حجاب برای مردان یا زنان

سؤال

در سوره نور آمده است: «یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ» یعنی اول مردها باید چشم‌های خود را حفظ کنند بعد آمده و «وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ» پس چرا واعظین و خطبا مرتب این امر را می‌گویند که خانم‌ها باید حفظ حجاب داشته باشند در حالی که امر قرآن چیز دیگری است؟

خداوند متعال در آیات ۳۰و ۳۱ سوره نور می‌فرماید:

﴿ قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّواْ مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَ یحْفَظُواْ فُرُوجَهُمْ ذَالِکَ أَزْکیَ لهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرُ بِمَا یَصْنَعُونَ. وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَرِهِنَّ وَ یحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ لْیَضْرِبْنَ بخِمُرِهِنَّ عَلیَ جُیُوبهِنَّ وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ ءَابَائهِنَّ أَوْ ءَابَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنیِ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنیِ أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیرْ أُوْلیِ الْارْبَه مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُواْ عَلیَ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَ لَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یخْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ وَ تُوبُواْ إِلیَ اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ

به مردان مؤمن بگو: چشمان خود را [از آنچه حرام است مانند دیدن زنان نامحرم و عورت دیگران‏] فرو بندند، و شرمگاه خود را حفظ کنند، این برای آنان پاکیزه‌تر است، قطعاً خدا به کارهایی که انجام می‌دهند، آگاه است. و به زنان باایمان بگو: چشمان خود را از آنچه حرام است فرو بندند، و شرمگاه خود را حفظ کنند، و زینت خود را [مانند لباس‌های زیبا، گوشواره و گردن بند] مگر مقداری که [طبیعتاً مانند انگشتر و حنا و سرمه، بر دست و صورت‏] پیداست [در برابر کسی‏] آشکار نکنند، و [برای پوشاندن گردن و سینه‏] مقنعه‌های خود را به روی گریبان‌های‌شان بیندازند، و زینت خود را آشکار نکنند مگر برای شوهران‌شان، یا پدران‌شان، یا پدران شوهران‌شان، یا پسران‌شان، یا پسران شوهران‌شان، یا برادران‌شان، یا پسران برادران‌شان، یا پسران خواهران‌شان، یا زنان [هم کیش خود] شان، یا بردگان زر خریدشان، یا خدمت‌کاران‌شان از مردانی که ساده لوح و کم عقل‌اند و نیاز شهوانی حس نمی‌کنند، یا کودکانی که [به سنّ تمیز دادن خوب و بد نسبت به امیال جنسی‏] نرسیده‌اند. و زنان نباید پاهای‌شان را [هنگام راه رفتن آن گونه‏] به زمین بزنند تا آنچه از زینت‌های‌شان پنهان می‌دارند [به وسیله نامحرمان‏] شناخته شود. و [شما] ای مؤمنان! همگی به سوی خدا بازگردید تا رستگار شوید.

﴾

• علما به مردان می‌گویند «غص بصر» داشته باشید. در کنار این آیه، روایات فراوانی برای غض بصر مردان و آثار زیان‌بار نگاه به زن نامحرم توسط مردان وارد شده است که گاهی نگاه به نامحرم را تیر سهمگین شیطان دانسته است. علمای دین همه این دستورها را به مردان می‌گویند.
• در این دو آیه غض بصر(چشم فروبستن) و حفظ فروج(پوشاندن عورتین از دیگران) هم بر مردان واجب است و هم بر زنان واجب است. علاوه بر این دو امر، در آیه ۳۱ به زنان توصیه واجب شده است با حفظ حجاب، خود را از نامحرم بپوشانند. علما با استناد به همین آیه حفظ حجاب را نیز لازم می‌دانند.
• آیه ۳۰ سوره نور به این معنا نیست که چون اول به مرد گفته غض بصر داشته باشد، حجاب مورد نظر زنان هم برای مرد واجب است. مرد حق نگاه به نامحرم را ندارد و هیچ عالم و واعظی منکر این نیست، اما این بدان معنا نیست که آیه ۳۱ را نادیده گرفته شود و به زنان یادآور نشود که شما علاوه بر غض بصر و حفظ فروج، وظیفه حفظ حجاب را نیز دارند.
• اگر در مواردی به زنان بیشتر تذکر داده می‌شود به معنای نادیده گرفتن آیه ۳۰ سوره نور نیست. علت این است که متأسفانه برخی از زنان با پوشش نامناسب در مقابل مردان نامحرم ظاهر می‌شوند و تأثیر مخرب این رفتار بر زنان و مردان بسیار زیاد است و همین امر باعث تذکر بیشتر علما می‌شود در حالی که نگاه مردان به نامحرم چندان نمود ندارد و صد البته بر مردان هم واجب است نگاه نکنند.

خداوند در آیات ۳۰ و ۳۱ سوره نور به مردان و زنان می‌گوید: چشم‌های خود را فروبسته و دامن خود را حفظ کنید؛ اما برای زنان علاوه بر این دو دستور، دستور پوشش اسلامی در مواجه با نامحرم را هم می‌دهد. علما نیز هم به مردان و هم زنان می‌گویند «غض بصر» داشته باشید، فروج خود را حفظ کنید و هم طبق همین آیه و دیگر آیات، به زنان می‌گویند با حفظ حجاب، خود را از نامحرم بپوشانید.

جستارهای وابسته

• چشم فروبستن از نامحرم در آیه ۳۰ سوره نور