اعتبار کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه =شد | ||
| تیترها = | | تیترها =شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش =شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی =شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر =شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی نویسنده = | | بازبینی نویسنده = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت =ب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ ۹ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۵۱
کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی، که از کتب اربعه شیعه است، از نظر اعتبار چگونه است؟
| تهذیب الاحکام | |
|---|---|
| اطلاعات کتاب | |
| نام‌های دیگر | تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه- تهذیب |
| نویسنده | شيخ طوسی |
| تاریخ نگارش | حدود ۴۱۳ق |
| موضوع | حدیث |
| سبک | موضوعی |
| زبان | عربی |
| به تصحیح | سید حسن موسوی خِرسان |
| تعداد جلد | ۱۰ |
| قطع | وزیری |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | دار الاضواء |
| محل نشر | بیروت |
| تاریخ نشر | ۱۴۰۶ق |
اعتبار کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی هم از نظر جایگاه مؤلف آن و هم از نظر اعتبار سندی و محتوایی روایات آن تأیید شده است. تهذیب الاحکام، پس از کافی و من لایحضره الفقیه، سومین کتاب از کتب اربعه شیعه است.
تهذیب الاحکام شرح روایی کتاب المقنعه، رساله فقهی شیخ مفید، است. شیخ طوسی هدف خود از نگارش این کتاب را دفاع از مذهب شیعه در برابر نقد مخالفان آن، به دلیل وجود روایات متعارض در کتب شیعه، برشمرده است. زمان نگارش کتاب تهذیب الاحکام مشخص نیست، اما برخی با استفاده از شواهدی گفته‌اند که در حدود سال‌مرگ شیخ مفید (۴۱۳ق) نگاشته شده است. این کتاب اولین تألیف شیخ طوسی بوده که در بدو ورودش به بغداد نگاشته به همین دلیل در آن اشاره به هیچ یک از آثار دیگر او دیده نمی‌شود.
تلاش برای جمع ميان روايات متعارض، استشهاد به آیات قرآن، ارائه مباحث فقه الحدیثی و اهتمام به نقد سندی و متنی روایات را از امتیازات کتاب تهذیب الاحکام شمرده شده است.
جایگاه و ویژگی‌ها
تهذیب الاحکام، پس از کافی و من لایحضره الفقیه، سومین کتاب از کتب اربعه شیعه است. این کتاب شرح روایی کتاب المقنعه، رساله فقهی شیخ مفید، است.[۱] شیخ طوسی هدف خود از نگارش این شرح بر کتاب شیخ مفید را دفاع از مذهب شیعه در برابر نقد مخالفان این مذهب، به دلیل وجود روایات متعارض در کتب شیعه، برشمرده است.[۲] بر این اساس، برخی محققان معتقدند که انگیزه شیخ طوسی از نگارش این کتاب تا حدودی کلامی بوده تا فقهی. از نظر آنان هرچند کتاب تهذیب بیشتر به‌عنوان یک کتاب حدیثی شناخته می‌شود، قصد شیخ طوسی تحکیم مبانی تشیع در مقابل مخالفان با رفع اختلافات روایات متعارض دانسته شده است.[۳]
زمان نگارش کتاب تهذیب الاحکام مشخص نیست، اما برخی محققان با استفاده از شواهدی در متن کتاب چنین استنباط کرده‌اند که این کتاب در حدود سال‌مرگ شیخ مفید (۴۱۳ق) نگاشته شده است.[۴] این کتاب اولین تألیف شیخ طوسی بوده که در بدو ورودش به بغداد نگاشته به همین دلیل در آن اشاره به هیچ یک از آثار دیگر او دیده نمی‌شود.[۵]
کتاب تهذیب الاحکام مشتمل بر ۲۳ کتاب و ۳۹۳ باب است. تهذیب الاحکام از کتاب طهارت آغاز می‌شود و به کتاب ارث، حدود و دیات ختم می‌شود. بخش پایانی این کتاب مَشیخِه است که از آن برای اتصال اسناد کتاب استفاده می‌شود. این کتاب در مجموع نزدیک به ۱۴۰۰۰ روایت دارد که بیشترین روایات فقهی در بین کتب اربعه به‌شمار می‌آید.[۶]
اعتبار مؤلف
شیخ طوسی (۳۸۵-۴۶۰ق) فقیه، محدث، رجالی، مفسر و متکلم برجسته شیعه، مشهور به شیخ الطائفه و نویسنده دو کتاب از کتب اربعه شیعه است.[۷] گفته شده که شیخ طوسی علاوه بر جایگاه علمی برجسته‌ای که در تألیف آثار شیعی و تربیت شاگردان بسیار داشت، مؤسس حوزه علمیه نجف بود؛ حوزه‌ای که به یکی از مهم‌ترین مراکز علمی جهان تشیع تبدیل شد.[۸] به غیر تهذیب الاحکام، کتاب‌های استبصار در حدیث، تبیان در تفسیر قرآن، اختیار الرجال در دانش رجال، النهایة در فقه و تلخیص الشافی در کلام از مهم‌ترین آثار شیخ طوسی قلمداد شده است.[۹]
ابوجعفر محمد بن حسن طوسی تحصیلات اولیه خود را در محل تولدش طوس گذراند و در سال ۴۰۸ق، در ۲۳ سالگی، به عراق رفت.[۱۰] او ۵ سال شاگرد شیخ مفید (درگذشت: ۴۱۳ق) بود. شیخ طوسی سالیان دراز شاگرد سید مرتضی علم الهدی بود. در سال ۴۴۹ق، شیخ طوسی به علت یک سلسله آشوب‌ها میان شیعه و اهل‌سنت، که به تخریب خانه و کتابخانه‌اش انجامید، به نجف مهاجرت کرد و حوزه علمیه را در آنجا تأسیس کرد.[۱۱] شیخ طوسی دوازده سالِ پایانی عمر خود را در شهر نجف گذراند.[۱۲]
امتیازات
برخی محققان امتیازاتی برای کتاب من تهذیب الاحکام برشمرده‌اند؛ از جمله:
- جمع ميان روايات: هدف از تدوین تهذیب الاحکام انعکاس روایات موافق و مخالف و تبیین راه جمع میان آنها بوده است. این کار، از سوی شیخ طوسی در سرتاسر کتاب پیگیری شده است. این موضوع را مهم‌ترین امتیاز کتاب تهذیب الاحکام دانسته‌اند.[۱۳]
- استشهاد به آیات قرآن: در پاره‌ای موارد در کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی به‌عنوان دلیل حکم به آیات قرآن استناد کرده است.[۱۴]
- ارائه مباحث فقه الحدیثی: شیخ طوسی در مواردی در کتاب تهذیب الاحکام ضمن ارائه تفسیر روایات مباحثی درباره فقه الحدیث ارائه کرده است.[۱۵]
- اهتمام به نقد سندی و متنی روایات: در این کتاب شیخ طوسی سند روایات را بر اساس مباحثی چون نادر بودن سند، نادر بودن رجال سند و فساد مذهب راوی مورد نقد و بررسی قرار داده است. از نظر متنی هم او محتوای روایات را بر اساس مخالف آنها با اصول کلامی و فقهی شیعه مورد بررسی قرار داده است.[۱۶]
منابع
- ↑ نصیری، علی، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۳۹۸ش، ص۱۰۹.
- ↑ شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تحقیق محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۲.
- ↑ حجت، هادی، جوامع حدیثی شیعه، تهران، انتشارات سمت و دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۹۸ش، ص۱۱۹.
- ↑ شبیری، محمدجواد، «مصادر الشیخ الطوسی فی کتابه تهذیب الاحکام»، مجله علوم الحدیث، شماره ۶، رجب-ذیحجۀ ۱۴۲۰ق، ص۱۸۶.
- ↑ حجت، جوامع حدیثی شیعه، ص۱۱۸.
- ↑ حجت، جوامع حدیثی شیعه، ص۱۱۹.
- ↑ مطهری، مرتضی، کلیات علوم اسلامی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۸ش، ص۳۱۹.
- ↑ فرمانیان، مهدی و مصطفی صادقی کاشانی، نگاهی به تاریخ تفکر امامیه (از آغاز تا ظهور صفویه)، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۴ش، ص۵۶.
- ↑ شیخ طوسی، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دار الکتاب العربی، بی‌تا، مقدمه محقق، ص۱۴-۲۸.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن بن علی، طبقات اعلام الشیعة، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۱۶۱.
- ↑ مطهری، کلیات علوم اسلامی، ص۳۱۹.
- ↑ دوانی، علی، سیری در زندگی شیخ طوسی، هزاره شیخ طوسی، تهران، مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر، ۱۳۶۲ش، ص۲۰.
- ↑ نصیری، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، ص۱۱۸.
- ↑ نصیری، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، ص۱۱۹-۱۲۰.
- ↑ نصیری، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، ص۱۲۰.
- ↑ نصیری، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، ص۱۲۰-۱۲۲.