زیارت اهل قبور در سیره پیامبر اسلام(ص): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۳۱

سؤال

آیا دلیلی روایی بر زیارت اهل قبور در سیره نبوی وجود دارد؟

روایت‌ها و گزارش‌های متعددی از سیره پیامبر بر زیارت اهل قبور در منابع شیعه و اهل سنت وجود دارد. پیامبر(ص) مسلمانان را به زیارت اهل قبور و همچنین زیارت خودشان توصیه می‌کردند. گزارش‌هایی از سیره پیامبر(ص) در مورد زیارت قبر آمنه بنت وهب، شهدای جنگ احد و قبور بقیع ذکر شده است.

توصیه پیامبر(ص) به زیارت اهل قبور در روایات شیعه و اهل سنت

روایات متعددی درباره زیارت اهل قبور از پیامبر(ص) به طریق اهل سنت و شیعه رسیده که به برخی از آنها اشاره می‌گردد:

«هیچ‌کس نیست که بر من سلام بکند، مگر این که خداوند روحم را بر من باز می‌گرداند و من پاسخ او را می‌گویم».^[۱]
«بر من درود بفرستید زیرا درود و سلام شما بر من می‌رسد».^[۲]

«هر کس به قصد زیارت و دیدار من به سوی من آید، شایسته است بر من که در روز قیامت شفیع او باشم».^[۳]

«هر کس برای حج به مکه برود سپس در مسجد من به دیدار من بیاید، برای او دو حج پذیرفته شده، نوشته می‌شود».^[۴]

«هر کس در حال حیات و پس از وفاتم مرا زیارت کند، روز قیامت، در همسایگی (و پناه) من خواهد بود».^[۵]

«کسی که به خاطر خدا برای زیارت من به مدینه بیاید، روز قیامت در همسایگی (و پناه) من خواهد بود».^[۶]

رسول خدا(ص) به علی(ع) فرمودند: «ای علی! هر کس مرا در حال حیات یا پس از مرگم زیارت کند، یا تو را در حال حیاتت یا پس از وفاتت زیارت کند یا دو پسرت را در حال حیاتشان یا پس از وفاتشان زیارت کند، ضمانت می‌کنم که روز قیامت، او را از هول و هراس‌ها و سختی‌های قیامت، برهانم و در رتبه خودم و با خودم قرارش دهم».^[۷] درباره زیارت قبور اهل بیت(ع)، روایات زیادی وارد شده که با مراجعه به کتاب جامع الزیارات ابن قولویه می‌توان از آنها مطلع شد.

انس بن مالک از پیامبر اسلام(ص) نقل می‌کند که پیامبر فرمودند: «شما را از زیارت قبور نهی می‌کردم (اما امروز می‌گویم) قبور را زیارت کنید که شما را به یاد مرگ می‌اندازد».^[۸]

عایشه روایت کرده است که رسول خدا(ص) فرمودند: «جبرئیل نزدم آمد و گفت: پروردگارت به تو امر می‌کند که در قبرستان اهل بقیع حاضر شوی و برایشان طلب آمرزش کنی…».^[۹]
در سنن ابن ماجه از کتاب‌های حدیث اهل سنت به نقل از پیامبر اکرم(ص) درباره زیارت قبور چنین آمده است: «... زوروا القبور فانها تذکروکم الآخره…»^[۱۰] زیارت کنید قبرها را که زیارت قبور یادآوری می‌کند شما را به قیامت و قیامت را در یاد شما زنده ‌می‌کند.^[۱۱]

زیارت اهل قبور در سیره نبوی

در کتاب‌های تاریخ گزارش‌هایی از سیره پیامبر(ص) در زیارت اهل قبور ذکر شده است:

محمد بن سعد در الطبقات الکبری نقل می‌کند: «در واقعه حدیبیه (سال ششم هجری) پیامبر(ص) بر سر قبر آمنه بنت وهب رفت و بر آن گریست و به مرمت و بازسازی آن پرداخت و هم چنین پس از حجه الوداع نیز به زیارت قبر مادرش آمنه رفت».^[۱۲]
بیهقی و محدثان دیگر نقل کرده‌اند که رسول خدا(ص) قبور شهدا را در احد زیارت کرد.^[۱۳]

گزارش محمد بن سعد در جای دیگر نیز آمده است که پیامبراکرم(ص) وقتی قبر مادرش را زیارت کرد گریه کرد و همراهانش نیز گریستند و فرمود خداوند اجازه داده است قبر مادرم را زیارت کنم. شما نیز قبور را زیارت کنید تا مرگ را به یاد شما بیاورند….^[۱۴]

در همین کتاب در بوسیدن کعبه و بعضی از ارکان و اجزاء کعبه چنین آمده است: عمربن خطاب حجرالاسود را می‌بوسید و می‌گفت اگر بوسیدن پیامبر(ص) را در حال بوسیدن تو (حجرالاسود) نمی‌دیدم هرگز تو را نمی‌بوسیدم.^[۱۵]

همچنین نقل شده که پیامبر(ص) در حجه الوداع صورتش را به رکن کعبه می‌گذاشت و آن را می‌بوسید.^[۱۶]

پیامبر(ص) نه تنها بقیع را زیارت می‌کرد بلکه آخر هر شب به زیارت آنها می‌رفت و چنین می‌فرمود: «السلام علیکم… اللهم اغفر لاهل بقیع…»^[۱۷]
نقل شده که پیامبر(ص) وقتی در کنار قبرها می‌رفت چنین می‌فرمود: السلام علیکم اهل الدیار من المؤمنین والمسلمین….^[۱۸]

مطالعه بیشتر

شوق دیدار، دکتر محمد مهدی رکنی، انتشارات آستان قدس رضوی.
آیین وهابیت، استاد جعفر سبحانی، نشر مشعر، چاپ چهارم، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۲–۱۱۰.
الصحیح من سیره النبی الاعظم، سید جعفر مرتضی.

منابع

↑ سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۵۳.
↑ ثعالبی، عبدالرحمان، تفسیر ثعالبی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۳۵۸.
↑ طوسی، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش، ج۶، ص۲۱.
↑ متقی هندی، کنزل العمال، بیروت، مؤسسه الرساله، بی تا، ج۵، ص۱۳۵.
↑ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۶۵ش، ج۶، ص۳.
↑ متقی هندی، کنزل العمال، مؤسسه الرساله، ج۱۲، ص۲۷۲.
↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۰، ص۱۲۳.
↑ امینی، الغدیر، ج۵، ص۱۶۶، به نقل از حاکم در المستدرک، ج۱، ص۳۷۵.
↑ امینی، الغدیر، ج۵، ص۱۶۶، به نقل از حاکم در المستدرک، ج۱، ص۳۷۵.
↑ ابن ماجه، سنن، تحقیق عبدالباقی، محمد فؤاد، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۳۹۵، ج۱، ص۵۰۰.
↑ ابن ماجه، سنن، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۵۰۱.
↑ رکنی، محمد مهدی، شوق دیدار، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ چهارم، ۱۳۸۱، ص۱۹، به نقل از مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۱۰، ص۴۴۱.
↑ همان.
↑ همان، ص۵۰۱.
↑ همان، ج۲، ص۹۸۱، و سنن النسائی، چاپ بیروت بی تا ج۵، ص۲۲۷.
↑ همان، ص۹۸۳.
↑ نسائی، سنن، چاپ بیروت، دارالکتاب العربی، ج۴، ص۹۱–۹۴.
↑ نسائی، سنن، چاپ بیروت، دارالکتاب العربی، ج۴، ص۹۴

[1] سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۵۳.

[2] ثعالبی، عبدالرحمان، تفسیر ثعالبی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۳۵۸.

[3] طوسی، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش، ج۶، ص۲۱.

[4] متقی هندی، کنزل العمال، بیروت، مؤسسه الرساله، بی تا، ج۵، ص۱۳۵.

[5] طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۶۵ش، ج۶، ص۳.

[6] متقی هندی، کنزل العمال، مؤسسه الرساله، ج۱۲، ص۲۷۲.

[7] مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۰، ص۱۲۳.

[8] امینی، الغدیر، ج۵، ص۱۶۶، به نقل از حاکم در المستدرک، ج۱، ص۳۷۵.

[9] امینی، الغدیر، ج۵، ص۱۶۶، به نقل از حاکم در المستدرک، ج۱، ص۳۷۵.

[10] ابن ماجه، سنن، تحقیق عبدالباقی، محمد فؤاد، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۳۹۵، ج۱، ص۵۰۰.

[11] ابن ماجه، سنن، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۵۰۱.

[12] رکنی، محمد مهدی، شوق دیدار، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ چهارم، ۱۳۸۱، ص۱۹، به نقل از مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۱۰، ص۴۴۱.

[13] همان.

[14] همان، ص۵۰۱.

[15] همان، ج۲، ص۹۸۱، و سنن النسائی، چاپ بیروت بی تا ج۵، ص۲۲۷.

[16] همان، ص۹۸۳.

[17] نسائی، سنن، چاپ بیروت، دارالکتاب العربی، ج۴، ص۹۱–۹۴.

[18] نسائی، سنن، چاپ بیروت، دارالکتاب العربی، ج۴، ص۹۴

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-در مواجه با اهل سنت اولين سؤالي که مطرح است زيارت اهل قبور است علي الخصوص امامان و... در سيره نبوي که مورد تاييد اهل سنت نيز باشد يافت مي شود؟
+آیا دلیلی روایی بر زیارت اهل قبور در سیره نبوی وجود دارد؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-==زيارت اهل قبور از ديدگاه قرآن و روايات:==
-==۱. دليل قرآني==
+روایت‌ها و گزارش‌های متعددی از سیره پیامبر بر زیارت اهل قبور در منابع شیعه و اهل سنت وجود دارد. پیامبر(ص) مسلمانان را به زیارت اهل قبور و همچنین زیارت خودشان توصیه می‌کردند. گزارش‌هایی از سیره پیامبر(ص) در مورد زیارت قبر آمنه بنت وهب، شهدای جنگ احد و قبور بقیع ذکر شده است.
-خداوند در سوره توبه آيه ۸۴ مي فرمايد: {{قرآن|و لا تصلّ علي احدٍ منهم مات ابداً و لا تقم علي قبره...}}؛ «هرگز بر هيچ يک از آنها (منافقان) که بميرد نماز مخوان! و بر قبرش (طلب مغفرت و رحمت را) نه ايست، چرا آنها به خدا و رسولش کافر شدند و در حال فسق (و بيرون از طاعت خدا) مردند».
+==توصیه پیامبر(ص) به زیارت اهل قبور در روایات شیعه و اهل سنت==
-از اين آيه استفاده مي شود که پيامبر اسلام(ص) بر جنازه مردگان نماز مي خواند و به زيارت آنها مي رفت و براي آنها طلب مغفرت مي نمود. امّا بعداً از چنين اعمال نسبت به منافقان نهي شد.
+روایات متعددی درباره زیارت اهل قبور از [[پیامبر(ص)]] به طریق [[اهل سنت]] و [[شیعه]] رسیده که به برخی از آنها اشاره می‌گردد:
-اکثر مفسران با استدلال به اين آيه، ايستادن بر قبر و دعا کردن را عبادتي مشروع مي دانند، اگر چنين نبود خداي سبحان نهي از اين عمل را مخصوص کافر نمي کرد.<ref>طبرسي، فضل بن حسن، مجمع البيان، قم، انتشارات اسماعيليان، ذيل آيه ۸۴، سوره توبه؛ طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، قم، انتشارات اسراء، ذيل آيه فوق؛ مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الاسلاميه، ذيل آيه فوق.</ref>
+* «هیچ‌کس نیست که بر من سلام بکند، مگر این که [[خداوند]] روحم را بر من باز می‌گرداند و من پاسخ او را می‌گویم».<ref>سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۵۳.</ref>
+* «بر من درود بفرستید زیرا درود و سلام شما بر من می‌رسد».<ref>ثعالبی، عبدالرحمان، تفسیر ثعالبی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۳۵۸.</ref>
-==۲. دليل روايي==
+* «هر کس به قصد [[زیارت]] و دیدار من به سوی من آید، شایسته است بر من که در [[روز قیامت]] شفیع او باشم».<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش، ج۶، ص۲۱.</ref>
-در اين باره روايات زيادي از پيامبر به طريق اهل سنت و شيعه رسيده که به برخي از آنها اشاره مي گردد:
+* «هر کس برای [[حج]] به [[مکه]] برود سپس در [[مسجد]] من به دیدار من بیاید، برای او دو حج پذیرفته شده، نوشته می‌شود».<ref>متقی هندی، کنزل العمال، بیروت، مؤسسه الرساله، بی تا، ج۵، ص۱۳۵.</ref>
-۱ـ۲. «هيچ کس نيست که بر من سلام بکند، مگر اين که خداوند روحم را بر من باز مي گرداند و من پاسخ او را مي گويم».<ref>سجستاني، سليمان بن اشعث، سنن ابي داود، بيروت، دارالفکر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۵۳.</ref> «بر من درود بفرستيد زيرا درود و سلام شما بر من مي رسد».<ref>ثعالبي، عبدالرحمان، تفسير ثعالبي، بيروت، داراحياء التراث العربي، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۳۵۸.</ref>
+* «هر کس در حال حیات و پس از وفاتم مرا زیارت کند، روز قیامت، در همسایگی (و پناه) من خواهد بود».<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۶۵ش، ج۶، ص۳.</ref>
-۲ـ۲. «هر کس به قصد زيارت و ديدار من به سوي من آيد، شايسته است بر من که در روز قيامت شفيع او باشم».<ref>شيخ طوسي، تهذيب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلاميه، ۱۳۶۵ش، ج۶، ص۲۱.</ref>
+* «کسی که به خاطر خدا برای زیارت من به [[مدینه]] بیاید، روز قیامت در همسایگی (و پناه) من خواهد بود».<ref>متقی هندی، کنزل العمال، مؤسسه الرساله، ج۱۲، ص۲۷۲.</ref>
-در جاي ديگر مي فرمايند:
+* رسول خدا(ص) به علی(ع) فرمودند: «ای علی! هر کس مرا در حال حیات یا پس از مرگم زیارت کند، یا تو را در حال حیاتت یا پس از وفاتت زیارت کند یا دو پسرت را در حال حیاتشان یا پس از وفاتشان زیارت کند، ضمانت می‌کنم که روز قیامت، او را از هول و هراس‌ها و سختی‌های قیامت، برهانم و در رتبه خودم و با خودم قرارش دهم».<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۰، ص۱۲۳.</ref> درباره زیارت قبور [[اهل بیت]](ع)، روایات زیادی وارد شده که با مراجعه به کتاب جامع الزیارات ابن قولویه می‌توان از آنها مطلع شد.
-۳ـ۲. «هر کس براي حج به مکه برود سپس در مسجد من به ديدار من بيايد، براي او دو حج پذيرفته شده، نوشته مي شود».<ref>متقي هندي، کنزل العمال، بيروت، موسسه الرساله، بي تا، ج۵، ص۱۳۵.</ref>
+* انس بن مالک از پیامبر اسلام(ص) نقل می‌کند که پیامبر فرمودند: «شما را از زیارت قبور نهی می‌کردم (اما امروز می‌گویم) قبور را زیارت کنید که شما را به یاد مرگ می‌اندازد».<ref>امینی، الغدیر، ج۵، ص۱۶۶، به نقل از حاکم در المستدرک، ج۱، ص۳۷۵.</ref>
-۴ـ۲. در بيان ديگر حضرت رسول اکرم(ص) مي فرمايند: «هر کس در حال حيات و پس از وفاتم مرا زيارت کند، روز قيامت، در همسايگي (و پناه) من خواهد بود».<ref>شيخ طوسي، همان، ج۶، ص۳.</ref>
+* [[عایشه]] روایت کرده است که رسول خدا(ص) فرمودند: «[[جبرئیل]] نزدم آمد و گفت: پروردگارت به تو امر می‌کند که در قبرستان اهل بقیع حاضر شوی و برایشان طلب آمرزش کنی…».<ref>امینی، الغدیر، ج۵، ص۱۶۶، به نقل از حاکم در المستدرک، ج۱، ص۳۷۵.</ref>
+* در سنن ابن ماجه از کتاب‌های حدیث اهل سنت به نقل از پیامبر اکرم(ص) درباره زیارت قبور چنین آمده است: «... زوروا القبور فانها تذکروکم الآخره…»<ref>ابن ماجه، سنن، تحقیق عبدالباقی، محمد فؤاد، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۳۹۵، ج۱، ص۵۰۰.</ref> زیارت کنید قبرها را که زیارت قبور یادآوری می‌کند شما را به قیامت و قیامت را در یاد شما زنده ‌می‌کند.<ref>ابن ماجه، سنن، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۵۰۱.</ref>
-۵ـ۲. باز مي فرمايند: «کسي که به خاطر خدا براي زيارت من به مدينه بيايد، روز قيامت در همسايگي (و پناه) من خواهد بود».<ref>متقي هندي، همان، ج۱۲، ص۲۷۲.</ref>
+==زیارت اهل قبور در سیره نبوی==
+در کتاب‌های تاریخ گزارش‌هایی از سیره پیامبر(ص) در زیارت اهل قبور ذکر شده است:
-۶ـ۲. در اين باره حضرت رسول خدا(ص) به علي(ع) نيز مي فرمايند: «اي علي! هر کس مرا در حال حيات يا پس از مرگم زيارت کند، يا تو را در حال حياتت يا پس از وفاتت زيارت کند يا دو پسرت را در حال حياتشان يا پس از وفاتشان زيارت کند، ضمانت مي کنم که روز قيامت، او را از هول و هراس ها و سختي هاي قيامت، برهانم و در رتبه خودم و با خودم قرارش دهم».<ref>مجلسي، محمد باقر، بحارالأنوار، بيروت، موسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۰، ص۱۲۳.</ref> البته درباره زيارت قبور اهل بيت، روايات زيادي وارد شده که با مراجعه به کتاب جامع الزيارات ابن قولويه مي توان از آنها مطلع شد.
+* محمد بن سعد در الطبقات الکبری نقل می‌کند: «در واقعه حدیبیه (سال ششم هجری) پیامبر(ص) بر سر قبر [[آمنه بنت وهب]] رفت و بر آن گریست و به مرمت و بازسازی آن پرداخت و هم چنین پس از [[حجه الوداع]] نیز به زیارت قبر مادرش آمنه رفت».<ref>رکنی، محمد مهدی، شوق دیدار، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ چهارم، ۱۳۸۱، ص۱۹، به نقل از مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۱۰، ص۴۴۱.</ref>
+* بیهقی و محدثان دیگر نقل کرده‌اند که رسول خدا(ص) قبور شهدا را در احد زیارت کرد.<ref>همان.</ref>
-۷ـ۲. انس بن مالک از پيامبر اسلام(ص) نقل مي کند که پيامبر فرمودند: «شما را از زيارت قبور نهي مي کردم (امّا امروز مي گويم) قبور را زيارت کنيد که شما را به ياد مرگ مي اندازد».<ref>اميني، الغدير، ج۵، ص۱۶۶، به نقل از حاكم در المستدرك، ج۱، ص۳۷۵.</ref>
+* گزارش محمد بن سعد در جای دیگر نیز آمده است که پیامبراکرم(ص) وقتی قبر مادرش را زیارت کرد گریه کرد و همراهانش نیز گریستند و فرمود خداوند اجازه داده است قبر مادرم را زیارت کنم. شما نیز قبور را زیارت کنید تا مرگ را به یاد شما بیاورند….<ref>همان، ص۵۰۱.</ref>
-۸ـ۲. عايشه روايت مي کند که حضرت رسول(ص) فرمودند: «جبرئيل نزدم آمد و گفت: پروردگارت به تو امر مي کند که در قبرستان اهل بقيع حاضر شوي و برايشان طلب آمرزش کني...».<ref>همان.</ref>
+* در همین کتاب در بوسیدن [[کعبه]] و بعضی از ارکان و اجزاء کعبه چنین آمده است: [[عمربن خطاب]] [[حجرالاسود]] را می‌بوسید و می‌گفت اگر بوسیدن پیامبر(ص) را در حال بوسیدن تو (حجرالاسود) نمی‌دیدم هرگز تو را نمی‌بوسیدم.<ref>همان، ج۲، ص۹۸۱، و سنن النسائی، چاپ بیروت بی تا ج۵، ص۲۲۷.</ref>
-۹ـ۲. حضرت علي(ع) هنگام زيارت قبور در کوفه فرمود: «السلام عليکم يا اهل الدّيار من المؤمنين و المسلمين و...».<ref>همان.</ref>
+* همچنین نقل شده که پیامبر(ص) در حجه الوداع صورتش را به رکن کعبه می‌گذاشت و آن را می‌بوسید.<ref>همان، ص۹۸۳.</ref>
-۱۰ـ۲. در سنن ابن ماجه که يکي از کتابهاي مهم اهل سنت است به نقل از پيامبر اکرم(ص) درباره زيارت قبور چنين آمده است: «... زوروا القبور فانها تذکروکم الاخره...»<ref>ابن ماجه، سنن، تحقيق عبدالباقي، محمد فؤاد، بيروت، داراحياء التراث العربي، ۱۳۹۵، ج۱، ص۵۰۰.</ref> زيارت کنيد قبرها را که زيارت قبور يادآوري مي کند شما را به قيامت و قيامت را در ياد شما زنده کند.<ref>همان، ص۵۰۱.</ref>
+* پیامبر(ص) نه تنها بقیع را زیارت می‌کرد بلکه آخر هر شب به زیارت آنها می‌رفت و چنین می‌فرمود: «السلام علیکم… اللهم اغفر لاهل بقیع…»<ref>نسائی، سنن، چاپ بیروت، دارالکتاب العربی، ج۴، ص۹۱–۹۴.</ref>
+* نقل شده که پیامبر(ص) وقتی در کنار قبرها می‌رفت چنین می‌فرمود: السلام علیکم اهل الدیار من المؤمنین والمسلمین….<ref>نسائی، سنن، چاپ بیروت، دارالکتاب العربی، ج۴، ص۹۴</ref>
-روايات فوق نشان مي دهد که زيارت اهل قبور، به ويژه قبور اهل بيت مورد تأييد و تأکيد پيامبراکرم(ص) بوده است.
-==۳. شواهد تاريخي==
-زيارت قبور در اسلام، تاريخ ديرين دارد، زيرا پايه گذار زيارت قبور مسلمين پيامبر اسلام(ص) است.
-الف) محمد بن سعد در الطبقات الکبري نقل مي کند که «در واقعه حديبيه (سال ششم هجري) پيامبر(ص) برسر قبر آمنه رفت و بر آن گريست و به مرمت و بازسازي آن پرداخت و هم چنين پس از حجه الوداع نيز به زيارت قبر مادرش آمنه رفت».<ref>ركني، محمد مهدي، شوق ديدار، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوي، چاپ چهارم، ۱۳۸۱، ص۱۹، به نقل از مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، ج۱۰، ص۴۴۱.</ref>
-۳ـ۱. بيهقي و محدثان ديگر نقل کرده اند که حضرت رسول قبور شهدا را در احد زيارت کرد.<ref>همان.</ref>
-۳ـ۲. گزارش سعد در جاي ديگر نيز آمده که پيامبراکرم(ص) وقتي قبر مادرش را زيارت کرد گريه کرد و همراهانش نيز گريستند... و فرمود خداوند اجازه داده است قبر مادرم را زيارت کنم. شما نيز قبور را زيارت کنيد تا مرگ را به ياد شما بياورند... .<ref>همان، ص۵۰۱.</ref>
-۳ـ۳. در همين کتاب در بوسيدن کعبه و بعضي از ارکان و اجزاء کعبه چنين آمده است: عمربن خطاب حجرالاسود را مي بوسيد و مي گفت اگر بوسيدن پيامبر(ص) را در حال بوسيدن تو (حجرالاسود) نمي ديدم هرگز تو را نمي بوسيدم.<ref>همان، ج۲، ص۹۸۱، و سنن النسائي، چاپ بيروت بي تا ج۵، ص۲۲۷.</ref>
-۳ـ۴. همچنين نقل شده که پيامبر(ص) در حجه الوداع (آخرين حج) صورتش را به رکن کعبه مي گذاشت و آن را مي بوسيد.<ref>همان، ص۹۸۳.</ref>
-۳ـ۵. پيامبر(ص) نه تنها بقيع را زيارت مي کرد بلکه آخر هر شب به زيارت آنها مي رفت و چنين مي فرمود: «السلام عليکم... اللهم اغفر لاهل بقيع...»<ref>نسائي، سنن، چاپ بيروت، دارالكتاب العربي، ج۴، ص۹۱ ـ ۹۴.</ref> و نقل شده که پيامبر وقتي در کنار قبرها مي رفت چنين مي فرمود: السلام عليکم اهل الديار من المؤمنين والمسلمين... .<ref>همان، ص۹۴.</ref>
 {{پایان پاسخ}}
 {{مطالعه بیشتر}}
-==معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:==
-۱ـ شوق ديدار، دکتر محمد مهدي رکني، انتشارات آستان قدس رضوي.
-۲ـ آيين وهابيت، استاد جعفر سبحاني، نشر مشعر، چ ۴، ۱۳۸۰، ص۱۰۲ ـ ۱۱۰.
-۳ـ تاريخ خلفا، سيوطي.
+==مطالعه بیشتر==
+* شوق دیدار، دکتر محمد مهدی رکنی، انتشارات آستان قدس رضوی.
-۴ـ الصحيح من سيره النبي الاعظم، سيد جعفر مرتضي.
+* آیین وهابیت، استاد جعفر سبحانی، نشر مشعر، چاپ چهارم، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۲–۱۱۰.
+* الصحیح من سیره النبی الاعظم، سید جعفر مرتضی.
 {{پایان مطالعه بیشتر}}
-==منابع==
+== منابع ==
-<references />
+{{پانویس|۲}}
 {{شاخه
-  | شاخه اصلی =
+  | شاخه اصلی =تاریخ
-|شاخه فرعی۱ =
+| شاخه فرعی۱ =تاریخ و سیره معصومان
-|شاخه فرعی۲ =
+| شاخه فرعی۲ =سیره نبوی
-|شاخه فرعی۳ =
+| شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه =شد
-  | تیترها =
+  | تیترها =شد
-  | ویرایش =
+  | ویرایش =شد
-  | لینک‌دهی =
+  | لینک‌دهی =شد
   | ناوبری =
-  | نمایه =
+  | نمایه = شد
-  | تغییر مسیر =
+  | تغییر مسیر =شد
   | ارجاعات =
-  | بازبینی =
+ | بازبینی نویسنده =
-  | تکمیل =
+  | بازبینی =
-  | اولویت =
+  | تکمیل =
-  | کیفیت =
+  | اولویت =ج
+  | کیفیت =ج
 }}
 {{پایان متن}}
+[[رده:زیارت]]
+[[رده:توسل]]