حدیث اصحاب پیامبر مانند ستارگان هستند: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = | | شاخه اصلی =حدیث | ||
| شاخه فرعی۱ = | | شاخه فرعی۱ =منبع‌شناسی | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
نسخهٔ ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۴۹
 قطعه خوشنویسی که در سطر بالای آن حدیث «اصحابی کالنجوم» نوشته شده است (۱۳۸۲ق). اثر هاشم بغدادی، خطاط اهل‌سنت اهل عراق. | |
| اطلاعات حدیث | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | اَصحابی کَالنُّجوم |
| موضوع | عدالت صحابه |
| به نقل از | پیامبر(ص) |
| سند | |
| اعتبار سند | ضعیف |
| منابع شیعه | عیون اخبار الرضا |
| منابع سنی | الجامع العلوم الامام احمد |
حدیث اصحاب پیامبر مانند ستارگان هستند، در برخی منابع اهل‌سنت از پیامبر(ص) نقل شده و بسیاری از عالمان اهل‌سنت آن را ضعیف و جعلی دانسته‌اند. بر اساس این حدیث، همه صحابه مانند ستارگان هستند و پیروی از هر کدام از آنها منجر به هدایت می‌شود.
بیشتر عالمان اهل‌سنت همه افرادی که پیامبر(ص) را دیده‌اند، صحابه پیامبر و همه آنها را عادل و اهل بهشت می‌دانند و برخی از آنها، برای اثبات این نظر به حدیث «اصحاب پیامبر مانند ستارگان هستند» استدلال کرده‌اند. در مقابل، شیعیان معقتدند میان صحابه مانند دیگر مردم، عادل و فاسق وجود دارد و فقط درک کردنِ محضر پیامبر، باعث عدالت فرد نمی‌شود.
بر اساس روایتی که در کتاب عیون اخبار الرضا(ع) ذکر شده، امام رضا(ع) روایت «اصحاب پیامبر مانند ستارگانند» را صحیح دانسته‌اند؛ البته ایشان منظور از «اصحاب پیامبر» در این روایت را، آن دسته از صحابه دانسته‌اند که پس از رحلت پیامبر(ص) تغییر حال پیدا نکردند و در دین تغییر ایجاد نکردند. این حدیث نیز، به دلیل وجود راوی ناشناخته، از نظر سند ضعیف شمرده شده است.
متن و ترجمه
از پیامبر(ص) نقل شده:
| « | اَصْحابی کَالنُّجومِ، بِاَیِّهِمُ اقْتَدَیْتُمُ اهْتَدَیْتُمْ
اصحاب من مانند ستارگان هستند، از هر کدام که پیروی کنید هدایت می‌شوید. |
» |
بررسی سندی
روایت «اصحاب پیامبر مانند ستارگان هستند» در برخی منابع روایی اهل‌سنت ذکر شده است.[۱] بسیاری از عالمان اهل سنت، سند روایت را ضعیف دانسته‌اند. اِبن‌حَجَر، عالم اهل‌سنت (درگذشت ۸۵۲ق)، از دارَقُطْنی، محدث سنی قرن چهارم قمری نقل کرده که وی، راویان این حدیث را ناشناخته دانسته است.[۲] ابن‌تَیْمِیّه عالم سلفی قرن هشتم قمری نیز، این حدیث را ضعیف و باطل شمرده است.[۳] همچنین محمد ناصرالدين آلبانی، دیگر عالم سلفی (درگذشت ۱۳۷۸ش)، این روایت را غیرصحیح و جعلی خوانده است.[۴]
بررسی محتوا
بر اساس حدیث «اصحاب من مانند ستارگان هستند»، پیامبر(ص)، اصحابش را به ستارگان تشبیه کرده و پیروی از هر کدام یک از آنها را، باعث هدایت دانسته است.
سید علی میلانی، عالم شیعه، محتوای این روایت را نقد کرده و به آیات ۱۴۴ سوره آل‌عمران و آیه ۱۰۱ سوره توبه اشاره کرده که در آنها برخی از صحابه پیامبر، منافق شمرده شده‌اند.[۵]
قاضی نعمان مغربی در کتاب دعائم الاسلام، محتوای این حدیث را نقد کرده است. به گفته او، صحابه پیامبر با یکدیگر اختلاف‌نظر داشته و در مقابل هم قرار گرفتند و خدا و پیامبر(ص) به پیروی از افرادی که نظراتشان مقابل یکدیگر است، امر نمی‌کنند؛ چون مکلف نمی‌داند به کدام یک از آنها اقتدا کند.[۶]
به اعتقاد وی، اگر تبعیت از هر کدام از صحابه پیامبر(ص) جایز باشد، کشتن همه صحابه مباح خواهد شد؛ زیرا گروهی از صحابه با گروهی دیگر از آنها جنگیده و همدیگر را کشته‌اند؛ بنابراین اگر فردی به یکی از آنها اقتدا کند، کشتن گروه دیگر صحابه برای او جایز خواهد بود و اگر پس از کشتن برخی از آنها، از گروه دیگر پیروی کند، کشتن گروه نخست نیز برای او جایز خواهد شد.[۶]
عدالت صحابه
عالمان شیعه و اهل سنت، درباره عدالت صحابه اختلاف‌نظر داند. بسیاری از عالمان اهل‌سنت معتقدند همه افرادی که پیامبر(ص) را دیده‌اند و محضرش را درک کرده‌اند، صحابه پیامبر بوده و همه آنها عادل و اهل بهشتند.[۷] از جمله روایاتی که برخی عالمان اهل‌سنت برای اثبات این ادعا به آن استناد کرده‌اند، روایت «اصحاب پیامبر(ص) مانند ستارگانند» است.[۸]
در نگاه عالمان شیعه، میان صحابه مانند دیگر مردم، عادل و فاسق و نیز، مؤمن و منافق وجود دارد. به اعتقاد آنها تنها صحابی بودن و درک کردنِ محضر پیامبر، باعث عدالت فرد نمی‌شود.[۹]
روایت عیون اخبار الرضا درباره حدیث
بر اساس روایتی که در کتاب عیون اخبار الرضا(ع) ذکر شده، امام رضا(ع) روایت «اصحاب پیامبر مانند ستارگانند» را صحیح دانسته‌اند؛ البته ایشان منظور از «اصحاب پیامبر» در این روایت را، آن دسته از صحابه دانسته‌اند که پس از رحلت پیامبر(ص) تغییر حال پیدا نکردند و در دین تغییر ایجاد نکردند. امام رضا(ع) در ادامه روایت، به حدیث حوض از پیامبر که در منابع اهل سنت نیز ذکر شده، استدلال کرده‌اند که بر اساس آن، برخی از اصحاب پیامبر در قیامت از حوض کوثر ممنوع می‌شوند.[۱۰]
راویان این حدیث،[یادداشت ۱] جز احمد بن حسین بیهقی، در کتاب‌های رجالی شیعه ذکر نشده و ناشناخته‌اند.[نیازمند منبع] عالمان علم حدیث، روایتی را که در سلسه سند آن راوی مجهول و ناشناخته باشد، ضعیف شمرده‌اند.[۱۱]
تک‌نگاری
صالح بن سعید بن هلابی، نویسنده اهل‌سنت، کتابی با نام «نظراتٌ فی حدیثِ اَصحابی کَالنّجوم» نگاشته و در آن شش روایت با همین محتوا و با اختلاف در الفاظ آن ذکر کرده[۱۲] و نظرات عالمان اهل‌سنت را درباره ضعف سند و جعلی بودن آن گردآوری کرده است.[۱۳]
سید علی میلانی عالم شیعه نیز، کتابی با عنوان «حدیث اصحابی کالنجوم» نگاشته و در آن پس از پرداختن به معنای «صحابه»، عدالت صحابه را نقد کرده و اسناد حدیث «اصحاب پیامبر مانند ستارگانند» را بررسی کرده است.[۱۴]
منابع
- ↑ احمد بن حنبل، ابوعبدالله، الجامع العلوم الامام احمد، مصر، دار الفلاح للبحث العلمی و تحقیق الترای،۱۴۳۰ق، ج۵، ص۱۰۲؛ رازی جصاص حنفی، احمد بن علی، الفصول فی الاصول کویت، وزارة الاوقاف الکویتیة، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۲۹۹.
- ↑ العسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، ج۲، ص۱۳۷، ۱۳۸، مصدر کتاب: http://lib.eshia.ir
- ↑ الإمام أحمد بن حمدان الحرانی الحنبلی، صفه الفتوی والمفتی والمستفتی، بیروت، المکتب الإسلامی، چاپ چهارم، ۱۴۰۴ق، ج۱ ص۵۵.
- ↑ الألبانی، محمد ناصر الدین، صفه صلاه النبی صلی الله علیه وسلم، الریاض، مکتبه المعارف للنشر والتوزیع، ج۱ ص۴۹.
- ↑ حسینی میلانی، سید علی، حدیث اصحابی کالنجوم، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، ص۶۸.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ قاضی نعمان مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، تحقیق و تصحیح آصف فیضی، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۸۶ و ۸۷.
- ↑ نگاه کنید به حسینی میلانی، سید علی، حدیث اصحابی کالنجوم، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، ص۱۲ و ۱۳.
- ↑ نگاه کنید به حسینی میلانی، سید علی، حدیث اصحابی کالنجوم، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، ص۱۶.
- ↑ نگاه کنید به حسینی میلانی، سید علی، حدیث اصحابی کالنجوم، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، ص۱۴.
- ↑ ابن بابویه، محمد، عیون أخبار الرضا، تهران، نشر جهان، اول، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۸۷، حدیث ۳۳.
- ↑ رحمان ستایش، محمدکاظم، توثیق و تضعیف، ص۱۸۲ و ۱۸۳، قم، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۸۹ش.
- ↑ هلابی، صالح بن سعید، نظرات فی حدیث اصحابی کالنجوم، مدینه، الجامعة الاسلامیة، ۱۳۹۰ق، ص۱۳۴.
- ↑ هلابی، صالح بن سعید، نظرات فی حدیث اصحابی کالنجوم، مدینه، الجامعة الاسلامیة، ۱۳۹۰ق، ص۱۴۲.
- ↑ حسینی میلانی، سید علی، حدیث اصحابی کالنجوم، قم، الحقائق، ۱۴۲۹ق، فهرست کتاب.
- ↑ احمد بن حسین بیهقی، محمد بن یحیی صَوْلی، محمد بن موسی بن نصر رازی، موسی بن نصر رازی.