(۴۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱:
خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
فضایل و اعمال ماه رجب چیست؟
فضایل و اعمال ماه رجب چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}'''ماه رجب''' در روایات اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد. در این ماه به روزه‌داری و عبادت و استغفار سفارش شده است. در برخی کتب، دعاها و اعمالی برای روزها و شب های ماه رجب بیان گردیده است و اعمال مشترکی نیز گفته شده است. از پیامبر(ص) نقل است که ماه رجب را ماه خداوند ذکر کرده است؛ و کسی که یک روز از ماه رجب را روزه دارد مستوجب خوشنودی بزرگ خدا گردد و غضب الهی از او دور گردد. از امام صادق(ع) منقول است که حضرت رسول ص فرمود که: ماه رجب ماه استغفار امت من است پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خدا آمرزنده و مهربان است
{{پاسخ}}
'''ماه رجب''' هفتمین ماه قمری است که در آن به روزه‌داری، عبادت، دعا و استغفار سفارش بسیار شده‌است. این ماه از [[ماه‌های حرام]] است. در کتاب‌های دعا، دعاها و اعمالی مخصوص برای روزها و شبهای این ماه بیان شده است. از پیامبر(ص) نقل شده که ماه رجب ماه خداوند است؛ و کسی که یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، شایسته خوشنودی بزرگ خدا است و غضب الهی از او دور می‌شود. امام صادق(ع) از پیامبر اکرم(ص) نقل فرموده که که ماه رجب ماه استغفار امت من است؛ پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خداوند آمرزنده و مهربان است.
== جایگاه ماه رجب ==
== جایگاه ماه رجب ==
این ماه را ماه استغفار و عبادت و روزه گویند.<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۹۰، ج۲۷، ص۵۷۱.</ref>
ماه رجب را ماه استغفار و عبادت و روزه گویند.<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۹۰، ج۲۷، ص۵۷۱.</ref> و از ماه‌های حرام است و از اوقات دعا می‌باشد. در [[حدیث ملک داعی]] از پیامبر(ص) نقل شده است: «خدای متعال در آسمان هفتم فرشته‌ای را قرار داده است که داعی گفته می‌شود. هنگامی که ماه رجب آمد، این فرشته در هر شب این ماه تا صبح می‌گوید: خوشا به‌حال تسبیح‌کنندگانِ خدا، خوشا بحال فرمانبرداران خدا. خدای متعال می‌فرماید همنشین کسی هستم که با من همنشینی کند، فرمانبردار کسی هستم که فرمانبردارم باشد و بخشنده خواهانِ بخشایش هستم. ماهْ ماهِ من، بنده بنده من و رحمت رحمت من است. هرکسی در این ماه من را بخواند او را اجابت می‌کنم و هرکس از من چیزی بخواهد به او می‌دهم و هرکس از من هدایت بخواهد او را هدایت می‌کنم. این ماه را رشته‌ای بین خود و بندگانم قرار دادم که هرکس آن را بگیرد به من می‌رسد.»<ref>ملکی تبریزی، میرزا جواد، المراقبات، ترجمه ابراهیم محدث بندر بیگی، قم، نشر اخلاق، ۱۳۸۷، ص۹۵ و ۹۶.</ref>
از حضرت محمد(ص) روایت شده که ماه رجب ماه بزرگ خدا است و ماهی در حرمت و فضیلت به آن نمی‌رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است و رجب ماه خدا است و شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امت من است؛ کسی که یک روز از ماه رجب را روزه دارد مستوجب خوشنودی بزرگ خدا گردد و غضب الهی از او دور گردد و دری از درهای جهنم بر روی او بسته گردد.<ref>قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۱ و ۱۳۲.</ref>
از [[حضرت محمد(ص)]] روایت شده که ماه رجب ماه بزرگ خدا است و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت به آن نمی‌رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است و رجب ماه خدا است و شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امت من است؛ کسی که یک روز از ماه رجب را روزه دارد مستوجب خوشنودی بزرگ خدا گردد و غضب الهی از او دور گردد و دری از درهای جهنم بر روی او بسته گردد.<ref>قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۱ و ۱۳۲.</ref>
از امام کاظم(ع) منقول است که هر که یک روز از ماه رجب را روزه بدارد آتش جهنم یک‌ساله راه از او دور شود و هر که سه روز از آن را روزه دارد بهشت او را واجب گردد. از امام صادق(ع) منقول است که حضرت رسول (ص) فرمود که: ماه رجب ماه استغفار امت من است پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خدا آمرزنده و مهربان است؛ پس بسیار بگوئید: {{متن عربی|أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ وَ أَسْأَلُهُ اَلتَّوْبَةَ}}.<ref>قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۱ و ۱۳۲.</ref>
از [[امام کاظم(ع)]] منقول است که هر که یک روز از ماه رجب را روزه بدارد آتش جهنم یک‌ساله راه از او دور شود و هر که سه روز از آن را روزه دارد بهشت او را واجب گردد. از امام صادق(ع) منقول است که حضرت رسول(ص) فرمود که: ماه رجب ماه استغفار امت من است پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خدا آمرزنده و مهربان است؛ پس بسیار بگوئید: {{متن عربی|أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ وَ أَسْأَلُهُ اَلتَّوْبَةَ}}.<ref>قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۱ و ۱۳۲.</ref> امام كاظم(ع) فرمودند: رجب ماه بزرگى است كه خداوند حسنات را در آن دو برابر نموده و گناهان را در آن پاك مى‌كند. كسى كه يك روز از رجب را روزه بگيرد، جهنم به اندازه مسافت صد سال از او دور خواهد شد و كسى كه سه روز را روزه بگيرد، بهشت براى او واجب مى‌شود.<ref>شيخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ترجمه بندرريگي، ابراهيم، قم، اخلاق، ۱۳۷۹، ص۱۱۵.</ref>
روزه ماه رجب فضیلت بسیار وارد شده است و روایت شده که اگر شخص قادر بر آن نباشد هر روز صد مرتبه این تسبیحات را بخواند تا ثواب روزه آن را دریابد: {{متن عربی|سُبْحَانَ اَلْإِلَهِ اَلْجَلِیلِ سُبْحَانَ مَنْ لاَ یَنْبَغِی اَلتَّسْبِیحُ إِلاَّ لَهُ سُبْحَانَ اَلْأَعَزِّ اَلْأَکْرَمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ اَلْعِزَّ وَ هُوَ لَهُ أَهْلٌ}}.<ref>قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۱ و ۱۳۲.</ref>
روزه ماه رجب فضیلت بسیار وارد شده است و روایت شده که اگر شخص قادر بر آن نباشد هر روز صد مرتبه این تسبیحات را بخواند تا ثواب روزه آن را دریابد: {{متن عربی|سُبْحَانَ اَلْإِلَهِ اَلْجَلِیلِ سُبْحَانَ مَنْ لاَ یَنْبَغِی اَلتَّسْبِیحُ إِلاَّ لَهُ سُبْحَانَ اَلْأَعَزِّ اَلْأَکْرَمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ اَلْعِزَّ وَ هُوَ لَهُ أَهْلٌ}}.<ref>قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۱ و ۱۳۲.</ref>
درباره روز نیمه ماه رجب گفته شده است محبوب‌ترین روزها نزد خداوند است.<ref>ملکی تبریزی، میرزا جواد، المراقبات، ترجمه ابراهیم محدث بندر بیگی، قم، نشر اخلاق، ۱۳۸۷. ص۹۵.</ref>
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|+ مناسبت‌ها
|+ مناسبت‌های ماه رجب
! ۱ رجب !! ۳ رجب !! ۱۰ رجب!! ۱۳ رجب!! ۱۳ رجب!! ۱۵ رجب!! ۱۵ رجب!! ۲۵ رجب!!۲۷ رجب
! ۱ رجب !! ۳ رجب !! ۱۰ رجب!! ۱۳ رجب!! ۱۳ رجب!! ۱۵ رجب!! ۱۵ رجب!! ۲۵ رجب!!۲۷ رجب
| ولادت امام باقر(ع)|| شهادت امام هادی(ع) ||ولادت امام جواد(ع)||ولادت امام علی(ع)||آغاز ایام البیض||وفات حضرت زینب(س)||تغییر قبله مسلمانان||شهادت امام کاظم(ع)||بعثت پیامبر اسلام(ص)
|}
|}
=== اهل‌سنت و رد فضایل ماه رجب ===
منابع اهل‌سنت نقل کرده‌اند كه [[عمر بن خطاب]] از روزه گرفتن در اين ماه باز می‌داشت. او معتقد بود اين ماه در جاهليت ماه بزرگى بود و نبايد به رسوم آنان توجه داشت. برخى فقيهان اهل‌سنت نيز روزه گرفتن تمام ماه رجب را مكروه دانسته‌اند. به عقيده برخى اهل‌سنت، ماه رجب و [[صدقه]] و [[عمره]] در آن ماه، فضيلتى افزون بر ماه‌هاى ديگر ندارد.<ref>معينى'''،''' محسن، «رجب»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳، ج۱۹، ذیل مدخل.</ref> [[ابن حَجَر عَسقلانی|ابن‌حَجَر عَسقلانی]] می‌گوید: در فضیلت روزه این ماه، یا روزه بودن چند روز معین از آن یا زنده داشتن شب مخصوصی از این ماه، حدیثی صحیح که شایستگی استدلال داشته باشد روایت نشده است. ابن حجر می‌گوید: «[[امام ابو اسماعیل هروی|امام ابواسماعیل هروی]] قبل از من این سخن را با جزم و یقین گفته است و این سخن با سند صحیح از وی به ما رسیده است.»<ref>ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تبیین العجب فیما ورد فی فضل رجب،ص۶، به نقل از فیصل بن علی البعدانی، «[http://eslahe.com/28772/%d9%81%d8%b6%d9%84%db%8c%d8%aa-%d9%85%d8%a7%d9%87-%d8%b1%d8%ac%d8%a8-%d9%88-%d8%a8%d8%af%d8%b9%d8%aa-%d9%87%d8%a7%db%8c-%d9%85%d8%a7%d9%87-%d8%b1%d8%ac%d8%a8 فضلیت ماه رجب و بدعت های ماه رجب]»، سایت نوگرا، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref>
== لیلة الرغائب ==
== لیلة الرغائب ==
شب جمعه اول ماه رجب را لیلة الرغائب می‌گویند. از جمله فضیلت آن شب این است که گناهان بسیار به سبب او آمرزیده شود و آنکه هر که این نماز را بگزارد چون شب اول قبر او شود حق تعالی بفرستد ثواب این نماز را به سوی او به نیکوتر صورتی با روی گشاده و درخشان و زبان فصیح پس با وی گوید ای حبیب من بشارت باد تو را که نجات یافتی از هر شدت و سختی گوید تو کیستی به خدا سوگند که من رویی بهتر از روی تو ندیدم و کلامی شیرین‌تر از کلام تو نشنیده‌ام و بویی بهتر از بوی تو نبوییدم. گوید من ثواب آن نمازم که در فلان شب از فلان ماه از فلان سال بجا آوردی آمدم امشب به نزد تو تا حق تو را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور دمیده شود من سایه بر سر تو خواهم افکند در عرصه قیامت پس خوشحال باش که خیر از تو معدوم نخواهد شد هرگز.<ref>قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۹.</ref>
شب جمعه اول ماه رجب را [[لیلة الرغائب]] می‌گویند. از جمله فضیلت آن شب این است که گناهان بسیار به سبب او آمرزیده شود و آنکه هر که این نماز را بگزارد چون شب اول قبر او شود حق تعالی بفرستد ثواب این نماز را به سوی او به نیکوتر صورتی با روی گشاده و درخشان و زبان فصیح پس با وی گوید ای حبیب من بشارت باد تو را که نجات یافتی از هر شدت و سختی گوید تو کیستی به خدا سوگند که من رویی بهتر از روی تو ندیدم و کلامی شیرین‌تر از کلام تو نشنیده‌ام و بویی بهتر از بوی تو نبوییدم. گوید من ثواب آن نمازم که در فلان شب از فلان ماه از فلان سال بجا آوردی آمدم امشب به نزد تو تا حق تو را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور دمیده شود من سایه بر سر تو خواهم افکند در عرصه قیامت پس خوشحال باش که خیر از تو معدوم نخواهد شد هرگز.<ref>قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۹.</ref>
و کیفیت آن چنان است که: روز پنجشنبه اول آن ماه را روزه می‌داری چون شب جمعه داخل شود ما بین نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز می‌گزاری هر دو رکعت به یک سلام و در هر رکعت از آن یک مرتبه حمد و سه مرتبه إِنّٰا أَنْزَلْنٰاهُ و دوازده مرتبه قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ می‌خوانی و چون فارغ شدی از نماز هفتاد مرتبه می‌گویی اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ اَلنَّبِیِّ اَلْأُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ] پس به سجده می‌روی و هفتاد مرتبه می‌گویی سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ اَلْمَلاَئِکَةِ وَ اَلرُّوحِ پس سر از سجده برمی‌داری و هفتاد مرتبه می‌گویی رَبِّ اِغْفِرْ وَ اِرْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ اَلْعَلِیُّ اَلْأَعْظَمُ پس باز به سجده می‌روی و هفتاد مرتبه می‌گویی سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ اَلْمَلاَئِکَةِ وَ اَلرُّوحِ پس حاجت خود را می‌طلبی.<ref>قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۹.</ref>
== اعمال مخصوص ایام و لیالی ماه رجب ==
و کیفیت آن چنان است که: روز پنجشنبه اول آن ماه را روزه می‌داری چون شب جمعه داخل شود ما بین نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز می‌گزاری هر دو رکعت به یک سلام و در هر رکعت از آن یک مرتبه حمد و سه مرتبه {{متن عربی|إِنّٰا أَنْزَلْنٰاهُ}} و دوازده مرتبه {{متن عربی|قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ}} می‌خوانی و چون فارغ شدی از نماز هفتاد مرتبه می‌گویی {{متن عربی|اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ اَلنَّبِیِّ اَلْأُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ]}} پس به سجده می‌روی و هفتاد مرتبه می‌گویی {{متن عربی|سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ اَلْمَلاَئِکَةِ وَ اَلرُّوحِ}} پس سر از سجده برمی‌داری و هفتاد مرتبه می‌گویی {{متن عربی|رَبِّ اِغْفِرْ وَ اِرْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ اَلْعَلِیُّ اَلْأَعْظَمُ}} پس باز به سجده می‌روی و هفتاد مرتبه می‌گویی {{متن عربی|سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ اَلْمَلاَئِکَةِ وَ اَلرُّوحِ}} پس حاجت خود را می‌طلبی.<ref>قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۹.</ref>
...
== اعمال مخصوص روزها و شبهای ماه رجب ==
{{نوشتار اصلی|اعمال مخصوص ماه رجب}}
در [[مفاتیح الجنان]] دعاها و اعمالی درباره برخی روزها و شبهای ماه رجب آمده است. بعضی روزها مانند روز اول و روز نیمه رجب و روز مبعث و نیز شب اول و شب نیمه رجب و شب مبعث اعمال و دعاهای بیشتری دارد.<ref>قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص ۱۳۹تا ۱۵۴</ref>
منابع شیعه، برخی اعمال، دعاها و ذکرها را برای ماه رجب ذکر کرده‌اند که در تمام روزها و شبهای ماه رجب می‌تواند خوانده شود.<ref name=":0">قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۲ تا ۱۳۹.</ref> دعای «یَا مَنْ أَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ» و دعای «یَا مَنْ یَمْلِکُ حَوَائِجَ اَلسَّائِلِینَ» از جمله دعاهای مشترک این ماه هستند. همچنین نمازهای مخصوص، اذکاری برای استغفار، از اعمالی است که برای تمام روزهای ماه رجب سفارش شده است.<ref name=":0" /> روزه در تمام روزهای ماه رجب مستحب موکد است.<ref>منتظری، حسينعلی، رساله توضيح المسائل، تهران، سرایی، ۱۳۸۱، ص۲۷۹.</ref> و نیز حج عمره در ماه رجب بسیار سفارش شده است.<ref>منتظری، حسينعلی، احكام و مناسك حج، تهران، سایه، ۱۳۸۱، ص۲۳۷.</ref>
|style="background:#FFF0E3; text-align:center; font-size:120%; font-weight:bold;"| اعمال مشترک ماه رجب
|-
|style="background:#FFF0E3; text-align:center; font-size:100%; font-weight:bold;"| اول
|{{ستون-شروع}}
در تمام ایام ماه رجب بخواند [دعای یَا مَنْ یَمْلِکُ حَوَائِجَ اَلسَّائِلِینَ]
این دعا را که روایت شده حضرت امام زین العابدین علیه السلام در حجر در غره رجب خواند یَا مَنْ یَمْلِکُ حَوَائِجَ اَلسَّائِلِینَ وَ یَعْلَمُ ضَمِیرَ اَلصَّامِتِینَ لِکُلِّ مَسْأَلَةٍ مِنْکَ سَمْعٌ حَاضِرٌ وَ جَوَابٌ عَتِیدٌ اَللَّهُمَّ وَ مَوَاعِیدُکَ اَلصَّادِقَةُ وَ أَیَادِیکَ اَلْفَاضِلَةُ وَ رَحْمَتُکَ اَلْوَاسِعَةُ فَأَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْضِیَ حَوَائِجِی لِلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَةِ إِنَّکَ عَلیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
{{پایان}}
|-
|style="background:#FFF0E3; text-align:center; font-size:100%; font-weight:bold;"| دوم
| {{ستون-شروع}}
بخواند این دعا را که حضرت صادق علیه السلام در هر روز ماه رجب می‌خواندند [خَابَ اَلْوَافِدُونَ عَلَی غَیْرِکَ]
|style="background:#FFF0E3; text-align:center; font-size:100%; font-weight:bold;"| سوم
| {{ستون-شروع}}
[بخوان در ماه رجب اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ صَبْرَ اَلشَّاکِرِینَ لَکَ]
شیخ در مصباح فرموده معلی بن خنیس از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود: بخوان در ماه رجب: اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ صَبْرَ اَلشَّاکِرِینَ لَکَ وَ عَمَلَ اَلْخَائِفِینَ مِنْکَ وَ یَقِینَ اَلْعَابِدِینَ لَکَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ وَ أَنَا عَبْدُکَ اَلْبَائِسُ اَلْفَقِیرُ أَنْتَ اَلْغَنِیُّ اَلْحَمِیدُ وَ أَنَا اَلْعَبْدُ اَلذَّلِیلُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اُمْنُنْ بِغِنَاکَ عَلَی فَقْرِی وَ بِحِلْمِکَ عَلَی جَهْلِی وَ بِقُوَّتِکَ عَلَی ضَعْفِی یَا قَوِیُّ یَا عَزِیزُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلْأَوْصِیَاءِ اَلْمَرْضِیِّینَ وَ اِکْفِنِی مَا أَهَمَّنِی مِنْ أَمْرِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَةِ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ مؤلف گوید که سید بن طاوس نیز این دعا را در اقبال روایت کرده و از روایت او ظاهر می‌شود که این دعا جامع‌ترین دعاها است و در همه اوقات می‌توان خواند.
و نیز شیخ روایت کرده از جناب ابو القاسم حسین بن روح رضی الله عنه که نایب خاص حضرت صاحب‌الامر علیه السلام است که فرمود: زیارت کن در هر مشهدی که باشی از مشاهد مشرفه در ماه رجب به این زیارت می‌گویی چون داخل شدی
سید بن طاوس روایت کرده از محمد بن ذکوان که معروف به سجاد است برای آنکه آن‌قدر سجده کرد و گریست در سجود که نابینا شد گفت: عرض کردم به حضرت صادق علیه السلام فدای تو شوم این ماه رجب است تعلیم بنما مرا دعایی در آن که حق تعالی مرا به آن نفع بخشد حضرت فرمود بنویس بِسْمِ اَللّٰهِ اَلرَّحْمٰنِ اَلرَّحِیمِ بگو در هر روز از رجب در صبح و شام در عقب نمازهای روز و شب:
یَا مَنْ أَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ [مِنْ] کُلِّ شَرٍّ یَا مَنْ یُعْطِی اَلْکَثِیرَ بِالْقَلِیلِ یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ سَأَلَهُ یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ لَمْ یَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً أَعْطِنِی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ خَیْرِ اَلدُّنْیَا وَ جَمِیعَ خَیْرِ اَلْآخِرَةِ وَ اِصْرِفْ عَنِّی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ شَرِّ اَلدُّنْیَا وَ [جَمِیعَ] شَرِّ اَلْآخِرَةِ فَإِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ مَا أَعْطَیْتَ وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ یَا کَرِیمُ راوی گفت پس گرفت حضرت محاسن شریف خود را در پنجه چپ خود و خواند این دعا را به حال التجا و تضرع به حرکت دادن انگشت سبابه دست راست پس گفت بعد از این یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ یَا ذَا اَلنَّعْمَاءِ وَ اَلْجُودِ یَا ذَا اَلْمَنِّ وَ اَلطَّوْلِ حَرِّمْ شَیْبَتِی عَلَی اَلنَّارِ
[در ماه رجب صد مرتبه بگوید أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اَلَّذِی الخ]
از حضرت رسول صلی الله علیه و آله روایت شده که: هر که در ماه رجب صد مرتبه بگوید
أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَحْدَهُ لاٰ شَرِیکَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ و ختم کند آن را به صدقه ختم فرماید حق تعالی برای او به رحمت و مغفرت و کسی که چهار صد مرتبه بگوید بنویسد برای او اجر صد شهید
و نیز از آن حضرت مروی است که: کسی که بگوید در ماه رجب هزار مرتبه لاٰ إِلٰهَ إِلاَّ اَللّٰهُ بنویسد خداوند عز و جل برای او صد هزار حسنه و بنا فرماید برای او صد شهر در بهشت)
[خواندن قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ ده هزار مرتبه یا هزار مرتبه یا صد مرتبه در ماه]
سید در اقبال فضیلت بسیار از حضرت رسول صلی الله علیه و آله نقل کرده برای خواندن قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ ده هزار مرتبه یا هزار مرتبه یا صد مرتبه در ماه) (۱۳۷ و نیز روایت کرده که: هر که در روز جمعه ماه رجب صد مرتبه قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ بخواند برای او نوری باشد در قیامت که او را به بهشت بکشاند)
[در ماه رجب یک روز روزه بدارد و چهار رکعت نماز گزارد به شکل خاصی]
سید روایت کرده که: هر که در ماه رجب یک روز روزه بدارد و چهار رکعت نماز گزارد بخواند در رکعت اول صد مرتبه آیة الکرسی و در رکعت دوم دویست مرتبه قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ نمیرد تا جای خود را در بهشت ببیند یا دیده شود برای او)
[در روز جمعه ماه رجب چهار رکعت نماز کند ما بین ظهر و عصر به شکل خاصی]
و نیز سید روایت کرده از حضرت رسول صلی الله علیه و آله که: هر که در روز جمعه ماه رجب چهار رکعت نماز کند ما بین ظهر و عصر بخواند در هر رکعتی حمد یک مرتبه و آیة الکرسی هفت مرتبه و قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ پنج مرتبه پس ده مرتبه بگوید
أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَ أَسْأَلُهُ اَلتَّوْبَةَ بنویسد حق تعالی برای او از روزی که این نماز را گزارده تا روزی که بمیرد هر روزی هزار حسنه و عطا فرماید او را به هر آیه که خوانده شهری در بهشت از یاقوت سرخ و به هر حرفی قصری در بهشت از در سفید و تزویج فرماید او را حور العین و راضی شود از او به غیر سخط و نوشته شود از عابدین و ختم فرماید برای او به سعادت و مغفرت الخبر)
در تمام ماه رجب شصت رکعت نماز کند به این طریق که در هر شب آن دو رکعت بجا آورد بخواند در هر رکعت حمد یک مرتبه و قُلْ یٰا أَیُّهَا اَلْکٰافِرُونَ سه مرتبه و قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ یک مرتبه و چون سلام دهد دستها را بلند کند و بگوید
لاٰ إِلٰهَ إِلاَّ اَللّٰهُ وَحْدَهُ لاٰ شَرِیکَ لَهُ لَهُ اَلْمُلْکُ وَ لَهُ اَلْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ حَیٌّ لاٰ یَمُوتُ بِیَدِهِ اَلْخَیْرُ وَ هُوَ عَلیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَ إِلَیْهِ اَلْمَصِیرُ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ اَلنَّبِیِّ اَلْأُمِّیِّ وَ آلِهِ و بکشد دستها را به صورت خود از حضرت رسول صلی الله علیه و آله مروی است که کسی که این عمل را بجا آورد حق تعالی دعای او را مستجاب گرداند و ثواب شصت حج و شصت عمره به او عطا فرماید)
[در یک شب از ماه رجب بخواند صد مرتبه قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ در دو رکعت نماز]
از حضرت رسول صلی الله علیه و آله مروی است که: کسی که در یک شب از ماه رجب بخواند صد مرتبه قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ در دو رکعت نماز پس گویا صد سال روزه گرفته در راه خدا و حق تعالی در بهشت صد قصر به او مرحمت فرماید هر قصری در جوار پیغمبری از پیغمبران علیهم السلام)
[در یک شب از شبهای رجب ده رکعت نماز کند بخواند در هر رکعتی]
و نیز از آن حضرت مروی است که: هر که در یک شب از شبهای رجب ده رکعت نماز کند بخواند در هر رکعتی حمد و قُلْ یٰا أَیُّهَا اَلْکٰافِرُونَ یک مرتبه و توحید سه مرتبه بیامرزد حق تعالی هر گناهی که کرده الخبر)
[در هر شب و هر روز از این سه ماه بخواند سه مرتبه حمد و آیة الکرسی با چهار قل]
علامهٔ مجلسی در زاد المعاد فرموده که از حضرت امیر المؤمنین علیه السلام منقول است که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود که: هر که در هر شب و هر روز ماه رجب و شعبان و رمضان سه مرتبه هر یک از حمد و آیة الکرسی و قُلْ یٰا أَیُّهَا اَلْکٰافِرُونَ و قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ و قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ اَلْفَلَقِ و قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ اَلنّٰاسِ بخواند و سه مرتبه بگوید
اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ و سه مرتبه بگوید اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ و چهار صد مرتبه بگوید أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ خداوند تعالی گناهانش را بیامرزد اگر چه به عدد قطره‌های باران و برگ درختان و کف دریاها باشد الخبر)<ref>قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۲ تا ۱۳۹.</ref>
{{پایان}}
|-
|}
== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
| شاخه اصلی =حدیث
| شاخه اصلی =ماه‌ها
| شاخه فرعی۱ =دعا
| شاخه فرعی۱ =رجب
| شاخه فرعی۲ =
| شاخه فرعی۲ =
| شاخه فرعی۳ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
| شناسه =
| شناسه =شد
| تیترها =
| تیترها =شد
| ویرایش =
| ویرایش =شد
| لینک‌دهی =
| لینک‌دهی =شد
| ناوبری =
| ناوبری =
| نمایه =
| نمایه =
| تغییر مسیر =
| تغییر مسیر =شد
| ارجاعات =
| ارجاعات =
| بازبینی =
| بازبینی =
| تکمیل =
| تکمیل =
| اولویت =
| اولویت =ج
| کیفیت =
| کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۴۳
سؤال
فضایل و اعمال ماه رجب چیست؟
ماه رجب هفتمین ماه قمری است که در آن به روزه‌داری، عبادت، دعا و استغفار سفارش بسیار شده‌است. این ماه از ماه‌های حرام است. در کتاب‌های دعا، دعاها و اعمالی مخصوص برای روزها و شبهای این ماه بیان شده است. از پیامبر(ص) نقل شده که ماه رجب ماه خداوند است؛ و کسی که یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، شایسته خوشنودی بزرگ خدا است و غضب الهی از او دور می‌شود. امام صادق(ع) از پیامبر اکرم(ص) نقل فرموده که که ماه رجب ماه استغفار امت من است؛ پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خداوند آمرزنده و مهربان است.
جایگاه ماه رجب
ماه رجب را ماه استغفار و عبادت و روزه گویند.[۱] و از ماه‌های حرام است و از اوقات دعا می‌باشد. در حدیث ملک داعی از پیامبر(ص) نقل شده است: «خدای متعال در آسمان هفتم فرشته‌ای را قرار داده است که داعی گفته می‌شود. هنگامی که ماه رجب آمد، این فرشته در هر شب این ماه تا صبح می‌گوید: خوشا به‌حال تسبیح‌کنندگانِ خدا، خوشا بحال فرمانبرداران خدا. خدای متعال می‌فرماید همنشین کسی هستم که با من همنشینی کند، فرمانبردار کسی هستم که فرمانبردارم باشد و بخشنده خواهانِ بخشایش هستم. ماهْ ماهِ من، بنده بنده من و رحمت رحمت من است. هرکسی در این ماه من را بخواند او را اجابت می‌کنم و هرکس از من چیزی بخواهد به او می‌دهم و هرکس از من هدایت بخواهد او را هدایت می‌کنم. این ماه را رشته‌ای بین خود و بندگانم قرار دادم که هرکس آن را بگیرد به من می‌رسد.»[۲]
از حضرت محمد(ص) روایت شده که ماه رجب ماه بزرگ خدا است و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت به آن نمی‌رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است و رجب ماه خدا است و شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امت من است؛ کسی که یک روز از ماه رجب را روزه دارد مستوجب خوشنودی بزرگ خدا گردد و غضب الهی از او دور گردد و دری از درهای جهنم بر روی او بسته گردد.[۳]
از امام کاظم(ع) منقول است که هر که یک روز از ماه رجب را روزه بدارد آتش جهنم یک‌ساله راه از او دور شود و هر که سه روز از آن را روزه دارد بهشت او را واجب گردد. از امام صادق(ع) منقول است که حضرت رسول(ص) فرمود که: ماه رجب ماه استغفار امت من است پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خدا آمرزنده و مهربان است؛ پس بسیار بگوئید: «أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ وَ أَسْأَلُهُ اَلتَّوْبَةَ».[۴] امام كاظم(ع) فرمودند: رجب ماه بزرگى است كه خداوند حسنات را در آن دو برابر نموده و گناهان را در آن پاك مى‌كند. كسى كه يك روز از رجب را روزه بگيرد، جهنم به اندازه مسافت صد سال از او دور خواهد شد و كسى كه سه روز را روزه بگيرد، بهشت براى او واجب مى‌شود.[۵]
روزه ماه رجب فضیلت بسیار وارد شده است و روایت شده که اگر شخص قادر بر آن نباشد هر روز صد مرتبه این تسبیحات را بخواند تا ثواب روزه آن را دریابد: «سُبْحَانَ اَلْإِلَهِ اَلْجَلِیلِ سُبْحَانَ مَنْ لاَ یَنْبَغِی اَلتَّسْبِیحُ إِلاَّ لَهُ سُبْحَانَ اَلْأَعَزِّ اَلْأَکْرَمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ اَلْعِزَّ وَ هُوَ لَهُ أَهْلٌ».[۶]
درباره روز نیمه ماه رجب گفته شده است محبوب‌ترین روزها نزد خداوند است.[۷]
مناسبت‌های ماه رجب
۱ رجب
۳ رجب
۱۰ رجب
۱۳ رجب
۱۳ رجب
۱۵ رجب
۱۵ رجب
۲۵ رجب
۲۷ رجب
ولادت امام باقر(ع)
شهادت امام هادی(ع)
ولادت امام جواد(ع)
ولادت امام علی(ع)
آغاز ایام البیض
وفات حضرت زینب(س)
تغییر قبله مسلمانان
شهادت امام کاظم(ع)
بعثت پیامبر اسلام(ص)
اهل‌سنت و رد فضایل ماه رجب
منابع اهل‌سنت نقل کرده‌اند كه عمر بن خطاب از روزه گرفتن در اين ماه باز می‌داشت. او معتقد بود اين ماه در جاهليت ماه بزرگى بود و نبايد به رسوم آنان توجه داشت. برخى فقيهان اهل‌سنت نيز روزه گرفتن تمام ماه رجب را مكروه دانسته‌اند. به عقيده برخى اهل‌سنت، ماه رجب و صدقه و عمره در آن ماه، فضيلتى افزون بر ماه‌هاى ديگر ندارد.[۸]ابن‌حَجَر عَسقلانی می‌گوید: در فضیلت روزه این ماه، یا روزه بودن چند روز معین از آن یا زنده داشتن شب مخصوصی از این ماه، حدیثی صحیح که شایستگی استدلال داشته باشد روایت نشده است. ابن حجر می‌گوید: «امام ابواسماعیل هروی قبل از من این سخن را با جزم و یقین گفته است و این سخن با سند صحیح از وی به ما رسیده است.»[۹]
لیلة الرغائب
شب جمعه اول ماه رجب را لیلة الرغائب می‌گویند. از جمله فضیلت آن شب این است که گناهان بسیار به سبب او آمرزیده شود و آنکه هر که این نماز را بگزارد چون شب اول قبر او شود حق تعالی بفرستد ثواب این نماز را به سوی او به نیکوتر صورتی با روی گشاده و درخشان و زبان فصیح پس با وی گوید ای حبیب من بشارت باد تو را که نجات یافتی از هر شدت و سختی گوید تو کیستی به خدا سوگند که من رویی بهتر از روی تو ندیدم و کلامی شیرین‌تر از کلام تو نشنیده‌ام و بویی بهتر از بوی تو نبوییدم. گوید من ثواب آن نمازم که در فلان شب از فلان ماه از فلان سال بجا آوردی آمدم امشب به نزد تو تا حق تو را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور دمیده شود من سایه بر سر تو خواهم افکند در عرصه قیامت پس خوشحال باش که خیر از تو معدوم نخواهد شد هرگز.[۱۰]
و کیفیت آن چنان است که: روز پنجشنبه اول آن ماه را روزه می‌داری چون شب جمعه داخل شود ما بین نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز می‌گزاری هر دو رکعت به یک سلام و در هر رکعت از آن یک مرتبه حمد و سه مرتبه «إِنّٰا أَنْزَلْنٰاهُ» و دوازده مرتبه «قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ» می‌خوانی و چون فارغ شدی از نماز هفتاد مرتبه می‌گویی «اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ اَلنَّبِیِّ اَلْأُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ]» پس به سجده می‌روی و هفتاد مرتبه می‌گویی «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ اَلْمَلاَئِکَةِ وَ اَلرُّوحِ» پس سر از سجده برمی‌داری و هفتاد مرتبه می‌گویی «رَبِّ اِغْفِرْ وَ اِرْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ اَلْعَلِیُّ اَلْأَعْظَمُ» پس باز به سجده می‌روی و هفتاد مرتبه می‌گویی «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ اَلْمَلاَئِکَةِ وَ اَلرُّوحِ» پس حاجت خود را می‌طلبی.[۱۱]
در مفاتیح الجنان دعاها و اعمالی درباره برخی روزها و شبهای ماه رجب آمده است. بعضی روزها مانند روز اول و روز نیمه رجب و روز مبعث و نیز شب اول و شب نیمه رجب و شب مبعث اعمال و دعاهای بیشتری دارد.[۱۲]
منابع شیعه، برخی اعمال، دعاها و ذکرها را برای ماه رجب ذکر کرده‌اند که در تمام روزها و شبهای ماه رجب می‌تواند خوانده شود.[۱۳] دعای «یَا مَنْ أَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ» و دعای «یَا مَنْ یَمْلِکُ حَوَائِجَ اَلسَّائِلِینَ» از جمله دعاهای مشترک این ماه هستند. همچنین نمازهای مخصوص، اذکاری برای استغفار، از اعمالی است که برای تمام روزهای ماه رجب سفارش شده است.[۱۳] روزه در تمام روزهای ماه رجب مستحب موکد است.[۱۴] و نیز حج عمره در ماه رجب بسیار سفارش شده است.[۱۵]
منابع
↑مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۹۰، ج۲۷، ص۵۷۱.
↑ملکی تبریزی، میرزا جواد، المراقبات، ترجمه ابراهیم محدث بندر بیگی، قم، نشر اخلاق، ۱۳۸۷، ص۹۵ و ۹۶.
↑قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۱ و ۱۳۲.
↑قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۱ و ۱۳۲.
↑شيخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ترجمه بندرريگي، ابراهيم، قم، اخلاق، ۱۳۷۹، ص۱۱۵.
↑قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، اسوه، ص۱۳۱ و ۱۳۲.
↑معينى، محسن، «رجب»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳، ج۱۹، ذیل مدخل.
↑ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تبیین العجب فیما ورد فی فضل رجب،ص۶، به نقل از فیصل بن علی البعدانی، «فضلیت ماه رجب و بدعت های ماه رجب»، سایت نوگرا، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
