بداء در برزخ و قیامت

سؤال

آیا در قیامت و برزخ نیز بداء رخ می‌دهد؟

بداء در لغت به معنای ظهور پس از پنهان بودن است. لازمه این معنای بداء، جهل و تبدیل نظر می‌باشد. این معنای بداء، در مورد خداوند کاربرد ندارد؛ زیرا خداوند با علم ازلی خود همه چیز را می‌داند و در اراده او تغییر راه ندارد.

بداء برای انسان در هر سه مرحله دنیا، برزخ و قیامت حاصل می‌شود؛ زیرا انسان براساس علم خود، نتیجه ای را محاسبه کند ولی آن نتیجه واقع نمی‌شود. اما بداء در مورد خداوند به این معنا است که آنچه خداوند از قبل می‌دانسته ولی برای انسان‌ها معلوم نبوده، آن را اظهار و آشکار می‌سازد.

بداء در اصل برزخ و قیامت

بداء در اصل برزخ و قیامت، وجود نخواهد داشت؛ زیرا برزخ، فاصلهٔ مرگ است تا قیامت و هم‌اکنون وجود دارد. انسانهایی که از دنیا رفته‌اند در برزخ هستند. از این رو بداء در اصل آن معنی ندارد و قیامت نیز از وعده‌های حتمی الهی است و عقل و شرع بر ضرورت بوجود آمدن آن تأکید دارند. چنانچه در آیات متعدد بر بوجود آمدن قیامت تأکید شده است. بداء در مواردی که از وعده‌های حتمی‌الهی است هرگز صورت نمی‌گیرد.

بداء در جزئیات بزرخ و قیامت

بداء در علم فعلی خداوند حاصل می‌شود و علم فعلی با در نظر گرفتن پدیده‌ها نسبت به خداوند به دست می‌آید. با توجه به اینکه تغییر و دگرگونی تقدیرات این جهان است و برزخ و قیامت ورای این جهان هستند، در نتیجه در برزخ و قیامت نیز بداء حاصل نمی‌شود.

مطالعه بیشتر

۱ـ کتاب مجموعه آثار شهید مطهری، نشر صدرا، قم، چاپ یازدهم، تیر ۸۱، ج۱.