نمایش مبدأ برای فلسفه توسل

{{شروع متن}}

{{سوال}}
فلسفه توسل چیست؟
{{پایان سوال}}

{{پاسخ}}
'''توسّل''' به معنی واسطه قرار دادن شخص یا چیزی نزد خداوند، با هدف تقرب به او و برآورده شدن حاجت‌ها دانسته شده است. توسل به این معنی از آموزه‌های اعتقادی شیعیان است. برکات مادی و معنوی خداوند از راه‌های مختلفی به انسان می‌رسد و انسان موحد همان‌طور که برای رسیدن به خواسته‌های خود در امور مادی وسایلی مهیا می‌کند، در امور معنوی از قبیل آمرزش گناهان، رسیدن به [[بهشت]] و نجات از [[جهنم]] و رسیدن به مقامات عالی‌تر نیز به دنبال وسیله مناسب می‌گردد. پیوند با اولیاء الهی و محبت آنان و وسیله قرار دادن آنان در جهت جلب رحمت خداوند، از وسائلی است که موجب دست‌یابی انسان به مقامات عالی اخروی و نیز موجب رسیدن انسان به اهداف مادی می‌گردد.

==تعدد اسباب ظاهری و معنوی==
علل و اسباب، منحصر در اسباب ظاهری نمی‌باشد، بلکه علل و عواملی فوق این اسباب و عوامل وجود دارد که، توسل به معصومین(ع) و مقام از آنان می‌باشد. توسل به معصومان در حقیقت در سلسله علل فرود آمدن رحمت و نزول لطف الهی است و مطابق روایات بسیار و تصریح مفسرین شیعه<ref>فیض کاشانی، ملامحسن، التفسیر الصافی، انتشارات الصدر، تهران، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۶۶.</ref> و سنی<ref>حسکانی، عبیدالله، شواهد التنزیل، وزارت ارشاد اسلامی، تهران، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۶۸.</ref> تمسک و اعتصام به «حبل الله» که در [[قرآن]] آمده است و [[خداوند]] مسلمانان را امر فرموده است که به آن متوسل شوند، همان تمسک به [[اهل بیت(ع)]] می‌باشد. بنابراین مسئله توسل علاوه بر سیره مسلمین از پشتوانه قرآنی و روائی برخوردار است.

===چرایی توسل به اولیای الهی===
====واسطه گری مقربان====
مهم‌ترین فلسفه توسل این نکته است که اولیاء الهی واسطه بین خالق و خلق هستند و واسطه همه برکاتی هستند که شامل حال انسان می‌گردد و همان طوری که در قوس نزول از نظر فلسفی واسطه بین ثابت و متغیر لازم است که وجهه ثبات و تغیّر را داشته باشد و اگر آن واسطه نباشد رسیدن فیض از ثابت و قدیم به متغیر و حادث از نظر سنت الهی محال است، هم چنین در قوس صعود و ترقی انسان و رسیدن او به مقام قرب خداوند، واسطه بین قلوب ناقصه و ارواح نازله و بین موجود تام و تمام از جمیع جهات، لازم است و اگر اولیاء الهی که واسطه روحانی و رابطه غیبی بین خدا و بندگانش هست نباشد، عروج و ترقی به مقام قرب الهی میسر نخواهد بود، لذا اگر کسی گمان کند که بدون توسل و تمسک به اولیاء الله که خود راه عروج به معارج را یافته و سیر الی الله را به اتمام رسانده‌اند، می‌تواند با اعمال ناقصه خود نجات پیدا کرده و بخدا برسد، سخت در اشتباه است، چون برای تقرب به خدا بین ما و خدا سنخیتی لازم است و آن با تبعیت از وسائط فیض ممکن است. روی همین جهت در روایات معتبر و فراوان شرط قبولی اعمال قبول [[ولایت]] شمرده شده است. در روایتی از [[امام محمد باقر(ع)]] این گونه آمده است: «اگر کسی شبها را به عبادت قیام کند و روزها را به [[روزه]] سپری نماید و تمام مالش را [[صدقه]] بدهد، و در تمام عمر [[حج]] کند، ولی ولایت ولیّ الله را نداشته باشد تا به دلالت و راهنمایی او اعمالش را انجام بدهد، او از اهل ایمان نبوده و نزد خدا ثوابی ندارد و نیز [[ابوحمزه ثمالی]] از [[امام سجاد(ع)]] روایت نموده است که فرمود: 

«کدام یک از بقعه‌ها افضل است؟ گفتیم خدا و رسول خدا و فرزند رسول خدا(ص) بهتر می‌دانند. فرمود: افضل بقعه‌ها برای ما، بین رکن و مقام است. اگر کسی عمر کند به اندازه عمر نوح و تمام عمرش را روزه بگیرد و شب‌ها به عبادت بپردازد در همان مکان، ولی خدا را بدون ولایت ما ملاقات کند، اعمال او به او نفعی نرساند».<ref>امام خمینی (ره)، روح الله، آداب نماز، مؤسسه نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ اول، ۱۳۷۸ش، ص۱۳۵.</ref>

آری تمسک و توسل به معصومین و واسطه قرار دادن آنان در شخص توسل جوینده دگرگونی ایجاد می‌کند و سبب می‌شود که انسان به آنچه آنها احترام می‌گذارند، احترام بگذارد و سرانجام از جهتی یا جهاتی شبیه آنان گردد.

و از این جهت مایه قرب و شایستگی روحی انسان می‌گردد و بدون تمسک به [[معصومین(ع)]] ایمان و عمل ما ناقص است، لذا لازمه قطعی سیر به سوی خدا تمسک و اقتداء به آنان است که اگر آنان نبودند خدا پرستش نمی‌شد. روی همین جهت شرط این‌که یک عمل وجهه ملکوتی پیدا کند و باعث نجات انسان شود، این است که از روی معرفت، خدا و کسانی که شناختن آنها از شئوون شناخت خداست، صورت بگیرد وگرنه بدون شناخت آنان شناخت خدا کامل نخواهد بود و نیز برنامه صحیحی که مطابق آن وظائف خود را انسان انجام بدهد در دست نخواهد داشت یا در اثر نبود این دو رسیدن به خدا مقدور نخواهد بود.

====تقویت روح بندگی====
از فلسفه‌های توسل به معصومین(ع) ایجاد تقویت روح بندگی و خضوع است، چون وقتی برگزیده‌ای از برگزیدگان خدا را به وساطت می‌طلبیم و او را بین خود و خدا برای تشرف به بارگاه الهی وسیله قرار می‌دهیم، این امر به این معنی است که خود را کمتر از آن می‌بینیم که مستقیماً در برابر ذات حق تعالی بایستیم و با او راز بگوییم و حاجت خود را از وی طلب کنیم و این خود خضوع و عبودیت بنده در برابر معبود است؛ بنابراین توسل، انسان را از اوج غرور و استکبار به زیر می‌کشد و این ذلت و نداشتن خوی خود بزرگ بینی موجب تقرب انسان به درگاه خدا می‌گردد.

توسل ما به معصومین(ع) و سر بر آستان آنان نهادن به این معنی است که آنان را بندگان مقرب خدا یافته‌ایم و خود را لایق آن ندیده‌ایم که برای حضور در محضر ربوبی، بی واسطه برویم، لذا آنان را واسطه قرار می‌دهیم؛ همان بندگان صالح و شایسته خدا که قرآن محبت و مودت واقعی آنان را از ما خواسته<ref>شوری/۲۳.</ref> و روشن است که محبت، جدا از عمل و اطاعت از آنان و تمسک به آنان نخواهد بود.

====اعتقاد به ولایت تکوینی و تشریعی====
درخواست حاجت، [[شفاعت]] و وسیله قرار دادن اولیاء به معنای اعتقاد ما به ولایت تکوینی و تشریعی آنان است؛ یعنی آنان متکی به اذن و قدرت الهی بوده و در عالم تکوین می‌توانند تصرف کنند، مثلا مریضی را از راه‌های غیرعادی شفا بدهند و توسل موجب تقویت این اعتقاد حقّه ما می‌شود و نیز موجب قرب به وسائلی می‌شود که به اذن و قدرت الهی قدرت معنوی بیشتری دارند.

====اعمال ناقص====
خداوند سرباز زدن منافقین و نرفتن نزد [[پیامبر اکرم(ص)]] برای آنکه حضرت برایشان [[استغفار]] کند را مذمت نموده<ref>منافقون / ۵.</ref> و از طرفی به مسلمانان دستور داده که دنبال وسیله باشند،<ref>مائده / ۳۵.</ref> نشان می‌دهد که انسان نباید به اعمال ناقص خود بدون وساطت معصومین دل ببندد و مغرور شود.

{{پایان پاسخ}}

{{مطالعه بیشتر}}

==مطالعه بیشتر ==
۱ـ ضیاء آبادی، سید محمد، توسل، بنیاد بعثت، ۱۳۸۴ش، ص۲۷ به بعد.

۲ـ طاهری خرم‌آبادی، سید حسن طاهری، دعا و توسل، قم، دفتر تبلیغات، ۱۳۸۶ تمام کتاب.
{{پایان مطالعه بیشتر}}

==جستارهای وابسته==
* [[توسل]]
* [[حقیقت توسل]]
*‌ [[توسل به غیر خداوند]]

== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
 | شاخه اصلی =کلام
 | شاخه فرعی۱ =امامت عامه
 | شاخه فرعی۲ =توسل
 | شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
 | شناسه =
 | تیترها =
 | ویرایش =
 | لینک‌دهی =
 | ناوبری =
 | نمایه =شد
 | تغییر مسیر =شد
 | ارجاعات =
 | بازبینی نویسنده =  
 | بازبینی =
 | تکمیل =
 | اولویت =
 | کیفیت =
}}
{{پایان متن}}

[[رده:عقاید شیعه]]