طولانی شدن نماز آیات پیامبر(ص) و امام علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(اصلاح نشانی وب، اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح ارقام)
 
 
(۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}در روایات آمده است؛ رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) نمازش را سریع می‌خواندند تادیگران به زحمت نیفتند؛ اما در برخی از روایات دیگر آمده است که حضرت نماز کسوف را چنان طولانی خواند که عده‌ای غش کردند؛ لطفا علت طولانی خواندن نماز کسوف را بیان کنید!{{پایان سوال}}
{{سوال}}آیا روایاتی که بر اساس آن پیامبر(ص) و امام علی(ع) در زمان حکومت خود، نماز آیات را طولانی اقامه کرده‌اند صحیح است؟ علت طولانی خواندن آن، چه بوده است؟{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
پاسخ اجمالی:
{{درگاه|غدیر}}
[[پیامبر(ص)]] و [[امام علی(ع)]] بر اساس برخی روایات، [[نماز آیات]] را که علت آن خورشید گرفتگی بود، به قدری طولانی اقامه کرده‌اند که افرادی غش کردند.


درباره طولانی خواندن نماز آیات سه روایت نقل شده است که یکی از آنها سندش متصل است و از روایات استفاده می‌شود که این نماز در یک فضای خاصی خوانده شد و برای برطرف نمودن عذاب از امت بوده است
سند روایت طولانی خوانده شدن نماز توسط رسول خدا(ص) معتبر نیست. روایات طولانی خوانده شدن نماز آیات توسط [[امیرالمؤمنین|امیرالمومنین علی(ع)]] هم [[سلسله حدیث|سلسله سند]] ندارند.


پاسخ تفصیلی:
== روایات طولانی شدن نماز آیات ==
* '''طولانی شدن نماز آیات پیامبر(ص)'''


اصل روایات
[[امام باقر(ع)]] از پدرانش نقل می‌کند: {{عربی|انْكَسَفَتِ الشَّمْسُ فِي زَمَنِ رَسُولِ اللَّهِ فَصَلَّى بِالنَّاسِ رَكْعَتَيْنِ فَطَوَّلَ حَتَّى غُشِيَ عَلَى بَعْضِ الْقَوْمِ مِمَّنْ كَانَ وَرَاءَهُ مِنْ طُولِ الْقِيَامِ| ترجمه= در زمان رسول الله خورشید گرفتگی اتفاق افتاد. آن حضرت دو رکعت نماز آیات خواند و آنقدر طول داد که برخی از پشت‌سری‌ها در اثرزیاد ایستادن، غش کردند.}}<ref>طوسى، محمد بن الحسن، تهذيب الأحكام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۹۳.</ref>


در رابطه با طولانی خواندن نماز آیات توسط رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و نیز توسط امیرمؤمنان علی (علیه السلام) سه روایت نقل شده است:
* ''' طولانی شدن نماز آیات امیرالمومنین علی(ع)'''


۱- محمد بن حسن به اسنادش از محمدبن علی بن محبوب، ازحسن بن علی، از جعفر بن محمد، از عبدالله بن میمون القداح، از جعفر، ازپدرگرامیش، از پدران گرامیش (علیهم السلام ) نقل می‌کند و می‌گوید: «انکسفت الشمس فی زمان رسول الله (صلی الله علیه وآله) فصلی بالناس رکعتین وطول حتی غشی علی بعض القوم ممن کان وراه من طول القیام»؛ «خورشیدگرفتگی درزمان رسول الله (صلی الله علیه وآله) رخ داد، ایشان دو رکعت نماز (جماعت) به همراه مردم خواند وآن قدر قیامِ نماز کسوف (آیات) را طول داد که عده‌ای از نمازگزاران بی‌حال شدند».
[[شیخ صدوق]] بدون استناد به [[معصوم(ع)]] آورده است: {{عربی|وَ انْكَسَفَتِ الشَّمْسُ عَلَى عَهْدِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ فَصَلَّى بِهِمْ حَتَّى كَانَ‏ الرَّجُلُ يَنْظُرُ إِلَى الرَّجُلِ قَدِ ابْتَلَّتْ قَدَمُهُ مِنْ عَرَقِهِ|ترجمه= در عهد امیرالمومنین خورشید گرفت. آن حضرت نماز با مردم خواند تا اینکه مردی به دیگری نگاه می‌کرد که پاهایش عرق کرده است.}}


۲ ـ محمد بن علی بن الحسین (امام باقر علیه السلام) فرمود: «انکسفت الشمس علی عهد أمیرالمؤمنین (علیه السلام)، فصلی بهم حتی کان الرجل ینظر إلی الرجل قد ابتلت قدمه من عرقه» ؛ « خورشیدگرفتگی در زمان امام علی(علیه السلام) رخ داد، ایشان به همراه مردم نماز (جماعت) خواند  و آن قدر نماز را طول دادکه{برخی از}مردها، هنگامی که به پاهای خود نگاه می‌کردند پاهایشان از عرق خیس شده بود».
[[شیخ مفید]] در کتاب [[المقنعه (کتاب)|مقنعه]] روایت آورده است که بر اساس آن امام علی(ع) در [[مسجد کوفه]] نماز کسوف (آیات) خواند و سوره‌های [[سوره کهف|کهف]] و [[سوره انبیاء|انبیاء]] را خواند و پنج بار تکرار کرد. او رکوع نماز را آنقدر طولانی کرد که عرق از پای نمازگزاران جاری شده و بسیاری از آنها بی‌حال شدند.<ref>شیخ مفید، محمد بن محمد، المقنعة، تحقيق: مؤسسة النشر الإسلامي، قم،  مؤسسة النشر الإسلامي، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق، ص۲۱۰.</ref>
 
۳ ـ شیخ مفید درکتاب «مقنعه»آورده است: «روی عن أمیرالمؤمنین (علیه السلام) أنه صلی بالکوفه صلاه الکسوف فقرأ فیها بالکهف والأنبیاء ورددها خمس مرات، وأطال فی رکوعها حتی سال العرق علی أقدام من کان معه، وغشی علی کثیر منهم»؛ «از امام علی(علیه السلام) روایت شده است که ایشان درکوفه نماز کسوف(آیات) را خواند و در آن سوره‌های کهف و انبیاء را خواند و پنج مرتبه آن را (در پنج رکعت) تکرار کرد و رکوع نماز را آن قدر طول داد که عرق ازپاهای کسانی که همراه او نماز می‌خواندند جاری شد و بسیاری از نمازگزاران، بی‌حال شدند».<ref>حر عاملی، محمد؛ وسائل الشیعه، ج۷ ، ص۴۹۹.</ref>
 
بررسی سند روایات
 
۱. حدیث اول:
۲.
الف: محمدبن علی بن محبوب:
 
اکثر تراجم نویسان از این محدث به نیکی یاد کرده و او را در جمع فقیهان و محدثان درجه اول شیعه آورده‌اند. نجاشیمی‌گوید: «محمد بن علی بن محبوب، در عصر خود بزرگ قمی‌ها، مردی مورد اطمینان، بصیر، فقیه در دین و دارای اعتقادات صحیح بود.<ref>رجال نجاشی، ص۶۷.</ref>
 
حضرت آیت الله خوئی در کتاب رجال خود آورده است: «این محدث بزرگ از فقیه (امام کاظم) علیه‌السلام روایت و حدیث می‌کند».<ref>معجم الرجال، ج۱۷، ص۹.</ref>
 
ب.حسن بن علی بن فضال
 
شیخ ابوجعفر طوسی حسن بن علی را در رجال خود از راویان حضرت رضا((ع)) ذکر کرده و می‌گوید: او از موالیان تیم‌الرباب بوده و از ثقات اهل کوفه به شمار می‌رود. او از راویان امام رضا((ع)) به شمار می‌رفته و از خواص آن حضرت می‌باشد. او مردی زاهد، پارسا، با ورع و موثق در نقل حدیث بود و در میان محدثان مقامی بزرگ و ارجمند داشت. علامه حلّی هم او را در بخش اول خلاصه ذکر نموده و سخنان شیخ و نجاشی را درباره‌ی او می‌آورد.<ref>برگرفته از کتاب راویان امام رضا((ع)) در مسندالرضا، نوشته‌ی عزیزالله عطاردی.</ref>
 
ج. ابوالقاسم جعفر بن محمد (اشعری)
 
در مورد وثاقتش باید گفت که شیخ مفید از وی تعبیر به «صدوق» کرده و نجاشی<ref>رجال نجاشی، ج۱، ص۳۵۰.</ref> (۱/۳۰۵) و طوسی (الفهرست، ۴۲) وی را مورد اعتماد خوانده‌اند. نجاشی درباره‌اش می‌گوید: «هر زیبایی و علمی که مردم را با آن وصف نمایی، برترش را در جعفر بن محمد بن قولویه خواهی‌یافت.» (ج۱،ص۳۰۵).
 
د: عبدالله بن میمون القداح:
 
در کتاب‌های رجالی شیعه<ref>رجال کشی، ص۳۸۹؛ فهرست نجاشی، ص۱۴۸؛ خلاصه حلی، ص۵۳؛ مجالس المؤمنین قاضی نور الله شوشتری (مجلس ششم)؛ منهج المقال میرزا محمد استر؛ نقد الرجال میر مصطفی تفرشی، ۱۹۷ -۱۹۸؛ نضد الایضاح محمد علم الهدی بن محسن الکاشی، در ذیل صفحات فهرست‌شیخ طوسی، ۱۹۷ ۱۹۸؛ منتهی المقال ابو علی حائری، ص۱۹۳ ۱۹۴، چاپ تهران؛ مستدرک الوسائل حاج میرزا حسین نوری، ج‏۳، ص۶۱۹.</ref> تقریبا بلا استثناء، عبد الله بن میمون قداح را از جمله اصحاب امام جعفر (علیه السلام) و از زمره روات احادیث از آن حضرت شمرده‌اند و نسب او را عبد الله بن میمون بن الاسود القداح المکی از اهل مکه از موالی بنی مخزوم ضبط کرده و گفته‌اند که وی تیرگیر و تیرتراش بوده و به این مناسبت به «قداح‏» معروف شده است. کشی (قرن چهارم) می‌نویسد که عبدالله بن میمون القداح المکی از اصحاب امام باقر (علیه السلام) بود. امام از او پرسید: ای پسر میمون! شما در مکه چند تن هستید؟ گفت: ما چهار نفریم. امام فرمود: شما نوری در ظلمات زمینید. (رجال کشی، ص۳۸۹)
 
در نتیجه، از این سه روایت، سند دو روایت متصل است و صحیح می‌باشد، اما یک روایت آن مرسل است، هر چند ناقلان آن روایت معتبر هستند.
 
علل طولانی خواندن نماز کسوف :
 
۱. طولانی کردن نماز کسوف(آیات)، فقط از روی استحباب (مستحب) بوده و واجب نبوده است.
۲.
۳. چه بسا نماز آیات مورد اشاره در روایت، فقط یک بار انجام شده و دیگر تکرار نشده است چون در حدیث عمومیت دیده نمی‌شود.
۴.
۵. ممکن است این نماز باشرایط خاص مانند وجود جوانان (داشتن صبر و عدم خستگی) یا آموزش نماز آیات به جوانان یا نوجوانان یا کودکان یا شرایط دیگر باشد.
۶.
۷. نکته قابل توجه این است که طولانی کردن فقط در نماز آیات (کسوف) مشاهده می‌شود و شامل دیگر نمازهای آیات مانند زلزله و طوفان و غیره نمی‌شود و این نشانگر خاص بودن این نماز یا خاص بودن شرایط آن بوده است.
۸.
۹. نکته آخر این که نماز کسوف (آیات) تا انتهای کسوف به طول می‌انجامیده تا طبق حدیث رضوی، رحمت الهی شامل امت اسلامی شود و مانع نزول عذاب الهی بر امت اسلامی شود و حدیث این است:
۱۰.
امام رضا((ع)) فرمود: برای کسوف نمازی قرار داده شده؛ زیرا نماز از نشانه‌های خداست،{باوجود کسوف} معلوم نیست که رحمت الهی یا عذاب الهی برمردم آشکار شود؛ پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) دوست داشت که امتش به سوی آفریدگارش و خداوندش روی آورند تا این که خداوند بدیها را از آنها دور کند و آنها را از بدی‌ها حفظ کند آن چنان که قوم حضرت یونس (علیه السلام) را به دلیل تضرع به درگاه الهی چنین کرد.<ref>حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، ج۵، أبواب صلاه الکسوف والآیات، ص۱۴۲.</ref>
 
نتیجه این که این سه روایت نشانگر رحمت خدا و دلسوزی پیامبر(صلی الله علیه و آله) و امام علی((ع)) بر امت مسلمان است نه سخت‌گیری بر آنها.
 
نمازهای یومیه عبادتی است که همه روزه با جماعت اقامه می‌شود و طولانی شدن آن ممکن است باعت ایجاد مشکلاتی برای مردم و بی‌رغبتی آنها به نماز جماعت شود، ولی نمازی که همیشگی نیست و چند سال یکبار پیش می‌آید چنین نیست و می‌توان برای درک فضیلت، آن را طول داد حتی در جماعت.


== سند روایات ==
روایت طولانی خوانده شدن نماز توسط رسول الله(ص) معتبر نیست زیرا هر چند محمدبن علی بن محبوب،‏<ref>نجاشى، احمد بن على، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۳۴۹. حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۱۵۶.</ref> حسن بن علی،<ref>طوسى، محمد بن حسن، رجال الطوسي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش، ص۳۵۴. نجاشى، احمد بن على، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۶۲.</ref> و عبدالله بن میمون القداح<ref>رنجاشى، احمد بن على، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۲۱۳.</ref> در سند روایت کتاب [[تهذیب الاحکام]] [[ثقه]] هستند؛ اما جعفر بن محمد به صراحت توثیق نشده است.<ref>خويى، ابوالقاسم، معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرواه، بى جا، بى نا، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق، ج۵، ص۸۳.</ref> و مجهول است.<ref>مرتضى، بسام، زبده المقال من معجم الرجال، بیروت، دار المحجه البيضاء، چاپ اول، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۲۵۸.</ref>


روایت طولانی خوانده شدن نماز توسط حضرت علی(ع) در [[من لایحضره الفقیه|کتاب من لایحضره الفقیه]] نه سلسله سند دارد و نه به معصوم(ع) نسبت داده شده است. روایت طولانی خوانده شدن نماز توسط حضرت علی(ع) در کتاب المقنعه شیخ مفید هم با لفظ «روی؛ روایت شده»، آمده است که [[حدیث مرسل|مرسل]] است و حدیث مرسل اعتبار ندارد.


{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}


 
== منابع ==
 
{{پانویس|۲}}
 
 
 
 
 
==منابع==
<references />
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =  
  | شاخه اصلی =اخلاق
  | شاخه فرعی۱ =  
  | شاخه فرعی۱ =عبادات
  | شاخه فرعی۲ =  
  | شاخه فرعی۲ =نماز
  | شاخه فرعی۳ =  
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =شد
  | تیترها =  
  | تیترها =شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =ج
  | کیفیت =  
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۶

سؤال
آیا روایاتی که بر اساس آن پیامبر(ص) و امام علی(ع) در زمان حکومت خود، نماز آیات را طولانی اقامه کرده‌اند صحیح است؟ علت طولانی خواندن آن، چه بوده است؟
درگاه‌ها
درگاه غدیر.png


پیامبر(ص) و امام علی(ع) بر اساس برخی روایات، نماز آیات را که علت آن خورشید گرفتگی بود، به قدری طولانی اقامه کرده‌اند که افرادی غش کردند.

سند روایت طولانی خوانده شدن نماز توسط رسول خدا(ص) معتبر نیست. روایات طولانی خوانده شدن نماز آیات توسط امیرالمومنین علی(ع) هم سلسله سند ندارند.

روایات طولانی شدن نماز آیات

  • طولانی شدن نماز آیات پیامبر(ص)

امام باقر(ع) از پدرانش نقل می‌کند: «انْكَسَفَتِ الشَّمْسُ فِي زَمَنِ رَسُولِ اللَّهِ فَصَلَّى بِالنَّاسِ رَكْعَتَيْنِ فَطَوَّلَ حَتَّى غُشِيَ عَلَى بَعْضِ الْقَوْمِ مِمَّنْ كَانَ وَرَاءَهُ مِنْ طُولِ الْقِيَامِ؛ در زمان رسول الله خورشید گرفتگی اتفاق افتاد. آن حضرت دو رکعت نماز آیات خواند و آنقدر طول داد که برخی از پشت‌سری‌ها در اثرزیاد ایستادن، غش کردند.»[۱]

  • طولانی شدن نماز آیات امیرالمومنین علی(ع)

شیخ صدوق بدون استناد به معصوم(ع) آورده است: «وَ انْكَسَفَتِ الشَّمْسُ عَلَى عَهْدِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ فَصَلَّى بِهِمْ حَتَّى كَانَ‏ الرَّجُلُ يَنْظُرُ إِلَى الرَّجُلِ قَدِ ابْتَلَّتْ قَدَمُهُ مِنْ عَرَقِهِ؛ در عهد امیرالمومنین خورشید گرفت. آن حضرت نماز با مردم خواند تا اینکه مردی به دیگری نگاه می‌کرد که پاهایش عرق کرده است.»

شیخ مفید در کتاب مقنعه روایت آورده است که بر اساس آن امام علی(ع) در مسجد کوفه نماز کسوف (آیات) خواند و سوره‌های کهف و انبیاء را خواند و پنج بار تکرار کرد. او رکوع نماز را آنقدر طولانی کرد که عرق از پای نمازگزاران جاری شده و بسیاری از آنها بی‌حال شدند.[۲]

سند روایات

روایت طولانی خوانده شدن نماز توسط رسول الله(ص) معتبر نیست زیرا هر چند محمدبن علی بن محبوب،‏[۳] حسن بن علی،[۴] و عبدالله بن میمون القداح[۵] در سند روایت کتاب تهذیب الاحکام ثقه هستند؛ اما جعفر بن محمد به صراحت توثیق نشده است.[۶] و مجهول است.[۷]

روایت طولانی خوانده شدن نماز توسط حضرت علی(ع) در کتاب من لایحضره الفقیه نه سلسله سند دارد و نه به معصوم(ع) نسبت داده شده است. روایت طولانی خوانده شدن نماز توسط حضرت علی(ع) در کتاب المقنعه شیخ مفید هم با لفظ «روی؛ روایت شده»، آمده است که مرسل است و حدیث مرسل اعتبار ندارد.


منابع

  1. طوسى، محمد بن الحسن، تهذيب الأحكام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۹۳.
  2. شیخ مفید، محمد بن محمد، المقنعة، تحقيق: مؤسسة النشر الإسلامي، قم، مؤسسة النشر الإسلامي، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق، ص۲۱۰.
  3. نجاشى، احمد بن على، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۳۴۹. حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۱۵۶.
  4. طوسى، محمد بن حسن، رجال الطوسي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش، ص۳۵۴. نجاشى، احمد بن على، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۶۲.
  5. رنجاشى، احمد بن على، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۲۱۳.
  6. خويى، ابوالقاسم، معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرواه، بى جا، بى نا، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق، ج۵، ص۸۳.
  7. مرتضى، بسام، زبده المقال من معجم الرجال، بیروت، دار المحجه البيضاء، چاپ اول، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۲۵۸.