روش‌های پژوهش دین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
| خط ۷: | خط ۶: | ||
پژوهش در باب [[دین]] به دو صورتْ ممکن است؛ درون‌دینی و برون‌دینی. البته هر یک از این دو روش، تعریف‌ها و گونه‌های مختلفی دارد که برخی از آن‌ها در این‌جا مراد نیست. | پژوهش در باب [[دین]] به دو صورتْ ممکن است؛ درون‌دینی و برون‌دینی. البته هر یک از این دو روش، تعریف‌ها و گونه‌های مختلفی دارد که برخی از آن‌ها در این‌جا مراد نیست. | ||
'''درون دینی'''؛ گاه منظور از رویکرد درون‌دینی، [[نص‌گرایی]] و [[ظاهرمسلکی]] افرادی نظیر [[مالک بن انس]] یا [[احمد بن حنبل]] یا [[اخباریون]] است.<ref> | '''درون دینی'''؛ گاه منظور از رویکرد درون‌دینی، [[نص‌گرایی]] و [[ظاهرمسلکی]] افرادی نظیر [[مالک بن انس]] یا [[احمد بن حنبل]] یا [[اخباریون]] است.<ref>خسروپناه، عبدالحسین، کلام جدید، ص۵۸–۵۳.</ref> این گروه با اصرار بر نقل و حدیث، ورود هرگونه اندیشه بشری و خارجی را به درون دین ممنوع دانستند و آن را موجب انحراف از دین تلقی کردند. آنچه در این‌جا از شیوه درون‌دینی اراده می‌شود این است که برای اثبات یا نفی، به متون دینی توسل شود. [[کتاب]] و [[سنّت]] معتبر دو عنصر اساسی و مقوم دین و متون دینی‌اند؛ بنابراین در این شیوه نص‌گرایی، ظاهرپیشگی و سنّت‌مسلکی افراطی، آن‌گونه که در روش و منش اخباریون هست، مورد نظر نیست. | ||
'''برون دینی'''؛ مراد از رویکرد برون‌دینی، استفاده از روش [[عقلی عقل|عقلی]] و [[فلسفی فلسفه|فلسفی]] است؛ چنان‌که در طول تاریخ برخی از اندیشمندان برای اثبات باورهای دینی سهم زیادی برای [[تعقل]] و استدلال‌های فلسفی قایل بودند. بدین معنا که برای اثبات یا رد دعاوی، به غیر از دو منبع کتاب و سنت معتبر، می‌توان به منابع دیگر استناد جست که این منابع می‌تواند عقل فلسفی، نظام کلامی، تجربه انسانی یا کارکردهای عملی دین باشد. | '''برون دینی'''؛ مراد از رویکرد برون‌دینی، استفاده از روش [[عقلی عقل|عقلی]] و [[فلسفی فلسفه|فلسفی]] است؛ چنان‌که در طول تاریخ برخی از اندیشمندان برای اثبات باورهای دینی سهم زیادی برای [[تعقل]] و استدلال‌های فلسفی قایل بودند. بدین معنا که برای اثبات یا رد دعاوی، به غیر از دو منبع کتاب و سنت معتبر، می‌توان به منابع دیگر استناد جست که این منابع می‌تواند عقل فلسفی، نظام کلامی، تجربه انسانی یا کارکردهای عملی دین باشد. | ||
شیوه برون‌دینی گونه دیگری نیز دارد. به بیان دیگر آنان معتقدند دین دو مقام دارد: «نظر» و «عمل». گاه به دنبال اثبات حقانیت و صدق دعاوی دینی است که این مقام نخست بوده و آنچه در [[تاریخ اسلام]] رخ داده، بیشتر ناظر به همین مقام است. اما زمانی به صدق و حقانیت گزاره‌های دینی توجه نمی‌شود؛ بلکه به دنبال توفیقات عملی دین بوده که این مقام دوم است. در این عرصه به آثار و نقش‌های فردی، روانی یا اجتماعی دین توجه می‌شود و از منظر [[روان‌شناسی]] و [[جامعه‌شناسی]]، دین ملاک قرار می‌گیرد. یادآوری این نکته ضروری است که برخی نیز روش جمع دو رویکرد درون‌دینی و برون‌دینی را پیشنهاد می‌کنند.<ref> | شیوه برون‌دینی گونه دیگری نیز دارد. به بیان دیگر آنان معتقدند دین دو مقام دارد: «نظر» و «عمل». گاه به دنبال اثبات حقانیت و صدق دعاوی دینی است که این مقام نخست بوده و آنچه در [[تاریخ اسلام]] رخ داده، بیشتر ناظر به همین مقام است. اما زمانی به صدق و حقانیت گزاره‌های دینی توجه نمی‌شود؛ بلکه به دنبال توفیقات عملی دین بوده که این مقام دوم است. در این عرصه به آثار و نقش‌های فردی، روانی یا اجتماعی دین توجه می‌شود و از منظر [[روان‌شناسی]] و [[جامعه‌شناسی]]، دین ملاک قرار می‌گیرد. | ||
یادآوری این نکته ضروری است که برخی نیز روش جمع دو رویکرد درون‌دینی و برون‌دینی را پیشنهاد می‌کنند.<ref>سروش، عبدالکریم، مدارا و مدیریت، ص۱۳۷–۱۳۵، حکیمی، محمد رضا، مکتب تفکیک، ص۸۴ – ۳۵.</ref> | |||
{{پایان پاسخ}} | {{پایان پاسخ}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{کلام}} | |||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = کلام | | شاخه اصلی = کلام | ||
|شاخه فرعی۱ = کلام جدید | | شاخه فرعی۱ = کلام جدید | ||
|شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = | ||
|شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۵: | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی نویسنده = | |||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۴۱
روش‌های پژوهش درباره دین را توضیح دهید؟
پژوهش در باب دین به دو صورتْ ممکن است؛ درون‌دینی و برون‌دینی. البته هر یک از این دو روش، تعریف‌ها و گونه‌های مختلفی دارد که برخی از آن‌ها در این‌جا مراد نیست.
درون دینی؛ گاه منظور از رویکرد درون‌دینی، نص‌گرایی و ظاهرمسلکی افرادی نظیر مالک بن انس یا احمد بن حنبل یا اخباریون است.[۱] این گروه با اصرار بر نقل و حدیث، ورود هرگونه اندیشه بشری و خارجی را به درون دین ممنوع دانستند و آن را موجب انحراف از دین تلقی کردند. آنچه در این‌جا از شیوه درون‌دینی اراده می‌شود این است که برای اثبات یا نفی، به متون دینی توسل شود. کتاب و سنّت معتبر دو عنصر اساسی و مقوم دین و متون دینی‌اند؛ بنابراین در این شیوه نص‌گرایی، ظاهرپیشگی و سنّت‌مسلکی افراطی، آن‌گونه که در روش و منش اخباریون هست، مورد نظر نیست.
برون دینی؛ مراد از رویکرد برون‌دینی، استفاده از روش عقلی و فلسفی است؛ چنان‌که در طول تاریخ برخی از اندیشمندان برای اثبات باورهای دینی سهم زیادی برای تعقل و استدلال‌های فلسفی قایل بودند. بدین معنا که برای اثبات یا رد دعاوی، به غیر از دو منبع کتاب و سنت معتبر، می‌توان به منابع دیگر استناد جست که این منابع می‌تواند عقل فلسفی، نظام کلامی، تجربه انسانی یا کارکردهای عملی دین باشد.
شیوه برون‌دینی گونه دیگری نیز دارد. به بیان دیگر آنان معتقدند دین دو مقام دارد: «نظر» و «عمل». گاه به دنبال اثبات حقانیت و صدق دعاوی دینی است که این مقام نخست بوده و آنچه در تاریخ اسلام رخ داده، بیشتر ناظر به همین مقام است. اما زمانی به صدق و حقانیت گزاره‌های دینی توجه نمی‌شود؛ بلکه به دنبال توفیقات عملی دین بوده که این مقام دوم است. در این عرصه به آثار و نقش‌های فردی، روانی یا اجتماعی دین توجه می‌شود و از منظر روان‌شناسی و جامعه‌شناسی، دین ملاک قرار می‌گیرد.
یادآوری این نکته ضروری است که برخی نیز روش جمع دو رویکرد درون‌دینی و برون‌دینی را پیشنهاد می‌کنند.[۲]
منابع