جهت‌یابی با ستارگان در قرآن

سؤال

آیا در قرآن کریم آیاتی برای جهت‌یابی و پیدا کردن مسیر اشاره شده است؟

انسان هزاران سال است که با ستارگان و نظام آنها آشنا است و برای جهت‌یابی در سفرهای دریایی و خشکی بهترین وسیله او، همین ستارگان بودند. در اقیانوس‌ها که نشانه‌ای برای پیدا کردن مقصد در دست نیست و در زمانی که دستگاه قطب‌نما و وسایل جهت‌یابی نیز اختراع نشده بود وسیله مطمئنی جز ستارگان آسمان وجود نداشتند.

در این‌باره آیاتی از قرآن به جهت‌یابی و پیدا کردن مسیر تفسیر شده‌اند:

• سوره انعام آیه ۹۷: ﴿وَهُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِهَا فِي ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ ۗ؛ و اوست که ستارگان را برای شما قرار داد تا به وسیله آنها در تاریکی های خشکی و دریا راه یابید﴾
• سوره نمل آیه ۶۳: ﴿أَمَّنْ يَهْدِيكُمْ فِي ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَنْ يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ ۗ أَإِلَٰهٌ مَعَ اللَّهِ ۚ تَعَالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ؛ [آیا آن شریکان انتخابی شما بهترند] یا آنکه شما را در تاریکی های خشکی و دریا [به وسیله ستارگان و دیگر نشانه ها] راهنمایی می کند؟!﴾
• سوره نحل آیه ۱۶: ﴿وَعَلَامَاتٍ ۚ وَبِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ؛ و [برای اینکه در عبور از کوه ها و بیابان ها و کویرها سرگردان و گم نشوید] نشانه ها [قرار داد]، و [مردم به هنگام شب در دل بیابان ها و بر سطح دریاها] به وسیله ستارگان راهیابی می کنند﴾
• سوره ملک آیه ۵: ﴿وَلَقَدْ زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا بِمَصَابِيحَ وَجَعَلْنَاهَا رُجُومًا لِلشَّيَاطِينِ ۖ؛ همانا ما آسمان دنیا را با چراغ هایی آراستیم و آنها را تیرهایی برای راندن شیطان ها قرار دادیم﴾

مطالعه بیشتر

• اطیب البیان فی تفسیر القرآن، عبد الحسین طیب، ذیل آیات.
• انوار درخشان؛ محمد حسین حسینی همدانی، ذیل آیات.