معیارهای شناخت قرائت صحیح از دین: تفاوت میان نسخه‌ها

(صفحه‌ای تازه حاوی «{{شروع متن}} {{سوال}} معيارهاي شناخت قرائت صحيح از دين کدامند؟ {{پایان سوال}} {{پا...» ایجاد کرد)
 
 
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
معيارهاي شناخت قرائت صحيح از دين کدامند؟
معیارهای شناخت قرائت صحیح از دین کدامند؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
فرهنگ ديني ما و اساساً مطلق اديان ابراهيمي متن محورند و لذا هر بحثي در مورد قرائت از دين به ديدگاه‌ ما راجع به قرائت از متون مقدس باز مي‌گردد. در امر تفسير و فهم متن يك طرف قضيه مفسر است، يعني كسي كه مي خواهد متن را فهم و تفسير كند و طرف ديگر قضيه صاحب سخن يا مؤلفي است كه براي درك پيام توسط مخاطب، الفاظ و جملاتي را صورت داده و متني را فراهم كرده است، حال در امر تفسير و فهم متن، با دو ذهنيت سر و كار داريم: ۱ـ ذهنيت صاحب اثر يا مؤلفي كه متن را سامان داده است. ۲ـ ذهنيت شخص مفسري كه مي خواهد اين متن را بفهمد.
رویکرد رایج در تفسیر و فهم متن، «مؤلف محور» است. در این دیدگاه، وظیفه و رسالت فرد تفسیرکننده آن است که به‌وسیله متن به ذهنیت نویسنده دسترسی پیدا کند. در مقابل این دیدگاه، نظریه‌ای در [[هرمنوتیک|علم هرمنوتیک]] وجود دارد که بیشترین نقش را به مفسر می‌دهند نه به مؤلف. موضوع قرائت‌های مختلف از دین بر مبنای مفسر محور است.


از گذشته‌هاي دور تا قرن حاضر همواره اين فكر رايج بوده است كه در باب تفسير و فهم متن بايد «مؤلف محور» باشيم. يعني وظيفه و رسالت مفسر آن است كه از وراء متن به ذهنيت صاحب اثر دسترسي پيدا كند. اما در هرمنوتيك معاصر بيشترين نقش را به مفسر مي‌دهند نه به مؤلف. با توجه به اين که بحث قرائت‌هاي مختلف از دين بر مبناي مفسر محور است، اگر ما نظريه مفسر محور را نقد كنيم اصل نظريه قرائت‌هاي مختلف زير سوال مي رود. با توجه به اينكه فرهنگ ديني ما و اساساً مطلق اديان ابراهيمي متن محورند و آن‌چه كه براي ما اهميت دارد رسيدن به مراد و منظور صاحب سخن است و سعادت همه ما در گرو اطاعت از دستورات اوست كه در متون ديني آمده است. لذا روشن است كه قرائتي از دين صحيح خواهد بود كه بر مبناي دست يافتن به مراد نويسنده يا صاحب متن مي‌پردازد<ref>واعظي، احمد، قرائت پذيري دين، نشريه قبسات، ش۱۸، ص۵۹ـ۷۴.</ref>.
فرهنگ دینی مسلمانان به صورت خاص و [[ادیان ابراهیمی]] به صورت عام، متن محور هستند و هدف در آن‌ها، رسیدن به مقصود صاحب سخن است. به‌همین جهت قرائتی از دین صحیح دانسته شده که هدفش دست یافتن به مراد نویسنده باشد.<ref>واعظی، احمد، قرائت پذیری دین، نشریه قبسات، ش۱۸، ص۵۹–۷۴.</ref>


با توجه به اينکه آن چه امروزه تحت عنوان اختلاف قرائتها مطرح است اختلاف قرائتها به نحو کلي و به اصطلاح به نحو موجبه کليه مي‌باشد، نمي‌توان پذيرفت كه ما در يك متن اختلاف كلي در قرائت‌ها داشته باشيم، زيرا هرچيزي از متن كه به مقصود و پيام اصلي آن مربوط مي‌شود «ذاتي متن» و هرچه كه در مقصود و پيام اصلي آن دخيل نيست «عرضي متن» ناميده مي‌شود. فهم نادرست از اين جهت نادرست است كه ذاتي متن را به هم مي‌زند. اختلاف كلي قرائت‌ها از اين جهت امكان‌پذير نيست كه در آن ذاتي متن و پيام اصلي آن از بين مي‌رود<ref>قائمي نيا، علي‌ رضا، ذاتي و عرضي متن، در باب اختلاف قرائت‌ها، نشريه قبسات، ش۱۸، ص۷۴ـ۸۴ .</ref>.
تفسیر و برداشت صحیح از متن، نشانه‌هایی دارد که برخی باید در شخص مفسر و برخی در متن وجود داشته باشد:<ref>رشاد، علی اکبر، منطق فهم دین، نشریه قبسات، سال پنجم، ش۱۸، ص۳۶–۴۱.</ref>


البته در ميان تفاسير «مؤلف محور» هم اختلافاتي وجود دارد ولي اين‌گونه نيست كه در ميان اين تفاسير هم ملاكي براي تعيين صحيح از سقيم وجود نداشته باشد. لذا عنوان قرائت‌هاي مختلف از دين بر آن‌ها صادق نمي‌باشد.
#آگاهی و پای بندی به قوانین زبانی از جمله علم لغت، علم بلاغت و معانی بیان.
 
#استفاده از تفاسیر [[پیامبر اکرم(ص)]] و [[ائمه معصوم(ع)]] در برداشت‌هایی که از متون دینی دارند.
براي پيدا كردن تفسير و برداشت صحيح نيز نشانه‌ها و راه‌هايي وجود دارد كه به اختصار به آن‌ها اشاره مي‌كنيم.
#تطابق برداشت‌ها با عقل منطقی و برهان.<ref>سعیدی روشن، محمد باقر، روزنی به روشنایی، نشریه قبسات، ش۱۸، ص۴۲–۵۸.</ref>
 
#مفسر باید هویت دین و متن دینی را بشناسد و طهارت روح و آمادگی ذهنی داشته باشد.
برداشت صحيح از يك متن شرايطي را اقتضا مي‌كند، بعضي از اين شرايط را بايد در شخص مفسر جستجو كرد و بعضي ديگر را در خود متن. اما شخصي كه در صدد فهم متون ديني است بايد داراي اين شرايط باشد<ref>رشاد، علي‌ اكبر، منطق فهم دين، نشريه قبسات، سال پنجم، ش۱۸، ص۳۶ـ۴۱.</ref>.
#مفسر باید صلاحیت‌های علمی مانند فهم اهداف دین و [[شریعت]]، شناخت سبک و ساختار متن، آشنایی با لغت عصر نزول، آشنایی با علوم عقلی و آشنایی با علوم نقلی داشته باشد.
 
۱. صفات و شرايط باطني از قبيل بصيرت به هويت دين و متن ديني، طهارت روح، آمادگي ذهني.
 
۲. صلاحيت‌هاي علمي از قبيل تبحر در كاربرد منطق فهم دين، تسلط بر تمام دين، داشتن انس با مذاق شارع و مقاصد شريعت، شناخت سبك و ساختار زبان متن، آشنايي با لغت عصر نزول و صدور، تبحر در علوم زباني لفظي و ادبيات عرب، آشنايي كافي با علوم عقلي و آشنايي با علوم نقلي.
 
اما در مراجعه به نوشته‌هايي كه در صدد تفسير متون ديني هستند نيز شرائطي وجود دارد كه با توجه به آن مي‌توان بين فهم درست و نادرست تمييز قائل شد. بعضي از مهم‌ترين شرايطي را كه يك برداشت درست از متون ديني بايد دارا باشد، عبارتنداز:<ref>سعيدي روشن، محمد باقر، روزني به روشنايي، نشريه قبسات، ش۱۸، ص۴۲ـ۵۸.</ref>
 
۱. استناد به قواعد عقلايي حاكم بر زبان و آگاهي و پاي بندي به قوانين زباني. تشخيص مدلول كلمات، شناخت دقيق ريشه اصلي كلمات به منظور تفكيك معاني و تبعي، جايگاه تركيبي كلمات در ساختار جمله و نقش هر يك از آن‌ها، آگاهي به علوم بلاغت و معاني بيان و بديع از جمله اين قوانين‌اند.
 
۲. برداشتي كه بر مجموعه افراد يك متن منطبق باشد. يعني براي دريافت يك تصوير كامل درباره هريك از مفاهيم بينشي يا ارزشي متن بايد بخش‌هاي گوناگون مربوط را در كنار هم مانند اعضاي يك پيكر ببينيم و در غير اين صورت برداشت و تصور ما از متن، يك تصور ناقص و همراه با گمراهي و دور از حقيقت خود متن خواهد بود.
 
۳. استفاده از تفاسير پيامبر اكرم(ص) و ائمه معصومين(ع) در برداشت‌هايي كه از متون ديني دارند.
 
۴. تطابق اين برداشت‌ها با عقل منطقي و برهان.
 
بديهي است كه اين شرايط و ضوابط فقط و فقط در اسلام واقعي كه همانا علماي وارسته دين‌اند يافت مي‌شود و تنها قرائت آن‌هاست كه مي‌تواند ما را به سوي مراد واقعي خداوند رهنمون سازد.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
==مطالعه بيشتر==


۱ـ بهشتي، دكتر احمد، كتاب نقد هرمنوتيك، لوازم و آثار، ش۵ـ۶، ص۵۵ـ۸۶.
== جستارهای وابسته ==


۲ـ ميزگرد معرفت، روش شناسي فهم متون ديني، سال ششم، شماره ۴، ۱۳۷۷، ص۸ـ۲۰.
* [[هرمنوتیک]]


۳ـ سعيدي روشن، محمد باقر، مباني و معيارهاي فهم روشمند وحي، نشريه معرفت، سال ششم، ش۴، ۱۳۷۷، ص۲۰ـ۲۹.
==مطالعه بیشتر==


۴ـ حسين زاده، محمد، مباني معرفت ديني، قم، مؤسسه امام خميني(ره)، ۱۳۷۹.
*بهشتی، دکتر احمد، کتاب نقد هرمنوتیک، لوازم و آثار.
*سعیدی روشن، محمد باقر، مبانی و معیارهای فهم روشمند وحی، نشریه معرفت، سال ششم، ش۴، ۱۳۷۷، ص۲۰–۲۹.
*حسین‌زاده، محمد، مبانی معرفت دینی، قم، مؤسسه امام خمینی (ره)، ۱۳۷۹.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
{{پایان مطالعه بیشتر}}


==منابع==
==منابع==
<references />
{{پانویس}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = دین‌پژوهی
  | شاخه اصلی = دین‌پژوهی
|شاخه فرعی۱ = کلام جدید
|شاخه فرعی۱ = کلام جدید
|شاخه فرعی۲ = هرمنوتیک
|شاخه فرعی۲ = هرمنوتیک
|شاخه فرعی۳ =  
|شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =-
  | تیترها =  
  | تیترها =-
  | ویرایش =  
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
| بازبینی نویسنده=
  | تکمیل =  
  | بازبینی =
  | اولویت =  
  | تکمیل =
  | کیفیت =  
  | اولویت =ج
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۵۳

سؤال

معیارهای شناخت قرائت صحیح از دین کدامند؟

رویکرد رایج در تفسیر و فهم متن، «مؤلف محور» است. در این دیدگاه، وظیفه و رسالت فرد تفسیرکننده آن است که به‌وسیله متن به ذهنیت نویسنده دسترسی پیدا کند. در مقابل این دیدگاه، نظریه‌ای در علم هرمنوتیک وجود دارد که بیشترین نقش را به مفسر می‌دهند نه به مؤلف. موضوع قرائت‌های مختلف از دین بر مبنای مفسر محور است.

فرهنگ دینی مسلمانان به صورت خاص و ادیان ابراهیمی به صورت عام، متن محور هستند و هدف در آن‌ها، رسیدن به مقصود صاحب سخن است. به‌همین جهت قرائتی از دین صحیح دانسته شده که هدفش دست یافتن به مراد نویسنده باشد.[۱]

تفسیر و برداشت صحیح از متن، نشانه‌هایی دارد که برخی باید در شخص مفسر و برخی در متن وجود داشته باشد:[۲]

  1. آگاهی و پای بندی به قوانین زبانی از جمله علم لغت، علم بلاغت و معانی بیان.
  2. استفاده از تفاسیر پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصوم(ع) در برداشت‌هایی که از متون دینی دارند.
  3. تطابق برداشت‌ها با عقل منطقی و برهان.[۳]
  4. مفسر باید هویت دین و متن دینی را بشناسد و طهارت روح و آمادگی ذهنی داشته باشد.
  5. مفسر باید صلاحیت‌های علمی مانند فهم اهداف دین و شریعت، شناخت سبک و ساختار متن، آشنایی با لغت عصر نزول، آشنایی با علوم عقلی و آشنایی با علوم نقلی داشته باشد.


جستارهای وابسته

مطالعه بیشتر

  • بهشتی، دکتر احمد، کتاب نقد هرمنوتیک، لوازم و آثار.
  • سعیدی روشن، محمد باقر، مبانی و معیارهای فهم روشمند وحی، نشریه معرفت، سال ششم، ش۴، ۱۳۷۷، ص۲۰–۲۹.
  • حسین‌زاده، محمد، مبانی معرفت دینی، قم، مؤسسه امام خمینی (ره)، ۱۳۷۹.


منابع

  1. واعظی، احمد، قرائت پذیری دین، نشریه قبسات، ش۱۸، ص۵۹–۷۴.
  2. رشاد، علی اکبر، منطق فهم دین، نشریه قبسات، سال پنجم، ش۱۸، ص۳۶–۴۱.
  3. سعیدی روشن، محمد باقر، روزنی به روشنایی، نشریه قبسات، ش۱۸، ص۴۲–۵۸.