آیه لیلة المبیت: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (ابرابزار)
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
 
(۲۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}سؤال: آیا آیه‌ای در قرآن درباره واقعه لیله المبیت هست؟ امیرالمؤمنین در آن شب چند سال داشتند؟
{{شروع متن}}
 
{{سوال}}
پاسخ اجمالی:
آیا آیه‌ای در قرآن درباره واقعه لیله المبیت هست؟
 
{{پایان سوال}}
آیه ۲۰۵ سوره بقره درباره لیله المبیت است.
{{پاسخ}}
 
{{جعبه اطلاعات آیه
امیر مؤمنان تقریباً ۲۳ سال داشتند که در بستر رسول الله خوابیدند.
| عنوان        =آیه لیلة المبیت
| تصویر        =نفس رسول لیله المبیت.jpg
| توضیح تصویر=تابلوی نقاشی نفسِ رسول
| اندازه تصویر =
| نام‌های دیگر =لیلة المبیت، شراء، اشتراء
| واقع در سوره=بقره
| شماره آیه    =۲۰۷
| جزء            =۲
| شأن نزول    =خوابیدن امام علی(ع) در بستر پیامبر در لیلةالمبیت
| مکان نزول    =مدینه
|  موضوع      =اعتقادی
| درباره         =فضائل امام علی(ع)
| سایر          =
| آیات مرتبط  =
}}
{{درگاه|واژه‌ها}}
'''آیه لَیْلَةُ الْمَبیت''' یا '''آیه اشِتراء''' آیه ۲۰۷ سوره بقره است که اشاره به [[لیلة المبیت]] دارد. این آیه درباره ایثارگری [[امام علی(ع)]] نازل شد که برای حفظ جان [[پیامبر اسلام(ص)]] در بستر او خوابید. در این آیه کسانی که حاضرند جان خود را در ازای به‌دست‌آوردن رضایت [[خداوند]] فدا کنند، ستایش شده‌اند.


پاسخ تفصیلی:
==لیلة المبیت==
لیلة المبیت در اصطلاح اشاره به شبی دارد که در آن مشرکان مکه می‌خواستند پیامبر اسلام(ص) را به قتل برسانند. پیامبر به وسیله [[وحی]] الهی از قصد مشرکین باخبر شد. این موضوع را با علی(ع) در میان گذاشت و گفت که خداوند به او دستور [[هجرت]] داده و به علی(ع) نیز امر فرموده که در جای پیامبر بخوابد. امام علی(ع) فرمود: اگر من در جای شما بخوابم شما به سلامت خواهید ماند؟ پیامبر فرمود: بله. علی(ع) خندید، [[سجده شکر]] به جا آورد و سپس فرمود: برو به هر سویی که خدا امر فرموده است، جانم فدای تو باد و هر چه خواهی مرا امر فرما که به جان قبول می‌کنم.<ref>قمی، عباس ، منتهی الآمال، قم، هجرت، چاپ نهم، ۱۳۷۵ ش، ج۱، ص۱۱۰.</ref>


لیله المبیت، آن شب تاریخی بود که مشرکین تصمیم به قتل نبی اعظم(ص) گرفتند و برای اجرای این نقشه شوم، چهل مرد مبارز مسلح را انتخاب کردند. پیامبر(ص) توسط وحی الهی از این موضوع با خبر شد و آن را با علی(ع) در میان گذاشت. ایشان نیز با اطاعت از امر الهی با آغوش باز به استقبال مرگ رفت و در بستر رسول خدا(ص) خوابید تا دشمنان متوجه او باشند و از جاهای دیگر غافل شوند و پیامبر(ص) از این فرصت استفاده کرده، سفر تاریخی خود را آغاز کند. این فداکاری امیر المؤمنین(ع) نه تنها موجب نجات رسول الله(ص) شد، بلکه فضایل و برکات فراوانی را به ارمغان آورد که در این‌جا به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.
کفار [[قریش]] برای قتل پیامبر(ص) چهل تن از مبارزان خود را انتخاب کرده بودند. علی(ع) پارچه سبزی که هر شب رسول خدا(ص) بر روی خود می‌کشید، به رویش کشید و در بستر آن حضرت خوابید. پیامبر(ص) از منزل خارج شد و بدون این که کفار متوجه شوند سفر خود را آغاز کرد.<ref>پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، قم، مؤسسه امام صادق ـ(ع) ـ، چاپ یازدهم، ۱۳۷۹ش، ص۳۸.</ref> در تاریخ اسلام به شب خفتن امام علی(ع) در بستر پیامبر و فداکاری او، لیله المبیت گفته می شود.


۱ـ نزول آیه مخصوص لیله المبیت
==نزول آیه لیله المبیت==


نظر مفسران بر این است که آیه شریفه۲۰۵ سوره بقره درباره فداکاری علی(ع) در لیله المبیت نازل شده است. «وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَاللّهُ رَؤُوفٌ بِالْعِبَادِ» بعضی از مردم با ایمان (هم چون علی(ع) در لیله المبیت به هنگام خفتن در جایگاه پیامبر(ص)) جان خود را برای کسب خشنودی خدا می‌فروشند و خداوند نسبت به بندگانش مهربان است.<ref>رک: علامه حلی، کشف الیقین، مؤسسه چاپ و انتشارات وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد، ۱۴۱۱ق، ص۳۹۵.</ref>
در ماجرای لیله المبیت، آیه {{قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ|ترجمه=و از مردم کسی است که جانش را برای خشنودی خدا می‌فروشد و خدا به بندگان مهربان است.|سوره=بقره|آیه=۲۰۷}} نازل شد. در این آیه کسانی که حاضرند جان خود را در ازای به‌دست‌آوردن رضایت خداوند فدا کنند، از طرف پروردگار ستایش شده‌اند.


نزول این آیه شریفه در خصوص ایثارگری امیر المؤمنین(ع) نشانگر اهمیت والای آن می‌باشد.
مفسران شأن نزول این آیه را پیرامون فداکاری امام علی(ع) در لیلة المبیت دانسته‌اند<ref>رک: علامه حلی، کشف الیقین، مؤسسه چاپ و انتشارات وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد، ۱۴۱۱ق، ص۳۹۵.</ref>


۲ـ مباهات خداوند به ملائکه هفت آسمان
==مباهات خداوند به ملائکه آسمان‌ها==
 
طبق برخی از روایات در لیله المبیت خداوند خطاب به دو [[فرشته]] خود [[جبرئیل]] و [[میکائیل]]، آن دو را در میان ملائکه در برادری و انس و الفت از همه بالاتر دانست. سپس گفت من یکی از شما را محکوم به مرگ کرده‌ام، کدام یک از شما حاضر است در راه برادر و رفیقش از جان خود بگذرد؟ هیچ‌کدام از آن‌ها حاضر به مرگ نشدند و هر دو زندگی را برگزیدند. خداوند به آن‌ها فرمود: من میان محمد و علی پیمان برادری بستم، پس علی(ع) مرگ را برگزید و زندگی را به محمد(ص) بخشید و در بستر او خوابید. اکنون بر زمین فرود آیید و او را از دشمنانش حفظ کنید. آن‌ها فرود آمدند در حالی که جبرئیل(ع) می‌گفت: {{عربی|بخ بخ لک یابن ابی طالب من مثلک یباهی الله بک ملائکه سبح سماوات|ترجمه=به به بر تو ای پسر ابی طالب، کیست مانند تو؟! خداوند به واسطه تو به ملائکه هفت آسمان مباهات می‌نماید}}<ref>طوسی، محمد، الأمالی، دار الشقاقه، قم، ۱۴۱۴ق، ص۴۶۹.</ref>
در شب لیله المبیت خداوند عزوجل به دو فرشته مقرب خود یعنی حضرت جبرئیل و حضرت میکائیل ـ علیهما السلام ـ فرمود: در میان ملائکه در برادری و انس و الفت کسی به پای شما نمی‌رسد، من یکی از شما را محکوم به مرگ کرده‌ام، کدام یک از شما حاضر است در راه برادر و رفیقش از جان خود بگذرد؟ هیچ‌کدام از آن‌ها حاضر به مرگ نشدند و هر دو زندگی را برگزیدند. خداوند به آن‌ها فرمود: من میان محمد و علی ـ صلوات الله علیهما ـ پیمان برادری بستم، پس علی(ع) مرگ را برگزید و زندگی را به محمد(ص) بخشید و در بستر او خوابید. اکنون بر زمین فرود آیید و او را از دشمنانش حفظ کنید. آن‌ها فرود آمدند در حالی که حضرت جبرئیل(ع) می‌گفت: «بخ بخ لک یابن ابی طالب من مثلک یباهی الله بک ملائکه سبح سماوات» (به به بر تو ای پسر ابی طالب، کیست مانند تو؟! خداوند به واسطه تو به ملائکه هفت آسمان مباهات می‌نماید)<ref>طوسی، محمد، الأمالی، دار الشقاقه، قم، ۱۴۱۴ق، ص۴۶۹.</ref>
 
۳ـ اطاعت از امر الهی تا پای جان
 
وقتی نبی خدا(ص) از قصد مشرکین باخبر شد، موضوع را با علی(ع) در میان گذاشت و به او فرمود: خداوند به من دستور هجرت داده و به تو امر فرموده که در جای من بخوابی تا آن‌ها متوجه رفتن من نشوند. تو چه می‌گویی و چه می‌کنی؟ امیر المؤمنین(ع) عرض کرد: اگر من در جای شما بخوابم شما به سلامت خواهید ماند؟ حضرت فرمود: بله. علی(ع) خندید و سجده شکر به جا آورد و این اولین سجده شکری بود که از امت محمد(ص) واقع شد. سپس فرمود: برو به هر سویی که خدا امر فرموده است، جانم فدای تو باد و هر چه خواهی مرا امر فرما که به جان قبول می‌کنم.<ref>قمی، عباس ، منتهی الآمال، قم، هجرت، چاپ نهم، ۱۳۷۵ ش، ج۱، ص۱۱۰.</ref>
 
۴ـ نجات رسول الله(ص) از دست مشرکان
 
کفار قریش برای قتل پیامبر(ص) چهل تن از مبارزان خود را انتخاب کرده بودند و محلّ خواب آن حضرت را شدیداً تحت نظر داشتند. علی(ع) با اطلاع از این موضوع پارچه سبزی که هر شب رسول خدا(ص) بر روی خود می‌کشید، به رویش کشید و در بستر آن حضرت خوابید. مشرکین با این تصور که پیامبر(ص) در بستر است تمرکز خود را به آن نقطه معطوف کردند. در این فرصت پیامبر(ص) از منزل خارج شد و بدون این که کفار متوجه شوند سفر تاریخی خود را آغاز کرد.<ref>پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، قم، مؤسسه امام صادق ـ(ع) ـ، چاپ یازدهم، ۱۳۷۹ش، ص۳۸.</ref>
 
بنابر این می‌توان نتیجه گرفت مشرکین اطلاع کامل از محل زندگی و حتی محل خواب رسول اکرم(ص) داشتند و با برنامه‌ریزی دقیق و حساب شده اقدام به قتل آن حضرت کردند امّا با ایثارگری علی(ع) نقشه آن‌ها نقش بر آب شد و با این اقدام، آن حضرت نه تنها رسول خدا(ص) را از مرگ حتمی نجات داد بلکه ماجرای لیله المبیت برگ پر افتخار دیگری بر کتاب فضایل امیر المؤمنین(ع) اضافه کرد که بدون این حرکت بزرگ هیچ‌یک از این مسائل مطرح شده، تحقق نمی‌یافت. اگر امیر مؤمنان جای پیامبر نمی‌خوابید و خداوند بوسیله ایثار او پیامبر را نجات نمی‌داد از طریق دیگر نجات پیامبرش ممکن بود، اما حکمت ایثار این بود که هر کسی لیاقت آن را نداشت، لذا خداوند به همان نحو که ایشان برای ایثار در راه پیامبر از جان خود گذشت از او امتحان گرفت و آن حضرت در این امتحان قبول شد و هرگز ترس به خود راه نداد، از این روی بود که برای حفظ میراث رسالت در غدیر، علی انتخاب شد و خداوند این انتخاب را از طریق وحی به پیامبر اعلام کرد.


به‌گفته [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] مراد از فروش جان برای رضایت خدا، این است که این افراد هیچ چیز جز خشنودی او را طلب نمی‌کنند و چیزی را می‌خواهند که خدا می‌خواهد، نه هوای نفسشان.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۹۸.</ref>
== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =
  | شاخه اصلی =علوم و معارف قرآن
|شاخه فرعی۱ =
| شاخه فرعی۱ =آیات و سوره‌ها
|شاخه فرعی۲ =
| شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی نویسنده =
| ارزیابی کمی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =الف
  | کیفیت =
  | کیفیت =ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:فضائل امام علی(ع) در قرآن]]
[[رده:آیات مشهور سوره بقره]]
[[رده:آیات دارای شأن نزول]]
[[رده:آیات اعتقادی قرآن]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۳۲

سؤال

آیا آیه‌ای در قرآن درباره واقعه لیله المبیت هست؟

آیه لیلة المبیت
آیه لیلة المبیت
تابلوی نقاشی نفسِ رسول
مشخصات آیه
نام‌های دیگرلیلة المبیت، شراء، اشتراء
واقع در سورهبقره
شماره آیه۲۰۷
جزء۲
اطلاعات محتوایی
شأن نزولخوابیدن امام علی(ع) در بستر پیامبر در لیلةالمبیت
مکان نزولمدینه
موضوعاعتقادی
دربارهفضائل امام علی(ع)
درگاه‌ها
واژه-ها.png


آیه لَیْلَةُ الْمَبیت یا آیه اشِتراء آیه ۲۰۷ سوره بقره است که اشاره به لیلة المبیت دارد. این آیه درباره ایثارگری امام علی(ع) نازل شد که برای حفظ جان پیامبر اسلام(ص) در بستر او خوابید. در این آیه کسانی که حاضرند جان خود را در ازای به‌دست‌آوردن رضایت خداوند فدا کنند، ستایش شده‌اند.

لیلة المبیت

لیلة المبیت در اصطلاح اشاره به شبی دارد که در آن مشرکان مکه می‌خواستند پیامبر اسلام(ص) را به قتل برسانند. پیامبر به وسیله وحی الهی از قصد مشرکین باخبر شد. این موضوع را با علی(ع) در میان گذاشت و گفت که خداوند به او دستور هجرت داده و به علی(ع) نیز امر فرموده که در جای پیامبر بخوابد. امام علی(ع) فرمود: اگر من در جای شما بخوابم شما به سلامت خواهید ماند؟ پیامبر فرمود: بله. علی(ع) خندید، سجده شکر به جا آورد و سپس فرمود: برو به هر سویی که خدا امر فرموده است، جانم فدای تو باد و هر چه خواهی مرا امر فرما که به جان قبول می‌کنم.[۱]

کفار قریش برای قتل پیامبر(ص) چهل تن از مبارزان خود را انتخاب کرده بودند. علی(ع) پارچه سبزی که هر شب رسول خدا(ص) بر روی خود می‌کشید، به رویش کشید و در بستر آن حضرت خوابید. پیامبر(ص) از منزل خارج شد و بدون این که کفار متوجه شوند سفر خود را آغاز کرد.[۲] در تاریخ اسلام به شب خفتن امام علی(ع) در بستر پیامبر و فداکاری او، لیله المبیت گفته می شود.

نزول آیه لیله المبیت

در ماجرای لیله المبیت، آیه ﴿وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ؛ و از مردم کسی است که جانش را برای خشنودی خدا می‌فروشد و خدا به بندگان مهربان است.(بقره:۲۰۷) نازل شد. در این آیه کسانی که حاضرند جان خود را در ازای به‌دست‌آوردن رضایت خداوند فدا کنند، از طرف پروردگار ستایش شده‌اند.

مفسران شأن نزول این آیه را پیرامون فداکاری امام علی(ع) در لیلة المبیت دانسته‌اند[۳]

مباهات خداوند به ملائکه آسمان‌ها

طبق برخی از روایات در لیله المبیت خداوند خطاب به دو فرشته خود جبرئیل و میکائیل، آن دو را در میان ملائکه در برادری و انس و الفت از همه بالاتر دانست. سپس گفت من یکی از شما را محکوم به مرگ کرده‌ام، کدام یک از شما حاضر است در راه برادر و رفیقش از جان خود بگذرد؟ هیچ‌کدام از آن‌ها حاضر به مرگ نشدند و هر دو زندگی را برگزیدند. خداوند به آن‌ها فرمود: من میان محمد و علی پیمان برادری بستم، پس علی(ع) مرگ را برگزید و زندگی را به محمد(ص) بخشید و در بستر او خوابید. اکنون بر زمین فرود آیید و او را از دشمنانش حفظ کنید. آن‌ها فرود آمدند در حالی که جبرئیل(ع) می‌گفت: «بخ بخ لک یابن ابی طالب من مثلک یباهی الله بک ملائکه سبح سماوات؛ به به بر تو ای پسر ابی طالب، کیست مانند تو؟! خداوند به واسطه تو به ملائکه هفت آسمان مباهات می‌نماید»[۴]

به‌گفته علامه طباطبایی مراد از فروش جان برای رضایت خدا، این است که این افراد هیچ چیز جز خشنودی او را طلب نمی‌کنند و چیزی را می‌خواهند که خدا می‌خواهد، نه هوای نفسشان.[۵]

منابع

  1. قمی، عباس ، منتهی الآمال، قم، هجرت، چاپ نهم، ۱۳۷۵ ش، ج۱، ص۱۱۰.
  2. پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، قم، مؤسسه امام صادق ـ(ع) ـ، چاپ یازدهم، ۱۳۷۹ش، ص۳۸.
  3. رک: علامه حلی، کشف الیقین، مؤسسه چاپ و انتشارات وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد، ۱۴۱۱ق، ص۳۹۵.
  4. طوسی، محمد، الأمالی، دار الشقاقه، قم، ۱۴۱۴ق، ص۴۶۹.
  5. طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۹۸.