پیش نویس:اثرات حفظ قرآن

سؤال

حفظ قرآن دارای چه اثراتی است؟

درگاه‌ها

قرآن، برترین و بالاترین هدیه حضرت احدیت است به بشر، و حفظ آن یکی از توفیقات بزرگ الهی است که شامل حال هر کسی نمی‌شود. سعادت و لیاقت شخص است که باعث می‌گردد خداوند متعال به او این نعمت بزرگ را عطا فرماید و سعادتمندترین افراد کسانی هستند که پس از حفظ کردن، آن را از دست ندهند و درون خود را از گنج‌های بیکران قرآن خالی ننمایند. مداومت در قرائت و حفظ قرآن عامل بسیاری از توفیقات و برکات الهی است و کسی که عادت به قرائت، حفظ و تدبّر در مفاهیم قرآنی نماید و لذت آن بچشد ترک آن بسیار مشکل می‌نماید. با قرآن زندگی زیبا می‌شود و جان می‌گیرد و آرامش واقعی به منصه ظهور می‌رسد و بدون قرآن آدمی چون جمادی است متحرک که نه روح دارد و نه آرامش واقعی.

آثار و برکات حفظ قرآن کریم:

و امّا همچنانکه در پاسخ اجمالی نیز اشاره شد حفظ قرآن دارای آثار و برکاتی است از جمله پاداش‌های أخروی و معنوی، هدایت انسان، آرامش روحی، نجات از تنهایی، فهم بهتر قرآن، تقویت حافظه و… که در ادامه در باب هر کدام از این اثرات، نکاتی را یادآور می‌شویم:

* پاداش معنوی و اُخروی از جمله:

1. هم‌نشینی با فرشتگان:

امام صادق (ع) می‌فرماید:«حافظ قرآنی که به آن عمل کند، با فرشتگان پیغام‌بر و نیک رفتار هم‌نشین می‌گردد.»

2. درشمار بزرگان امت جای گرفتن:

امام صادق (ع) می‌فرماید: «اَشراف و بزرگان امت من، قاریان و حافظان و شب زنده‌دارانند.»

3. ایمنی از عذاب الهی:

امیرمؤمنان (ع) می‌فرماید: «قرآن را تلاوت کنید و آن را به خاطر بسپارید، زبرا خداوند متعال دلی که قرآن در آن باشد عذاب نمی‌کند.» حفظ قرآن مجید و انس با آن، انسان را در مسیر عمل به وحی و بهره جستن از معارف آن قرار می‌دهد و در نتیجه از آتش دوزخ مصون می‌دارد.

پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: "اگر قرآن در پوستی باشد، آتش بدان نخواهد رسید.

4. آبادی قلب:

پیامبر گرامی اکرم(ص) می‌فرماید: "کسی که در درونش چیزی (سوره یا آیه‌ای) از قرآن نباشد، مانند خانه ویران است. چنان‌که خانه ویران نزد مردم ارزش ندارد، دل تهی از آیات الهی نیز نزد خدا بی‌ارزش است و لذا پیامبر فرموده است دلی که از کلام وحی بی‌بهره باشد، مرده و چون خانه خراب و ویران است.

5. مشمول آمرزش الهی:

رسول خدا(ص) فرمود: "کسی که قرآن را از حفظ بخواند و گمان کند خدای تعالی او را نمی‌آمرزد، در شمار کسانی است که آیات الهی را به تمسخر گرفته‌اند.

6. پاداش مضاعف:

[[امام صادق (ع) فرمود: "هر کس در فراگیری قرآن بکوشد و به سبب کمی حافظه آن را به سختی حفظ کند دو پاداش دارد. (پاداشی برای حفظ قرآن و پاداشی برای تحمل سختی آن).

7. پذیرفته شدن شفاعت:

پیامبر عظیم الشأن اسلام(ص) فرمود: "هر که (آن قدر) قرآن بخواند تا حفظ شود، خداوند او را به بهشت داخل خواهد کرد و شفاعتش را درباره ده تن از اعضای خانواده‌اش که آتش بر آنها واجب شده، می‌پذیرد.

8. بالاترین درجات بهشت:

پیامبر اکرم(ص) فرمود: "درجات بهشت به تعداد آیه‌های قرآن است چون صاحب قرآن داخل بهشت شود، به وی می‌گویند بخوان و بالا برو که هر آیه‌ای را درجه‌ای است. پس برتر از درجه حافظ قرآن درجه‌ای نیست.

9. دریافت پاداش انبیاء:

پیامبر (ص) فرمود: "ای سلمان،... همانا بعد از انبیا بهترین بندگان نزد خداوند، عالمانند و سپس قاریان و حافظان قرآن. آنان همانند انبیا از دنیا می‌روند، همراه آنان از گورها برانگیخته می‌شوند، در کنار آنان از صراط می‌گذرند و پاداش آن‌ها را (از خداوند) دریافت می‌کنند.

* هدایت انسان

تلاوت و انس با قرآن از سفارش‌های مکرّر معصومان (ع) است و حفظ قرآن به‌طور طبیعی به انس با آیات الهی می‌انجامد؛ زیرا حافظ قرآن باید برای تثبیت محفوظات قرآنی‌اش دست کم روزی چند بار به قرائت قرآن بپردازد. معصومان (ع) حافظان قرآن را به تکرار آیات الهی فراخوانده، یادآور شده‌اند همان گونه که شتر بسته شده در یک نقطه چنانچه مورد دیدار پیاپی صاحبش واقع نشود جایگاهش را ترک می‌کند، محفوظات حافظ قرآن نیز اگر پیوسته مورد مراجعه و تکرار قرار نگیرد از خاطر زدوده می‌شود؛ بنابراین، حافظ ناگزیر با ر انس می‌گیرد و زمینه هدایت و سعادتش فراهم می‌آید. حضرت علی (ع) می‌فرماید: هیچ‌کس با ر هم‌نشین نمی‌شود مگر اینکه از کنار آن با افزایش یا کاهش برمی‌خیزد: افزایش هدایت یا کاهش گمراهی.

* آرامش روحی:

یاد خدا تأثیر بسزایی در روان آدمی دارد و دل در پرتو آن آرام می‌گیرد. خداوند متعال می‌فرماید: "أَلا بِذِکرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ" آگاه باش که دل‌ها با یاد خدا آرام می‌گیرد. یکی از نام‌های قرآن ، ذکر است تلاوت و حفظ قرآن نوعی ذکر خداوند است که انسان در پرتو آن از هجوم بسیاری از فشارهای روانی و اضطرابات درونی مصون می‌ماند.

* نجات از تنهایی:

کتاب بهترین هم‌نشین تنهایی است و قرآن زیباترین، عمیق‌ترین و با نفوذترین کتاب شمرده می‌شود. امام سجاد علیه السّلام می‌فرماید: اگر همه مردم روی زمین از دنیا بروند، تا وقتی قرآن با من است، از هیچ چیز وحشت ندارم.

* فهم بهتر قرآن:

مهم‌ترین و عمده‌ترین اثر حفظ قرآن درک بهتر آن است. حافظ به سبب تسلط بر همه آیات، ارتباط آن‌ها را نیک در می‌یابد و در پرتو آن درکی بهتر و درست‌تر از قرآن به دست می‌آورد.

* تقویت حافظه:

یکی از امتیازات قرآن مجید آن است که تلاوت و به خاطر سپردنش سبب تقویت حافظ می‌شود. در روایات چنان می‌خوانیم که قرائت قرآن به افزایش حافظه می‌انجامد. از آنجا که حفظ این کتاب آسمانی به تکرار پیوسته و قرائت زیاد آن وابسته است، می‌توان گفت حفظ قرآن مجید حافظه را فزونی می‌بخشد. این بود بخشی از اثرات حفظ قرآن کریم که در این مختصر، به صورت اجمال بیان گردید.

منابعی برای مطالعه بیشتر درباره حفظ قرآن:

1. شهریار پرهیزکار، چگونه قرآن را حفظ کنیم، (تهران، نمایندگی ولی فقیه در نیروی مقاومت بسیج، چاپ اول، ۱۳۷۱).
2. کاظم گرامی، روش حفظ قرآن کریم، (مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان مقدس رضوی، چاپ دوم، تیر ۷۱).
3. سید مجتبی حسینی، سیمای حافظان نور همراه با روش حفظ قرآن، (قم، نصر، چاپ اول، پاییز ۱۳۷۸).
4. اسماعیل حمزه‌لو، روش علمی عملی حفظ قرآن کریم، (تهران، هنرستان، چاپ اول، ؤ ۱۳۷۵).
5. الحافظ علاء البصری و صفاء الدین البصری، راهیان حفظ قرآن، ترجمه محمد مهدی رضایی، (قم، نوید اسلام، چاپ اول، ۱۳۷۶).
6. محمود جویباری، آموزش حفظ قرآن، (قم، ناشر: مؤلف، چاپ اول، بهار ۱۳۷۶).
7. سید باقر قبانچی، درباره حفظ قرآن کریم، ترجمه و نگارش ابراهیم احمدیان، (قم، دارالاعتصام، چاپ اول، پاییز ۱۳۷۵).
8. محمد حسین حقجو، شیوه‌های حفظ قرآن کریم، (قم، انتشارات قدس، چاپ پنجم، زمستان ۱۳۷۵).