نمایش مبدأ برای کلمه شیعه در قرآن

{{شروع متن}}
{{سوال}}
آیا شیعه در قرآن کریم بار منفی دارد؟ معانی شیعه در قرآن را بفرمایید.
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
کلمه شیعه در [[قرآن]]، به معنای گروه و دسته و همچنین به معنای پیرو استفاده شده است. این کلمه در قرآن، گاه در معنای مثبت، مانند اینکه [[حضرت ابراهیم(ع)]] را به عنوان شیعه و پیرو [[حضرت نوح(ع)]] دانسته است و گاه منفی مانند افرادی که دین‌شان را پراکنده کرده و گروه گروه شدند؛ آمده است.

در برخی آیات تنها برای یادآوری برخی گروه‌ها استفاده شده و هیج معنای مثبت یا منفی از آن قصد نشده است. برای نمونه از اقوام گذشته با تعبیر امت‌ها (کلمه شِیَعِ جمع کلمه شیعه به معنای گروه‌ها و امت‌ها) یاد شده است.
{{مفردات قرآن}}
==معنای لغوی و اصطلاحی شیعه==
[[شیعه]] در لغت به معنای مقدار، گروه و دسته، قوم، پیرو و دنباله رو می‌باشد.<ref>فراهیدی، خلیل بن احمد، العين، تحقيق: مهدي مخزومي - إبراهيم سامرائي، قم، مؤسسة دار الهجرة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۹۰.</ref> <ref>جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، تحقيق: أحمد عبد الغفور العطار، بیروت، دار العلم للملايين، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م، ج۳، ص۱۲۴۰.</ref>قومی که به یک امر و حقیقتی اتفاق نظر داشته باشند را شیعه گویند.<ref>ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، قم،  نشر أدب الحوزة
۱۴۰۵ق،ج۸، ص۱۸۸.</ref> اگر به پیروان [[اهل بیت(ع)]] هم شیعه گفته می‌شود، به خاطر این است که این‌ها گروهی هستند که از اندیشه‌های [[تعداد اهل‌بیت(ع)|اهل بیت]](ع) پیروی می‌کنند و در روایات نیز به پیروان اهل بیت(ع) شیعه گفته‌اند.

لفظ شیعه به مرور زمان در میان فرقه‌های اسلامی به گروهی که قائل به امامت اهل بیت [[معصوم تنها راه شناخت و عبادت خدا|معصومین]] هستند، اطلاق شده است.<ref>ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد، النهاية في غريب الحديث والأثر، تحقيق: طاهر أحمد الزاوي ، محمود محمد الطناحي، قم، مؤسسة إسماعيليان للطباعة والنشر والتوزيع، چاپ چهارم، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۵۱۹.</ref>

==شیعه در قرآن==
===گروه و دسته===
یکی از معانی عمده شیعه در قرآن به معنای دسته و گروه است، در این معنا، شیعه نه بار مثبت و نه بار منفی دارد. از جمله:
*{{قرآن|قُلْ هُوَ الْقادِرُ عَلی أَنْ یَبْعَثَ عَلَیْکُمْ عَذاباً مِنْ فَوْقِکُمْ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِکُمْ أَوْ یَلْبِسَکُمْ شِیَعاً |ترجمه=بگو: او قادر است که از بالا یا از زیر پای شما، عذابی بر شما بفرستد یا به صورت دسته‌های پراکنده شما را با هم بیامیزد|سوره=انعام|آیه=۶۵}}
*{{قرآن|وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ فی شِیَعِ الْأَوَّلینَ|ترجمه=ما پیش از تو (نیز) پیامبرانی در میان امّت‌های نخستین فرستادیم. |سوره=حجر|آیه=۱۰}}
*{{قرآن|ثُمَّ لَنَنْزِعَنَّ مِنْ کُلِّ شیعَه أَیُّهُمْ أَشَدُّ عَلَی الرَّحْمنِ عِتِیًّا|ترجمه=سپس از هر گروه و جمعیّتی، کسانی را که در برابر خداوند رحمان از همه سرکش‌تر بوده‌اند، جدا می‌کنیم.|سوره=مریم|آیه=۶۹}}
*{{قرآن|إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلا فِی الْأَرْضِ وَ جَعَلَ أَهْلَها شِیَعاً |ترجمه=فرعون در زمین برتری‌جویی کرد، و اهل آن را به گروه‌های مختلفی تقسیم نمود.|سوره=قصص|آیه=۴}}
*{{قرآن| مِنَ الَّذینَ فَرَّقُوا دینَهُمْ وَ کانُوا شِیَعاً کُلُّ حِزْبٍ بِما لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ|ترجمه=از کسانی که دین خود را پراکنده‌ساختند و به دسته‌ها و گروه‌ها تقسیم شدند! و (عجب این که) هر گروهی به آنچه نزد آنهاست (دلبسته و) خوشحالند!|سوره=روم|آیه=۳۲}}

===پیرو===
دومین کاربرد شیعه در قرآن به معنای پیرو، دنباله دار و کسی که از یک اندیشه ای خاصّ تبعیت می‌کند، است، بنابراین اگر از انسان کامل و خوب پیروی کند، شیعه معنای مثبتی پیدا می‌کند و اگر از ظالم پیروی کند معنای منفی خواهد داشت. و آیاتی این دسته را معرّفی می‌کند که عبارتند از:
*{{قرآن|وَ إِنَّ مِنْ شیعَتِهِ لَإِبْراهیمَ|ترجمه=و از پیروان او ابراهیم بود|سوره=صافات|آیه=۸۳}} در این آیه [[حضرت ابراهیم(ع)]] یکی از شیعیان [[حضرت نوح(ع)]] می‌باشد.
*{{قرآن|وَ دَخَلَ الْمَدینَه عَلی حینِ غَفْلَه مِنْ أَهْلِها فَوَجَدَ فیها رَجُلَیْنِ یَقْتَتِلانِ هذا مِنْ شیعَتِهِ وَ هذا مِنْ عَدُوِّهِ فَاسْتَغاثَهُ الَّذی مِنْ شیعَتِهِ عَلَی الَّذی مِنْ عَدُوِّهِ فَوَکَزَهُ مُوسی فَقَضی عَلَیْهِ قالَ هذا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ عَدُوٌّ مُضِلٌّ مُبینٌ|ترجمه=او به هنگامی که اهل شهر در غفلت بودند وارد شهر شد ناگهان دو مرد را دید که به جنگ و نزاع مشغولند یکی از پیروان او بود (و از بنی اسرائیل)، و دیگری از دشمنانش، آن که از پیروان او بود در برابر دشمنش از وی تقاضای کمک نمود موسی مشت محکمی بر سینه او زد و کار او را ساخت (و بر زمین افتاد و مرد) موسی گفت: «این (نزاع شما) از عمل شیطان بود، که او دشمن و گمراه‌کننده آشکاری است»|سوره=قصص|آیه=۱۵}} در این آیه هم به پیرو [[حضرت موسی(ع)]] و هم به پیرو فرعون شیعه گفته شده است.
*{{قرآن|وَ حیلَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ ما یَشْتَهُونَ کَما فُعِلَ بِأَشْیاعِهِمْ مِنْ قَبْلُ إِنَّهُمْ کانُوا فی شَکٍّ مُریبٍ|ترجمه=(سرانجام) میان آنها و خواسته‌های شان جدایی افکنده شد، همان گونه که با پیروان (و هم‌مسلکان) آنها از قبل عمل شد، چرا که آن‌ها در شک و تردید بودند!|سوره=سبا|آیه=۵۴}}

===پراکندگی و اختلاف در اندیشه‌ها===
شیعه گاهی به معنای اختلاف پیدا کردن و پراکنده شدن در اندیشه‌هاست که مورد مذمت قرار گرفته است:
*{{قرآن|إِنَّ الَّذینَ فَرَّقُوا دینَهُمْ وَ کانُوا شِیَعاً لَسْتَ مِنْهُمْ فی شَیْءٍ|ترجمه=کسانی که آیین خود را پراکنده‌ساختند، و به دسته‌های گوناگون (و مذاهب مختلف) تقسیم شدند، تو هیچ گونه رابطه‌ای با آن‌ها نداری!|سوره=انعام|آیه=۱۵۹}}

{{مطالعه بیشتر}}

==مطالعه بیشتر==
* شیعه در اسلام، محمد حسین طباطبایی.
* شیعه در قرآن، امیر ظهیری.
* شيعه در پيشگاه قرآن و اهل‌بيت ترجمه جلد ۶۵ بحار الانوار از مجموعه ۱۱۰ جلدى طبق چاپ بيروت، ترجمه: على تهرانى.

{{شاخه
 | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
| شاخه فرعی۱ = مفردات قرآن
| شاخه فرعی۲ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | تیترها = شد
 | ویرایش = شد
 | لینک‌دهی = شد
 | ناوبری =
 | نمایه =
 | تغییر مسیر = شد
 | ارجاعات =
 | بازبینی نویسنده = 
 | بازبینی =
 | تکمیل =
 | اولویت = ب
 | کیفیت = ب
}}
{{پایان متن}}