گذشت زمان در برزخ

سؤال

وقتی انسان وارد عالم برزخ می‌شود و باید تا قیامت در آنجا بماند، آیا این مدت زمان طولانی و گذشت زمان را با روحش ادراک می‌کند؟ آیا انسان برزخی زمان را هم ادراک می‌کند به گونه ای که اگر از جمله انسان‌های اولیه باشد برزخی طولانی را درک کند و اگر از جمله انسانهایی باشد که در نزدیکی قیامت مرده‌اند برزخی کوتاه را ادراک کنند؟

چون عالم برزخ عالمی است مجرّد از ماده و نسبت به عالم ماده (دنیا) از لطافت بیشتری برخوردار است، تأثیر عذاب و لذت نعمات بر جان آدمی در برزخ به مراتب قوی‌تر از عالم دنیاست. مانند عالم خواب که مناظر زیبایی که آدمی در خواب و رؤیا می‌بیند گاهی بر زبان نمی‌آید و مناظر وحشتناکی هم که در خواب دیده می‌شود گاهی نظیری در عالم دنیا ندارند.

از طرفی وقتی برزخ نسبت به خلود و جاودانگی قیامت سنجیده می‌شود؛ هر چه هم که طولانی باشد، کوتاه خواهد بود. چون بالاخره به انتها می‌رسد و پایانی دارد.

در مورد این که فردی که در برزخ است چقدر متوجه گذشت زمان می‌شود امام خمینی می‌فرماید: «... خود تعلق به دنیا و محبت به آن اسباب گرفتاری است بلکه میزان در طول کشیدن عالم قبر و برزخ همین تعلقات است هرچه آنها کمتر باشد برزخ و قبر انسان روشن‌تر و گشاده‌تر و مکث انسان در آن کمتر است.»