امام علی(ع) جمع‌کننده قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

(بارگزاری اولیه)
 
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۲۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۹ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=Hosseiney4030 }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}آیا قرآن توسط امام‌علی(ع) جمع‌آوری شده است؟{{پایان سوال}}
دلائلي كه ثابت مي كند حضرت علي(ع) قرآن را جمع آوري كرده است را بنويسيد.
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
بر اساس دلائل نقلي فراواني كه حتي در منابع اهل تسنن نيز آمده است، نخستين كسي كه بعد از رحلت جانسوز پيامبر اكرم(ص) اقدام به جمع آوري قرآن كريم كرد و آن را تدوين و تنظيم نموده حضرت علي بن ابيطالب(ع) بود.
حضرت علی علیه‌السلام بزرگترین شخصیت پس از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و در همه صحنه‌ها پیشتاز بود و از آغاز نزول وحی سایه به سایه در خدمت پیامبر بود و کتابت وحی را نیز به طور مداوم بر عهده داشت، در واپسین روزهای حیات پربرکت رسول گرامی اسلام، از جانب آن حضرت مامور به جمع‌آوری قرآن گردید. ابوبکر خضرمی از امام صادق علیه‌السلام روایت کرده است که پیامبر به حضرت علی علیه‌السلام فرمود: «ای علی این قرآن در کنار بستر من میان صحیفه‌ها، حریرها و کاغذها قرار دارد، قرآن را جمع کنید و آن را آن گونه که یهودیان، تورات خود را از بین بردند، ضایع نکنید».<ref>جوان آراسته، حسین، درسنامه علوم قرآنی، ص ۱۶۳.</ref>{{درگاه|غدیر}}
براساس شواهد تاریخی و برخی احادیث، که در منابع [[اهل سنت]] نیز آمده، نخستین کسی که بعد از رحلت [[پیامبر اکرم(ص)]] اقدام به جمع آوری [[قرآن کریم]] کرد و آن را تدوین و تنظیم نمود، [[علی بن ابی‌طالب(ع)]] بود:
* از [[امام صادق(ع)]] روایت شده که پیامبر اکرم(ص) به علی(ع) فرمود: «ای علی! این قرآن در کنار بستر من، میان صحیفه‌ها و حریر و کاغذها قرار دارد، قرآن را جمع کن و آن را آن‌گونه که یهودیان، [[تورات]] خود را از بین بردند، ضایع نکنید».<ref>زنجانی، عبدالله، تاریخ القرآن، تهران، مکتبه صدر، ۱۳۸۷، ص۵۳.</ref>
* علی(ع) پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)، در خانه خود به انزوا نشست و قرآن کریم را جمع آوری و تدوین کرد: از ابن عباس در ذیل آیه {{قرآن|لا تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ. إِنَّ عَلَیْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ}}<ref> قیامت / ۱۷–۱۶.</ref> نقل شده که علی بن ابیطالب(ع) پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) قرآن را به مدت شش ماه جمع آوری کرد.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، تهران، مؤسسه طور، ۱۳۷۰، ج۸۹، ص۵۲.</ref>
* ابن سیرین می‌گوید: علی(ع) فرمود: «وقتی پیامبر(ص) رحلت کرد، سوگند خوردم که ردایم را جز برای نماز جمعه به دوش نگیرم تا آن که قرآن را جمع نمایم.»<ref>سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، دمشق، دار ابن کثیر، دارالعلوم الانسانی، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۸۳.</ref>
* محمد بن سیرین از عکرمه نقل کرده که پس از [[بیعت]] مردم با [[ابوبکر]]، [[علی بن ابی طالب(ع)]] در خانه نشست، به ابوبکر گزارش دادند که او از بیعت با تو کراهت دارد، ابوبکر آن حضرت را خواست و گفت: از بیعت با من سرباز زدی؟ علی(ع) فرمود: «دیدم در کتاب خدا چیزهایی افزوده می‌شود، پس با خودم گفتم که جز برای نماز ردا بر دوش نگیرم، تا آن که قرآن را جمع نمایم. ابوبکر گفت: چه کار شایسته‌ای!»


برخي از روايات اسلامي كه ثابت مي كند حضرت علي(ع) قرآن كريم را بعد از رحلت پيامبر اكرم(ص) جمع آوري كرد، عبارتند از:
== ویژگی های مصحف حضرت امیر ==
مصحف حضرت امیر علیه‌السلام از لحاظ آیات و سور هیچ اختلافی با قرآن کنونی ندارد، (نه زیادتر و نه کمتر از قرآن کنونی) ولی دارای ویژگی‌هایی است که به آنها اشاره می‌شود.


۱. ابوبكر حضرمي از امام صادق(ع) روايت كرده كه پيامبر اكرم(ص) به حضرت علي(ع) فرمود: « اي علي! اين قرآن در كنار بستر من، ميان صحيفه ها و حرير و كاغذ ها قرار دارد ، قرآن را جمع كن و آن را آن گونه كه يهوديان، تورات خود را از بين بردند، ضايع نكنيد». }}<ref>ر.ك: زنجاني، عبدالله، تاريخ القرآن، تهران، مكتبه صدر، ۱۳۸۷، ص۵۳.</ref>
# ترتیب سوره‌ها به همان ترتیب نزول تنظیم گشته بود، سیوطی در الاتقان ضمن بیان این مطلب می‌گوید اولین سوره، اقرأ، سپس مدثّر، سپس نون، بعد از آن مزمّل، سپس تبّت و....تنظیم شده بودند.<ref>سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، ج ۱، ص ۱۷۱. </ref>
# این مصحف مشتمل بود بر اسباب نزول آیات، مکان نزول آیات و نیز اشخاصی که در شأن آنها آیاتی نازل گشته بود.
# جوانب کلی آیات به گونه‌ای که آیه، محدود و مختص به زمان یا مکان یا شخص خاصی نگردد، در این مصحف روشن شده.<ref>جوان آراسته، حسین، درسنامه علوم قرآن، ص ۱۶۴</ref>


و اين گونه بود كه حضرت علي(ع) پس از رحلت پيامبر اكرم(ص) مهمترين وظيفه خويش را جمع آوري قرآن قرار داد.
از عکرمه پرسیدند: آیا دیگران قرآن را به ترتیب نزول تألیف نمودند؟ پاسخ داد: اگر جن و انس جمع گردند تا تألیفی مانند تألیف علی ابن ابی طالب داشته باشند، توانایی آن را نخواهند داشت.<ref>الاتقان، همان، تاریخ القرآن، ص۴۸.</ref>


۲. حضرت علي(ع) پس از رحلت پيامبر اكرم(ص) كه از همه آشناتر به قرآن بود در خانه خود به انزوا نشست و قرآن كريم را جمع آوري و تدوين كرد. از ابن عباس در ذيل آيه {{قرآن|لا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ. إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ<ref>. قيامت / ۱۷- ۱۶.</ref> نقل شده كه علي بن ابيطالب(ع) پس از رحلت پيامبر اكرم(ص) قرآن را به مدت شش ماه جمع آوري كرد.<ref>ر.ك: مجلسي، محمد باقر، بحار الانوار، تهران، مؤسسه طور، ۱۳۷۰، ج۸۹ ، ص۵۲.</ref>
== عدم فرق بین قرآن و مصحف امام علی ==
مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرمایند:


۳. ابن سيرين مي گويد: علي(ع) فرمود: «وقتي پيامبر(ص) رحلت كرد، سوگند خوردم كه ردايم را جز براي نماز جمعه به دوش نگيرم تا آن كه قرآن را جمع نمايم.»<ref>ر.ك: سيوطي، جلال الدين، الاتقان في علوم القرآن، دمشق، دار ابن كثير، دارالعلوم الانساني، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۸۳.</ref>
«چطور ممکن است قرآنی که در دست ماست و معارفش همه به هم مربوط و فروعش بر اصولش مترتب می باشد، دست خوش تحریف قرار گرفته باشد؟ جمع آوری قرآن توسط حضرت علی علیه‌السلام و عرضه داشتن بر اصحاب و نپذیرفتن آنان دلیل نمی‌شود بر اینکه قرآنی که آن جناب جمع‌آوری کرده بود مخالف با قرآنِ دیگران بوده و از حقایق اصلی دین یا فرعی آن چیزی اضافه داشته است، چون اگر واقعا چنین بود حضرت امیرالمومنین علیه‌السلام به سادگی دست از قرآن خود برنمی‌داشت بلکه به طور قطع به وسیله آن به احتجاج می‌پرداخت وبه مجرد اعراض آنان قانع نمی‌شد».<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، ج ۱۲، ص ۱۶۷.</ref>


۴. در اخبار ابورافع آمده كه: علي(ع) به خاطر توصيه پيامبر اكرم(ص) درباره جمع آوري قرآن، پس از آن كه پيامبر اكرم(ص) رحلت كرد، قرآن را در جامه اي پيچيده و به منزل خويش برد و در خانه نشست و قرآن را، همان گونه كه خدا نازل كرده بود، جمع آوري نمود، علي(ع) به اين كار آگاه بود. <ref>ر.ك، بحار الانوار، ج۸۹ ، ص۵۲.</ref>
علامه معرفت در کتاب التمهید اشاره به این مطلب دارد و می‌فرماید:


۵. محمد بن سيرين از عكرمه نقل كرده است كه: پس از بيعت مردم با ابوبكر، علي بن ابي طالب در خانه نشست، به ابوبكر گزارش دادند كه او از بيعت با تو كراهت دارد، ابوبكر آن حضرت را خواست و گفت: از بيعت با من سرباز زدي؟ علي(ع) فرمود: «ديدم در كتاب خدا چيزهايي افزوده مي شود، پس با خودم گفتم كه جز براي نماز ردا بر دوش نگيرم، تا آن كه قرآن را جمع نمايم.  
«قرآن با همین نظم و ترتیب موجود مربوط به زمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله است و سید مرتضی نیز در این نظر همراه است و می‌گوید قرآن به کیفیتی که هم اکنون در دست است در زمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله بوده است، و حضرت علی علیه‌السلام را به جمع ‌آوری قرآن هنگام وفاتش وصیت نمود.»<ref>معرفت، محمدهادی، التمهید فی القرآن، ترجمه ابومحمد وکیلی، ج ۱، ص ۳۴۱.</ref>


ابوبكر گفت: چه كار شايسته اي!»
<sup>[</sup>


محمد بن سيرين مي گويد: از عكرمه پرسيدم: آيا ديگران قرآن را به ترتيب نزول تأليف نمودند؟
== مصحف امام علی ودیعه امامت ==
مصحفی که امام علی(ع) تدوین و جمع آوری کرد، به مردم ارائه شد؛ ولی به دلائلی، مورد پذیرش قرار نگرفت و آن مصحف به عنوان [[ودیعه امامت]] بعد از حضرت علی(ع) به [[امامان معصوم(ع)]] یکی پس از دیگری رسید.<ref>محمود راميار، تاريخ قرآن، تهران، انتشارات اميركبيرT ص۴۱۰.</ref>


وي پاسخ داد: اگر جن و انس جمع گردند تا تأليفي مانند تأليف علي ابن ابي طالب داشته باشند،‌توانايي آن را نخواهند داشت.<ref>ر.ك: الاتقان، همان، تاريخ القرآن، ص۴۸.</ref>
مصحف امام علی(ع) از نظر تعداد آیات، سوره‌ها و کلمات، هیچ تفاوتی با مصحف کنونی نداشت، تنها سوره‌ها به [[ترتیب نزول]] تنظیم شده بودند و بر اساس قرائت پیامبر اکرم(ص) بود و شأن نزول آیات و سوره‌ها و نام افرادی که آیات و سوره‌های در شأن آن‌ها بود ذکر شده بود و … .<ref>معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، قم، مؤسسه انتشاراتی التمهید، ۱۳۷۸ش.</ref>


البته مصحفي كه امام علي(ع) تدوين و جمع كرد آن را به مردم ارائه كرد. ولي به دلائلي كه در جاي خود بحث شده،‌مورد پذيرش قرار نگرفت و آن مصحف به عنوان وديعه امامت بعد از حضرت علي(ع) به امامان معصوم(ع) يكي پس از ديگري رسيده است.
==جستارهای وابسته==
* [[جمع‌آوری قرآن در زمان پیامبر اسلام]]
* [[جمع‌آوری قرآن توسط خلیفه اول]]
* [[جمع‌آوری قرآن توسط خلیفه سوم]]


مصحف امام علي(ع) از نظر تعداد آيات، سوره ها و كلمات، هيچ تفاوتي با مصحف كنوني نداشت، تنها سوره ها به ترتيب نزول تنظيم شده بودند و بر اساس قرائت پيامبر اكرم(ص) بود و شأن نزول آيات و سوره ها و نام افرادي كه آيات و سوره هاي در شأن آن ها بود ذكر شده بود و ... .<ref>براي آگاهي بيشتر ر.ك: معرفت، ‌محمد هادي، علوم قرآني، قم، مؤسسه انتشاراتي التمهيد، ۱۳۷۸ش.</ref>
== منابع ==
{{پایان پاسخ}}
{{پانویس|۲}}
 
{{تدوین قرآن}}
==منابع==
<references />
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
|شاخه فرعی۱ = تدوین قرآن
| شاخه فرعی۱ = تدوین قرآن
|شاخه فرعی۲ =  
| شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =  
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه = -
  | تیترها =  
  | تیترها = شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =شد
  | نمایه =  
  | نمایه = شد
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی نویسنده =  
  | تکمیل =  
| ارزیابی کمی =شد
  | اولویت =  
  | تکمیل =
  | کیفیت =  
  | اولویت = ج
  | کیفیت = ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:امام علی(ع) و خلفا]]
[[رده:فضائل امام علی(ع)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۱۰

سؤال
آیا قرآن توسط امام‌علی(ع) جمع‌آوری شده است؟

حضرت علی علیه‌السلام بزرگترین شخصیت پس از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و در همه صحنه‌ها پیشتاز بود و از آغاز نزول وحی سایه به سایه در خدمت پیامبر بود و کتابت وحی را نیز به طور مداوم بر عهده داشت، در واپسین روزهای حیات پربرکت رسول گرامی اسلام، از جانب آن حضرت مامور به جمع‌آوری قرآن گردید. ابوبکر خضرمی از امام صادق علیه‌السلام روایت کرده است که پیامبر به حضرت علی علیه‌السلام فرمود: «ای علی این قرآن در کنار بستر من میان صحیفه‌ها، حریرها و کاغذها قرار دارد، قرآن را جمع کنید و آن را آن گونه که یهودیان، تورات خود را از بین بردند، ضایع نکنید».[۱]

درگاه‌ها
درگاه غدیر.png


براساس شواهد تاریخی و برخی احادیث، که در منابع اهل سنت نیز آمده، نخستین کسی که بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) اقدام به جمع آوری قرآن کریم کرد و آن را تدوین و تنظیم نمود، علی بن ابی‌طالب(ع) بود:

  • از امام صادق(ع) روایت شده که پیامبر اکرم(ص) به علی(ع) فرمود: «ای علی! این قرآن در کنار بستر من، میان صحیفه‌ها و حریر و کاغذها قرار دارد، قرآن را جمع کن و آن را آن‌گونه که یهودیان، تورات خود را از بین بردند، ضایع نکنید».[۲]
  • علی(ع) پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)، در خانه خود به انزوا نشست و قرآن کریم را جمع آوری و تدوین کرد: از ابن عباس در ذیل آیه ﴿لا تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ. إِنَّ عَلَیْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ[۳] نقل شده که علی بن ابیطالب(ع) پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) قرآن را به مدت شش ماه جمع آوری کرد.[۴]
  • ابن سیرین می‌گوید: علی(ع) فرمود: «وقتی پیامبر(ص) رحلت کرد، سوگند خوردم که ردایم را جز برای نماز جمعه به دوش نگیرم تا آن که قرآن را جمع نمایم.»[۵]
  • محمد بن سیرین از عکرمه نقل کرده که پس از بیعت مردم با ابوبکر، علی بن ابی طالب(ع) در خانه نشست، به ابوبکر گزارش دادند که او از بیعت با تو کراهت دارد، ابوبکر آن حضرت را خواست و گفت: از بیعت با من سرباز زدی؟ علی(ع) فرمود: «دیدم در کتاب خدا چیزهایی افزوده می‌شود، پس با خودم گفتم که جز برای نماز ردا بر دوش نگیرم، تا آن که قرآن را جمع نمایم. ابوبکر گفت: چه کار شایسته‌ای!»

ویژگی های مصحف حضرت امیر

مصحف حضرت امیر علیه‌السلام از لحاظ آیات و سور هیچ اختلافی با قرآن کنونی ندارد، (نه زیادتر و نه کمتر از قرآن کنونی) ولی دارای ویژگی‌هایی است که به آنها اشاره می‌شود.

  1. ترتیب سوره‌ها به همان ترتیب نزول تنظیم گشته بود، سیوطی در الاتقان ضمن بیان این مطلب می‌گوید اولین سوره، اقرأ، سپس مدثّر، سپس نون، بعد از آن مزمّل، سپس تبّت و....تنظیم شده بودند.[۶]
  2. این مصحف مشتمل بود بر اسباب نزول آیات، مکان نزول آیات و نیز اشخاصی که در شأن آنها آیاتی نازل گشته بود.
  3. جوانب کلی آیات به گونه‌ای که آیه، محدود و مختص به زمان یا مکان یا شخص خاصی نگردد، در این مصحف روشن شده.[۷]

از عکرمه پرسیدند: آیا دیگران قرآن را به ترتیب نزول تألیف نمودند؟ پاسخ داد: اگر جن و انس جمع گردند تا تألیفی مانند تألیف علی ابن ابی طالب داشته باشند، توانایی آن را نخواهند داشت.[۸]

عدم فرق بین قرآن و مصحف امام علی

مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرمایند:

«چطور ممکن است قرآنی که در دست ماست و معارفش همه به هم مربوط و فروعش بر اصولش مترتب می باشد، دست خوش تحریف قرار گرفته باشد؟ جمع آوری قرآن توسط حضرت علی علیه‌السلام و عرضه داشتن بر اصحاب و نپذیرفتن آنان دلیل نمی‌شود بر اینکه قرآنی که آن جناب جمع‌آوری کرده بود مخالف با قرآنِ دیگران بوده و از حقایق اصلی دین یا فرعی آن چیزی اضافه داشته است، چون اگر واقعا چنین بود حضرت امیرالمومنین علیه‌السلام به سادگی دست از قرآن خود برنمی‌داشت بلکه به طور قطع به وسیله آن به احتجاج می‌پرداخت وبه مجرد اعراض آنان قانع نمی‌شد».[۹]

علامه معرفت در کتاب التمهید اشاره به این مطلب دارد و می‌فرماید:

«قرآن با همین نظم و ترتیب موجود مربوط به زمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله است و سید مرتضی نیز در این نظر همراه است و می‌گوید قرآن به کیفیتی که هم اکنون در دست است در زمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله بوده است، و حضرت علی علیه‌السلام را به جمع ‌آوری قرآن هنگام وفاتش وصیت نمود.»[۱۰]

[

مصحف امام علی ودیعه امامت

مصحفی که امام علی(ع) تدوین و جمع آوری کرد، به مردم ارائه شد؛ ولی به دلائلی، مورد پذیرش قرار نگرفت و آن مصحف به عنوان ودیعه امامت بعد از حضرت علی(ع) به امامان معصوم(ع) یکی پس از دیگری رسید.[۱۱]

مصحف امام علی(ع) از نظر تعداد آیات، سوره‌ها و کلمات، هیچ تفاوتی با مصحف کنونی نداشت، تنها سوره‌ها به ترتیب نزول تنظیم شده بودند و بر اساس قرائت پیامبر اکرم(ص) بود و شأن نزول آیات و سوره‌ها و نام افرادی که آیات و سوره‌های در شأن آن‌ها بود ذکر شده بود و … .[۱۲]

جستارهای وابسته

منابع

  1. جوان آراسته، حسین، درسنامه علوم قرآنی، ص ۱۶۳.
  2. زنجانی، عبدالله، تاریخ القرآن، تهران، مکتبه صدر، ۱۳۸۷، ص۵۳.
  3. قیامت / ۱۷–۱۶.
  4. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، تهران، مؤسسه طور، ۱۳۷۰، ج۸۹، ص۵۲.
  5. سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، دمشق، دار ابن کثیر، دارالعلوم الانسانی، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۸۳.
  6. سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، ج ۱، ص ۱۷۱.
  7. جوان آراسته، حسین، درسنامه علوم قرآن، ص ۱۶۴
  8. الاتقان، همان، تاریخ القرآن، ص۴۸.
  9. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، ج ۱۲، ص ۱۶۷.
  10. معرفت، محمدهادی، التمهید فی القرآن، ترجمه ابومحمد وکیلی، ج ۱، ص ۳۴۱.
  11. محمود راميار، تاريخ قرآن، تهران، انتشارات اميركبيرT ص۴۱۰.
  12. معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، قم، مؤسسه انتشاراتی التمهید، ۱۳۷۸ش.