عوامل کینه: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۲۶

سؤال

چرا انسان از دیگران کینه به دل می‌گیرد؟

عوامل ایجاد کینه جدال لفظی، خرده‌گیری از سخن دیگران، سرزنش، غیبت، تمسخر، نفرین، فحاشی و احساس کمبود است. احساس کمبود مربوط به شخصی است که کینه به دل می‌گیرد؛ شخصی که در خود احساس کمبود می‌کند، وقتی مؤفقیت‌های دیگران را می‌بیند نسبت به آنها کینه می‌ورزند.

دیگر عوامل مربوط به کسی است که مورد کینه قرار گرفته است؛ برای نمونه، غیبت کردن فرد از دیگران، تمسخر آنها و خرده‌گیری از سخنشان باعث می‌شود آنها نسبت به فرد کینه بورزند.

جدال لفظی و مراء

یکی از عوامل ایجاد کینه، بحث‌های علمی است که همراه با خصومت باشد. اسلام چنین بحثی را ناروا و ممنوع شناخته و در کتب اخبار، علمای حدیث، باب مخصوصی را برای آن روایات باز نموده‌اند.^[۱]

در روایات از ادامه بحث‌های علمی که به جدال کشیده شده، طوری که هیچ کدام از دو طرف حرف دیگری را نمی‌پذیرد، نهی شده است؛ زیرا ادامه آن باعث ایجاد کینه و دشمنی می‌شود.^[۲]

مِراء به معنای خرده‌گیری از گفتار دیگران نیز، دوستی‌ها را از بین برده و باعث ایجاد کینه می‌شود. به گفته امام علی(ع) مراء و دشمنی دل‌های برادران دینی را بیمار کرده و نفاق بر آن می‌رویاند.^[۳]

احساس کمبود

گاهی نداشتن فضیلتی که دیگری دارد ولی انسان ندارد، باعث می‌شود نسبت به او کینه بورزد. بر اساس روایتی‌، امام علی(ع) نسبت به بیان علم نزد کسی که اشتیاقی به کسب علم ندارد و بیان مقام و شرافت نزد کسی که دارای آن نیست پرهیز داده است؛ زیرا این کار باعث کینه‌توزی آن شخص نسبت به انسان می‌شود.^[۴]

غیبت، تمسخر و سرزنش

گاهی غیبت باعث می‌شود غیبت شونده نسبت به غیبت کننده کینه بورزد؛ زیرا غیب کننده آبروی او را نزد دیگران برده است. امام علی(ع) یکی از پیامدهای غیبت را خشم و دشمنی مردم نسبت به غیبت‌کننده دانسته است.^[۵]

تمسخر نیز یکی از عوامل ایجاد کینه است. اگر کسی، دیگری را مسخره کند و آن شخص نتواند از خود دفاع کند خشم او را در دل می‌گیرد و تبدیل به کینه می‌کند تا هر موقع بتواند به او ضربه بزند.^[۶]

بنابر روایات، اگر انسان از دیگری بیش از اندازه‌ای که توانایی انجام آن را دارد، انتظار داشته باشد و او را به دلیل برآورده نکردن انتظارش سرزنش کند، باعث ایجاد کینه در دل او می‌شود.^[۷]

نفرین و فحاشی

لعن و نفرین، باعث ایجاد کینه در قلب مردم نسبت به لعن‌کننده می‌شود؛ البته منظور از لعن و نفرین، موارد نکوهیده و ناپسند لعن و نفرین است؛ زیرا در برخی موارد لعن و نفرین جایز است.^[۸]

ناسزاگویی نیز باعث دشمنی دیگران نسبت به فحش‌دهنده می‌شود. بیشتر مردم از افراد فحّاش، دوری می‌کنند و به سبب کینه‌ای که از او در دل دارند، حاضر به دوستی با او نیستند. پیامبر اسلام(ص) یکی از آسیب‌های فحاشی را دشمنی مردم نسبت به فحش‌دهنده معرفی کرده است.^[۹]

جستارهای وابسته

منابع

↑ فلسفی محمدتقی، گفتار فلسفی، شرح و تفسیر دعای مکارم الاخلاق، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ چهارم، ۱۳۷۵، ج۱، ص۳۹۸.
↑ رجوع شود به کتاب شهید ثانی؛ فیته المراید؛ باب مراء.
↑ تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۱۷۳–۱۷۴.
↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۲۰ جلدی، بیروت، داراحیاء التراث، ۱۳۸۵ ق، ج۲۰، ص۳۲۲، ح ۶۹۶ و ص۳۲۷، ح ۷۴۳،
↑ تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱، ج۴، ص۹۵ یا ۶۵.
↑ تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۹۵.
↑ محمدی ری شهری، میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا مشایخی، نشر دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۷، ج۳، ص۱۲۲۱، باب حقد.
↑ تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۴۷.
↑ تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۷۰.

[1] فلسفی محمدتقی، گفتار فلسفی، شرح و تفسیر دعای مکارم الاخلاق، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ چهارم، ۱۳۷۵، ج۱، ص۳۹۸.

[2] رجوع شود به کتاب شهید ثانی؛ فیته المراید؛ باب مراء.

[3] تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۱۷۳–۱۷۴.

[4] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۲۰ جلدی، بیروت، داراحیاء التراث، ۱۳۸۵ ق، ج۲۰، ص۳۲۲، ح ۶۹۶ و ص۳۲۷، ح ۷۴۳،

[5] تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱، ج۴، ص۹۵ یا ۶۵.

[6] تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۹۵.

[7] محمدی ری شهری، میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا مشایخی، نشر دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۷، ج۳، ص۱۲۲۱، باب حقد.

[8] تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۴۷.

[9] تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۷۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{ویرایش}}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-چرا از ديگران كينه به دل مي گيريم و چاره آن چيست؟
+چرا انسان از دیگران کینه به دل می‌گیرد؟{{پایان سوال}}
-{{پایان سوال}}
+{{پاسخ}}عوامل ایجاد کینه [[جدال|جدال لفظی]]، [[مراء|خرده‌گیری از سخن دیگران]]، [[سرزنش]]، [[غیبت]]، [[تمسخر]]، [[نفرین]]، [[فحاشی]] و احساس کمبود است. احساس کمبود مربوط به شخصی است که کینه به دل می‌گیرد؛ شخصی که در خود احساس کمبود می‌کند، وقتی مؤفقیت‌های دیگران را می‌بیند نسبت به آنها کینه می‌ورزند.
-{{پاسخ}}
-==مقدمه==
-انسان داراي حالات روحي مختلفي است. بعضي وقت ها حبّ و محبّت بر دل انسان غالب مي‌شود و بعضي وقت‌ها بغض و عداوت غالب مي‌شود. كاري نيست كه انسان انجام دهد و بدون محبت يا عداوت بوده باشد. يكي از اين حالات روحي، كينه و دشمني مي‌باشد كه عبارت از عداوت و دشمنيِ ديگري در دل داشتن و منتظر فرصت مناسب براي ابراز آن بودن، است.<ref>نراقي، احمد، معراج السعاده، ناشر كشف الغطاء، چاپ اول، ۸۲، ص۲۰۰.</ref> بايد توجه داشت كه كينه فقط يك حالت قلبي است و اگر به اين كينه در خارج ترتيب اثر دهد، ‌«عداوت» گفته مي‌شود. و اين ثمره ظاهري كينه مي باشد.
+دیگر عوامل مربوط به کسی است که مورد کینه قرار گرفته است؛ برای نمونه، غیبت کردن فرد از دیگران، تمسخر آنها و خرده‌گیری از سخنشان باعث می‌شود آنها نسبت به فرد کینه بورزند.
-==علل كينه==
+== جدال لفظی و مراء ==
+{{اصلی|جدال|مراء}}
+یکی از عوامل ایجاد کینه، بحث‌های علمی است که همراه با خصومت باشد. اسلام چنین بحثی را ناروا و ممنوع شناخته و در کتب اخبار، علمای حدیث، باب مخصوصی را برای آن روایات باز نموده‌اند.<ref>فلسفی محمدتقی، گفتار فلسفی، شرح و تفسیر دعای مکارم الاخلاق، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ چهارم، ۱۳۷۵، ج۱، ص۳۹۸.</ref>
-براي كينه و عداوت در روايات اهل بيت(ع) ، علل و موجباتي ذكر شده است. ولي بايد دانست كه اين علل محدود نيستند و آنچه در روايات آمده، مواردي مي‌باشند كه انسان ها بيشتر به آن مبتلا مي شوند. اين علل و عوامل در انسان غضب را به وجود مي‌آورند و وقتي انسان غضب ناك شد و نتوانست غضب خود را ظاهر سازد و تشفّي خاطر پيدا كند؛ اين غضب در دلش جمع مي‌شود و باعث حقد و كينه نسبت به او مي شود. سبب اصلي كينه، همان غضب مي باشد و در واقع مي‌توان گفت كينه از آثار غضب است.<ref>همان.</ref>
+در روایات از ادامه بحث‌های علمی که به جدال کشیده شده، طوری که هیچ کدام از دو طرف حرف دیگری را نمی‌پذیرد، نهی شده است؛ زیرا ادامه آن باعث ایجاد کینه و دشمنی می‌شود.<ref>رجوع شود به کتاب شهید ثانی؛ فیته المراید؛ باب مراء.</ref>
-در اينجا به چند مورد از موجبات كينه اشاره مي‌شود:
+مِراء به معنای خرده‌گیری از گفتار دیگران نیز، دوستی‌ها را از بین برده و باعث ایجاد کینه می‌شود. به گفته امام علی(ع) مراء و دشمنی دل‌های برادران دینی را بیمار کرده و نفاق بر آن می‌رویاند.<ref>تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۱۷۳–۱۷۴.</ref>
-۱. خصومت
+== احساس کمبود ==
+گاهی نداشتن فضیلتی که دیگری دارد ولی انسان ندارد، باعث می‌شود نسبت به او کینه بورزد. بر اساس روایتی‌، امام علی(ع) نسبت به بیان علم نزد کسی که اشتیاقی به کسب علم ندارد و بیان مقام و شرافت نزد کسی که دارای آن نیست پرهیز داده است؛ زیرا این کار باعث کینه‌توزی آن شخص نسبت به انسان می‌شود.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۲۰ جلدی، بیروت، داراحیاء التراث، ۱۳۸۵ ق، ج۲۰، ص۳۲۲، ح ۶۹۶ و ص۳۲۷، ح ۷۴۳،</ref>
-يكي از عوامل و موارد ايجاد دشمني و عداوت، بحث‌هاي علمي است كه آميخته به خصومت باشد. اسلام چنين بحثي را ناروا و ممنوع شناخته و در كتب اخبار، علماي حديث، باب مخصوصي را براي آن روايات باز نموده‌اند.<ref>فلسفي محمدتقي، گفتار فلسفي، شرح و تفسير دعاي مكارم الاخلاق، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، چاپ چهارم، ۱۳۷۵، ج۱، ص۳۹۸.</ref> در بحث‌هاي علمي كه كار به مِراء و جدال مي‌كشد و هيچ كدام حرف ديگري را نمي‌پذيرد، اسلام از اين كار به شدت نهي مي‌كند و توصيه مي‌نمايد كه از آن بپرهيزند تا بذر كينه و دشمني كاشته نشود.<ref>رجوع شود به كتاب شهيد ثاني؛ فيته المرايد؛ باب مراء.</ref>
+== غیبت، تمسخر و سرزنش ==
+{{اصلی|غیبت|تمسخر}}
+گاهی [[غیبت]] باعث می‌شود غیبت شونده نسبت به غیبت کننده کینه بورزد؛ زیرا غیب کننده آبروی او را نزد دیگران برده است. امام علی(ع) یکی از پیامدهای غیبت را خشم و دشمنی مردم نسبت به غیبت‌کننده دانسته است.<ref>تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱، ج۴، ص۹۵ یا ۶۵.</ref>
-۲. توقع بيش از حد
+تمسخر نیز یکی از عوامل ایجاد کینه است. اگر کسی، دیگری را مسخره کند و آن شخص نتواند از خود دفاع کند خشم او را در دل می‌گیرد و تبدیل به کینه می‌کند تا هر موقع بتواند به او ضربه بزند.<ref>تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۹۵.</ref>
-در روايات اهل بيت چنين آمده كه اگر انسان از برادر خود بيش از حد و اندازه اي كه او در آن وضعيت و موقعيت قرار دارد، انتظار داشته باشد و در نتيجه او را به جهت عدم برآوردن انتظارش سرزنش و ملامت كند، اين ملامت و سرزنش باعث مي‌شود شخص ملامت شونده نسبت به ملامت كننده كينه به دل بگيرد. اين مورد در بين دو دوست، دو برادر، استاد و شاگرد، والدين و فرزندان، زن و شوهر و... ممكن است روي دهد. در اين باره روايتي از حضرت امير(ع) نقل شده كه فرموده اند: «برادرت را با همان وضعي كه دارد تحمل كن و زياد سرزنش نكن؛ زيرا اين كار كينه مي‌آورد.»<ref>محمدي ري شهري، ميزان الحكمه، ترجمه حميدرضا مشايخي، نشر دارالحديث، چاپ اول، ۱۳۷۷، ج۳، ص۱۲۲۱، باب حقد.</ref>
+بنابر روایات، اگر انسان از دیگری بیش از اندازه‌ای که توانایی انجام آن را دارد، انتظار داشته باشد و او را به دلیل برآورده نکردن انتظارش سرزنش کند، باعث ایجاد کینه در دل او می‌شود.<ref>محمدی ری شهری، میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا مشایخی، نشر دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۷، ج۳، ص۱۲۲۱، باب حقد.</ref>
-۳. فقدان يك فضيلت
+== نفرین و فحاشی ==
+{{اصلی|نفرین|فحاشی}}
+لعن و نفرین، باعث ایجاد کینه در قلب مردم نسبت به لعن‌کننده می‌شود؛ البته منظور از لعن و نفرین، موارد نکوهیده و ناپسند لعن و نفرین است؛ زیرا در برخی موارد لعن و نفرین جایز است.<ref>تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۴۷.</ref>
-اگر انسان پيش ديگري، از يك چيزي كه دارد صحبت كند و به آن افتخار كند؛ در حالي‌كه آن شخص آن چيز را ندارد و در بعضي مواقع امكان تحصيل آن را هم ندارد مثل شرافت خانوادگي كه شخصي به آن افتخار مي كند و طرف مقابل چون اين شرافت خانوادگي را ندارد و قابل كسب هم نمي باشد در نتيجه كينه طرف را به دل مي گيرد. از حضرت امام علي(ع) در اين مورد روايتي نقل شده است: «بپرهيز از بيان علم نزد كسي كه اشتياقي به آن ندارد و از بيان مقام و شرافت گذشته در نزد كسي كه گذشته افتخارآميزي ندارد؛ زيرا اين امر موجب كينه توزي او نسبت به تو مي‌گردد.»<ref>ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه،۲۰ جلدي، بيروت، داراحياء التراث، ۱۳۸۵ ق، ج۲۰، ص۳۲۲، ح ۶۹۶ و ص۳۲۷، ح ۷۴۳،.</ref>
+ناسزاگویی نیز باعث دشمنی دیگران نسبت به فحش‌دهنده می‌شود. بیشتر مردم از افراد فحّاش، دوری می‌کنند و به سبب کینه‌ای که از او در دل دارند، حاضر به دوستی با او نیستند. پیامبر اسلام(ص) یکی از آسیب‌های فحاشی را دشمنی مردم نسبت به فحش‌دهنده معرفی کرده است.<ref>تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی، ناشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۷۰.</ref>
-۴. غيبت
+== جستارهای وابسته ==
+{{ستون|۲}}
+* [[کینه]]
+* [[راه‌های درمان کینه]]
+{{پایان}}
-از آنجا كه غيبت، آبروي مؤمني را مي‌ريزد، او را دشمن غيبت كننده مي كند. همچنين دوستان كسي كه از او غيبت شده، به غيبت كننده به ديده دشمني مي نگرند؛ هر چند ديدشان درباره كسي كه نقصش بيان شده است نيز عوض شود؛ پس غيبت كننده هم خشم پروردگار و هم خشم و كينه بندگان او را بر مي‌انگيزد. اميرالمؤمنين علي(ع) فرمود: «ايّاك و الغيبه فانها تعقتك الي الله و الناس و تحبط أجرك» از غيبت بپرهيز؛ چون موجب مي‌شود مورد خشم و دشمني خدا و مردم قرار گيري و پاداشت نابود شود.<ref>تهراني، مجتبي، اخلاق الهي، ناشر مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱، ج۴، ص۹۵ يا ۶۵.</ref>
+== منابع ==
+{{پانویس|۲}}
-۵. مراء و خرده گيري از گفتار ديگران
-خرده گيري از گفتار ديگران، دوستي ها را از بين برده،دل ها را از هم چركين مي كند تا جايي كه در پي آن دشمني و كينه پديد مي آيد. در اين صورت شخص يا دشمني خودش را ظاهر مي كند يا اگر نتوانست، به ظاهر ادعاي دوستي كرده، در باطن كينه مي ورزد كه اين رفتار دوروئي است.
-امام صادق(ع) به نقل از حضرت علي(ع) مي‌فرمايد: «اياكم و المراء و الخصومه فإنهما يمرضان القلوب علي الاخوان و ينبت عليهما النفاق.»؛ از مراء و دشمني بپرهيزيد. همانا اين دو، دل هاي برادران ديني را بيمار مي‌كند و نفاق بر آن دو مي‌روياند.<ref>همان، ص۱۷۳-۱۷۴.</ref>
-۶. جدال
-هرگاه هيچ يك از دو طرف بحث زيربار مطالب ديگري نرفته، تسليم نشود، چه بسا ميان آنها دشمني پديد آيد. حضرت صادق(ع) در جمله اي بسيار زيبا به اين مطلب اشاره فرمود: «از ستيزه جويي در دين بپرهيزيد؛ زيرا دل ها را از ياد خدا بازداشته، نفاق را به ارث مي گذارد و كينه و دشمني را زنده مي‌كند.»<ref>همان، ص۲۰۹.</ref>
-۷. لعن و نفرين
-لعن و نفرين، كينه و دشمني ديگران را براي لعنت كننده پديد مي‌آورد. البته منظور از لعن و نفرين در اين‌جا، موارد نكوهيده و ناپسند لعن و نفرين مي‌باشد، وگرنه موارد جواز لعن و نفرين از محل بحث خارج مي باشد. در لعن و نفرين نكوهيده، نفرين كننده بذر دشمني و كينه را در دل نفرين شده و اطرافيان وي مي‌پاشد و كدورت و دل شكستگي را در وي به وجود مي‌آورد.<ref>همان، ص۲۴۷.</ref>
-۸. فحش
-فحش و ناسزاگويي بذر دشمني را در دل ديگران مي پاشد و آنها را از فحش دهنده متنفر مي كند؛ چنين فردي به جاي كسب دوستي، بر تعداد دشمنان خود مي افزايد. غالباً مردم از افراد فحّاش، دوري مي كنند و به سبب كينه اي كه از او در دل دارند. حاضر به دوستي و مراوده با او نيستند. رسول اكرم(ص) مي فرمايد: «لا تسبوا الناس فتكسبوا العداوه لهم» به مردم دشنام ندهيد تا دشمني ايشان را بدست نياوريد.<ref>همان، ص۲۷۰.</ref>
-۹. استهزاء و مسخره كردن
-اگر كسي، ديگري را مسخره كند و آن شخص نتواند از خود دفاع كند خشم او را در دل مي‌گيرد و تبديل به كينه مي‌كند تا هر موقع بتواند به اوضربه بزند.<ref>همان، ص۲۹۵.</ref>
-۱۰. طمع
-اگر به مال كسي طمع كرديم و دست نياز به سويش دراز كرديم و حاجت خواستيم و او بر آورده نكرد با او دشمن مي شويم. حضرت سجاد – عليه السلام- فرمود: «من همه خير را در اين ديدم كه بايد طمع را از هر چه در دست مردم است بريد».<ref>دستغيب، عبدالحسين، قلب سليم، قم، دارالكتب الاسلاميه، ۱۳۵۱، ص۶۶۵.</ref>
-البته به نظر مي‌رسد موارد ديگري هم باشند كه باعث كينه و عداوت شوند؛ ولي موارد ذكر شده، از أهم عوامل كينه زا بودند؛ كه اگر رعايت شود و انسان مرتكب هيچ يك از اينها نشود، كينه را در دل ديگران نخواهد كاشت.
-بايد توجه داشت مؤمن، بنابر آيات و روايات متعددي كه نقل شده است، هيچگاه كينه ديگران را در دل خود نگه نمي دارد و در مجلسي كه كينه به دل گرفت هنگام برخاستن از آن مجلس، كينه را هم از دلش پاك مي كند. افراد كينه توز، هميشه در عذاب اند و اندوهشان دوچندان. كم آسايش‌ترين مردم هستند، پر غلّ و غش ترين دلها را دارند، بدترين همنشين هستند، كمترين دوستان را دارند، پايبند به دوستي نيستند، بوئي از بزرگ منشي نبرده‌اند. در واقع كافر هستند، چون در روايت داريم كينه مؤمن لحظه‌اي است و زماني كه از برادر خود جدا شد در دل خود كينه‌اي نسبت به او نگه نمي‌دارد؛ امّا كينه كافر مادم العمر است.<ref>ميزان الحكمه، همان، ص۱۲۲۱.</ref>
-۱۱- بی توجهی به ضررهای روانی و جسمانی بر فردکینه توز؛
-==راهكارهاي درمان كينه توزي ==
-۱. تفكر در اين‌كه كينه و عداوت، در دنيا ثمره اي جز اندوه و غم و ألم ندارد. آتشي است كه به غير از دود كدورت از آن بر نمي خيزد. و در آخرت، انسان را به عذاب اليم دچار مي‌كند. شخص توجه داشته باشد كه كينه علاوه بر اين‌كه خود گناهي بزرگ است موجب گناهان ديگري نيز مي‌شود مثل حسادت، سرزنش و توبيخ كردن افراد، غيبت و تهمت، خيانت و تحقير آزردن و... كه همه موجب ضررهاي فراوان دينوي و اخروي مي‌شوند.
-۲. انسان سعي كند كه با آن شخص كه عداوت و كينه دارد رفتار دوستانه و گفتار مشفقانه به عمل آورد. در قضاي حوائج او دو چندان تلاش نمايد. در مجامع و محافل، نيكي هاي او را اظهار نمايد. اين كار را پيوسته انجام دهد تا نفس‌اش رام شود و آثار عداوت از دل او برطرف شود.<ref>نراقي، احمد، معراج السعاده، ص۲۰۱، همان.</ref>
-۳. و ديگر اين‌كه در فضيلت عفو و گذشت، تفكر نمايد. رسول اكرم(ص) فرمود: «ببخشيد، كه بخشش جز عزّت بر بنده نمي‌افزايد، پس همديگر را ببخشيد تا خدا عزتتان دهد.»<ref>عبدالله شبر، اخلاق شبرّ، ناشر هجرت، چاپ دوم، ۱۳۷۷، ص۲۵۳-۲۵۴.</ref>
-{{پایان پاسخ}}
-==منابع==
-<references />
 {{شاخه
   | شاخه اصلی = اخلاق
-|شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی
+| شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی
-|شاخه فرعی۲ = کینه
+| شاخه فرعی۲ = کینه
-|شاخه فرعی۳ =
+| شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه = شد
-  | تیترها =
+  | تیترها = شد
-  | ویرایش =
+  | ویرایش = شد
-  | لینک‌دهی =
+  | لینک‌دهی = شد
   | ناوبری =
   | نمایه =
-  | تغییر مسیر =
+  | تغییر مسیر = شد
   | ارجاعات =
-  | بازبینی =
+ | بازبینی نویسنده =
-  | تکمیل =
+  | بازبینی =
-  | اولویت =
+  | تکمیل =
-  | کیفیت =
+  | اولویت = ج
+  | کیفیت = ج
 }}
 {{پایان متن}}