَهُ وَ لَقِّهِ مِنْکَ رِضْوَاناً|ترجمه=بار خدایا زمین را از کنار دو پهلوی او دور گردان (تا فشار قبر بر او وارد نشود) و روح او را بسوی خود بأعلی علّیین بر، و خشنودی خود را به استقبال او فرست}}.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ج۱، ص۲۴۷، حدیث ۴۹۹.</ref>


کفن کردن: یعنی با سه تکه پارچه که یکی همانند لنگ و دومی همانند پیراهن و سومی سرتاسری که کل بدن را از سر تا پا بپوشاند.
'''دعای پس از قرار دادن میت در قبر''':


خواندن نماز میت.
از امام صادق روایت شده که فرمود: برای میت بالشی از خاک ساخته شود (که سرش به زیر نیفتد) و بر پشت او کلوخی قرار داده شود که بر پشت نیفتد، و تمامی گره‌ها و بندهای کفنش باز شود و رویش کنار زده شود و برایش این دعا را بخوانند:
:{{عربی|اللَّهُمَّ عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ وَ ابْنُ أَمَتِکَ نَزَلَ بِکَ وَ أَنْتَ خَیْرُ مَنْزُولٍ بِهِ اللَّهُمَّ افْسَحْ لَهُ فِی قَبْرِهِ وَ لَقِّنْهُ حُجَّتَهُ وَ أَلْحِقْهُ بِنَبِیِّهِ وَ قِهِ شَرَّ مُنْکَرٍ وَ نَکِیر|ترجمه= بار خدایا بنده تو و غلامزاده تو و کنیززاده تو بدرگاهت آمده، و تو بهترین کسی هستی که بدرگاهش آیند، خدایا قبر او را گشاده گردان و حجتش را به او تلقین فرما و او را با پیامبرش محشور گردان و از عذاب منکر و نکیر در امانش دار}}.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ج۱، ص۲۴۷، حدیث۵۰۰.</ref>


دفن کردن: یعنی گذاشتن در قبری که به مقداری کنده شود که حیوانات نتوانند آنرا بیرون آورند.
'''تلقین میت''': برای میت تلقین خوانده می‌شود که متن کامل آن در رساله مراجع آمده است.


قسم دوم: احکام مستحبی
'''دعا هنگام بیرون آمدن از قبر''':


احکام مستحبی نه مراعات کردنش لازم است و نه دانستن آن بر مومنان ضروری است و این نکته را نیز باید یادآور شد که برخی از کارهایی که امروزه انجام می‌شود نه احکام واجب است و نه از احکام مستحبی و بلکه فرهنگ‌های اجتماعی مردم می‌باشد.
* از امام صادق روایت شده که فرمود: وقتی از قبر بیرون آمدی، در حالی که خاک را از دست‌هایت می‌تکانی، بگو: {{عربی|إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ‏|ترجمه= ما همه مملوک و بنده خداوندیم و بازگشت همه ما بسوی اوست}}. پس با پشت دست‌هایت سه بار خاک بر قبر او بریز و این دعا را بخوان:
: {{عربی|اللَّهُمَّ إِیمَاناً بِکَ وَ تَصْدِیقاً بِکِتَابِکَ هَذَا مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُه|ترجمه=خدایا این کارها که انجام می‌دهیم بدان سبب است که به تو ایمان داریم و کتاب تو را باور داریم، این امور چیزیست که خداوند عزّ و جلّ و رسول او ما را بدان وعده داده‌اند و خدا و رسول او راست و درست گفته‌اند}}.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ج۱، ص۲۴۷، حدیث۵۰۰.</ref>


احکام مستحبی تشییع و تدفین در رساله‌ مراجع بزرگوار به حد نیاز آمده است که می‌توان بدان‌ها مراجعه نمود.
* در روایت دیگری امام جعفر صادق فرمودند: … پس از قبر بیرون می‌آیی و می‌گویی‏: {{عربی|إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ، اَللَّهُمَّ اِرْفَعْ دَرَجَتَهُ فِي أَعْلَى عِلِّيِّينَ وَ اُخْلُفْ عَلَى عَقِبِهِ فِي اَلْغَابِرِينَ وَ عِنْدَكَ نَحْتَسِبُهُ يَا رَبَّ اَلْعَالَمِينَ}}.<ref>مجلسی، محمدتقی، لوامع صاحبقرانی، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۴۱۹.</ref>


۱. دعا هنگام بیرون آوردن مرده از تابوت
'''دعا در هنگام بستن و پوشاندن روی قبر''':


با توجه به اینکه گذاشتن مرده در تابوت جزئی از احکام واجب یا مستحب نمی‌باشد، یعنی لزومی ندارد که مرده در تابوت گذاشته شود و بلکه هم می‌توان در تابوت گذاشت و هم در روی تخته‌ای و هم می‌توان جنازه را با دست حمل کرد و امروزه هم در بیشتر مناطق به خصوص روستا نشینان، مرده را در کنار قبر غسل می‌دهند و با دست به سمت قبر حمل می‌کنند؛ بنابراین لزومی به خواندن دعا هم نیست.
* از امام صادق روایت کرده که فرمود: … هنگامی که خشت یا آجر بر لحد می‌چینی بگو: {{عربی|اللَّهُمَّ ارْحَمْ غُرْبَتَهُ وَ صِلْ وَحْدَتَهُ وَ آنِسْ وَحْشَتَهُ وَ آمِنْ رَوْعَتَهُ وَ أَسْکِنْ إِلَیْهِ مِنْ رَحْمَتِکَ رَحْمَه یَسْتَغْنِی بِهَا عَنْ رَحْمَه مَنْ سِوَاکَ وَ احْشُرْهُ مَعَ مَنْ کَانَ یَتَوَلَّاه‏|ترجمه=خدایا بر غریبی او رحم کن و تنهایی او را برحمتت متّصل ساز و او را از تنهایی رهایی‌بخش و وحشت او را به آنچه خود میدانی انس ده تا وحشتش زایل شود، و او را از ترس عذاب خود ایمن گردان، و از رحمت خود رحمتی عظیم به او ساکن ساز که بسبب آن از رحمت غیر تو مستغنی شود و او را با کسانی که اعتقاد به امامت‌شان و ولایت‌شان دارد محشور ساز}}.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ج۱، ص۲۴۷، حدیث۵۰۰.</ref>
* در روایتی دیگر از امام جعفر صادق نقل شده که فرمودند: … پس خشت می‌چینی و درزهای آن را گل می‌زنی که خاک به قبر نرود و تا با خشت و گل در کاری این دعا را مکرر می‌خوانی: {{عربی|اللَّهُمَ صِلْ وَحْدَتَهُ وَ آنِسْ وَحْشَتَهُ وَ آمِنْ رَوْعَتَهُ وَ أَسْکِنْ إِلَیْهِ مِنْ رَحْمَتِکَ رَحْمَه تُغْنِیهِ بِهَا عَنْ رَحْمَه مَنْ سِوَاکَ فَإِنَّمَا رَحْمَتُکَ لِلظَّالِمِینَ}}.<ref>مجلسی، محمدتقی، لوامع صاحبقرانی، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۴۱۹.</ref>


۲. دعا در وقت روبرو شدن با قبر:
'''دعا هنگام ریختن خاک در قبر''':


شیخ صدوق در روایتی از امام صادق نقل می‌کند که هنگامى كه ميّت بطرف قبرش برده مى‏شود نبايد يكباره و ناگهانى در گور گذاشته شود زيرا قبر را ترس‌هاى عظيم است، و كسى كه ميّت را در قبر مي‌نهد بايد او را به پناه خداوند تبارك و تعالى سپارد از هول آنچه بر آن مشرف است يا هول روز قيامت، و هنگامى كه به نزديكى قبر رسانيد جنازه را بر زمين مي‌گذارد و اندكى صبر مي‌كند تا ميّت كمى به قبر خو كند و آن را پذيرا شود و بعد اندكى او را پيش مي‌برد و مدّتى صبر مي‌كند تا خود را آماده كند باز مقدارى به سوى قبر او را پيش مي‌برد و بعد هر كس كه ولىّ ميت خواست انتخاب كند چه جفت و چه طاق (یعنی چه دو نفر بخواهند وارد قبر شوند و چه يك نفر بخواهد داخل شود) او جنازه را گرفته و در قبر مي‌گذارد، و وقتى نظرش به قبر افتاد اين دعا را بخواند: «اللَّهُمَ‏ اجْعَلْهُ‏ رَوْضَه مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّه وَ لَا تَجْعَلْهُ حُفْرَه مِنْ حُفَرِ النِّيرَان» يعنى «بار خدايا اين گور را باغى از باغ‌هاى بهشت گردان و آن را گودالى از گودال‌هاى دوزخ قرار مده».<ref>ابن بابويه، محمد، من لا يحضره الفقيه، ترجمه: علی اکبر و محمد جواد غفاری و صدر بلاغی، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۶۷ش، ج‏۱، ص۲۴۵، حدیث۴۶۸.</ref>
[[سید بن طاووس]] در فلاح السائل این‌گونه آورده است که در حال ریختن خاک بگویند: {{عربی|إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ‏، هذا ما وعد اللَّه، و صدق [المرسلون‏]، اللّهمّ، زدنا إیمانا و تسلیما}}.<ref>ابن طاووس، علی بن موسی، ادب حضور (ترجمه فلاح السائل)، مترجم: محمد روحی، قم، انتشارات انصاری، چاپ اول، ۱۳۸۰ش، ص۱۶۲.</ref>
{{پایان پاسخ}}


۳. دعا حين وارد كردن به قبر:
== منابع ==
 
{{پانویس|۲}}
شیخ صدوق می‌نویسد: پدرم- كه خدا او را رحمت كند- در رساله‏اى كه بمن فرستاده است ،گويد: هنگامى كه در قبر رفتى تا مرده‏اى را گرفته و در گور قرار دهی، سوره حمد و قل اعوذ بربّ الفلق، و قل اعوذ بربّ النّاس، و آيه الكرسى را بخوان و چون ميّت را گرفتى تا در قبر جاى دهى بخوان: «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَى مِلَّه رَسُولِ اللَّه» آنگاه ميّت را بر دست راستش و روى به قبله در لحد بخوابان و بندها و گره‏هاى كفنش را باز كن و گونه‏اش را بر خاك گذار و اين دعا را بخوان «اللَّهُمَّ جَافِ الْأَرْضَ عَنْ جَنْبَيْهِ وَ صَعِّدْ إِلَيْكَ رُوحَهُ وَ لَقِّهِ مِنْكَ رِضْوَاناً» يعنى: بار خدايا زمين را از كنار دو پهلوى او دور گردان (تا فشار قبر بر او وارد نشود) و روح او را بسوى خود بأعلى علّيين بر، و خشنودى خود را به استقبال او فرست.<ref>ترجمه من لا يحضره الفقيه، پیشین، ج۱، ص۲۴۷، حدیث ۴۹۹.</ref>
 
۴. دعا بعد از قرار دادن او در قبر و دعا بعد از گذاشتن او در لحد:
 
پرسشگر گرامی! ما متوجه منظورتان نشدیم زیرا بین قرار دادن مرده در قبر و بعد از گذاشتن او در لحد، تفاوتی وجود ندارد و دعای این هنگام ممکن است همان باشد که سالم بن مكرم از امام صادق روايت كرده كه آن حضرت فرمود: براى ميّت بالشى از خاك‏ ساخته شود (كه سرش به زير نيفتد) و بر پشت او كلوخى قرار داده شود كه بر پشت نيفتد، و تمامى گره‏ها و بندهاى كفنش باز شود و رويش كنار زده شود و برايش اين دعا را بخوانند: «اللَّهُمَّ عَبْدُكَ وَ ابْنُ عَبْدِكَ وَ ابْنُ أَمَتِكَ نَزَلَ بِكَ وَ أَنْتَ خَيْرُ مَنْزُولٍ بِهِ اللَّهُمَّ افْسَحْ لَهُ فِي قَبْرِهِ وَ لَقِّنْهُ حُجَّتَهُ وَ أَلْحِقْهُ بِنَبِيِّهِ وَ قِهِ شَرَّ مُنْكَرٍ وَ نَكِير» يعنى: بار خدايا بنده تو و غلامزاده تو و كنيززاده تو بدرگاهت آمده، و تو بهترين كسى هستى كه بدرگاهش آيند، خدايا قبر او را گشاده گردان و حجّتش را به او تلقين فرما و او را با پيامبرش محشور گردان و از عذاب منكر و نكير در امانش دار.<ref>ترجمه من لا يحضره الفقيه، پیشین، ج۱، ص۲۴۷، حدیث۵۰۰.</ref>
 
بعد از این دعا، برای میت تلقین خوانده می‌شود که متن کامل آن در رساله مراجع بزرگوار آمده است.
 
۵. هنگام بيرون آمدن از قبر:
 
سالم بن مكرم از امام صادق روايت كرده كه آن حضرت فرمود: و وقتى از قبر بيرون آمدى- در حالى كه خاك را از دست‌هايت مي‌تكانى- بگو: «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ‏» يعنى: ما همه مملوك و بنده خداونديم و بازگشت همه ما بسوى اوست. پس با پشت دست‌هايت سه بار خاك بر قبر او بريز و اين دعا را بخوان: «اللَّهُمَّ إِيمَاناً بِكَ وَ تَصْدِيقاً بِكِتَابِكَ هَذَا مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُه» يعنى: خدايا اين كارها كه انجام مي‌دهيم بدان سبب است كه به تو ايمان داريم و كتاب تو را باور داريم، اين امور چيزيست كه خداوند عزّ و جلّ و رسول او ما را بدان وعده داده‏اند و خدا و رسول او راست و درست گفته‏اند. <ref>ترجمه من لا يحضره الفقيه، پیشین، ج۱، ص۲۴۷، حدیث۵۰۰.</ref>
 
در روایت دیگری امام جعفر صادق فرمودند: ... پس از قبر بيرون مى‏آيى و مى‏گويى‏: «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ‏ اللَّهمّ ارفع درجته فى اعلى علّيّين و اخلف على عقبه فى الغابرين و عندك نحتسبه يا ربّ العالمين».<ref>مجلسى، محمدتقى، لوامع صاحبقرانى، قم، موسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۴۱۹.</ref>
 
۶. دعا در هنگام بستن و پوشاندن روی قبر:
 
سالم بن مكرم از امام صادق روايت كرده كه آن حضرت فرمود: ... هنگامى كه خشت يا آجر بر لحد مي‌چينى بگو: «اللَّهُمَّ ارْحَمْ غُرْبَتَهُ وَ صِلْ وَحْدَتَهُ وَ آنِسْ وَحْشَتَهُ وَ آمِنْ رَوْعَتَهُ وَ أَسْكِنْ إِلَيْهِ مِنْ رَحْمَتِكَ رَحْمَه يَسْتَغْنِي بِهَا عَنْ رَحْمَه مَنْ سِوَاكَ وَ احْشُرْهُ مَعَ مَنْ كَانَ يَتَوَلَّاه‏» يعنى: خدايا بر غريبى او رحم كن، و تنهايى او را برحمتت متّصل ساز و او را از تنهايى رهايى بخش و وحشت او را به آنچه خود ميدانى انس ده تا وحشتش زايل شود، و او را از ترس عذاب خود ايمن گردان، و از رحمت خود رحمتى عظيم باو ساكن ساز كه بسبب آن از رحمت غير تو مستغنى شود و او را با كسانى كه اعتقاد بامامت‌شان و ولايت‌شان دارد محشور ساز. <ref>ترجمه من لا يحضره الفقيه، پیشین، ج۱، ص۲۴۷، حدیث۵۰۰.</ref>
 
در روایتی دیگر از امام جعفر صادق نقل شده که فرمودند: ... پس خشت مى‏چينى و درزهاى آن را گل مى‏زنى كه خاك به قبر نرود و تا با خشت و گل در كارى اين دعا را مكرر مى‏خوانى: « اللَّهُمَ‏ صِلْ‏ وَحْدَتَهُ‏ وَ آنِسْ وَحْشَتَهُ وَ آمِنْ رَوْعَتَهُ‏ وَ أَسْكِنْ إِلَيْهِ مِنْ رَحْمَتِكَ رَحْمَه تُغْنِيهِ بِهَا عَنْ رَحْمَه مَنْ سِوَاكَ فَإِنَّمَا رَحْمَتُكَ لِلظَّالِمِينَ».<ref>لوامع صاحبقرانى، پیشین، ج۲، ص۴۱۹.</ref>
 
۷. دعا در حال ريختن خاك روي ميت:
 
سید بن طاووس در فلاح السائل این‌گونه آورده است که در حال ريختن‏ خاك‏ بگويند: «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ‏، هذا ما وعد اللَّه، و صدق [المرسلون‏]، اللّهمّ، زدنا إيمانا و تسليما».<ref>ابن طاووس، على بن موسى، ادب حضور (ترجمه فلاح السائل)، مترجم: محمد روحی، قم، انتشارات انصاری، چاپ اول، ۱۳۸۰ش، ص۱۶۲.</ref>
 
==منابع==
<references />
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =  
  | شاخه اصلی =فقه
|شاخه فرعی۱ =  
| شاخه فرعی۱ =احکام اموات
|شاخه فرعی۲ =  
| شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =  
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =شد
  | تیترها =  
  | تیترها =شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش =
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی نویسنده =
  | تکمیل =  
| ارزیابی کمی =
  | اولویت =  
  | تکمیل =
  | کیفیت =  
  | اولویت =ج
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:مقاله‌های پیشنهادی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۲۱

سؤال

دعاهایی که به هنگام دفن میت از آغاز تشییع جنازه تا پس از دفن میت خوانده می‌شود، چیست؟

دعا در وقت روبرو کردن جنازه با قبر:

شیخ صدوق در روایتی از امام صادق(ع) نقل می‌کند؛ هنگامی که میت بطرف قبر برده می‌شود نباید یکباره و ناگهانی در گور گذاشته شود زیرا قبر را ترس‌های عظیم است. کسی که میت را در قبر می‌گذارد باید او را به پناه خدا بسپارد از هول آنچه بر آن مشرِف است یا هول روز قیامت.

هنگامی که به نزدیکی قبر رسانید جنازه را بر زمین گذاشته و اندکی صبر کنند تا میت کمی به قبر خو کند و آن را پذیرا شود و بعد اندکی او را پیش می‌برد و مدتی صبر می‌کند تا خود را آماده کند باز مقداری به سوی قبر او را پیش می‌برد و بعد هر کس که ولی میت خواست انتخاب کند که جنازه را در قبر بگذارد، و وقتی نظرش به قبر افتاد این دعا را بخواند:

«اللَّهُمَ اجْعَلْهُ رَوْضَه مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّه وَ لَا تَجْعَلْهُ حُفْرَه مِنْ حُفَرِ النِّیرَان؛ بار خدایا این گور را باغی از باغ‌های بهشت گردان و آن را گودالی از گودال‌های دوزخ قرار مده».[۱]

دعا در وقت وارد کردن جنازه در قبر:

شیخ صدوق از پدرش مقل کرده: هنگامی که در قبر رفتی تا مرده‌ای را گرفته و در گور قرار دهی، سوره حمد، سوره فلق، سوره ناس و آیه الکرسی را بخوان و چون میت را گرفتی تا در قبر بگذاری این دعا را بخوان:

«بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَی مِلَّه رَسُولِ اللَّه»

آنگاه میّت را بر دست راستش و روی به قبله در لحد بخوابان و بندها و گره‌های کفنش را باز کن و گونه‌اش را بر خاک گذار و این دعا را بخوان:

«اللَّهُمَّ جَافِ الْأَرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَ صَعِّدْ إِلَیْکَ رُوحَهُ وَ لَقِّهِ مِنْکَ رِضْوَاناً؛ بار خدایا زمین را از کنار دو پهلوی او دور گردان (تا فشار قبر بر او وارد نشود) و روح او را بسوی خود بأعلی علّیین بر، و خشنودی خود را به استقبال او فرست».[۲]

دعای پس از قرار دادن میت در قبر:

از امام صادق روایت شده که فرمود: برای میت بالشی از خاک ساخته شود (که سرش به زیر نیفتد) و بر پشت او کلوخی قرار داده شود که بر پشت نیفتد، و تمامی گره‌ها و بندهای کفنش باز شود و رویش کنار زده شود و برایش این دعا را بخوانند:

«اللَّهُمَّ عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ وَ ابْنُ أَمَتِکَ نَزَلَ بِکَ وَ أَنْتَ خَیْرُ مَنْزُولٍ بِهِ اللَّهُمَّ افْسَحْ لَهُ فِی قَبْرِهِ وَ لَقِّنْهُ حُجَّتَهُ وَ أَلْحِقْهُ بِنَبِیِّهِ وَ قِهِ شَرَّ مُنْکَرٍ وَ نَکِیر؛ بار خدایا بنده تو و غلامزاده تو و کنیززاده تو بدرگاهت آمده، و تو بهترین کسی هستی که بدرگاهش آیند، خدایا قبر او را گشاده گردان و حجتش را به او تلقین فرما و او را با پیامبرش محشور گردان و از عذاب منکر و نکیر در امانش دار».[۳]

تلقین میت: برای میت تلقین خوانده می‌شود که متن کامل آن در رساله مراجع آمده است.

دعا هنگام بیرون آمدن از قبر:

  • از امام صادق روایت شده که فرمود: وقتی از قبر بیرون آمدی، در حالی که خاک را از دست‌هایت می‌تکانی، بگو: «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ‏؛ ما همه مملوک و بنده خداوندیم و بازگشت همه ما بسوی اوست». پس با پشت دست‌هایت سه بار خاک بر قبر او بریز و این دعا را بخوان:
«اللَّهُمَّ إِیمَاناً بِکَ وَ تَصْدِیقاً بِکِتَابِکَ هَذَا مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُه؛ خدایا این کارها که انجام می‌دهیم بدان سبب است که به تو ایمان داریم و کتاب تو را باور داریم، این امور چیزیست که خداوند عزّ و جلّ و رسول او ما را بدان وعده داده‌اند و خدا و رسول او راست و درست گفته‌اند».[۴]
  • در روایت دیگری امام جعفر صادق فرمودند: … پس از قبر بیرون می‌آیی و می‌گویی‏: «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ، اَللَّهُمَّ اِرْفَعْ دَرَجَتَهُ فِي أَعْلَى عِلِّيِّينَ وَ اُخْلُفْ عَلَى عَقِبِهِ فِي اَلْغَابِرِينَ وَ عِنْدَكَ نَحْتَسِبُهُ يَا رَبَّ اَلْعَالَمِينَ».[۵]

دعا در هنگام بستن و پوشاندن روی قبر:

  • از امام صادق روایت کرده که فرمود: … هنگامی که خشت یا آجر بر لحد می‌چینی بگو: «اللَّهُمَّ ارْحَمْ غُرْبَتَهُ وَ صِلْ وَحْدَتَهُ وَ آنِسْ وَحْشَتَهُ وَ آمِنْ رَوْعَتَهُ وَ أَسْکِنْ إِلَیْهِ مِنْ رَحْمَتِکَ رَحْمَه یَسْتَغْنِی بِهَا عَنْ رَحْمَه مَنْ سِوَاکَ وَ احْشُرْهُ مَعَ مَنْ کَانَ یَتَوَلَّاه‏؛ خدایا بر غریبی او رحم کن و تنهایی او را برحمتت متّصل ساز و او را از تنهایی رهایی‌بخش و وحشت او را به آنچه خود میدانی انس ده تا وحشتش زایل شود، و او را از ترس عذاب خود ایمن گردان، و از رحمت خود رحمتی عظیم به او ساکن ساز که بسبب آن از رحمت غیر تو مستغنی شود و او را با کسانی که اعتقاد به امامت‌شان و ولایت‌شان دارد محشور ساز».[۶]
  • در روایتی دیگر از امام جعفر صادق نقل شده که فرمودند: … پس خشت می‌چینی و درزهای آن را گل می‌زنی که خاک به قبر نرود و تا با خشت و گل در کاری این دعا را مکرر می‌خوانی: «اللَّهُمَ صِلْ وَحْدَتَهُ وَ آنِسْ وَحْشَتَهُ وَ آمِنْ رَوْعَتَهُ وَ أَسْکِنْ إِلَیْهِ مِنْ رَحْمَتِکَ رَحْمَه تُغْنِیهِ بِهَا عَنْ رَحْمَه مَنْ سِوَاکَ فَإِنَّمَا رَحْمَتُکَ لِلظَّالِمِینَ».[۷]

دعا هنگام ریختن خاک در قبر:

سید بن طاووس در فلاح السائل این‌گونه آورده است که در حال ریختن خاک بگویند: «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ‏، هذا ما وعد اللَّه، و صدق [المرسلون‏]، اللّهمّ، زدنا إیمانا و تسلیما».[۸]


منابع

  1. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۶۷ش، ج‏۱، ص۲۴۵، حدیث۴۶۸.
  2. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ج۱، ص۲۴۷، حدیث ۴۹۹.
  3. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ج۱، ص۲۴۷، حدیث۵۰۰.
  4. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ج۱، ص۲۴۷، حدیث۵۰۰.
  5. مجلسی، محمدتقی، لوامع صاحبقرانی، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۴۱۹.
  6. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ج۱، ص۲۴۷، حدیث۵۰۰.
  7. مجلسی، محمدتقی، لوامع صاحبقرانی، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۴۱۹.
  8. ابن طاووس، علی بن موسی، ادب حضور (ترجمه فلاح السائل)، مترجم: محمد روحی، قم، انتشارات انصاری، چاپ اول، ۱۳۸۰ش، ص۱۶۲.