|
برچسب‌ها: خالی کردن واگردانی دستی ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
| (۱۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مکان‌های آیین حج عمودی}} '''صفا و مروه''' نام دو کوه کوچک در کنار [[مسجدالحرام]] است. [[سعی]] میان این دو کوه، از [[اعمال حج تمتع]] و [[عمره مفرده]] است. صفا در پایین [[کوه ابوقبیس]] و در سمت جنوب شرقی [[کعبه]] و نقطه آغاز سعی محسوب می‌شود. مروه نیز کوهی کوچک و هم‌جوار [[کوه قعیقعان]] است که در سمت شمال شرقی کعبه قرار گرفته و نقطه پایان سعی به شمار می‌آید. به فاصله میان دو کوه صفا و مروه [[مسعی]] گفته می‌شود.
| |
| ==مکان صفا و مروه==
| |
| صفا بخشی از كوه ابوقبيس است<ref>تاريخ مكه المشرفه والمسجد الحرام والمدينه الشريفه والقبر الشريف نویسنده : ابن الضياء جلد : 1 صفحه : 194</ref> که در قسمت جنوبی مسجدالحرام واقع شده است.<ref>آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 105</ref> صفا پیش‌تر متصل به کوه ابوقبیس بود ولی در بازسازی‌های دوره سعودی از آن جا شد.<ref>المعالم الأثيرة في السنة و السيرة نویسنده : حميد الله، محمد جلد : 1 صفحه : 159</ref> سعی میان صفا و مروه از این کوه آغاز می‌گردد.<ref>پرشكوهترين مراسم عبادت و قربانى نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 60</ref>
| |
|
| |
|
| «مروه» نیز جزئى از كوه «قيقعان» است.<ref>مناسك حج نویسنده : سبحانى، شیخ جعفر جلد : 1 صفحه : 170</ref> کوه مروه در ناحيه شمال شرقی کعبه قرار دارد.<ref>آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 105</ref> بخشی از کوه مروه تا سال ۱۳۷۴ شمسی باقی بود اما در اين سال، به هدف گسترش محدوده دور زدن سعي کنندگان، قسمت باقي مانده را برداشتند.<ref>آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه ۱۰۷- 108</ref>
| |
|
| |
| پيش از توسعه جديد در مسجد الحرام، ميان مسعي و مسجد الحرام فاصله اي وجود داشته و حتي بازاري برپا بوده است. اما در توسعه مسجد، محدوده مسجد تا مسعي امتداد يافت.<ref>آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه ۱۰۵- ۱۰۶.</ref>
| |
|
| |
| ===فاصله صفا و مروه و شکل امروزین===
| |
| فاصله میان صفا و مروه که سعی در آنجا انجام می‌شود را مسعىٰ می‌گویند.<ref>مناسك حج ويژه بانوان، ص: 209
| |
|
| |
| </ref> فاصله صفا تا مروه را حدود سیصد و هشتاد متر دانسته‌اند<ref>تفسيراحسن‌الحديث نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 289</ref>
| |
|
| |
| مسعي در اين زمان به دو قسمت رفت و برگشت تقسيم شده و نخستين بار در سال 1345 ش. سنگفرش شد تا غبار آن سعي کنندگان و صاحبان مغازه هاي اطراف را آزار ندهد.<ref>آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 107</ref>
| |
|
| |
| هم‌اکنون مسعی بصورت سالن سرپوشیده‌ای به عرض ٢٠ متر به شکل زیبایی در دو طبقه ساخته شده که ارتفاع طبقه اوّل «١٢ متر» و ارتفاع طبقه دوم «٩ متر» می‌باشد.<ref>:آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 107</ref>
| |
|
| |
| اين دو كوه كوچك به فاصله تقريبا 420 متر در برابر يكديگر قرار دارد و اكنون اين فاصله به صورت سالن عظيم سرپوشيده‌اى درآمده كه حجاج در زير<ref>تفسير نمونه، ج1، ص: 538</ref>
| |
|
| |
| برای پیشگیری از خطرات احتمالی سیل، در زیر مسعی، کانالی به عرض «5 متر» و ارتفاع «4/6 متر» احداث گردیده که آب را به سمت بیرون هدایت می‌کند.<ref>فی خدمة ضیوف الرحمان، ص6٨.</ref>[[پرونده:مسعی.png|وسط|بی‌قاب|600x600px]]
| |
| ==پیشینه==
| |
| پیشینه تاریخی کوه‌های صفا و مروه در روایات به زمان هبوط [[حضرت آدم(ع)]] بازگردانده شده است. در حدیثی از [[امام صادق(ع)]] نقل شده که
| |
|
| |
| ْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا أَصَابَ آدَمُ وَ زَوْجَتُهُ الْحِنْطَةَ أَخْرَجَهُمَا مِنَ الْجَنَّةِ وَ أَهْبَطَهُمَا إِلَى الْأَرْضِ فَأُهْبِطَ آدَمُ عَلَى الصَّفَا وَ أُهْبِطَتْ حَوَّاءُ عَلَى الْمَرْوَةِ وَ إِنَّمَا سُمِّيَ صَفًا لِأَنَّهُ شُقَّ لَهُ مِنِ اسْمِ آدَمَ الْمُصْطَفَى وَ ذَلِكَ لِقَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ سُمِّيَتِ الْمَرْوَةُ مَرْوَةً لِأَنَّهُ شُقَّ لَهَا مِنِ اسْمِ الْمَرْأَة<ref>الكافي (ط - الإسلامية)، ج4، ص: 190</ref>
| |
|
| |
| «صفا را صفا نامیدند، بدان جهت که آدمِ برگزیده بر آن فرود آمد، پس برای این کوه نامی از اسم آدم را انتخاب کردند خداوند (عزوجل) می‌فرماید: «ان اللّٰه اصطفی آدم و نوحاً...» و [[حوا]] بر مروه فرود آمد و مروه را مروه نامیدند؛ زیرا زن بر آن فرود آمد پس نامی از مراه برای این کوه برگزیدند.<ref>بحارالانوار، ج٩6، ص4٣.</ref>
| |
|
| |
| روایات دیگر شهرت این دو کوه را به عصر حضرت ابراهیم(ع) پیوند می‌زنند. بنابر روایت از [[ابن عباس]] نخستین کسی که میان صفا و مروه دوید مادر اسماعیل بود.<ref>تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.</ref> و به دنبال هفت مرتبه آمد و شد هاجر بین صفا و مروه، سعی، سنّت شد<ref>قصص الانبیاء، ابن کثیر، ج١، ص٢٢4.</ref> و اولین بار ابراهیم همراه با فرزندش اسماعیل این سنّت الهی را انجام دادند.<ref>تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.</ref> پیامبران دیگر در زیارت کعبه این عمل را نجام می‌دادند.<ref>اخبار مکه، ج١، 6٨.</ref>
| |
| ====عصر جاهلی====
| |
| بنابر برخی گزارش‌های تاریخی در عصر جاهلی، بر کوه صفا بت نهیک و بر کوه مروه بت مطعم الطیر قرار داده شده بود.<ref>اخبار مکه، ج١، ص١٢5.</ref> از این رو آن دسته از مشرکان که [[بت منات]] را می‌پرستیدند سعی صفا و مروه را انجام نمی‌دادند.<ref>اخبار مکه، ج١، ص١٢5.</ref> این بت‌ها همچنان بر روی کوه صفا و مروه قرار داشت تا آن گاه که در سال هفتم از هجرت پیامبر اسلام(ص) برای انجام «[[عمرة القضا]]» به مکّه آمدند و بنابر روایتی از امام صادق(ع) به درخواست رسول خدا(ص) بت‌ها را از صفا و مروه برداشتند و آن حضرت میان صفا و مروه سعی نمود و پس از آن بار دیگر آنها را بر روی صفا و مروه نصب کردند.<ref>مجمع‌البیان، ج١، ص٢4٠؛ بحارالانوار، ج٩6، ص٢٣5.</ref>
| |
| ==صفا و مروه در قرآن==
| |
| صفا و مروه یک بار در آیه 158 [[سوره بقره]] آمده است:
| |
|
| |
| {{قرآن
| |
| | متن = إِنَّ ٱلصَّفَا وَٱلۡمَرۡوَةَ مِن شَعَآئِرِ ٱللَّهِ فَمَنۡ حَجَّ ٱلۡبَيۡتَ أَوِ ٱعۡتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَاۚ وَمَن تَطَوَّعَ خَيۡرٗا فَإِنَّ ٱللَّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ
| |
| | ترجمه = در حقيقت، «صفا» و «مروه» از شعاير خداست [كه يادآور اوست]؛ پس هر كه خانه [خدا] را حج كند، يا عمره گزارد، بر او گناهى نيست كه ميان آن دو سعى به جاى آورد و هر كه افزون بر فريضه، كار نيكى كند، خدا حق شناس و داناست
| |
| }}
| |
|
| |
| در بسيارى از روايات كه از طرق شيعه و اهل تسنن آمده، چنين مىخوانيم كه در عصر جاهليت مشركان در بالاى كوه" صفا" بتى نصب كرده بودند بنام" اساف" و بر كوه" مروه" بت ديگر بنام" نائله" و به هنگام سعى از اين دو كوه بالا مىرفتند و آن دو بت را به عنوان تبرك با دست خود مسح مىكردند، مسلمانان به خاطر اين موضوع از سعى ميان صفا و مروه كراهت داشتند و فكر مىكردند در اين شرائط سعى صفا و مروه كار صحيحى نيست.
| |
|
| |
| آيه فوق نازل شد و به آنها اعلام داشت كه صفا و مروه از شعائر خداوند است اگر مردم نادان آنها را آلوده كردهاند دليل بر اين نيست كه مسلمانان فريضه سعى را ترك كنند.<ref>تفسير نمونه، ج1، ص۵۳۷</ref>
| |
|
| |
| مفسران شیعه و سنّی در [[شان نزول]] این آیه اتفاق نظر دارند: این آیه در عمرة القضا و پیش از فتح مکه نازل شده است. برخی از یاران پیامبر(ص) گمان می‌کردند با وجود بت‌ها بر روی کوه صفا و مروه، باید [[سعی]] را ترک کنند اما قرآن در این آیه مسلمانان را به انجام عمل سعی در آن شرایط موظف کرد.
| |
| ==فضیلت صفا و مروه==
| |
| در روایتی از پیامبر، پاداش سعی میان صفا و مروه با پاداش حج پیاده و پاداش آزاد کردن هفتاد بنده برابر شمرده شده است.<ref>بحار، ج٩6، ص٢٣6.</ref> در روایاتی از امامان شیعه بر فضیلت محل سعی تاکید شده است <ref>بحار، ج٩6، ص٢٣5.</ref><ref>بحار، ج٩6، ص٢٣4.</ref> و از شفاعت ملائکه از سعی کنندگان یاد شده است.<ref>الفقیه، ج٢، ص١٣5.</ref>
| |
|
| |
| 1. امام صادق عليه السلام: نزد خداوند، هيچ بقعه‌اى محبوب‌تر از محلّ سعى نيست؛ زيرا هر گردنكشى در آن، خوار مى‌شود. (
| |
|
| |
| الكافى: ج 4 ص 434)
| |
|
| |
| ==حکم فقهی سعی==
| |
| {{اصلی|سعی}}
| |
| سعی، بین صفا و مروه رکنی از [[ارکان حج]] است، اگر حاجیان عمداً آن را ترک کنند حج آنان باطل می‌باشد.<ref>يك دوره فقه كامل فارسى، ص: 65
| |
|
| |
| </ref>
| |
|
| |
| سعى بايد بعد از طواف و نماز آن، انجام شود؛ و اگر عمداً پيش از آنها بجا آورده شود، بايد بعد از طواف و نماز، اعاده شود.<ref>مناسك حج (محشى)، ص: 387
| |
|
| |
| </ref>
| |
|
| |
| بعد از نماز طواف، سعى- يعنى رفتن از صفا به مروه، و از مروه به صفا در هفت شوط- واجب است.<ref>مناسك حج (محشى)، ص: 385
| |
|
| |
| </ref>
| |
|
| |
| مسألۀ 835- لازم نيست سعى را بلافاصله بعد از طواف و نماز آن بجا آورد؛ بلكه اگر خسته شود، يا هوا گرم باشد، مى‌تواند آن را تا ساعتها به تأخير اندازد. حتّى بدون خستگى و گرما نيز تأخير جايز است؛ ولى تأخير آن تا فردا بدون ضرورت جايز نيست، و اگر تأخير انداخت، گناه كرده، ولى سعى او باطل نخواهد شد.<ref>مناسك جامع حج (مكارم)، ص: 240
| |
|
| |
| </ref>
| |
|
| |
| مسأله 437- نظر به اين كه طبقه دوم، سعى بين دو كوه صفا و مروه نيست سعى در آن كفايت نمى‌كند.<ref>جامع الفتاوى - عمره مفرده، ص: 156
| |
|
| |
| </ref>
| |
|
| |
| سعى به معنى رفتن از بيخ كوه «صفا» به «مروه» و از بيخ «مروه» به «صفا» در قالب هفت شوط است و از صفا به مروه يك شوط، و بالعكس شوط دوم حساب مى شود بنابراين بايد از صفا آغاز كند و در مروه پايان پذيرد.<ref>مناسك حج نویسنده : سبحانى، شیخ جعفر جلد : 1 صفحه : 170</ref>
| |
|
| |
| ==نگارخانه==
| |
| <gallery mode="packed" heights="150px">
| |
| کوه صفا.jpg|کوه صفا
| |
| کوه مروه.JPG|کوه مروه
| |
| کوه صفا از نمای بالا.jpg|کوه صفا و سعی‌کنندگان از نمای بالا
| |
| کوه صفا (قدیمی).png|تصویری قدیمی از کوه صفا
| |
| مسعی از طرف صفا، ۱۹۳۵م.jpg|[[مسعی]] از طرف صفا و پله‌هایی که به سمت کوه صفا می‌رود. مربوط به سال ۱۳۵۳ق/۱۹۳۵م.<ref>«[https://twitter.com/awter9/status/1304747837884833792 صورتان نادرتان للمسعی]»، صفحه ارض الذكريات در توییتر.</ref>
| |
| مسعی از طرف مروه، ۱۹۳۵م.jpeg|[[مسعی]] از طرف مروه. مربوط به سال ۱۳۵۳ق/۱۹۳۵م.<ref>«[https://twitter.com/awter9/status/1304747837884833792 صورتان نادرتان للمسعی]»، صفحه ارض الذكريات در توییتر.</ref>
| |
| </gallery>
| |
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس}}
| |
| ==منابع==
| |
| {{منابع}}{{برگرفتگی
| |
| |پیش از لینک = کتاب
| |
| |منبع = حج در اندیشه اسلامی، علی قاضی عسکر.
| |
| |پس از لینک = بخش «صفا و مروه»، ص195-222.
| |
| | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/565
| |
| }}
| |
| *«[https://twitter.com/awter9/status/1304747837884833792 صورتان نادرتان للمسعی]»، صفحه ارض الذكريات در توییتر، تاریخ درج مطلب: ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۰م، تاریخ بازدید: ۱۸ خرداد ۱۴۰۱ش.
| |
| *'''قرآن کریم'''.
| |
| *'''مجمع‌البحرین'''، طریحی، تهران - ١۴٠٨ ه. ق.
| |
| *'''قصص الانبیاء'''، ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر.
| |
| *'''بحارالانوار'''، محمدباقر المجلسی، ط ٢، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1403ه. ق - ١٩٨٣م.
| |
| *'''تاریخ الطبری'''، محمد بن جریر الطبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ دوم، بیروت، دارالتراث، ١٩6٧م.
| |
| *'''اخبار مکه'''، ازرقی، محمد بن عبدالله.
| |
| *'''لغت‌نامه دهخدا'''، چاپ دانشگاه تهران، ج٢، ص١٧٠٠.
| |
| *'''کشف الاسرار'''، میبدی، ابوالفضل.
| |
| *'''مجمع البیان'''، طبرسی، فضل بن حسن.
| |
| *'''هدایة السالک'''، مبارک بن علی بن حمد التميمی.
| |
| *'''احکام القرآن'''، ابوبكر محمد بن عبدالله ابن عربی.
| |
| *'''سلسلة ینابیع الفقهیة'''، مروارید، علی‌اصغر.
| |
| {{پایان}}
| |
| ==مقاله‌های مرتبط==
| |
| *[[مسعی]]
| |
| {{اماکن مکه}}
| |