جمع‌آوری قرآن در زمان پیامبر اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
 
(۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=Rezapour }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
در زمان پيامبر اكرم قرآن كريم چگونه جمع‌آوري شد؟
در زمان پیامبر اکرم قرآن کریم چگونه جمع‌آوری شد؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
در آغاز نزول قرآن كريم، پيامبر اكرم با بهره‌گيري از حافظه‌هاي قوي و تشويق و ترغيب ياران گرامي خود به حفظ قرآن همت گماردند.
[[پیامبر اسلام]] تعدادی از [[صحابه]] را مسئول [[کتابت قرآن در عصر پیامبر(ص)|کتابت قرآن]] کرد تا با دقت به ثبت، ضبط و نگارش قرآن کریم بپردازند. [[امام علی(ع) جمع‌کننده قرآن|امام علی(ع)]] جزو کاتبان وحی بود و [[ابوبکر]]، [[عمربن خطاب]]، [[عثمان بن عفان]]، [[زید بن ثابت]]، [[ابی بن کعب]]، حنظله بن ربیع، [[خالد بن ولید]]، [[ثابت بن قیس]] و از کاتبان مشهور قرآن کریم در زمان پیامبر بودند.<ref>صبحی صالح، مباحث فی علوم القرآن، بیروت، دار العلم للملايين، چاپ بیست و چهارم، ص۶۹.</ref>
 
ولي از آن‌جا كه اعتماد بر حفظ قرآن در حافظه‌ها نمي‌توانست اطمينان بر صيانت قرآن را فراهم سازد، لذا پيامبر گرامي از تعداد اندكي از باسوادان مكه درخواست کرد تا با دقت به ثبت، ضبط و نگارش قرآن كريم بپردازند.
 
حضرت علي بن ابي‌طالب در رأس كاتبان وحي قرار داشت و ابوبكر، عمربن خطاب، عثمان بن عفان، زيد بن ثابت، ابي بن كعب، عبدالله به سعد بن ابي سرح، حنظله بن ربيع، معاويه، خالد بن وليد، ثابت بن قيس و... از كاتبان مشهور قرآن كريم در زمان پيامبر اكرم بودند؛ حتي در زمان پيامبر اكرم برخي مانند: عبدالله بن مسعود، اُبي بن كعب، مقداد و... مصاحفي را نوشتند.<ref>ر.ك: صبحي صالح، مباحث في علوم القرآن، ص۱۰۱ ـ ۱۰۲.</ref>
 
قرآن كريم در زمان رسول خدا جمع‌آوري و تأليف گرديد. كاتبان وحي آيات را پي در پي و به ترتيب نزول مي‌نوشتند، امام صادق مي فرمايد:
 
كان يعرف انقضاء السوره بنزول بسم الله الرحمن الرحيم ابتداء لاُخري؛<ref>علامه مجلسي، بحار الانوار، ج۸۹، ص۲۳۶.</ref> پايان هر سوره‌اي به واسطه‌ي نزول بسم الله الرحمن الرحيم در آغاز سوره‌ي ديگر شناخته مي‌شد.
 
آيت الله خويي مي‌گويد:
 
با مطالعه‌ي احوال پيامبر اكرم و ياران او به اين نتيجه مي‌رسيم كه قرآن كريم در عصر آن حضرت جمع‌آوري و تنظيم گرديده است.<ref>البيان في تفسير القرآن، ص۲۵۰.</ref>
 
ابن‌عباس مي‌گويد:
 
پيامبر با نزول بسم الله الرحمن الرحيم مي‌دانست كه سوره‌ي قبلي پايان يافته و سوره‌ي ديگري آغاز گشته است.<ref>التمهيد في علوم القرآن، ج۱، ص۱۷۵.</ref>
 
بنابراين، قرآن كريم به دستور پيامبر اكرم و به ترتيب نزول، نگارش مي‌شد.
 
آيت الله معرفت نيز مي‌گويد:
 
جمع و تأليف قرآن به شكل كنوني در يك زمان صورت نگرفته، بلكه به مرور زمان و به دست افراد و گروه‌هاي مختلف انجام شده است. ترتيب، نظم و عدد آيات در هر سوره در زمان حيات پيامبر اكرم و با دستور آن بزرگوار انجام شده و توقيفي است و بايد آن را تعبداً پذيرفت.<ref>ر.ك: محمد هادي معرفت، علوم قرآني، ص۱۱۹.</ref>  


برخي نيز معتقدند كه بعد از رحلت پيامبر ترتيب سوره‌ها و آيات، بر اساس اجتهاد و رأي صحابه انجام گرفت.<ref>الميزان في تفسير القرآن، ج۱۲، ص۱۲۷ ـ ۱۲۸.</ref>
در مورد جمع‌آوری قرآن در زمان پیامبر، دو نظریه وجود دارد. برخی معتقدند پس از رحلت پیامبر(ص) ترتیب سوره‌ها و آیات، بر اساس اجتهاد و رأی صحابه انجام گرفت.<ref>طباطبايى، محمدحسين، الميزان في تفسير القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق، ج۱۲، ص۱۲۷–۱۲۸.</ref>


پس در زمان پيامبر اكرم و به دستور ايشان، قرآن كريم به دست كاتبان وحي بر روي نوشت‌افزارهايي جمع‌آوري شد و سپس حضرت علي به توصيه ي پيامبر اكرم مأمور سامان‌دهي آن گرديد؛ چنان‌كه امام صادق مي‌فرمايد پيامبر به حضرت علي فرمود:
در مقابل برخی معتقدند ترتیب سوره‌ها و آیات در زمان پیامبر تنظیم شده است. از [[ابن‌عباس]] نقل شده که پیامبر با نزول [[آیه بسم الله الرحمن الرحیم|بسم الله الرحمن الرحیم]] می‌دانست که سوره قبلی پایان یافته و سوره دیگری آغاز گشته است.<ref>معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ سوم، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۷۵.</ref>


يا علي القرآن خلف فراشي في المصحف و القراطيس، فخذوه و اجمعوا و لاتضيعوه كما ضيّعت اليهود التوراه؛<ref>بحارالانوار، ج۸۹، ص۴۸.</ref> ‌اي علي! اين قرآن در كنار بستر من، ميان صحيفه‌ها و حرير و كاغذها قرار دارد، قرآن را جمع كنيد و آن را آن‌گونه كه يهوديان، تورات خود را از بين بردند، ضايع نكنيد.
[[آیت الله خویی]] معتقد است قرآن در عصر پیامبر جمع‌آوری و تنظیم گردیده است.<ref>خوئی، ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، قم، موسسة احياء آثار الامام الخوئي، چاپ اول، ۱۴۳۰ق، ص۲۵۰.</ref> [[آیت الله معرفت]] معتقد بود، جمع و تألیف قرآن به شکل کنونی در یک زمان صورت نگرفته، بلکه به مرور زمان و به دست افراد و گروه‌های مختلف انجام شده است. ترتیب، نظم و عدد آیات در هر سوره در زمان پیامبر اکرم و با دستور ایشان انجام شده و [[توقیفی]] است و باید آن را پذیرفت.<ref>معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، ص۱۱۹.</ref>


==منابع==
عالمان تفسیر و علوم قرآنی معتقدند از توقیفی بودن همه آیات نمی‌توان دفاع کرد. به نظر برخی از مفسران با این‌که ترتیب آیات بیش‌تر سوره‌های قرآن کریم، توقیفی است، ولی تعداد سوره‌هایی که تنظیم بعضی از آیات آنها به اجتهاد و رأی صحابه صورت گرفته، کم نیست. این افراد همچنین معتقدند ترتیب برخی آیات که به صورت متفرق نازل شده، بدون دخالت اجتهادی صحابه نبوده است.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص۱۲۷. سيوطى، عبدالرحمن بن ابى‏ بكر، الإتقان في علوم القرآن، بیروت، دار الكتاب العربي، چاپ دوم، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۲۱۴.</ref>
<references />
==جستارهای وابسته==
* [[امام علی(ع) جمع‌کننده قرآن]]
* [[جمع‌آوری قرآن توسط خلیفه اول]]
* [[جمع‌آوری قرآن توسط خلیفه سوم]]
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{تدوین قرآن}}
{{شاخه
{{شاخه
| شاخه اصلی =  
| شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
|شاخه فرعی۱ =  
| شاخه فرعی۱ = تدوین قرآن
|شاخه فرعی۲ =  
|شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =  
|شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =-
  | تیترها =  
  | تیترها =-
  | ویرایش =  
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =شد
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | ارزیابی کمی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =ج
  | کیفیت =  
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۰۴

سؤال

در زمان پیامبر اکرم قرآن کریم چگونه جمع‌آوری شد؟


پیامبر اسلام تعدادی از صحابه را مسئول کتابت قرآن کرد تا با دقت به ثبت، ضبط و نگارش قرآن کریم بپردازند. امام علی(ع) جزو کاتبان وحی بود و ابوبکر، عمربن خطاب، عثمان بن عفان، زید بن ثابت، ابی بن کعب، حنظله بن ربیع، خالد بن ولید، ثابت بن قیس و … از کاتبان مشهور قرآن کریم در زمان پیامبر بودند.[۱]

در مورد جمع‌آوری قرآن در زمان پیامبر، دو نظریه وجود دارد. برخی معتقدند پس از رحلت پیامبر(ص) ترتیب سوره‌ها و آیات، بر اساس اجتهاد و رأی صحابه انجام گرفت.[۲]

در مقابل برخی معتقدند ترتیب سوره‌ها و آیات در زمان پیامبر تنظیم شده است. از ابن‌عباس نقل شده که پیامبر با نزول بسم الله الرحمن الرحیم می‌دانست که سوره قبلی پایان یافته و سوره دیگری آغاز گشته است.[۳]

آیت الله خویی معتقد است قرآن در عصر پیامبر جمع‌آوری و تنظیم گردیده است.[۴] آیت الله معرفت معتقد بود، جمع و تألیف قرآن به شکل کنونی در یک زمان صورت نگرفته، بلکه به مرور زمان و به دست افراد و گروه‌های مختلف انجام شده است. ترتیب، نظم و عدد آیات در هر سوره در زمان پیامبر اکرم و با دستور ایشان انجام شده و توقیفی است و باید آن را پذیرفت.[۵]

عالمان تفسیر و علوم قرآنی معتقدند از توقیفی بودن همه آیات نمی‌توان دفاع کرد. به نظر برخی از مفسران با این‌که ترتیب آیات بیش‌تر سوره‌های قرآن کریم، توقیفی است، ولی تعداد سوره‌هایی که تنظیم بعضی از آیات آنها به اجتهاد و رأی صحابه صورت گرفته، کم نیست. این افراد همچنین معتقدند ترتیب برخی آیات که به صورت متفرق نازل شده، بدون دخالت اجتهادی صحابه نبوده است.[۶]

جستارهای وابسته

منابع

  1. صبحی صالح، مباحث فی علوم القرآن، بیروت، دار العلم للملايين، چاپ بیست و چهارم، ص۶۹.
  2. طباطبايى، محمدحسين، الميزان في تفسير القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق، ج۱۲، ص۱۲۷–۱۲۸.
  3. معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ سوم، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۷۵.
  4. خوئی، ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، قم، موسسة احياء آثار الامام الخوئي، چاپ اول، ۱۴۳۰ق، ص۲۵۰.
  5. معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، ص۱۱۹.
  6. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص۱۲۷. سيوطى، عبدالرحمن بن ابى‏ بكر، الإتقان في علوم القرآن، بیروت، دار الكتاب العربي، چاپ دوم، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۲۱۴.