حدیث اصحاب پیامبر مانند ستارگان هستند: تفاوت میان نسخه‌ها

Article-dot.png
Article-dot.png
از ویکی پاسخ
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۳۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}چرا شیعه حدیث: «اصحابی کالنجوم بایهم اقتدیتم اهتدیتم» را جعلی می‌دانند؛ در حالی که امام رضا (علیه السلام) این حدیث را در عیون اخبار الرضا تأیید می‌کند؟{{پایان سوال}}
{{سوال}}آیا حدیث «اَصْحابی کَالنُّجومِ، بِاَیِّهِمُ اقْتَدَیْتُمُ اهْتَدَیْتُمْ» صحیح است؟ آیا عالمان اهل‌سنت این حدیث را صحیح می‌دانند؟ چرا عالمان شیعه این حدیث را جعلی می‌دانند، در حالی که امام رضا(ع) آن را در کتاب عیون اخبار الرضا تأیید می‌کنند؟{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
{{جعبه اطلاعات حدیث
| عنوان =
| تصویر =حدیث-اصحابی-کالنجوم.jpg
| توضیح تصویر =قطعه خوشنویسی که در سطر بالای آن حدیث «اصحابی کالنجوم» نوشته شده است (۱۳۸۲ق). اثر هاشم بغدادی، خطاط اهل‌سنت اهل عراق.
| نام‌های دیگر = اَصحابی کَالنُّجوم
| موضوع  = [[عدالت صحابه]]
| به نقل از  = [[پیامبر(ص)]]
| روایات مشابه =
| راوی اصلی =
| دیگر راویان =
| اعتبار سند = [[حدیث ضعیف|ضعیف]]
| منابع شیعه = [[عیون اخبار الرضا (کتاب)|عیون اخبار الرضا]]
| منابع سنی =اَلْجامعُ العلومِ الاِمام احمد
| توضیحات =
}}
'''حدیث اصحاب پیامبر مانند ستارگان هستند'''، در برخی منابع [[اهل‌سنت]] از [[پیامبر(ص)]] نقل شده و بسیاری از عالمان اهل‌سنت آن را [[حدیث ضعیف|ضعیف]] و [[حدیث جعلی|جعلی]] دانسته‌اند. بر اساس این حدیث، همه صحابه مانند ستارگان هستند و پیروی از هر کدام از آنها منجر به [[هدایت]] می‌شود.


۱- دانشمندان اهل سنت خود به ضعیف و مجعول بودن روایت «اصحابی کالنجوم بایهم اقتدیتم اهتدیتم» تصریح کرده‌اند؛ ۲- روایت عیون اخبار الرضا از نظر سندی ضعیف است.
بیشتر عالمان اهل‌سنت همه افرادی که پیامبر(ص) را دیده‌اند، صحابه پیامبر و همه آنها را [[عادل]] و [[اهل بهشت]] می‌دانند و برخی از آنها، برای اثبات این نظر به حدیث «اصحاب پیامبر مانند ستارگان هستند» استدلال کرده‌اند. در مقابل، [[شیعه|شیعیان]] معقتدند میان صحابه مانند دیگر مردم، عادل و [[فاسق]] وجود دارد و صرفِ درک کردنِ محضر پیامبر، باعث عدالت فرد نمی‌شود.
 
== گفته امام رضا درباره حدیث ==
{{عربی|سُئِلَ الرِّضَا(ع) عَنْ قَوْلِ النَّبِیِّ(ص) أَصْحَابِی کَالنُّجُومِ، بِأَیِّهِمُ اقْتَدَیْتُمُ اهْتَدَیْتُمْ، وَ عَنْ قَوْلِهِ(ص) دَعُوا لِی أَصْحَابِی فَقَالَـع): هَذَا صَحِیحٌ؛ یُرِیدُ مَنْ لَمْ یُغَیِّرْ بَعْدَهُ وَ لَمْ یُبَدِّلْ. قِیلَ: وَ کَیْفَ یَعْلَمُ أَنَّهُمْ قَدْ غَیَّرُوا أَوْ بَدَّلُوا. قَالَ(ع): لَمَّا یَرْوُونَهُ مِنْ أَنَّهُ(ص) قَالَ: لَیُذَادَنَ بِرِجَالٍ مِنْ أَصْحَابِی یَوْمَ الْقِیَامَه عَنْ حَوْضِی کَمَا تُذَادُ غَرَائِبُ الْإِبِلِ عَنِ الْمَاءِ. فَأَقُولُ: یَا رَبِّ أَصْحَابِی! أَصْحَابِی! فَیُقَالُ لِی: إِنَّکَ لَا تَدْرِی مَا أَحْدَثُوا بَعْدَکَ. فَیُؤْخَذُ بِهِمْ ذَاتَ الشِّمَالِ. فَأَقُولُ: بُعْداً لَهُمْ وَ سُحْقاً لَهُمْ. أَ فَتَرَی هَذَا لِمَنْ لَمْ یُغَیِّرْ وَ لَمْ یُبَدِّلْ}}<ref name=":0">ابن بابویه، محمد، عیون أخبار الرضا، تهران، نشر جهان، اول، ۱۳۷۸ق، ج‏۲، ص۸۷، حدیث ۳۳.</ref>.
 
{{نقل قول|محمد بن موسی بن نصر رازی از پدرش روایت کرده که گفت: «از امام رضا(ع) درباره سخن پیامبر(ص) پرسیدم که فرموده است: اصحاب من مانند ستارگان آسمانند به هر کدام اقتدا کنید راه یابید. و سخن دیگر او که فرمود: اصحاب مرا به من واگذارید». امام رضا(ع) فرمود: «این سخن درست است؛ (البته) مراد کسانی هستند که پس از او تغییر حال پیدا نکردند و در دین تغییر و تبدیل ایجاد نکردند».


راوی می‌گوید: از امام رضا(ع) پرسیدم: «از کجا بدانیم که آنها تغییر کردند یا اینکه در دین تغییر ایجاد کردند؟» فرمود: «از آنجا که خود آنها روایت کرده‌اند که پیامبر(ص) فرمود: در روز قیامت مردانی از اصحاب من از حوض کوثر ممنوع می‌شوند، چنانکه شتران غریب را از آبشخور می‌رانند، و من می‌گویم: پروردگارا، اصحابم! اصحابم! به من پاسخ داده می‌شود که تو نمی‌دانی آنها پس از تو چه حوادثی ایجاد کردند. آنها را گرفته و رو به جانب چپ می‌برند (به‌سوی اصحاب شمال)، و من می‌گویم: دوری باد آنان را و نابودی باد ایشان را».
بر اساس روایتی که در [[عیون اخبار الرضا(ع) (کتاب)|کتاب عیون اخبار الرضا(ع)]] ذکر شده، [[امام رضا(ع)]] روایت «اصحاب پیامبر مانند ستارگانند» را [[حدیث صحیح|صحیح]] دانسته‌اند؛ البته ایشان منظور از «اصحاب پیامبر»‌ در این روایت را، آن دسته از صحابه دانسته‌اند که پس از [[رحلت پیامبر(ص)]] تغییر حال پیدا نکردند و در دین تغییر ایجاد نکردند. این حدیث نیز، به دلیل وجود راوی [[حدیث مجهول|ناشناخته]]، از نظر سند ضعیف شمرده شده است.


آنگاه امام رضا(ع) فرمود: «آیا نمی‌بینی که این گفته پیامبر (اصحاب من مانند ستارگان هستند)، برای کسی است که تغییر و تبدیل در دین نداده است؟»}}
== متن و ترجمه ==
از [[پیامبر(ص)]] نقل شده:
{{عربی بزرگ|اَصْحابی کَالنُّجومِ، بِاَیِّهِمُ اقْتَدَیْتُمُ اهْتَدَیْتُمْ|ترجمه=اصحاب من مانند ستارگان هستند، از هر کدام که پیروی کنید هدایت می‌شوید.}}


== بررسی سندی ==
== بررسی سندی ==
بسیاری از عالمان اهل سنت، سند روایت را ضعیف دانسته‌اند.   
روایت «اصحاب پیامبر مانند ستارگان هستند» در برخی منابع روایی [[اهل‌سنت]] ذکر شده است.<ref>احمد بن حنبل، ابوعبدالله، الجامع العلوم الامام احمد، مصر، دار الفلاح للبحث العلمی و تحقیق الترای،۱۴۳۰ق، ج۵، ص۱۰۲؛ رازی جصاص حنفی، احمد بن علی، الفصول فی الاصول کویت، وزارة الاوقاف الکویتیة، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۲۹۹.</ref> بسیاری از عالمان اهل سنت، سند روایت را [[حدیث ضعیف|ضعیف]] دانسته‌اند. اِبن‌حَجَر، عالم اهل‌سنت (درگذشت ۸۵۲ق)، از دارَقُطْنی، محدث سنی قرن چهارم قمری نقل کرده که وی، راویان این حدیث را [[حدیث مجهول|ناشناخته]] دانسته است.<ref>العسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، ج۲، ص۱۳۷، ۱۳۸، مصدر کتاب: http://lib.eshia.ir</ref> ابن‌تَیْمِیّه عالم [[سلفیه|سلفی]] قرن هشتم قمری نیز، این حدیث را [[حدیث ضعیف|ضعیف]] و باطل شمرده است.<ref>الإمام أحمد بن حمدان الحرانی الحنبلی، صفه الفتوی والمفتی والمستفتی، بیروت، المکتب الإسلامی، چاپ چهارم، ۱۴۰۴ق، ج۱ ص۵۵.</ref> همچنین محمد ناصرالدين آلبانی، دیگر عالم سلفی (درگذشت ۱۳۷۸ش)، این روایت را غیرصحیح و [[حدیث جعلی|جعلی]] خوانده است.<ref>الألبانی، محمد ناصر الدین، صفه صلاه النبی صلی الله علیه وسلم، الریاض، مکتبه المعارف للنشر والتوزیع، ج۱ ص۴۹.</ref>
== بررسی محتوا ==
بر اساس حدیث «اصحاب من مانند ستارگان هستند»، [[پیامبر(ص)]]، [[صحابه|اصحابش]] را به ستارگان تشبیه کرده و پیروی از هر کدام یک از آنها را، باعث هدایت دانسته است.


۱- ابن حجر می‌گوید: حدیث «اصحابی کالنجوم…» را دار قطنی در زمره غرائب مالک آورده و گفته این روایت از مالک ثابت نیست و راویان آن مجهولند.<ref>العسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، ج۲، ص۱۳۷، ۱۳۸، مصدر کتاب: http://lib.eshia.ir</ref>
سید علی میلانی،‌ عالم شیعه، محتوای این روایت را نقد کرده و به آیات ۱۴۴ [[سوره آل‌عمران]] و آیه ۱۰۱ [[سوره توبه]] اشاره کرده که در آنها برخی از صحابه پیامبر، [[منافق]] شمرده شده‌اند.<ref>حسینی میلانی، سید علی، [http://mktba.net/library.php?id=7796 حدیث اصحابی کالنجوم]، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، ص۶۸.</ref>
۲-
۳- ابن تیمیه گفته است: حدیث «اصحابی کالنجوم…» حدیثی ضعیف و باطل است.<ref>الإمام أحمد بن حمدان الحرانی الحنبلی، صفه الفتوی والمفتی والمستفتی، بیروت، المکتب الإسلامی، چاپ چهارم، ۱۴۰۴ق، ج۱ ص۵۵.</ref>
۴-
۵- آلبانی از علمای معاصر وهابی می‌گوید: حدیث «اصحابی کالنجوم…» صحیح نبوده و حدیثی پوچ و جعلی است.<ref>الألبانی، محمد ناصر الدین، صفه صلاه النبی صلی الله علیه وسلم، الریاض، مکتبه المعارف للنشر والتوزیع، ج۱ ص۴۹.</ref>
۶-
بنا براین، جعلی یا ضعیف بودن این روایت، تنها اعتقاد علماء شیعه نبوده، بلکه بسیاری از بزرگان اهل سنت نیز به این نکته تصریح کرده‌اند.<ref>ابن قیم جوزیه، ابن قدامه مقدسی، ابو العز حنفی، سخاوی، ابو حیان، شنقیطی، ابن حزم، عبد العزیز راجحی، ابن الملقن، شوکانی؛ از جمله بزرگانی هستند که به ضعیف یا جعلی بودن این روایت اقرار کرده‌اند.</ref>


سند حدیث:
[[قاضی نعمان مغربی]] در کتاب [[دعائم الاسلام (کتاب)|دعائم الاسلام]]، محتوای این حدیث را نقد کرده است. به گفته او، صحابه پیامبر با یکدیگر اختلاف‌نظر داشته و در مقابل هم قرار گرفتند و خدا و پیامبر(ص) به پیروی از افرادی که نظراتشان مقابل یکدیگر است، امر نمی‌کنند؛ چون مکلف نمی‌داند به کدام یک از آنها اقتدا کند.<ref name=":1" />


این روایت از نظر سند ضعیف است؛ چون به جز احمد بن الحسین البیهقی که از مشایخ شیخ صدوق است، از بقیه راویان آن در کتب رجالی ذکری به میان نیامده و مجهول بوده و توثیقی ندارند؛ بنابراین، نمی‌توان این حدیث را معتبر دانست و بدان استناد کرد.
به اعتقاد وی، اگر تبعیت از هر کدام از صحابه پیامبر(ص) جایز باشد، کشتن همه صحابه [[مباح]] خواهد شد؛ زیرا گروهی از صحابه با گروهی دیگر از آنها جنگیده و همدیگر را کشته‌اند؛ بنابراین اگر فردی به یکی از آنها اقتدا کند، کشتن گروه دیگر صحابه برای او جایز خواهد بود و اگر پس از کشتن برخی از آنها، از گروه دیگر پیروی کند، کشتن گروه نخست نیز برای او جایز خواهد شد.<ref name=":1">قاضی نعمان مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، تحقیق و تصحیح آصف فیضی، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۸۶ و ۸۷.</ref>
 
=== عدالت صحابه ===
بررسی روایت «اصحابی کالنجوم» در عیون اخبار الرضا: حَدَّثَنَا الْحَاکِمُ أَبُو عَلِیٍّ الْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ الْبَیْهَقِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی الصَّوْلِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ نَصْرٍ الرَّازِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی قَالَ: سُئِلَ الرِّضَا ع عَنْ قَوْلِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) أَصْحَابِی کَالنُّجُومِ
{{اصلی|عدالت صحابه}}
 
عالمان [[شیعه]] و اهل سنت، درباره عدالت صحابه اختلاف‌نظر داند. بسیاری از عالمان اهل‌سنت معتقدند همه افرادی که پیامبر(ص) را دیده‌اند و محضرش را درک کرده‌اند، صحابه پیامبر بوده و همه آنها [[عادل]] و [[اهل بهشت|اهل بهشتند]].<ref>نگاه کنید به حسینی میلانی، سید علی، [http://mktba.net/library.php?id=7796 حدیث اصحابی کالنجوم]، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، ص۱۲ و ۱۳.</ref> از جمله روایاتی که برخی عالمان اهل‌سنت برای اثبات این ادعا به آن استناد کرده‌اند، روایت «اصحاب پیامبر(ص) مانند ستارگانند» است.<ref>نگاه کنید به حسینی میلانی، سید علی، حدیث اصحابی کالنجوم، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، ص۱۶.</ref>
== بررسی محتوا ==
بر اساس حدیث «اصحاب من مانند ستارگان هستند»، پیامبر(ص) اصحابش را به ستارگان تشبیه کرده و پیروی از هر کدام یک از آنها را، باعث هدایت دانسته است.


قاضی نعمان مغربی در کتاب دعائم الاسلام، محتوای این کتاب را نقد کرده است. به گفته او، صحابه پیامبر با یکدیگر اختلاف‌نظر داشتند و خدا و پیامبر(ص) به پیروی از افرادی که نظراتشان مقابل یکدیگر است، امر نمی‌کنند؛ چون مکلف نمی‌داند به کدام یک از آنها اقتدا کند. به اعتقاد وی، اگر تبعیت از هر کدام از صحابه پیامبر(ص) جایز باشد، کشتن همه صحابه مباح خواهد شد؛ زیرا گروهی از صحابه با گروهی دیگر از آنها جنگیده و همدیگر را کشته‌اند؛ بنابراین اگر فردی به یکی از آنها اقتدا کند، کشتن گروه دیگر صحابه برای او جایز خواهد بود و اگر پس از کشتن برخی از آنها، از گروه دیگر پیروی کند، کشتن گروه نخست برای او جایز خواهد شد.<ref>قاضی نعمان مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، تحقیق و تصحیح آصف فیضی، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۸۶ و ۸۷.</ref>
در نگاه عالمان شیعه، میان صحابه مانند دیگر مردم، عادل و [[فاسق]] و نیز، [[مؤمن]] و [[منافق]] وجود دارد. به اعتقاد آنها تنها صحابی بودن و صرفِ درک کردنِ محضر پیامبر، باعث عدالت فرد نمی‌شود.<ref>نگاه کنید به حسینی میلانی، سید علی، [http://mktba.net/library.php?id=7796 حدیث اصحابی کالنجوم]، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، ص۱۴.</ref>


=== گفته امام رضا(ع) درباره حدیث ===
== روایت عیون اخبار الرضا درباره حدیث ==
بر اساس روایتی که در کتاب عیون اخبار الرضا(ع) ذکر شده، منظور از «اصحاب من»‌ در این روایت، آن دسته از صحابه هستند که پس از پیامبر(ص) تغییر حال پیدا نکردند و در دین تغییر ایجاد نکردند. امام رضا(ع) در ادامه روایت، به [[حدیث حوض]] از پیامبر(ص) که در منابع اهل سنت نیز ذکر شده، استدلال کرده‌اند که بر اساس آن، برخی از اصحاب پیامبر در قیامت از [[حوض کوثر]] ممنوع می‌شوند.<ref name=":0" />
بر اساس روایتی که در [[عیون اخبار الرضا(ع) (کتاب)|کتاب عیون اخبار الرضا(ع)]] ذکر شده، [[امام رضا(ع)]] روایت «اصحاب پیامبر مانند ستارگانند» را [[حدیث صحیح|صحیح]] دانسته‌اند؛ البته ایشان منظور از «اصحاب پیامبر»‌ در این روایت را، آن دسته از صحابه دانسته‌اند که پس از [[رحلت پیامبر(ص)]] تغییر حال پیدا نکردند و در دین تغییر ایجاد نکردند. امام رضا(ع) در ادامه روایت، به [[حدیث حوض]] از پیامبر که در منابع اهل سنت نیز ذکر شده، استدلال کرده‌اند که بر اساس آن، برخی از اصحاب پیامبر در [[قیامت]] از [[حوض کوثر]] ممنوع می‌شوند.<ref name=":0">ابن بابویه، محمد، عیون أخبار الرضا، تهران، نشر جهان، اول، ۱۳۷۸ق، ج‏۲، ص۸۷، حدیث ۳۳.</ref>


=== عدالت صحابه ===
راویان این حدیث،{{یادداشت|احمد بن حسین بیهقی، محمد بن یحیی صَوْلی، محمد بن موسی بن نصر رازی، موسی بن نصر رازی.}} جز احمد بن حسین بیهقی، در کتاب‌های رجالی شیعه ذکر نشده و ناشناخته‌اند.{{مدرک|date=سپتامبر ۲۰۲۲}} عالمان [[علم حدیث]]، روایتی را که در سلسه سند آن راوی [[حدیث مجهول|مجهول]] و ناشناخته باشد، [[حدیث ضعیف|ضعیف]] شمرده‌اند.<ref>رحمان ستایش، محمدکاظم، [https://noorlib.ir/book/view/52802 توثیق و تضعیف]، ص۱۸۲ و ۱۸۳، قم، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۸۹ش.</ref>
{{اصلی|عدالت صحابه}}
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که بین شیعه و اهل سنت، درباره آن اختلاف نظر وجود دارد، عدالت صحابه است. بسیاری از عالمان اهل‌سنت معتقدند همه افرادی که پیامبر(ص) را دیده‌اند و محضرش را درک کرده‌اند صحابه وی و عادل هستند. در نگاه اندیشمندان شیعی، صرف صحابی بودن و درک محضر رسول خدا(ص)، امتیازی برای شخص محسوب نمی‌شود و نمی‌توان بر اساس آن به عدالت وی حکم کرد.


از جمله روایاتی که برای اثبات این ادعا بدان استناد شده است، روایت «اصحابی کالنجوم بایهم اقتدیتم اهتدیتم» می‌باشد.
== تک‌نگاری ==
[[پرونده:کتاب اصحابی کالنجوم.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|کتاب حدیث اصحابی کالنجوم، نوشته سید علی میلانی، عالم شیعه.]]
صالح بن سعید بن هلابی، نویسنده اهل‌سنت، کتابی با نام «نظراتٌ فی حدیثِ اَصحابی کَالنّجوم»‌ نگاشته و در آن شش روایت با همین محتوا و با اختلاف در الفاظ آن ذکر کرده<ref>هلابی، صالح بن سعید، نظرات فی حدیث اصحابی کالنجوم، مدینه، الجامعة الاسلامیة، ۱۳۹۰ق، ص۱۳۴.</ref> و نظرات عالمان اهل‌سنت را درباره ضعف سند و جعلی بودن آن گردآوری کرده است.<ref>هلابی، صالح بن سعید، نظرات فی حدیث اصحابی کالنجوم، مدینه، الجامعة الاسلامیة، ۱۳۹۰ق، ص۱۴۲.</ref>


سید علی میلانی عالم شیعه نیز،‌ کتابی با عنوان «حدیث اصحابی کالنجوم» نگاشته و در آن پس از پرداختن به معنای «صحابه»، [[عدالت صحابه]] را نقد کرده و اسناد حدیث «اصحاب پیامبر مانند ستارگانند» را بررسی کرده است.<ref>حسینی میلانی، سید علی، [http://mktba.net/library.php?id=7796 حدیث اصحابی کالنجوم]، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، فهرست کتاب.</ref>
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}


خط ۵۱: خط ۵۸:
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =
  | شاخه اصلی =حدیث
  | شاخه فرعی۱ =
  | شاخه فرعی۱ =منبع‌شناسی
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | ارزیابی کمی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ج
}}
}}
== پیوند به بیرون ==
* [http://mktba.net/library.php?id=7796 کتاب اصحابی کالنجوم، نوشته سید علی میلانی.]
* [https://lib.efatwa.ir/43325/1/132 نظرات فی حدیث اصحابی کالنجوم، نوشته صالح بن سعید بن هلابی.]
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:فقه الحدیث]]
[[رده:امام علی(ع) و خلفا]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۰۴

سؤال
آیا حدیث «اَصْحابی کَالنُّجومِ، بِاَیِّهِمُ اقْتَدَیْتُمُ اهْتَدَیْتُمْ» صحیح است؟ آیا عالمان اهل‌سنت این حدیث را صحیح می‌دانند؟ چرا عالمان شیعه این حدیث را جعلی می‌دانند، در حالی که امام رضا(ع) آن را در کتاب عیون اخبار الرضا تأیید می‌کنند؟
حدیث اصحاب پیامبر مانند ستارگان هستند
حدیث-اصحابی-کالنجوم.jpg
قطعه خوشنویسی که در سطر بالای آن حدیث «اصحابی کالنجوم» نوشته شده است (۱۳۸۲ق). اثر هاشم بغدادی، خطاط اهل‌سنت اهل عراق.
اطلاعات حدیث
نام‌های دیگراَصحابی کَالنُّجوم
موضوععدالت صحابه
به نقل ازپیامبر(ص)
سند
اعتبار سندضعیف
منابع شیعهعیون اخبار الرضا
منابع سنیاَلْجامعُ العلومِ الاِمام احمد

حدیث اصحاب پیامبر مانند ستارگان هستند، در برخی منابع اهل‌سنت از پیامبر(ص) نقل شده و بسیاری از عالمان اهل‌سنت آن را ضعیف و جعلی دانسته‌اند. بر اساس این حدیث، همه صحابه مانند ستارگان هستند و پیروی از هر کدام از آنها منجر به هدایت می‌شود.

بیشتر عالمان اهل‌سنت همه افرادی که پیامبر(ص) را دیده‌اند، صحابه پیامبر و همه آنها را عادل و اهل بهشت می‌دانند و برخی از آنها، برای اثبات این نظر به حدیث «اصحاب پیامبر مانند ستارگان هستند» استدلال کرده‌اند. در مقابل، شیعیان معقتدند میان صحابه مانند دیگر مردم، عادل و فاسق وجود دارد و صرفِ درک کردنِ محضر پیامبر، باعث عدالت فرد نمی‌شود.

بر اساس روایتی که در کتاب عیون اخبار الرضا(ع) ذکر شده، امام رضا(ع) روایت «اصحاب پیامبر مانند ستارگانند» را صحیح دانسته‌اند؛ البته ایشان منظور از «اصحاب پیامبر»‌ در این روایت را، آن دسته از صحابه دانسته‌اند که پس از رحلت پیامبر(ص) تغییر حال پیدا نکردند و در دین تغییر ایجاد نکردند. این حدیث نیز، به دلیل وجود راوی ناشناخته، از نظر سند ضعیف شمرده شده است.

متن و ترجمه

از پیامبر(ص) نقل شده:

بررسی سندی

روایت «اصحاب پیامبر مانند ستارگان هستند» در برخی منابع روایی اهل‌سنت ذکر شده است.[۱] بسیاری از عالمان اهل سنت، سند روایت را ضعیف دانسته‌اند. اِبن‌حَجَر، عالم اهل‌سنت (درگذشت ۸۵۲ق)، از دارَقُطْنی، محدث سنی قرن چهارم قمری نقل کرده که وی، راویان این حدیث را ناشناخته دانسته است.[۲] ابن‌تَیْمِیّه عالم سلفی قرن هشتم قمری نیز، این حدیث را ضعیف و باطل شمرده است.[۳] همچنین محمد ناصرالدين آلبانی، دیگر عالم سلفی (درگذشت ۱۳۷۸ش)، این روایت را غیرصحیح و جعلی خوانده است.[۴]

بررسی محتوا

بر اساس حدیث «اصحاب من مانند ستارگان هستند»، پیامبر(ص)، اصحابش را به ستارگان تشبیه کرده و پیروی از هر کدام یک از آنها را، باعث هدایت دانسته است.

سید علی میلانی،‌ عالم شیعه، محتوای این روایت را نقد کرده و به آیات ۱۴۴ سوره آل‌عمران و آیه ۱۰۱ سوره توبه اشاره کرده که در آنها برخی از صحابه پیامبر، منافق شمرده شده‌اند.[۵]

قاضی نعمان مغربی در کتاب دعائم الاسلام، محتوای این حدیث را نقد کرده است. به گفته او، صحابه پیامبر با یکدیگر اختلاف‌نظر داشته و در مقابل هم قرار گرفتند و خدا و پیامبر(ص) به پیروی از افرادی که نظراتشان مقابل یکدیگر است، امر نمی‌کنند؛ چون مکلف نمی‌داند به کدام یک از آنها اقتدا کند.[۶]

به اعتقاد وی، اگر تبعیت از هر کدام از صحابه پیامبر(ص) جایز باشد، کشتن همه صحابه مباح خواهد شد؛ زیرا گروهی از صحابه با گروهی دیگر از آنها جنگیده و همدیگر را کشته‌اند؛ بنابراین اگر فردی به یکی از آنها اقتدا کند، کشتن گروه دیگر صحابه برای او جایز خواهد بود و اگر پس از کشتن برخی از آنها، از گروه دیگر پیروی کند، کشتن گروه نخست نیز برای او جایز خواهد شد.[۶]

عدالت صحابه

مقالهٔ اصلی: عدالت صحابه

عالمان شیعه و اهل سنت، درباره عدالت صحابه اختلاف‌نظر داند. بسیاری از عالمان اهل‌سنت معتقدند همه افرادی که پیامبر(ص) را دیده‌اند و محضرش را درک کرده‌اند، صحابه پیامبر بوده و همه آنها عادل و اهل بهشتند.[۷] از جمله روایاتی که برخی عالمان اهل‌سنت برای اثبات این ادعا به آن استناد کرده‌اند، روایت «اصحاب پیامبر(ص) مانند ستارگانند» است.[۸]

در نگاه عالمان شیعه، میان صحابه مانند دیگر مردم، عادل و فاسق و نیز، مؤمن و منافق وجود دارد. به اعتقاد آنها تنها صحابی بودن و صرفِ درک کردنِ محضر پیامبر، باعث عدالت فرد نمی‌شود.[۹]

روایت عیون اخبار الرضا درباره حدیث

بر اساس روایتی که در کتاب عیون اخبار الرضا(ع) ذکر شده، امام رضا(ع) روایت «اصحاب پیامبر مانند ستارگانند» را صحیح دانسته‌اند؛ البته ایشان منظور از «اصحاب پیامبر»‌ در این روایت را، آن دسته از صحابه دانسته‌اند که پس از رحلت پیامبر(ص) تغییر حال پیدا نکردند و در دین تغییر ایجاد نکردند. امام رضا(ع) در ادامه روایت، به حدیث حوض از پیامبر که در منابع اهل سنت نیز ذکر شده، استدلال کرده‌اند که بر اساس آن، برخی از اصحاب پیامبر در قیامت از حوض کوثر ممنوع می‌شوند.[۱۰]

راویان این حدیث،[یادداشت ۱] جز احمد بن حسین بیهقی، در کتاب‌های رجالی شیعه ذکر نشده و ناشناخته‌اند.[نیازمند منبع] عالمان علم حدیث، روایتی را که در سلسه سند آن راوی مجهول و ناشناخته باشد، ضعیف شمرده‌اند.[۱۱]

تک‌نگاری

کتاب حدیث اصحابی کالنجوم، نوشته سید علی میلانی، عالم شیعه.

صالح بن سعید بن هلابی، نویسنده اهل‌سنت، کتابی با نام «نظراتٌ فی حدیثِ اَصحابی کَالنّجوم»‌ نگاشته و در آن شش روایت با همین محتوا و با اختلاف در الفاظ آن ذکر کرده[۱۲] و نظرات عالمان اهل‌سنت را درباره ضعف سند و جعلی بودن آن گردآوری کرده است.[۱۳]

سید علی میلانی عالم شیعه نیز،‌ کتابی با عنوان «حدیث اصحابی کالنجوم» نگاشته و در آن پس از پرداختن به معنای «صحابه»، عدالت صحابه را نقد کرده و اسناد حدیث «اصحاب پیامبر مانند ستارگانند» را بررسی کرده است.[۱۴]


منابع

  1. ↑ احمد بن حنبل، ابوعبدالله، الجامع العلوم الامام احمد، مصر، دار الفلاح للبحث العلمی و تحقیق الترای،۱۴۳۰ق، ج۵، ص۱۰۲؛ رازی جصاص حنفی، احمد بن علی، الفصول فی الاصول کویت، وزارة الاوقاف الکویتیة، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۲۹۹.
  2. ↑ العسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، ج۲، ص۱۳۷، ۱۳۸، مصدر کتاب: http://lib.eshia.ir
  3. ↑ الإمام أحمد بن حمدان الحرانی الحنبلی، صفه الفتوی والمفتی والمستفتی، بیروت، المکتب الإسلامی، چاپ چهارم، ۱۴۰۴ق، ج۱ ص۵۵.
  4. ↑ الألبانی، محمد ناصر الدین، صفه صلاه النبی صلی الله علیه وسلم، الریاض، مکتبه المعارف للنشر والتوزیع، ج۱ ص۴۹.
  5. ↑ حسینی میلانی، سید علی، حدیث اصحابی کالنجوم، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، ص۶۸.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ قاضی نعمان مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، تحقیق و تصحیح آصف فیضی، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۸۶ و ۸۷.
  7. ↑ نگاه کنید به حسینی میلانی، سید علی، حدیث اصحابی کالنجوم، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، ص۱۲ و ۱۳.
  8. ↑ نگاه کنید به حسینی میلانی، سید علی، حدیث اصحابی کالنجوم، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، ص۱۶.
  9. ↑ نگاه کنید به حسینی میلانی، سید علی، حدیث اصحابی کالنجوم، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، ص۱۴.
  10. ↑ ابن بابویه، محمد، عیون أخبار الرضا، تهران، نشر جهان، اول، ۱۳۷۸ق، ج‏۲، ص۸۷، حدیث ۳۳.
  11. ↑ رحمان ستایش، محمدکاظم، توثیق و تضعیف، ص۱۸۲ و ۱۸۳، قم، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۸۹ش.
  12. ↑ هلابی، صالح بن سعید، نظرات فی حدیث اصحابی کالنجوم، مدینه، الجامعة الاسلامیة، ۱۳۹۰ق، ص۱۳۴.
  13. ↑ هلابی، صالح بن سعید، نظرات فی حدیث اصحابی کالنجوم، مدینه، الجامعة الاسلامیة، ۱۳۹۰ق، ص۱۴۲.
  14. ↑ حسینی میلانی، سید علی، حدیث اصحابی کالنجوم، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، فهرست کتاب.
  1. ↑ احمد بن حسین بیهقی، محمد بن یحیی صَوْلی، محمد بن موسی بن نصر رازی، موسی بن نصر رازی.
مقاله‌های مرتبط

پیوند به بیرون

برگرفته از «https://fa.wikipasokh.com/index.php?title=حدیث_اصحاب_پیامبر_مانند_ستارگان_هستند&oldid=73719»