تفاوت پاداش و مجازات افراد فقیر و ثروتمند

سؤال

آیا پاداش و مجازات افراد فقیر و ثروتمند یا معلول و سالم، یکی است؟ و اگر هست پس عدالت خدا کجاست؟

خداوند از هر موجودی به اندازه استعداد، شرائط و ظرفیت او انتظار دارد. هر انسانی به اندازه امکانات، نعمت‌ها و استعدادی که به او داده شده، مسئول است و در آخرت نیز به همان اندازه از وی بازخواست خواهد شد:﴿لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا مَا آتَاهَا؛ خداوند هيچ كس را جز به آنچه بدو داده است تكليف نمی‌کند﴾(طلاق:۷)

افرادی که از امکانات و دارایی بیشتری برخوردارند، با کسانی که از چنین امکانات و ثروتی برخوردار نیستند، در تکلیف یکسان نیستند. افرادی که جسم سالمی دارند، بهتر و زودتر می‌توانند اعمال عبادی را انجام دهند. از سوی دیگر اگر کسی با امکانات و توانایی کمتر، اعمال حسنه بیشتری یا مساوی با توانگران انجام دهد، پاداش بیشتری خواهد داشت.

از افرادی که بیشتر از نعمت‌های الهی برخوردار بوده‌اند، انتظار بیشتری وجود دارد. یکی از نعمت‌ها، اعضا و جوارح سالم دانسته شده که در قیامت از آن سؤال می‌شود. در قرآن آمده: ﴿إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کلُّ أُولئِک کانَ عَنْهُ مَسْؤُلا؛ در پيشگاه خداوند، گوش و چشم و دل همه مسئول هستند﴾(اسراء:۳۶) گوش و چشم و قلب نعمت‌هایی هستند که خداوند عطا کرده تا انسان به وسیله آنها، حق را از باطل تمیز داده و خود را به واقع برساند.

ظرفیت‌ها، استعدادها، و دارایی‌های انسان، وسیله‌های مادی است که انسان را در راه تکامل و تقرب به خداوند کمک می‌کند. آنچه به خداوند مربوط است این است که عدالت را در آخرت، اعمال نماید و هرفردی را با توجه به امکانات بدنی و مالی که داده، قضاوت کند و بیشترین پاداش را به کسانی دهد که بهترین استفاده را نسبت به هدف خلقت از امکانات خود کرده باشد و بیشترین مجازات را به فردی دهد که بدترین استفاده را از بهترین امکانات کرده باشند.