مجمع‌البیان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن اثر امین الاسلام طبرسی(۵۴۸ق)، تفسیری ترتیبی کامل قرآن است. برخی مورخان علت نگارش را نذر مولف برای نوشتن تفسیری بر قرآن دانسته‌اند. تفسیر شامل مباحث قرائت، اعراب، لغات، بیان مشکلات، شأن نزول آیات و قصص و حکایات می‌شود. مجمع‌البیان در ۱۰ جلد به زبان عربی چاپ شده است. | مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن اثر امین الاسلام طبرسی(۵۴۸ق)، تفسیری ترتیبی کامل قرآن است. برخی مورخان علت نگارش را نذر مولف برای نوشتن تفسیری بر قرآن دانسته‌اند. تفسیر شامل مباحث قرائت، اعراب، لغات، بیان مشکلات، شأن نزول آیات و قصص و حکایات می‌شود. مجمع‌البیان در ۱۰ جلد به زبان عربی چاپ شده است. | ||
==مولف== | ==مولف== | ||
مجمع‌البیان اثر [[فضل بن حسن طبرسی|ابوعلی فضل بن حسن طبرسی]] ملقب به امین الاسلام است. سال و مکان تولد وی نامشخص است. برخی او را متولد تفرش یا طبرستان می دانند.<ref name=":0"> | مجمع‌البیان اثر [[فضل بن حسن طبرسی|ابوعلی فضل بن حسن طبرسی]] ملقب به امین الاسلام است. سال و مکان تولد وی نامشخص است. برخی او را متولد تفرش یا طبرستان می دانند. <ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=ریاض العلماء و حیاض الفضلاء|سال=بی‌تا|نام=میرزا عبدالله|نام خانوادگی=افندی|ناشر=مطبعة الخیام|جلد=۴|صفحه=۳۵۷|مکان=بی‌جا}}</ref>وفات او را در سال ۵۴۸ق می‌دانند و در مشهد مدفون است. طبرسی شاگرد ابوعلی فرزند [[شیخ طوسی]] است<ref name=":1">{{یادکرد کتاب|عنوان=خاتمة مستدرک الوسائل|سال=بی‌تا|نام=حسین|نام خانوادگی=محدث نوری|ناشر=موسسه آل‌بیت(ع) لاحیاء التراث|جلد=۳|صفحه=۷۰|مکان=قم}}</ref>. ابن‌شهرآشوب و قطب راوندی از مشهورترین شاگردان وی هستند. مجمع‌البیان، جوامع الجامع و اعلام الوری از جمله آثار او است. | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
مجمع البيان در ۱۰ جلد تالیف شده است. کتاب شامل مباحثى چون: قرائت، اعراب، لغات، بيان مشكلات، ذكر مطالب مربوط به معانى و بيان، شأن نزول آيات، اخبار وارد در آيات و شرح و تبيين قصص و حكايات است. اين تفسير، بسيار متأثر از تبيان شيخ طوسى است; با اين تفاوت كه طبرسى با تقسيم بندى مباحث، زمينه استفاده بهتر و گزينش آسان تر استفاده كننده را فراهم ساخته است. مؤلف به بررسی نظرات مفسران شیعه اکتفاء نکرده است و نظريات مفسران اهل‌سنت را نقل و با روش عالمانه نقد مى كند.<ref> | مجمع البيان در ۱۰ جلد تالیف شده است. کتاب شامل مباحثى چون: قرائت، اعراب، لغات، بيان مشكلات، ذكر مطالب مربوط به معانى و بيان، شأن نزول آيات، اخبار وارد در آيات و شرح و تبيين قصص و حكايات است. اين تفسير، بسيار متأثر از تبيان شيخ طوسى است; با اين تفاوت كه طبرسى با تقسيم بندى مباحث، زمينه استفاده بهتر و گزينش آسان تر استفاده كننده را فراهم ساخته است. مؤلف به بررسی نظرات مفسران شیعه اکتفاء نکرده است و نظريات مفسران اهل‌سنت را نقل و با روش عالمانه نقد مى كند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن|سال=۱۴۱۵ق|نام=فضل‌بن حسن|نام خانوادگی=طبرسی|ناشر=موسسة الاعلمی للمطبوعات|جلد=۱|صفحه=۷|مکان=بیروت}}</ref> | ||
=== محتوا مجلدات === | === محتوا مجلدات === | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
تفسير مجمع البيان، يكى از مهم ترين و ارجمندترين تفاسير جهان اسلام است كه دانشمندان شيعه و سنى آن را مورد توجه قرار داده اند و از آن به عنوان يكى از منابع تفسير ياد كرده اند و آن را از جمله تفاسير قديم دانسته اند كه به نيكوترين صورت، با الگوى مناسب و ثابت، تنظيم شده است. شيخ شلتوت ،مفتى بزرگ اهل سنت و دانشمند روشن بين كشور مصر، در مقدمه اى، كه بر اين تفسير نگاشته است، مى نويسد:«مجمع البيان، در ميان كتابهاى تفسيرى بى همتا است. اين تفسير داراى گستردگى ژرف و تنوع در مطالب و ترتيب ممتازى است كه در ميان تفاسير پيش از او بى نظير و در ميان آثار پس از او كم نظير است». | تفسير مجمع البيان، يكى از مهم ترين و ارجمندترين تفاسير جهان اسلام است كه دانشمندان شيعه و سنى آن را مورد توجه قرار داده اند و از آن به عنوان يكى از منابع تفسير ياد كرده اند و آن را از جمله تفاسير قديم دانسته اند كه به نيكوترين صورت، با الگوى مناسب و ثابت، تنظيم شده است. شيخ شلتوت ،مفتى بزرگ اهل سنت و دانشمند روشن بين كشور مصر، در مقدمه اى، كه بر اين تفسير نگاشته است، مى نويسد:«مجمع البيان، در ميان كتابهاى تفسيرى بى همتا است. اين تفسير داراى گستردگى ژرف و تنوع در مطالب و ترتيب ممتازى است كه در ميان تفاسير پيش از او بى نظير و در ميان آثار پس از او كم نظير است». | ||
اهميت مجمع البيان به سبب جامعيت، اتقان و استحكام مطالب، ترتيب دقيق، تفسير روشن و سودمند و انصاف در نقد و بررسى آرا است. مرحوم [[قاضى نورالله شوشترى]] مى نويسد: «تفسير كبير او، كه مسمي به مجمع البيان است، در جامعيت او در فنون، فضل و كمال بيان، كافى و دليل وافى است».<ref> | اهميت مجمع البيان به سبب جامعيت، اتقان و استحكام مطالب، ترتيب دقيق، تفسير روشن و سودمند و انصاف در نقد و بررسى آرا است. مرحوم [[قاضى نورالله شوشترى]] مى نويسد: «تفسير كبير او، كه مسمي به مجمع البيان است، در جامعيت او در فنون، فضل و كمال بيان، كافى و دليل وافى است».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مجالس‌المومنین|سال=۱۳۷۷|نام=قاضی نورالله|نام خانوادگی=شوشتری|ناشر=انتشارات اسلامیه|جلد=۱|صفحه=۴۹۰|مکان=تهران}}</ref> | ||
==نشر و ترجمه== | ==نشر و ترجمه== | ||
اين كتاب در | اين كتاب در ۱۰ جلد به زبان عربي توسط موسسه الاعلمي للمطبوعات بيروت در سال ۱۴۱۵ق به چاپ رسيده است.همچنين ترجمه اين کتاب در ۲۰ جلد به فارسي توسط سید هاشم رسولی محلاتی عرضه شده است. | ||
== الذریعه == | |||
للشيخ أبي علي الفضل بن الحسن ابن الفضل الطبرسي المتوفى 548 و هو تفسير لم يعمل مثله، عين كل سورة إنها مكية أو مدنية، ثم يذكر مواضع الاختلاف في القراءة، ثم يذكر اللغة و العربية، ثم يذكر الإعراب، ثم الأسباب و النزول، ثم المعنى و التأويل و الأحكام و القصص، ثم يذكر انتظام الآيات أوله: [الحمد لله الذي ارتفعت عن مطارح الفكر جلالته و جلت عن مطامح الهمم عزته] و هذا تفسيره الكبير، و قد فرغ من جزئه العاشر من سورة الجمعة إلى آخر القرآن يوم الخميس منتصف ذي القعدة 536 كما أن فراغه من الجزء الأول المنتهي إلى قوله تعالى: فمن خاف من موص جنفا- الآية 178 من البقرة في (27 شعبان 530) و له التفسير الوسيط الموسوم ب جوامع الجامع و الصغير الموسوم ب الكاف الشاف و مختصر المجمع الموسوم ب زبدة البيان للبياضي، و اختصار الزبدة هذه للكفعمي، و تلخيص المجمع أيضا للشيخ شرف الدين يحيى البحراني، و قد مر الجميع في محال ذكرها<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الذریعه الی تصانیف الشیعه|جلد=۲۰|صفحه=۲۴}}</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
نسخهٔ ۲۱ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۲۴
 | این متن یک پیشنویس است |
 | این مقاله هماکنون به دست S.mh.eftekhari123 در حال ویرایش است. |
مجمع‌البیان از کیست و چه محتوایی دارد؟
| مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کتاب | |
| نویسنده | ابوعلی فضل بن حسن طبرسی |
| تاریخ نگارش | قرن ۶ |
| موضوع | تفسیر قرآن |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱۰ |
مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن اثر امین الاسلام طبرسی(۵۴۸ق)، تفسیری ترتیبی کامل قرآن است. برخی مورخان علت نگارش را نذر مولف برای نوشتن تفسیری بر قرآن دانسته‌اند. تفسیر شامل مباحث قرائت، اعراب، لغات، بیان مشکلات، شأن نزول آیات و قصص و حکایات می‌شود. مجمع‌البیان در ۱۰ جلد به زبان عربی چاپ شده است.
مولف
مجمع‌البیان اثر ابوعلی فضل بن حسن طبرسی ملقب به امین الاسلام است. سال و مکان تولد وی نامشخص است. برخی او را متولد تفرش یا طبرستان می دانند. [۱]وفات او را در سال ۵۴۸ق می‌دانند و در مشهد مدفون است. طبرسی شاگرد ابوعلی فرزند شیخ طوسی است[۲]. ابن‌شهرآشوب و قطب راوندی از مشهورترین شاگردان وی هستند. مجمع‌البیان، جوامع الجامع و اعلام الوری از جمله آثار او است.
محتوا
مجمع البيان در ۱۰ جلد تالیف شده است. کتاب شامل مباحثى چون: قرائت، اعراب، لغات، بيان مشكلات، ذكر مطالب مربوط به معانى و بيان، شأن نزول آيات، اخبار وارد در آيات و شرح و تبيين قصص و حكايات است. اين تفسير، بسيار متأثر از تبيان شيخ طوسى است; با اين تفاوت كه طبرسى با تقسيم بندى مباحث، زمينه استفاده بهتر و گزينش آسان تر استفاده كننده را فراهم ساخته است. مؤلف به بررسی نظرات مفسران شیعه اکتفاء نکرده است و نظريات مفسران اهل‌سنت را نقل و با روش عالمانه نقد مى كند.[۳]
محتوا مجلدات
جلد یک: حمد و بقره تا آیه ۱۸۲
جلد دو: ادامه بقره تا پایان آل‌عمران
جلد سه: نساء و مائده
جلد چهار: انعام، اعراف، انفال
جلد پنج: توبه، یونس، هود، یوسف
جلد شش: رعد، ابراهیم، حجر، نحل، اسراء، کهف، مریم
جلد هفت: طه، سوره انبیاء، حج، مؤمنون، نور، فرقان، شعراء، نمل، قصص
جلد هشت: عنکبوت، روم، لقمان، سجده، احزاب، سبأ، فاطر، یس، صافات، ص، زمر، غافر
جلد نه: فصلت تا صف
جلد ده: جمعه تا ناس
م
انگیزه تالیف
افندی داستانی را درباره تالیف مجمع‌البیان نقل می‌کند؛ زمانی که طبرسی سکته می‌کند، خانواده وی با گمان مرگ او، وی را دفن می‌کنند. او که در قبر به هوش می‌آید نذر می کند که اگر خداوند او را از قبر نجات دهد تفسیری بر قرآن بنویسد. همان شب، شخصی برای دزدیدن کفن او قبر وی را می‌شکافد و طبرسی نجات پیدا می‌کند و نذر خود را انجام می‌دهد.[۱]
این داستان را نخستین بار افندی در ریاض‌العلماء نقل می‌کند. محدث نوری بعد از نقل این داستان، بیان می‌کند که اگرچه این داستان مشهور است ولی آن را جز در کتاب افندی در کتاب دیگری پیش از او ندیده است.[۲] طبرسی عالم قرن ۶ است ولی افندی عالم قرن ۱۲ است و منبع او برای نقل این داستان مشخص نمی‌باشد.
جایگاه
تفسير مجمع البيان، يكى از مهم ترين و ارجمندترين تفاسير جهان اسلام است كه دانشمندان شيعه و سنى آن را مورد توجه قرار داده اند و از آن به عنوان يكى از منابع تفسير ياد كرده اند و آن را از جمله تفاسير قديم دانسته اند كه به نيكوترين صورت، با الگوى مناسب و ثابت، تنظيم شده است. شيخ شلتوت ،مفتى بزرگ اهل سنت و دانشمند روشن بين كشور مصر، در مقدمه اى، كه بر اين تفسير نگاشته است، مى نويسد:«مجمع البيان، در ميان كتابهاى تفسيرى بى همتا است. اين تفسير داراى گستردگى ژرف و تنوع در مطالب و ترتيب ممتازى است كه در ميان تفاسير پيش از او بى نظير و در ميان آثار پس از او كم نظير است».
اهميت مجمع البيان به سبب جامعيت، اتقان و استحكام مطالب، ترتيب دقيق، تفسير روشن و سودمند و انصاف در نقد و بررسى آرا است. مرحوم قاضى نورالله شوشترى مى نويسد: «تفسير كبير او، كه مسمي به مجمع البيان است، در جامعيت او در فنون، فضل و كمال بيان، كافى و دليل وافى است».[۴]
نشر و ترجمه
اين كتاب در ۱۰ جلد به زبان عربي توسط موسسه الاعلمي للمطبوعات بيروت در سال ۱۴۱۵ق به چاپ رسيده است.همچنين ترجمه اين کتاب در ۲۰ جلد به فارسي توسط سید هاشم رسولی محلاتی عرضه شده است.
الذریعه
للشيخ أبي علي الفضل بن الحسن ابن الفضل الطبرسي المتوفى 548 و هو تفسير لم يعمل مثله، عين كل سورة إنها مكية أو مدنية، ثم يذكر مواضع الاختلاف في القراءة، ثم يذكر اللغة و العربية، ثم يذكر الإعراب، ثم الأسباب و النزول، ثم المعنى و التأويل و الأحكام و القصص، ثم يذكر انتظام الآيات أوله: [الحمد لله الذي ارتفعت عن مطارح الفكر جلالته و جلت عن مطامح الهمم عزته] و هذا تفسيره الكبير، و قد فرغ من جزئه العاشر من سورة الجمعة إلى آخر القرآن يوم الخميس منتصف ذي القعدة 536 كما أن فراغه من الجزء الأول المنتهي إلى قوله تعالى: فمن خاف من موص جنفا- الآية 178 من البقرة في (27 شعبان 530) و له التفسير الوسيط الموسوم ب جوامع الجامع و الصغير الموسوم ب الكاف الشاف و مختصر المجمع الموسوم ب زبدة البيان للبياضي، و اختصار الزبدة هذه للكفعمي، و تلخيص المجمع أيضا للشيخ شرف الدين يحيى البحراني، و قد مر الجميع في محال ذكرها[۵]
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ افندی، میرزا عبدالله (بی‌تا). ریاض العلماء و حیاض الفضلاء. ج. ۴. بی‌جا: مطبعة الخیام. ص. ۳۵۷. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ محدث نوری، حسین (بی‌تا). خاتمة مستدرک الوسائل. ج. ۳. قم: موسسه آل‌بیت(ع) لاحیاء التراث. ص. ۷۰. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ طبرسی، فضل‌بن حسن (۱۴۱۵ق). مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن. ج. ۱. بیروت: موسسة الاعلمی للمطبوعات. ص. ۷. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ شوشتری، قاضی نورالله (۱۳۷۷). مجالس‌المومنین. ج. ۱. تهران: انتشارات اسلامیه. ص. ۴۹۰.
- ↑ الذریعه الی تصانیف الشیعه. ج. ۲۰. ص. ۲۴.