آزمایش همه انسان‌ها

سؤال

با توجه به اشاره قرآن درباره آزمایش همه بندگان، خواستم بدانم خداوند چگونه بندگانش را آزمایش می كند؟

سنت امتحان یک سنت ثابت الهی است که هیچ انسانی از آن استثنا نشده است. انسان‌ها در همه حال در معرض امتحان الهی هستند و باید نسبت به هر حادثه‌ای، احتمال را بدهند که ممکن است آن حادثه یکی از امتحانات الهی باشد. البته بسیاری از امتحانات الهی به گونه‎ای هستند که ما از امتحان بودنشان مطلع نمی‎شویم.

قرآن مجید، با اشاره به امتحان عمومی انسان‎ها، می‎فرماید: ﴿أحسب الناس أن یتركوا أن یقولوا آمنّا و هم لا یفتنون؛ آیا مردم گمان می‎كنند بدون امتحان رها می‎شوند، نه هرگز، بلكه همگی باید امتحان دهند.﴾ هر چند که شکل و کیفیت امتحان ممکن است متفاوت باشد؛ بعضی مشکل، بعضی آسان؛ برخی نسبت به جان، برخی نسبت به مال و ... .

موارد آزمون الهی

هر فرد و جامعه‎ای به نوعی در این سنت الهی شریک و سهیم است و امتحانات خداوند در شکل‎های گوناگون به سراغ آنها می‎آید.

قرآن در آیه ۱۵۵ سوره بقره مواردی از آزمون الهی را برشمرده است: ﴿ولنبلُوَنّكُمْ بشیءٍ مِن الخَوْفِ و الجوُع و نقصٍ من الاموالِ والأَ نْفسِ و الثّمراتِ و بشّرالصابرین؛ قطعاً همه شما را با چیزی از ترس، گرسنگی، زیان مالی و جانی و كمبود محصولات، آزمایش می‎كنیم و بشارت ده به استقامت‎كنندگان.﴾

علاوه بر این، موارد دیگری نیز در قرآن به عنوان وسیله امتحان آمده است: فرزندان، پیامبران و دستورات خداوند؛ حتی بعضی از خواب‎ها ممكن است از وسایل آزمایش باشد. ﴿و نبلوكم بالشرو الخیر؛ شرور و خیرها نیز از آزمایش‎های الهی محسوب می‎شوند﴾ بنابراین، مواردی كه در آیه شمرده شده جنبه انحصاری ندارد. هر چند از نمونه‎های روشن و زنده آزمایش‎های الهی است.

گروهی در محیط‎هایی قرار می‎گیرند كه از هر نظر آلوده است. امتحان بزرگ آنها این است كه در چنین شرایطی هم‌رنگ محیط نشوند و اصالت و پاكی خود را حفظ كنند. گروهی در فشار محرومیت‎ها قرار می‎گیرند، در حالی كه می‎بینند اگر به گونه دیگری زندگی کنند، فقر و محرومیت به سرعت در هم می‎شكند، اما به بهای از دست دادن ایمان و تقوی و عزت خود؛ و همین آزمون آنها است. گروهی دیگر برعكس، غرق در نعمت می‎شوند و امكانات مادّی از هر نظر در اختیارشان قرار می‎گیرد، آیا در چنین شرایطی، شكر نعمت می‎كنند؟ یا غرق در غفلت و غرور و غرق در لذّات و شهوات می‎شوند؟!

مطالعه بیشتر

۱. تفسیر نمونه ذیل آیات ۱ سوره عنكبوت، آیه ۱۵۵ سوره بقره، انبیاء آیه ۳۵، دارلكتب الاسلامیه، بقلم جمعی از نویسندگان.

۲. امتحان عامل تکامل، حسین شفاهی.