تمدن ایران در صدر اسلام

سؤال

با توجه به تکیه بیش از حد مخالفان اسلام به تمدن ایران قبل از اسلام و اشاره به تخریب این تمدن توسط اسلام، لطفا نقاط ضعف تمدن ادعایی را بیان فرمایید؟

تمدن ایرانی و قدرت ایران باستان قابل انکار نیست؛ اما محققان اوضاع وخیم امپراطوری ساسانی در دروه معاصر با صدر اسلام را دلیلی بر فروپاشی کامل این امپراطوری دانسته‌اند. حکومت ساسانی با ارتباط و پیوند نزدیک با موبدان دینِ تحریف شده زرتشت، به ظلم و ستم پرداخته و زمینه را برای فاصله طبقاتی و فقر و بدبختی در سراسر قلمرو حکومت ایران فراهم کرد. گفته شده است که ساسانیان، شاهان را از نسل خدا می‌دانستند و در این زمینه کسی حق اعتراض نداشت. خرافات به شدت در جامعه رشد کرده و در جهت توجیه ظلم حکام به کار می‌رفت و همین امر نارضایتی و اعتراض مردم ایران و انحطاط تمدن عظیم ایرانی را فراهم ساخت.

با ظهور اسلام و تقابل این دین نوظهور با ایران، مردم ایران که سابقه تمدنی بالایی داشتند، به حقانیت آیین اسلام پی برده و به آن روی آوردند؛ به گونه‌ای که خدمات متقابلی بین ایران و اسلام شکل گرفت. شهید مطهری در کتابی با عنوان خدمات متقابل ایران و اسلام به تفصیل به این مسئله پرداخته است.

برخی از محققان ادعای نابودی تمدن ایران توسط اسلام بدون آنکه مردم و جامعه ایران مشکل خاصی داشته باشند، را قابل توجیه ندانسته و معتقدند که شکست امپراطوری بزرگی مانند ایران از قومی که سابقه حکومت، دولت و تمدنی قابل اعتنایی نبود، غیر ممکن است. چنانکه پذیرش همه جانبه آیین اسلام و پایداری در آن توسط ایرانیان تنها در پرتو شمشیر نیز ممکن نخواهد بود.

مطالعه بیشتر

• خدمات متقابل اسلام و ایران، شهید مطهری.