راه‌های درمان بدبینی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(ابرابزار) |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
{{سوال}}راه‌های درمان بدبینی چیست؟{{پایان سوال}} | {{سوال}}راه‌های درمان بدبینی چیست؟{{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
== توجه به پیامدهای بدبینی == | == توجه به پیامدهای بدبینی == | ||
{{اصلی|پیامدهای بدبینی}} | {{اصلی|پیامدهای بدبینی}} | ||
توجه به آثار بد سوء ظن و | توجه به آثار بد سوء ظن و بدگمانی<ref>سید محمد، پرورش روح، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۷۴.</ref> | ||
== توجه به فایده‌های خوش‌بینی == | == توجه به فایده‌های خوش‌بینی == | ||
توجه به فوائد | توجه به فوائد خوش‌بینی<ref>سید محمد، پرورش روح، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۵۹، خلاصه.</ref> که در روایات به آن اشاره شده و علم پزشکی و روان‌شناسی روز هم مؤید آن است، برخی از فواید خوش‌بینی عبارتند از: | ||
ج) توجه به | # سلامت و نشاط بدنی و روحی (افراد خوش بین به خلق، خدا و هستی از طول عمر بیشتری برخوردارند). | ||
# جلب لطف خدا. انسان‌های خوش بین همیشه تحت عنایات خاص خداوند هستند. | |||
# خدا طبق ظن بنده خود با او عمل می‌کند. اگر انسان خوش بین به خالق باشد، برای او خیرمقدر می‌کند. | |||
# استجابت دعا و دفع شر. | |||
# جلب محبت و دوستی (خوش‌بینی مردم) | |||
# کاهش غم و اندوه (افراد خوش بین در هر سختی و بحرانی، یک موقعیت مطلوب می‌بینند و آن را اقبال برای خود می‌دانند). | |||
ج) توجه به گناهانی که در بستر بدبینی می‌روید مثل حسد، غیبت، کینه، و گناهان دیگر.<ref>دستغیب شیرازی، سید عبدالحسین، قلب سلیم، دار الکتب الاسلامیه، ص۵۶۸.</ref> | |||
د) از جملات مثبت | د) از جملات مثبت تأکیدی زیادی استفاده کنیم، من خوش بین هستم، مردم دوست داشتنی اند. زندگانی زیباست. | ||
== مراقبت از ورودی‌های قلب == | |||
گوش و چشم، ورودی‌های قلب هستند. باید نگهبان خوبی باشیم و از ورود افکار متفرقه مثل غیبت و … جلوگیری کنید امام علی(ع) می‌فرماید: «دل کتاب دیده است.»<ref>ری شهری، منتخب میزان الحکمه، ترجمه شیخی، تلخیص حسینی، دارالحدیث، چاپ دهم، ۸۳، ص۴۷۳، ح۵۳۰۷.</ref> | گوش و چشم، ورودی‌های قلب هستند. باید نگهبان خوبی باشیم و از ورود افکار متفرقه مثل غیبت و … جلوگیری کنید امام علی(ع) می‌فرماید: «دل کتاب دیده است.»<ref>ری شهری، منتخب میزان الحکمه، ترجمه شیخی، تلخیص حسینی، دارالحدیث، چاپ دهم، ۸۳، ص۴۷۳، ح۵۳۰۷.</ref> | ||
==ترتیب اثر ندادن به گمان بد== | == ترتیب اثر ندادن به گمان بد == | ||
از تحقیق در مورد سوءظن نسبت به دیگران خودداری کنیم. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «… اذا حَسَدتَ فلا تَبْغِ و اذا ظَننْتَ فلا تحقق.»<ref>انصاری - رحمه الله علیه ـ، فرائد الاصول، کنگره مجمع الفکر الاسلامی، ج۲، ص۳۷، به نقل از بحارالانوار، ج۵۸، ص۳۲۰، ح۹.</ref> | از تحقیق در مورد سوءظن نسبت به دیگران خودداری کنیم. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «… اذا حَسَدتَ فلا تَبْغِ و اذا ظَننْتَ فلا تحقق.»<ref>انصاری - رحمه الله علیه ـ، فرائد الاصول، کنگره مجمع الفکر الاسلامی، ج۲، ص۳۷، به نقل از بحارالانوار، ج۵۸، ص۳۲۰، ح۹.</ref> | ||
==ذکر== | == ذکر == | ||
هنگام خطور سوءظن، … یاد خدا و کلمه لا اله الا الله را فراموش نکنیم؛ و فی روایه حمران بن ابی عبدالله(ع) عن الوسوسه و ان کثرت، قال: «لا شیء فیها، تقول: لا اله الا الله.»<ref>انصاری - رحمه الله علیه ـ، فرائد الاصول، کنگره مجمع الفکر الاسلامی، ج۲، ص۳۹، به نقل از وسایل، ج۴، از ابواب فکر، ح۴.</ref> | هنگام خطور سوءظن، … یاد خدا و کلمه لا اله الا الله را فراموش نکنیم؛ و فی روایه حمران بن ابی عبدالله(ع) عن الوسوسه و ان کثرت، قال: «لا شیء فیها، تقول: لا اله الا الله.»<ref>انصاری - رحمه الله علیه ـ، فرائد الاصول، کنگره مجمع الفکر الاسلامی، ج۲، ص۳۹، به نقل از وسایل، ج۴، از ابواب فکر، ح۴.</ref> | ||
ی) بدبینی و بدگمانی را مخالفت با امر خدا بدانیم، در قرآن آیاتی وجود دارد که به ما دستور داده از گمان‌های بد پرهیز کنیم چون باعث گناه می‌شوند. بدبینی گناه است و گناه زمانی انجام می‌گردد که انسان مؤمن غافل است، پس با ذکر خدا، دعا و قرآن حالت مراقبت را در نفس خود تقویت کنیم تا در مرداب گناه نیفتیم. | ی) بدبینی و بدگمانی را مخالفت با امر خدا بدانیم، در قرآن آیاتی وجود دارد که به ما دستور داده از گمان‌های بد پرهیز کنیم چون باعث گناه می‌شوند. بدبینی گناه است و گناه زمانی انجام می‌گردد که انسان مؤمن غافل است، پس با ذکر خدا، دعا و قرآن حالت مراقبت را در نفس خود تقویت کنیم تا در مرداب گناه نیفتیم. | ||
==پرهیز از تجسس== | == پرهیز از تجسس == | ||
از تجسّس و دقّت در کارهای دیگران که ربطی به امور زندگی ما ندارد بپرهیزیم. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «از گمان دوری کنید. زیرا گمان دروغ‌ترین سخن است، به سخنان مردم گوش فرا ندهید و عیبشان را پی‌جویی نکنید.<ref>انصاری - رحمه الله علیه ـ، فرائد الاصول، کنگره مجمع الفکر الاسلامی، ج۲، ص۱۰۳، ح ۱۰۷۱.</ref> | |||
از تجسّس و دقّت در کارهای دیگران که ربطی به امور زندگی ما ندارد بپرهیزیم. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «از گمان دوری کنید. زیرا گمان دروغ‌ترین سخن است، به سخنان مردم گوش فرا ندهید و عیبشان را پی‌جویی نکنید.<ref>انصاری - رحمه الله علیه ـ، فرائد الاصول، کنگره مجمع الفکر الاسلامی، ج۲، | |||
== حمل بر صحت کردن کارهای دیگران == | |||
کارهای دیگران را حمل بر صحّت بکنیم و تا امکان دارد کار دیگران را به خوبی توجیه و تحلیل کنیم. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «برای گفتار و کرداری که از برادرت سر می‌زند، عذری بجوی و اگر نیافتی، عذری بتراش.»<ref>انصاری - رحمه الله علیه ـ، فرائد الاصول، کنگره مجمع الفکر الاسلامی، ج۲، ص۳۵۳، ح۳۹۱۰.</ref> | کارهای دیگران را حمل بر صحّت بکنیم و تا امکان دارد کار دیگران را به خوبی توجیه و تحلیل کنیم. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «برای گفتار و کرداری که از برادرت سر می‌زند، عذری بجوی و اگر نیافتی، عذری بتراش.»<ref>انصاری - رحمه الله علیه ـ، فرائد الاصول، کنگره مجمع الفکر الاسلامی، ج۲، ص۳۵۳، ح۳۹۱۰.</ref> | ||
سعی کنیم بیشتر در رابطه با رفتار و اعمال خودمان دقّت کنیم. | سعی کنیم بیشتر در رابطه با رفتار و اعمال خودمان دقّت کنیم. | ||
== | == راه‌های عملی تقویت خوش‌بینی و ترک بدبینی == | ||
الف) توجه به روایاتی که بدگمانی را مذمت کرده و خوش گمانی را تشویق کرده است و تمرکز فکری و عملی پیدا کردن روی ریشه‌های خوش‌بینی (خوف و خشیت از خدا، عبودیت خالص، احسان و تکریم مردم، تحمل و…). | |||
الف) توجه به | |||
== خودتربیتی == | == خودتربیتی == | ||
| خط ۶۳: | خط ۴۸: | ||
دو: برای کار زشت خود جریمه در نظر بگیرم، مثلاً می‌تواند به فردی که نسبت به او بدبینی کرده، رجوع کند و از او معذرت خواهی کند، چون عذرخواهی برای فرد سخت است، سعی کند بار دیگر مرتکب نشود، یا اینکه می‌تواند یک چیز با ارزشی از خودش را در نظر بگیرد و عهد یا نذر کند که اگر به او بدگمان و بدبین شدم این شیء با ارزشم را به او می‌دهم (چون دل کندن از آن برایش سخت است سعی می‌کند از بدبینی فاصله بگیرد) از جملات مثبت زیاد استفاده کند. من دیگران را دوست دارم، من خوش بین هستم. | دو: برای کار زشت خود جریمه در نظر بگیرم، مثلاً می‌تواند به فردی که نسبت به او بدبینی کرده، رجوع کند و از او معذرت خواهی کند، چون عذرخواهی برای فرد سخت است، سعی کند بار دیگر مرتکب نشود، یا اینکه می‌تواند یک چیز با ارزشی از خودش را در نظر بگیرد و عهد یا نذر کند که اگر به او بدگمان و بدبین شدم این شیء با ارزشم را به او می‌دهم (چون دل کندن از آن برایش سخت است سعی می‌کند از بدبینی فاصله بگیرد) از جملات مثبت زیاد استفاده کند. من دیگران را دوست دارم، من خوش بین هستم. | ||
نکته پایانی: با توجه به مطالب ذکر شده باید گفت که برای اینکه انسان به صفت خوبی آراسته شود، و صفت بداخلاقی ای را از خانه دلش بیرون کند، لازم است همیشه در حال مراقبه (یاد خدا) باشد و دیگر اینکه بر غفلت خود سخت‌گیری کند، و با تعیین جریمه خود را تنبیه کند، مثلاً عذرخواهی از طرفی که به او بدگمان شده‌ایم. | نکته پایانی: با توجه به مطالب ذکر شده باید گفت که برای اینکه انسان به صفت خوبی آراسته شود، و صفت بداخلاقی ای را از خانه دلش بیرون کند، لازم است همیشه در حال مراقبه (یاد خدا) باشد و دیگر اینکه بر غفلت خود سخت‌گیری کند، و با تعیین جریمه خود را تنبیه کند، مثلاً عذرخواهی از طرفی که به او بدگمان شده‌ایم. | ||
| خط ۷۳: | خط ۵۷: | ||
== دوری از افراد بدبین == | == دوری از افراد بدبین == | ||
۱. گاهی انسان به این حالت شرطی شده و به خاطر تکرار، به آن عادت کرده مثلاً وقتی که بدبینی خودش را به دیگران گفته آنها با حرف‌های خود، لبخند و تأیید، فرد بدبین را تقویت و تشویق می‌کنند و او بر این کار گرم تر و مصّرتر شده است به گونه ای که از این کار لذت می‌برد. این فرد می‌تواند با چندین راه از این صفت بد فاصله بگیرد. یک: بیشتر با افرادی بنشیم که او را تشویق به این کار نکنند. | ۱. گاهی انسان به این حالت شرطی شده و به خاطر تکرار، به آن عادت کرده مثلاً وقتی که بدبینی خودش را به دیگران گفته آنها با حرف‌های خود، لبخند و تأیید، فرد بدبین را تقویت و تشویق می‌کنند و او بر این کار گرم تر و مصّرتر شده است به گونه ای که از این کار لذت می‌برد. این فرد می‌تواند با چندین راه از این صفت بد فاصله بگیرد. یک: بیشتر با افرادی بنشیم که او را تشویق به این کار نکنند. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۵ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۱۷
 | این مقاله هماکنون به دست A.ahmadi در حال ویرایش است. |
توجه به پیامدهای بدبینی
توجه به آثار بد سوء ظن و بدگمانی[۱]
توجه به فایده‌های خوش‌بینی
توجه به فوائد خوش‌بینی[۲] که در روایات به آن اشاره شده و علم پزشکی و روان‌شناسی روز هم مؤید آن است، برخی از فواید خوش‌بینی عبارتند از:
- سلامت و نشاط بدنی و روحی (افراد خوش بین به خلق، خدا و هستی از طول عمر بیشتری برخوردارند).
- جلب لطف خدا. انسان‌های خوش بین همیشه تحت عنایات خاص خداوند هستند.
- خدا طبق ظن بنده خود با او عمل می‌کند. اگر انسان خوش بین به خالق باشد، برای او خیرمقدر می‌کند.
- استجابت دعا و دفع شر.
- جلب محبت و دوستی (خوش‌بینی مردم)
- کاهش غم و اندوه (افراد خوش بین در هر سختی و بحرانی، یک موقعیت مطلوب می‌بینند و آن را اقبال برای خود می‌دانند).
ج) توجه به گناهانی که در بستر بدبینی می‌روید مثل حسد، غیبت، کینه، و گناهان دیگر.[۳]
د) از جملات مثبت تأکیدی زیادی استفاده کنیم، من خوش بین هستم، مردم دوست داشتنی اند. زندگانی زیباست.
مراقبت از ورودی‌های قلب
گوش و چشم، ورودی‌های قلب هستند. باید نگهبان خوبی باشیم و از ورود افکار متفرقه مثل غیبت و … جلوگیری کنید امام علی(ع) می‌فرماید: «دل کتاب دیده است.»[۴]
ترتیب اثر ندادن به گمان بد
از تحقیق در مورد سوءظن نسبت به دیگران خودداری کنیم. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «… اذا حَسَدتَ فلا تَبْغِ و اذا ظَننْتَ فلا تحقق.»[۵]
ذکر
هنگام خطور سوءظن، … یاد خدا و کلمه لا اله الا الله را فراموش نکنیم؛ و فی روایه حمران بن ابی عبدالله(ع) عن الوسوسه و ان کثرت، قال: «لا شیء فیها، تقول: لا اله الا الله.»[۶]
ی) بدبینی و بدگمانی را مخالفت با امر خدا بدانیم، در قرآن آیاتی وجود دارد که به ما دستور داده از گمان‌های بد پرهیز کنیم چون باعث گناه می‌شوند. بدبینی گناه است و گناه زمانی انجام می‌گردد که انسان مؤمن غافل است، پس با ذکر خدا، دعا و قرآن حالت مراقبت را در نفس خود تقویت کنیم تا در مرداب گناه نیفتیم.
پرهیز از تجسس
از تجسّس و دقّت در کارهای دیگران که ربطی به امور زندگی ما ندارد بپرهیزیم. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «از گمان دوری کنید. زیرا گمان دروغ‌ترین سخن است، به سخنان مردم گوش فرا ندهید و عیبشان را پی‌جویی نکنید.[۷]
حمل بر صحت کردن کارهای دیگران
کارهای دیگران را حمل بر صحّت بکنیم و تا امکان دارد کار دیگران را به خوبی توجیه و تحلیل کنیم. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «برای گفتار و کرداری که از برادرت سر می‌زند، عذری بجوی و اگر نیافتی، عذری بتراش.»[۸]
سعی کنیم بیشتر در رابطه با رفتار و اعمال خودمان دقّت کنیم.
راه‌های عملی تقویت خوش‌بینی و ترک بدبینی
الف) توجه به روایاتی که بدگمانی را مذمت کرده و خوش گمانی را تشویق کرده است و تمرکز فکری و عملی پیدا کردن روی ریشه‌های خوش‌بینی (خوف و خشیت از خدا، عبودیت خالص، احسان و تکریم مردم، تحمل و…).
خودتربیتی
ذ) گرامی داشتن و اطمینان به طرفی که به او بدگمان شده‌ایم (بیش تر از پیش). دعا کردن به او و مأیوس کردن شیطان از وسوسه (چون قوه خیال پذیرای هر احتمال است و شیطان دقیقاً از همین کانال وارد می‌شود و به احتمالات رنگ بد و وسوسه شیطانی می‌زند و با تکرار آن در ذهن سبب عملی شدن افکار بد می‌شود[۹] و با تکرار به شکل عادت در می‌آید.
دو: برای کار زشت خود جریمه در نظر بگیرم، مثلاً می‌تواند به فردی که نسبت به او بدبینی کرده، رجوع کند و از او معذرت خواهی کند، چون عذرخواهی برای فرد سخت است، سعی کند بار دیگر مرتکب نشود، یا اینکه می‌تواند یک چیز با ارزشی از خودش را در نظر بگیرد و عهد یا نذر کند که اگر به او بدگمان و بدبین شدم این شیء با ارزشم را به او می‌دهم (چون دل کندن از آن برایش سخت است سعی می‌کند از بدبینی فاصله بگیرد) از جملات مثبت زیاد استفاده کند. من دیگران را دوست دارم، من خوش بین هستم.
نکته پایانی: با توجه به مطالب ذکر شده باید گفت که برای اینکه انسان به صفت خوبی آراسته شود، و صفت بداخلاقی ای را از خانه دلش بیرون کند، لازم است همیشه در حال مراقبه (یاد خدا) باشد و دیگر اینکه بر غفلت خود سخت‌گیری کند، و با تعیین جریمه خود را تنبیه کند، مثلاً عذرخواهی از طرفی که به او بدگمان شده‌ایم.
دیگر روش‌ها
ح) تقویت نفس و اراده با انجام دستورات الهی و ترک محرمات تا حسن ظن به تدریج ملکه انسان شود و بدگمانی که عادت شده ریشه اش از بین برود.
باید به جنگ بدبینی زمانی برویم که هنوز فکر و گمان است، چون اگر به عمل آید و ریشه دواند مبارزه با آن سخت می‌شود چون روان شناسان اعتقاد دارند که هر فکر و اندیشه ای تمایل دارد که به عمل تبدیل شود.
دوری از افراد بدبین
۱. گاهی انسان به این حالت شرطی شده و به خاطر تکرار، به آن عادت کرده مثلاً وقتی که بدبینی خودش را به دیگران گفته آنها با حرف‌های خود، لبخند و تأیید، فرد بدبین را تقویت و تشویق می‌کنند و او بر این کار گرم تر و مصّرتر شده است به گونه ای که از این کار لذت می‌برد. این فرد می‌تواند با چندین راه از این صفت بد فاصله بگیرد. یک: بیشتر با افرادی بنشیم که او را تشویق به این کار نکنند.
منابع
- ↑ سید محمد، پرورش روح، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۷۴.
- ↑ سید محمد، پرورش روح، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۵۹، خلاصه.
- ↑ دستغیب شیرازی، سید عبدالحسین، قلب سلیم، دار الکتب الاسلامیه، ص۵۶۸.
- ↑ ری شهری، منتخب میزان الحکمه، ترجمه شیخی، تلخیص حسینی، دارالحدیث، چاپ دهم، ۸۳، ص۴۷۳، ح۵۳۰۷.
- ↑ انصاری - رحمه الله علیه ـ، فرائد الاصول، کنگره مجمع الفکر الاسلامی، ج۲، ص۳۷، به نقل از بحارالانوار، ج۵۸، ص۳۲۰، ح۹.
- ↑ انصاری - رحمه الله علیه ـ، فرائد الاصول، کنگره مجمع الفکر الاسلامی، ج۲، ص۳۹، به نقل از وسایل، ج۴، از ابواب فکر، ح۴.
- ↑ انصاری - رحمه الله علیه ـ، فرائد الاصول، کنگره مجمع الفکر الاسلامی، ج۲، ص۱۰۳، ح ۱۰۷۱.
- ↑ انصاری - رحمه الله علیه ـ، فرائد الاصول، کنگره مجمع الفکر الاسلامی، ج۲، ص۳۵۳، ح۳۹۱۰.
- ↑ نراقی، ملا مهدی، علم اخلاق اسلامی ـ ترجمه جامع السعادات، مترجم سید جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، ص۳۴۴.